19 Temmuz 1937 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 5

n ta ok iş dece- » üs man fab- g- ntör için lola- atta 19 Temmuz 1937 SİYASİ İCMAL: —- İngilterenin teklifinin uyandırdığı ümitler Avrupadaki küçük devletlerin t00- siyesi üzere İngilterenin hazırladığı yeni teklif beklendiği vechile 27 dev- letin iştirak ettiği ademi müdahale komitesinde esas itibarile kabul edil- di. Yalnız teferruatı üzerinde anlaş- mamazlıklar olduğu anlaşıldı. Tefer- runlın büyük bir konferansta tedkik ve müzakeresi çok vakıt kaybetlireceğin- den bunların bakılması 13 kişilik yeni | İ asrupa devletleri tarafından tanın- bir tâli komiteye tevdi edilmiştir. | Büytik devletlerden yalnız Sovyet- | ler birliğ it İngi mek hakkını muhajaza ir. Pransa kendisilğ e teklif eylemesini shoş görmemiştir. Fakat Avrupa sulhunu her hangi su- relle bozmak mesuliyetini üzerine al- | k istemediğinden İngiliz teklifin- şartların takaddümünü yüri ev- velâ bunların tahakkuk ettirilmesini kaydetmekle iktifa eylemiştir. Yeni tâli komitede yalnız Sovyetler Ze Almanya ve İtalya arasında her zoman olduğu gibi şiddetli münakö- şaların vukuu beklenebilir. Fakat -İn- gilterenin bulduğu tesviye sureti ko- miledeki aza devletlerin kahir ekse- riyelini tatmin. etmiş olduğunda bu münakaşalar general Frankönün mu- na iptidai maddelerin muamele vergisi projesinde mühim | istişare | eksizin İngilterenin İspanyada | iki ayrı ve meşru devletin fanınmasın: | harip ve meşru bir devlet olarak ta- nammasind ve “Akdeniz. ve Atlds Ok- yanusu sahillerinde abloka vazaderek harp kaçağı taşıyan ecnebi gemileri- ni Ispanyol gemileri gibi tevkif ve zapt elmek hakkın: “haiz olmasına mani olamıydeaktı. İspanyada . âki cepheye ayrılarak nakta tulünan tarafların mu- e meşru birer hükümet olarak mış olması Amerika devletleri tara- fından da memnuniyetle karşılana- caktır. Bahusus Amerika müttehid devletleri bitaraflığı ilân edecek ve son bitaraflık kanunu tarafından ve- rien geniş salâhiyet üzere Mister Roosevelt İspanyaya her hangi su- retle esliha ve mühimmat gönderil- mesine mani olacaktır. Avrupa devletlerinin ademi müda- hale ve kontrol kararlarını şimdiye kadar tanımamış ve Valencia hükü- metine her suretle yardım etmekten geri durmamış Meksika devleti bita- raflığını ilâna mecbur olacaktır. Velha- sil İspanyadaki boğuşan taraflar ken- di yağlarile kavrulmak zarureti kar- şısında kalacaklardır. Nisbeten hafif olan tarafın yağı pek çabuk sıfırı tü- keteceğinden Avrupayı mütemadiyen fehdid eden yangın çabuk sönecektir. Feyzullah Kazan Vekiller heyetince tasdik edilen tenzilâtlı cedveli neşrediyoruz Ankara 13 (Telefonla) — Muamele yergisi kanununun beşinci maddesi mucibince Maliye ve İktisad Vekâlet- leri tarafından tanzim edilen iptidal maddeler tenzilâtlı cedveli Vekiller he- yetince tasdik edilmiştir. Cedveli ây- nen bildiriyorum: Toprak sanayii: Çivi, mozayik, be- ton mâlzeme, gısılonit yüzde on, Maden sanayii: İçi ateş tuğlası İle adi ve galvanizli sobalar, içi slası ile kaplanmış emaye soba- izde 30, müstakil dökümhaneler, haneli madeni eşya fabri- kalarının safi döküm mamulâtı yüzde 10, demir tel yüzde 50, demir boru (dökme hariç) yüzde 60, Çivi yüzde 50, toplu iğne, nal veya nalça, civata ve- ya perçin, karyola, demir fıçı, terazi (bilâmum tartı âletleri) yüzde 50, te- neke kutu, bakır kap, kova, musluk, kurşun boru, bakır tel yüzde 30, tek telli veya müteaddid tellerden bükül- müş bakır tel yüzde 65, harf dökümü, klişe yüzde 20, kurşun tüp yüzde 10, galvanize saç yüzde 65, zikredilmemiş Sair madeni eşya yüzde 50. Tahta sanayii: Doğrama ve maran- goz mamulâtı bilcümle mobilye, ahşap, Araba karoseri yüzde 10. Kimya sani Kimyevi ve tıbbi müstahzarat, ıtriyat yüzde 20, hamizi karbon, tıbbi pamuk yüzde 10, debags$ hülâsaları, çivid ve boya yüzde 20, her hevi sabon yüzde 10, suleyen yüzde 50, asfalt yüzde 5. - Gıda sanayli: Elekli un değirmenle- rinin bilcümle mamulâtı yüzde 10, de- ğirmensiz makarna ve şehriye fabrika- ları mamulâtı yüzde 50, konserve yüz- de 10, sütlü çikolata yüzde 40, sade çi- kolata yüzde 25, süt tozu yüzde 10, her nevi bisküvi yüzde 25. Yünlü sanayi: İpliğin! kendi yapan fabrikalarda bu ipliklerden dokunan yünlü kumaşlar yüzde 50, dahildeki başka fabrikalardan veya hariçten sa- fan alınan ipliklerle dokunan yünlü Ku- maşlar yüzde 60, yün fanilâ kumaş ve mamulâtı yüzde 50, yün çorap yüzde 4. İpek sanayii (sun'i ipek de dahildir): Yalnız ipek büküm fabrikalarının bü- külmüş ipek iplikleri yüzde 70, büküm ve dokuma kısımlarını havi ipekli fab- Tikalarında bükümlü ipliklerden do- kuma ipekli kumaşlar yüzdle 50, bü- küm ve dokuma kısımlarını havi fab- Tikalarda bükümsüz ipekten dokunmuş İpekli kumaşlar yüzde 70, yalınız doku» ma kısmını havi ipekli fabrikalarında, dokunmuş ipekli kumaşlar yüzde 70, İpekli jerse kumaş ve mamulâtı yüzde 5 40, ipek çorap yüzde 25. Pamuklu mensucat sanayii: Katlı ipek yüzde 70, pamuklu fabrikaların- da hariçten veya diğer fabrikalardan alınan ipliklerle dokunan kumaşlar yüzde 50, pamtklu'fanile kumaş ve mamulâtı yüzde 45, Muhtelif mensucat sanayii: Yün, pamuk, ipek, suni ipek veya bunların mahlütatından mumul ceket, kazak, elbise, çocuk eşyası, Selânik fanilâsı gibi trikotaj eşyası, gaytan ve fotin ba- balık ağı, yüzde 40, şapka ve keçe yüzde 20, makara ve yumak yüzde 45, şapka tezyini yüzde 20. Jüt: Jüt ve kuka ipli pılmış mamulât yüzdi Konleksiyon: Yani kumaşını başka» yerden ahp yalnız biçme, dikme ve di- ğer işlerle yapılan (bütün, pamuktan ve merserize dahil) ipek, sun'i ipek, ke- ten ve kendir, jüt veya bunların mamu- lâtından mamul elbise, iç çamaşır, fa- nilâ, gömlek, ve çuval gibi hazır eşya yüzde 60. Küğrd sanayii: Zarf ve defter, mu- l kavva kutu yüzde 25, kesekâğıdı yüz- de 20, kâğıd ve mukavvalar yüzde 10. Deri sanayii: Kösele ve vakete yüz- de 12, videlâ, fantazi deriler, mobilye derileri, giâse deriler, meşin ve sahti- yan yüzde 60, kösele ve derilerini ken- di imal eden fabrikalarda bu deriler- | den yapılmış kunduralar yüzde 50, kö- | sele ve deriyi piyasadan tedarik ederek imal edilen kunduralar ve deriden zik- redilmemiş sair eşyadan yüzde 20. Kauçuk mamulâtı: A) şoson, galoş, çizme ökçesi ve dökmesi, tenis ayakka- bılardan yüzde 21, B) otomobil, kam- yon ve araba tekerlek ve lâstikleri yüz- de 30. Muhtelif sanayi: Baston ve şemsiye yüzde 10, tecrid edilmiş elektrik tell yüzde 50, pll ve akkümülâtör yüzde 30, gramofon plâğı yüzde 20, ayna ve tes- viye edilmiş kristal yüzde 25, plâstik eşya (tarak, düğme ve saire) , sırma ve klâptan yüzde 20, sepet, bilcümle se- petçi ve hasırcı mamulâtı yüzde 10, sun'i çiçek yüzde 20, tabaklar yüzde 50, İzmirde öksüz ve fakir çocuklar için kamp İzmir (Akşam) — İzmir öksüzlere yardım cemiyetinin, şehrin muhtelif yerlerindeki Kireşlerinde bulunan 350 çocuk için Buca nahiyesindeki birin- ci ilk okul binasında bir kamp ku- aerinden ya- AKŞAM Muradlıda iki saat kadar kaldık- tan sonra Tekirdağa hareket ettik. Muradlı ile Tekirdağı arasındaki me- safeyi otomobilimiz bir saate varma- dan bitirdi. Yolumuzun, en yüksek noktasın- dan geçtiği bir tepeye ulaştığımız za- man dört gündenberi gözden kaybet- tiğimiz deniz, birdenbire karşımıza çi- kıverdi. Biraz sonra Tekirdağın üst ms- kalelerine dalmış bulunuyorduk. İn- diğimiz yokuş Tekirdağı hükümet ko nağı civarında bitti. Akşam olmak üzere Idi. Hava biraz rüzgârlı olduğu için uzaktan denizin sesi işitiliyordu. Hükümet konağı önündeki ferah meydandan geçerek şı İçine girdik, Tekirdağlılar ak- alış verişi meşguldüler. Eli- ama göre Tekirdağda şarap fabrik Aygır deposunu ve fidanlığı görecektik. Doğruca şarap fabrikasına gittik. Bağ bozumu zamanı gelmediği için iabrika henüz faaliyete geçmemişti. Şarap fabrikası müdürünü, fabrika» nın hemen yurundaki evinde bul duk; B. Adnan Yaltı fabrikayı gez- mek hususundaki arzumuzu mermu- niyetle Kabul etti. İnhisarlar- idaresinin memlekette ilk defa olarak tesis ettiği 'Tekirdağı şarap fabrikası beş senedenberi mun- tazaman çalışan temiz bir müessese- dir. Fabrika bir taraftan imal ettiği şarapların nefasetini artlırmağa ça- lışmakta, iki senedenberi de ilâve eği- len yeni binalarla günişlemektedir. Çok canlı bir zat olan B. Adnan Yalta bizi evvelâ fabrikanın şarap tar- tan dairesine soktu: Bir milyon kilo şarap alan odalar — Fabrikamızın bütün motörleri elektrikle , dedi. Mükemmel bir | Iâborai mız vardır. Gördüğünüz kantarlar otomatiktirler. Mevsim başlayınca fabrikaya ara- balarla üzümler gölmeğe başlar. Şa- rap yapmak için ilk ameliye üzümle- ri ezmektir. Üzümler ezildikten son- ra tahammür odalarına sevk edilir, Şu gördüğünüz odalar işte onlardır. Odaların her biri bir milyon kilo şa- rap alır. Ezilen üzümlerin posaları da atıl- rulmuştur. Öksüz ve fakir çocuklar, kampta bir ay istirahat edecek ve muntazam bir hayat yaşıyacaklar- dır. Sahife 9 Tekirdağ şarap fabrikası müdürü izahat veriyor raaz. Başka bir dairede bunların için- de kalmış olan son şekerler de alın- dikten sonra posalar ispirto elde edil- mek üzere İstanbulda Paşabahçe rar kı fabrikasma gönderilir. Meşhur cibre rakısı bunlardan çıkar, Gördüğünüz odalarda tahammür eden üzüm diğer dairelere makledi- Tir. Şarap imal edilirken katiyen ha- va almamalıdır. Onun için üzüm ha- linden şarap haline geçinceye kadar bunları gözle görmek mümkün de- gildir. Şarap yapıldıktan sonra hemen sa» | tılığa çıkarılamaz, büyük tahta fıçı larda eskimesi lâzımdır. Fıçıların her biri 15 bin litre şarap alır. Burada 60 bin litre alan fıçılarımız da vardır. Biz şarabi ancak bir sene eskittikten sonra piyasaya çıkarıyoruz. Bizim şa- raplarımız için bu müddet kâfidir. Daha fazla eskitilirse çeşnisini kay- beder. Burada binden fazla fığimız yardır. Ne kadar şarap imal ediliyor? | B. Adnan Yalta. bir taraftan izahat verirken bir taraftan da daireden daireye geçiyorduk. Muazzam şârap fıçılarını gördükten sonra sordum: — Türkiyede ne kadar şarap istih- Yâk ediliyor, fabrikanın istihsali ne kadardır? — Memleketimizin şarap ihtiyacı üç milyon litredir. Biz yeni yapılan “Güzel Trakyada bir dolaşma Tekirdağ şarab fabrikası'yeni şarab çeşnileri bulmaya çalışıyor Fabrika senede 1,100,000 litre kanyak, 400 bin litre şarab imal etmektedir, şampanya da yapılıyor Lg Zi a EZ m “Tekirdağ şarap fabrikasının içi ve bahçesindeki şarap dolu fıçılar B. Adnan Yaltı muharririmize tesisat ile senede bir buçuk milyon litre istihsal ediyoruz. Fakat bunun 400 bin Titre şarap çıkarıyoruz. Daha fazla da imei edebiliriz Fakat hususi âmilleri de himaye ef mek göz önünde tutuluyor. Şimdilik memleket ihtiyacını karşılamak me- selesinden evvel iyi şarap imalina gayret sarfedilmektedir. Yakında İz- mirde de bir İsbrika açılacaktır. Tecrübe bağları Bu sırada fabrikanın bahçesine, tecrübe bağlarına çıkmıştık. B. Ad- nan devam etti: Şu gördüğünüz bağlarda Bordo, Burgonya, Portekiz, İspanya ve Mar caristanın en meşhur şaraplarını vü» cude getiren üzüm nevilerini yetişti riyoruz. Bunları getirttik, ektik, tec- rübe yapıyoruz. Mahsul alınca bun- lardan ufak mikyasta -tecrübesma hiyetinde şarap imal edeceğiz. Fakat bunların bulundukları memleketteki mahsulü vermeleri için toprağa alış- maları lâzımdır. İyi netice alırsak , memlekette bunların ekilmesini teş- vik edecğiz. Şimdilik fabrikada ecnebi mütehas- sıs çalımşıyor. Hepsi türktür. Bir müddet evvel Mon Pelyeden Bufar is- minde bir mütehassıs getirkmiştik. Çeşnici olarak dört sene çalıştı, gitti, Çok istifade ettik. İnhisarlar idaresi şarap imaline ye« ni bir istikamet vermeyi kararlaştır- dığı için bu mütehassıs gene celbedi- lecek ve yeni çeşniler vücude getir mek için çalışılacaktır. Bağları da gezdikten sonra B. Ad yan Yaltırın çalışma odasına girdik. Burada bize fabrikanın yaptığı şa raplardan birer kadeh ikram etti. Bu arada fabrikanın küçük mik- yasta şampanya yapmaya çalıştığını haber verdi. Hattâ şarabın üstüne fabrikanm yaptığı şompanyadan da birer yudum aldık, Hava kararmak üzere idi. Şarap fabrikasının çalışkan müdürü B. Ad. nan Yaltıdan müssade alarak ay. .— mam mana — a N " ..