5 Eylül 1932 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 1

Mer MARA ğü pa AKŞAM PAZARTESİ — 5 Eylül 1932 Dil heyeti kurultayında çalışmak için bir çok mü- racaatlar oluyor. Halepte mühim karışıklık- lar oldu, halk büyük bir heyecan içindedir. e — —— Sene 14 — No: 4995 — fiatı her yerde: 5 kuruş Gazi Hz. Çanakkaleyi ve Türk vatanını ilk defa nasıl kurtardı? —— Telefonlar: Tahrir 21686 — Idare 21434 — Klişe 20113 Ihtilâflı bir mesele Ayaspaşa mezarlığı dava- İngilizler 50 bin kişilik kuvvetle giriştikleri taarruzda yarı mevcutlarını kaybettiler Anafartalar grupu kumandanı olan Gazi Hz. erkânı harbiyesi ve maiyetlis birlikte istiklâl harbinde olduğu gibi, ından yedi sene evvel de harbi #“umumide Çanakkale müdafaasın- da gösterdiği askeri dehâ ve şecaati ile Istanbulu ve dolayısile Türkiyeyi bir defa daha kurtaran, Avrupa tarihinin seyrini değiş- tiren Mustafa Kemal hazretlerine Ingiltere kralı hükümeti tarafın- dan büyük takdirler ile takdim kılınan Çanakkale muharebelerine ait resmi tarihi eseri gazetemizde üç aydan beri terceme ve tefrika ediyoruz. Eserin tefrikası bitti. Bugünkü nüshamızda eserin son kısmını dercee diyoruz: Buradaki malümattan ve ev- velce neşrolunan tafsilâttan anla- şılacağı veçhile Çanakkaleyi zor- lamak için bahren ve berren müteaddit defalar teşebbüsatta bulunan ingilizler bilhassa 1915 senesi ağustosunun ilk nısfında Gelibolu şibih ceziresine yığdık- ları gayet külliyetli kuvvetlerle fevkalâde gayret sarfetmişler ve fedakârlık göstermişlerdi. Kendilerine gayet pahalıya mal olmasına rağmen Çanakkale bo- gazına ve bütün şibih cezireye hâkim anahtar noktası Conk bayı- rına hücum ile çıkmağa ve burada bir müddet tutunmağa muvaffak olmuşlardı. Çanakkale boğazının ve İstanbulun ve bütün Türkiye- nin son dakikaları artık hulületmiş gibi idi. İşte böyile gayet vahim ve nazik bir anda Gazi Türkiyenin canına düşmanın hangi noktadan kıymak istediğini derhal anlamış ve Suv- » ladan Anafartalara doğru sark- ağa çalışan İngiliz ihraç ordu- ©” Sunu bir hamle ile durdurmuş ve ikinci bir hamle ile de İngilizleri i Conk bayırından ve alelumum Sarı bayırdan ve civarından söküp “sahile atmış ve burada sıkıştır- “aiştır. Gazi Hz. Anafartalar grupu kumandanı iken Bundan sonra düşman Çanak- kaleyi zaptetmek davasından vaz- geçmiş ve Gelibolu şibih cezire- sinde sıkışıp kaldığı mevkilerden çıkıp gitmekten başka birşey dü- şünmemiş ve çok geçmeden bunu tatbik etmiştir. Bugün dercettiğimiz hatimede Gazinin ne kadar büyük dehâ, ne büyük bir kudret, zekâ ve cesaret ile düşmanı, harbı umumiyi daha üç sene evvel kendisine kazandıracak büyük emel ve hedeften haibü hasır mahrum ettiği bir ingiliz cenerali tarafından bertafsil tem- sil ve takrir edilmiştir. Eski düş- manlarının bizzat, askeri kudret ve debâsını, büyük bir sitayişle anlattıkları Gazi Mustafa Kemal, Istanbulu ilk defa kurtardığı zaman, henüz otuz dört yaşında bir kumandandı...| * Gazi Çanakkaleyi nasıl kurtardı? Türklerin vaziyeti son 24 saat içinde çok iyileşmişti. Mustafa Kemal paşanın 9 ağustosta fecir vaktinde yaptığı mukabil: hücum sol cenahta muvaffakıyetli olma- makla beraber Suvladaki ingiliz kolordosunun ilerlemesini müessir bir surette mennetmişti. W tepesi ile Anafarta dağ kolu türkler tarafından emin bir surette tutul- muştu. Tekke sırtları topçu tara- fından omüzaharet olunan beş taburla işgal edilmişti. Artık bu mevzilerin elden çıkmasına korku kalmamıştır. Bu ahval ve şerait içinde Türk- lerin noktai nazarında en mühim ve acil tehlike Conk bayırının zirvesi idi. Şimdi Batleship - zırhlı- tepe- sinin şimalinde ki bütün Türk hattına kumanda eden Mustafa Kemal Pş. bu tehlikeyi iyice an- lamıştı, 9 ağustos akşamı Gazi Conk bayırında bizzat cesurane bir istikşaf yaptıktan sonra ertesi sabah bu noktadan altı taburluk bir kuvvetli hücum yapmağa ka- rar vermiştir. Oradan çıkartıp atmeğı ve Rhododendron - Zak- kum - dağ kolu ile civarındaki çiftliği alarak ceneral Birdwoodun yeni hattına bir kama sokmağı tasmim etmiştir. Tam bu sırada beşinci Wiltshire taburu cephe hattındaki siper- lerde yer olmadığından Sazlıbit derenin yatağına inerken altı türk taburu tepenin öteki tarafında hücum için tertip ve tanzim olu- nuyordu. Bu türk mukabil darbesi şayanı hayret bir surette (mükemmel surette hazırlanmıştır. o Gecenin sükünetinden bilistifade (altıncı Loyçl North Lancoshire taburu kumandanı baskına uğramamak için sırtın zirvesine tarassut pos- taları göndermişti. Fakat bu pos- talar fecirden evvel Türk bomba- cılarının o hücumuna uğramıştır. (Devamı dördüncü sahifede) sına yakında başlanıyor Belediye mühim vesikalar hazırladı ve harita Ayaspaşa arsası üzerine yapılan apartımanlar Ayaspaşa mezarlığı etrafında Belediye ile Ayaspaşa mütevelli- leri o arasındaki dava ( için her iki taraf ta mahkemeye veril- mek üzere icap eden vesikaları hazırlamıştır. Belediyenin (o bu hususta ehli vukufa tevdi edilmek üzere hazır- ladığı vesaik bir takım haritalar dan, evkaf ve tapu kuyudatından ibarettir. | Bu (haritaya göre şimdi üzerinde apartımanlar inşa edilen bu ârazi sahası yakın za- manlara kadar metrük bir mezar- lıktı. Hattâ sahanın mezarlık olduğu ehli vukuf tarafından mahallinde yapılan hafriyat neticesinde insan kemiklerinin, kafa taslarının mey- dana çıkmasile anlaşılmıştır. Ne- tekim burada yapılan apartımanlar için kazılan temellerde da kemik- ler çıkmıştır. Belediye bu sahanın Ayaspaşa mezarlığı değil, “karanlık mezar- lık,, ünvanını haiz olduğunu iddia i lık k yüksek servi ağaçları olduğu için burasının loş bir hale gelmesi üzerine verilmiştir. Karanlık mezarlık hicri 1000 ta- rihlarine doğru tesis edilmiş ve Ba- yezidi Veli vakfındandı. Mezarlığın hududu Taksimden Gümüşsuyu hastanesi yanına kadardır. Hattâ vaktile (omezarlıktan bir kısmı Alman sefaretine satılmış ve bu husustaki resmi muameleye ait evrakta Babiâli ile o zamanki Defterihakani nazareti arasında cereyan etmiştir ki belediyenin bulduğu vesikalara göre bu muamele hep “karanlık mezar- lık ,, ünvanı altında geçmiş ve mezarlığın Bayezidi veli vakfına ait olduğu bu mühaberatla teyit edilmiştir. Bu mezarlığa Ayas paşa mezarlığı ünvanının verilme- sinin sebebini belediye şu şekilde izah ediyor: Bizde mahallelere verilen isimler gelişi güzeldir. Vaktile meselâ 1290 hicri D ikinci sahifede ) — Farkında mısın, caddelerin genişlemesi bizim aleyhimizel.. — Amma yaptın hal.. — Evet: evin yolu uzayor bel...