30 Nisan 1938 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 7

30 Nisan 1938 —. ——— AKŞAM Telefon konuşması artıyor İstanbulda 11,460 abone var. Yeni inşaat bitinceburakam çokfazlalaşacak Şehir içinde günde vasati 56 bin küsur konuşma oluyor. İstanbuldan şehirlere 600, şehirlerden istanbula 700 muayer? kaydediliyor Meşrutiyetin ilânından sonra İstan- bula gelen bir ecnebi şu sözleri söy- lemiş: — İstanbul çok güzelbir şehir... 1Z bir büyük kusuru var; Telefo- nu yok... O zaman bunu işiden bir zat: Zübbelik... Telefon olmaması da ılar mı?.. demiş stanbu. telefon tesisata an sonra halk buna o kadar alıştı ki, telefon en büyük ihtiyaçlar sırasına girdi. Bugün birçok işler te- lefon vasıtasile görüldüğünden tele fonsuzluk İnsana âdeta bir kâbus gi- geliyor. Bu yüzden telefona olan rağbet gittikçe artıyor. Şehirler arası telefon, konuşmalar rında da büyük bir fazlalık vardır, Ge- işletilmesine çalışılan telefon şebeke- memleektin her ki a hiç şüphesiz telefon halka alı olacak, elde edilen isti- nanda mühim işler mey- na getirdiğini görürüz. Bütün bu iş- ler telefon hükümete geçtikten son- ra olmuş, abone adedi süratle fazla- laşmıştır. Halen İstanbul telefonuna bağlı abonelere ald rakamları ver- meden evvel telefon işlerimizde yapı- lan yenilikleri okuyuculara anlatalım. Şehirler arası telefonu Şehirler n telefonu- dur. Hükümet merkezile e şeh. r telefon konuşmaları ig çoğalmış ve tek hi amadığı görülerek Eski- eten Geyve üzerinden de - İstanbul mubaveresi temin . Bu suretle İstanbul - An- Ank karâ or. Bunların da beheri üç ka: nportör'e maliktir. nkara telefon konuşma» sı o kadar çoğalmaktadır ki, mevcud hatların da ihtiyacı çok güçlükle kar- şıladıkları, görülmektedir. Her iki hat çalıştığı zamanlarda bile Ankara - İs- tanbul telefon görüşmelerinde abone- ler bazı defa 1 saat, 2 saat bekliyor- lar, Bunun için İstanbul - Ankara te- lefonunda tekrar bazı yenilikler yapıl- ması zaruri görülmekte ve tedkikler yapılmaktadır. Diğer hatlar Tex kanallı bir Kuranportöre malik hatlara gelince; Bunlar da; İstanbul - Bursa - İzmir, Eskişehir - Kütahya - Konya, Ankara - Zonguldak ve Ankara - Sivastır. Bunlardan başka telefon şebekemi- gin en mühim kısımlarından birini de Ankara - Kayseri - Adana hattı teşkil | ediyor, Bu hat Adanadan ki kola ay» rılıyor. Biri Payas (Surye hududu), diğeri Tarsus - Mersin. Bu hat henüz muhavereye açılma- mıştır. İnşasına önümüzdeki sene baş- Janıp kısa zamanda ikmal edilecektir. Payas hattı, Irak ve İranın Türkiye sı telefonunun en mü- | T ile ve Türkiye vasıtasile Avrupa ile te- lefon muhaverelerini temin etmesi ba kımından büyük ehemmiyeti haizdir, Önümüzdeki sene inşasına başlana» cak hatlardan biri de Bursa - Bilecik üzerinden Ankara muhaveresidir, Bu sayede Bursa ve civarı, İstanbulun ta- vassuluna lüzum kalmaksızın Anka- ra İle görüşecektir. İstanbul ve civari telefonu İstanbulda üç otomotik santral var- dır. Bunlar şehrin İstanbul, Beyoğlu ve Kadıköy taraflarına dağıtılmıştır. Şişlide inşasına başlanan santralla tralların adedi dördü bu- Telefon memuresinin tavas- tiyaç gösteren küçük istas- yonlara gelince: bebek, Erenköy, Bü- yükada, Heybeli, Bakırköy, Kandilli, 'srabya, Paşa bahçe, Kartal olmak üzereli dir. Sayfiye yerleri olduğu için buralarda telefon görüşmesi yazın çoğalıyor, ki- şın azalıyor. Yazın İstasyonlarda Iki memur bulunduruluyor. Umumi telefon merkezi Şehirde 200 umumi telefon merkezi var. Bunlar ihtiyacı karşılayamıyor. Bilhassa geceleri telefon bulmak çok | güç oluyor. Saat 7 de dükkânlar ka- pandıktan sonra eczane ve saire gibi yerlere baş vurmak icap ediyor. Bun- lar da mecbur olmadıkları için çok za- man herhangi bir kimsenin telefonla konuşmasına müsaade etmiyorlar. 200 umumi merkez azdır. Telefon idaresi de bunun farkındadır. Ve bu merkezleri çoğaltmağa çalışmaktadır. Şehrin her tarafma ihtiyac nisbetin- de telefon kulübeleri koymak zaruri. dir. Bu cihet telefon idaresince ted- kik edilmiştir. Fakat henüz bir karar verilememiştir. Telefon ücreti abong- lere olduğu gibi beş kuruşa indirildik. ten sonra ilk iş bu kulübeleri şehre tevzi etmek olacaktır. Avrupada kullanılan bütün otoma- tik makineler bir tek para atılmea muhavereye müsande ediyorlar. Bu- gün bize, bir yüz ve bir de beş kuruş- luk para atılınca işilyecek makineler Şehirler arası telefon servisinde çalışan santral memurlar? lâzımdır. Böyle bir makineyi sureti mahsusada yaplırmak icgp ediyor. Halbuki sarı yüzlükler de ilerde ya te- davülden kalkacak ve yahud değişti- rilecektir. İşte bütün bu sebepler -dolayısile telefon kulübeleri meselesi bir türlü bir karara bağlanamıyor. Bu cihet balledilinceye kadar mevcud 200 tele- fon merkezini asgari beş yüze çıkar- mak lâzımdır. İstanbulda ne kadar abone var? Şehir dahilinde abone rökoru Bey- ndadır, BU a 5220 bi Daha il mürâr ncü geliyor, yde de abone süratle artı. yor. Yeniden birçok mtracaatlar ol- duğu gözönünde tutularak Kadıköy santralında ilâve inşaata karar veril- miş ve makine Avrupaya sipariş ile Kadıköy hattı- & bağlanabilecektir. Diğer 11 küçük santrallara da 1200 abone bağlıdır. Bu suretle şehirde te- lefon &bonesi 11,460 1 buluyor. Yeni sanlral ve ilâve inşaatle kısa zaman- da bu rakkam çok fazlalaşacaktır. Günlük mükâleme adedi Beyoğlu tarafında günlük muhave- re adedi vasati olarak 22,600, İstan- bulda 17,400, Kadıköyünde 2,300 ve 11 küçük santralda da 4,000 kadardır. Şu vaziyete göre şehir içinde vukua ge- len günlük telefon konuşması adedi u- mumi olarak 56,800 ü buluyor. Tutulan istatistiklere göre şehir içinde bir s€- ne zarfındaki telefon muhaveresi ade- di de vasali olarak 20,732,000 dir. Şe- hirler arası konuşmalarına gelince: İs- tanbuldan şehirlere bir günde 600, ş8- hirlerden İstanbula gene bir günde 700 muhavere kaydedilmektedir. Beynelmilel konuşmalar: İstan- buldan yabancı memleketlere günlük vasati 170, yabancı memleketlerden İstanbula 140 kadardır. Şehirler ara- si ve beynelmilel konuşmaların sene- lik yekünu da vasati olarak 588,000 ka- dardır. Telefon varidatı seneden sene ye artmaktadır. Beynelmilel konuşma- larda lise mezunu ve fransızca bilen Türk kızları istihdam ediliyor. Esasen telefon işlerinde çalışan ecnebi me- mur kalmamıştır. Santral memurları niçin ka- dınlardan intihap ediliyor? Dikkat olunursa gerek telefon ida- resinde, gerek resmi, husus! müesse- selerde santral memurları yüzde dok- &an dokuz kadındır. Acaba bunün s€- bebi nedir? Erkekler sanirallıkta mu- vaffak olamıyorlar mı? Bu işlerde fikir beyan edebilecek bir zat diyor ki: — Devamı 13 üncü sahifede— Necmi Mehmed Tokatta da 13 saniye süren zelzele duyuldu B. Şikrü Kaya dün Büyük Millet Meclisinde son vaziyeti ve alınan tedbirleri anlattı Kırşehir zelzele mıntakasında 6000 ev yıkılmış, 149 insan ölmüş, 680 hayvan zayi olmuştur. Hükümet yardım için Meclisten 500 bin liralık tahsisat istiyecek Ankara 29 (Telefonla) — Büyük Millet meclisinin bügünkü toplantı- sında müzakereye başlanırken söz alan Başvekil Vekili ve Dahiliye Vekili B. Şükrü Kaya, Kırşehir ve havalisin- de vukubulan zelzeleler hakkında yeniden izahat verdi. B. Şükrü Kaya zelzele mintakasını tarif ettikten son- ra ezcümle demiştir ki: le 6,700 ev var- t binine yakini tamamile harab olmuştur. Bu munta- kanın nüfusu 69 bindir, Nüfusca za- yiztımız © gün arzettiğimden kemâli şükranla söyliyeyim ki, daha az ol- muştur, O vakit 200 kadar ölü tahmin ilmiştir. Bugün vefat eden vatan- daşların sayısı 148 olduğu tır, Bu rakam dahi çok büyü! muciptir. Yaralılardan birisi tanesinde vefat etm aneden çıkmış ve köyler mişlerdir. Bunun haricinde olarak Keskin, Yerköy, Sekili ve Haymanada bir takım hasarat olmuştur. Hasara uğrıyan evlerin hepsi altı bindir. 680 kadar da hayvan zayi olmuştur. O za- man da arzettiğim gibi maddi hasarın hiçbir ehemmiyeti yoktur, Her vakit olduğu gibi en büyük teessürümüzü mucib olan cihet, 149 vatandaşımızın hazin vefatıdır. Memleketimiz tek bir kalb gibi bu ölen vatandaşlar etrafında yasla, matemle çırpınmaktadır. Kendiliğin- den her yerde inneler topl anmağa ai lanmıştır, «Ken 1 iy ve fından iane teşebbüs vaki ol- ne de mahall açılması için hiçbir (lerden Reisi- aşvekilimize, Harlet- z ize ve Dahiliye kâletine de telgrafları gelmekte devam etmektedir. Hariçlen Dahiliye Vekâletine gön- derilmiş ianeler ve yan 'dımlâr e var- genel merkezi tarafından hasarzede- lere, inşa ve iaşe ve toptan yardım yol- larile sarfedilecektir, Bugün iaşesi temin edilmemiş hiç bir köy, tek bir ev ve tek bir vatandaş yoktur. Felâket mıntakasının sıhhi vaziyeti de gayet iyidir. Kâfi mikdar- da hekim ve sıhhi malzeme mahallin- de bulundurulmaktadır. Halkın ahva- NM maneviyesi de yerindedir. Açıkta bir tek kimse kalmamıştır. Kızılay 1200 den fazla çadır göndermiş ve milli müdafaadan da 400 çadır alın- mıştır, İcab ederse daha da temin olu- nacektir, İaşe için de köylünün kendi buğda- istifade edilmekte, köy değir- menleri tamir edilerek ve buğdaylar bu değirmenlerde üğütülmektedir. İlk yardımın heyecanlı olması tabildir, Ve bu ilk yardımı derhal“idare amirleri- nin yapması lâzımdı ve yapmışlardır. Yalnız bunlardan biri, Çiçekdağı kay- makamı bunu yapmadığından, vazi- fesini idrak edemediğinden dolayı Iş- ten çıkarılmıştır. -Bravo sesleri» Zelzelenin sebebi volkanik değil B. Şükrü Kaya, zelzele mıntakasın- da tedkikat yapan Profesör B. Hâmid Pamirin Ankaraya dündüğünü ve kendisinden aldığı izahatı anlatarak da demiştir ki: — Bu zelzelenin sebebi volkanik değilmiş, tektonik imiş, volkanik olan yelgelelerin tesiri gayet mahdut olur- muş. Profesör Hümidin kanaatine göre Kızılırmak ve Deliceçayı sarsıntısının İ intişarına mâni olmuş ve Adeta amor- tsör rolünü oynamıştır. Hükümetin aldığı tedbir B. Şükrü Kaya bundan sonra da hükümetin aldığı tedbirleri anlatmış ve zelzele muntakasında yapılan ve yapılacak ilmi tedkiklerden mak- sad, bu mıntakada bulunan köylerin evklinin tehi olup olmadığı ve n başka bir yere nakli Bu ilmi tedki! yısın onuna kadı dan bu tedkik y dan da iskân u tün teşkilâ line gidecekle orad apılırker diğer m müdürlüğü bü- ber ederek mahal Bunun da yi Tİ bir surette yali 7 ağlam bir kullanmak şa k imkdı ibaret olacaktır. Bu işler ım gelir. Çünkü teşrinlevv t onbeşine kadar bu vatandaşlar çadırdan, çardaktan ve çerviden çıkıp damları al melidirler, Aksi & liği ve o hava erken gelmesi, bu vatandaşlarımızı çok rahatsız eder, dağılmalarını mucib olur, Hükümet bu vaziyeti nazarı itibara alarak her türlü vesalte müracaatla bu valandaş- Jarın evlerinin derhal yapılmasına ka- rar vermiştir, -Çok güzel sesleri- Gerek içtimai süratle yı serte rasığırdır. Burada la beraber vata a bu İptidal ser ma v mek için bazı ted- birlere m: at edilmiştir. Hükümet Ziraat bankası ile temasa da bunları temin etmek vâzi- zerine aldı. Bütün bu masraf. lara karşılık olmak üzere hükümet 500 bin liralık bir tahsisat istemeğe karar vermiştir. Kanun yakında Bü- yük Milet meclisine gelecektir. Ka- bulünü rica ederim. Şayet bu kıtanın ve vatandaşlarımızın evlerinin İnşası ve kendilerinin refah bilhassa seld- metlerinin temini, daha çok fedakâr. Tığı icab ediyorsa şüphesiz ki hüküme- tiniz nazarı itibare alacaktır, Ve hü- kümetiniz emindir ki, B, M. meclisi bunu vermekte asla tereddüt etmiye. cektir. - hayhay sesleri - Tekrar edeyim böyle maddi acıları tadil etmeğe yaraları tamir milletin kire ti ve bilhassa hassa» erverliği kâfidir. Teessüf e madd vatandaşlarımızın telâfi olan ziyaıdır.» Tokatta zelzele Tokat 29 (A.A) — Sant ondördü beş geçe 13 saniye süren bir yer deb- xenmesi olmuştur. Hasar yoktur, Romanyada tevkif edilen Demirmuhafızlar nerede oturacaklar? Bükreş 29 (A.A) — Dahiliye neza- retinin bildirdiğine göre, hükümet, mülga <Demir muhafız teşkilâtın- dan 167 şefe bir sene müddetle meo- buri fkametgüh tayin etmiştir. Bu 167 kişi, Merkuren Ciucullun şehri civarında Tismana ve Dragormiruna manastırlarında oturacaklardır, İTİZAR Münderecatımızın çokluğu do- layısile ( Nane Molla ) | tefri- kamız bugün dercedilmedi. Oku: yucularımızdan üzür dileriz. edilmiyecek Ee e Aa 3 ea a er e en