5 Eylül 1932 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
Hayat Ansiklopedisi Mektepler açılmak flzeredir. Tatilde alamadığınız cüz lerinizi bir an evvel tedarik edin umhuriyet sene: No. 2993 İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektup adresl: Cunıhuriyet, İstanbul Posta kutusu: lstanbul, No 248 Telefon: Basmuharrlr: 22366, Tahrlr müdürü: 23236, İdare müdürü: 22365, Matbaa: 20472 Hayat Yp^ Ansikloı 1000 kifap yerirt^bjr krtapla işinizi görmek ısterseniz Hayat Ansikiopedisini almız. Î 5 EVİÛİ 932 Beynelmilel Gazi edebiyatı Yazan: HASAN CEMİI. Bugün eski ve yeni dünyada bariz bir istikamet alan ruhî halet son yıllarda «Beynelmilel bir Gazi Mustafa Kemal edebiyah> vücuda getirdi. Av. mpa ve Amerika postaları, bize, sık sık, bu destan dolu tarihî hayatm tnuhtelif dillerde yazılmış imanlı ka~ sidelerini getiriyor. Dünya davala rmda hükümleri makbul ve mer'i sa yılan en salâhiyetli ağızlardan tek rar tekrar if ttîyoruz ki zamanımızm en büyük insanı Gazi'dir. «Kemalism> tâbiri 20 inci asrın i'mî ıstilahında kurtancı bir mefhum kıymetine yükseldi. Ve Istnet Paşanın kudretli ağzında en derin ve yüksek manasını aldı. Gazi Mustafa Kemal bugün bütün dünya ve milletler için bir semboldür.. «Eski kıymet levha lannı kıran ve yeni kıymetlerî yeni levhalara yazan yaratıcınm sembo 1S.» O, dünyaya ve asra bir merkez ve tnHırak oldu^ Çünkii o eşsiz bir tarih kahnunam ve daima yeniden semere vereu tükenmez bir yaratma kuvve tidir. Ve, Göte'nyı dediği gibi, «her ne ki müsmirdir, hakikat ancak odur.s> Her şey onda filizleniyor ve onda nesvünema buluyor. Hayatı biz o n m atesli kanmda bulduk. Maddî zasnan içmde varlığın lâyetnut müşah faası odur. Ve ilânî kuvvetlere o daima yeniden beden oluyor. O, asil ırkının en büyüklerine hâs kudret iradesi ve düsünme istiklâli 3e, hayatm gözünün içme bakabil meği, orada akislenen hakikati ara mağı, onn vuznh île buhnağı, ve buldnktan sonra, muhafaza etmeği in sanlara öğretti. Zaratustra gibi, o, kalbmdeki tutandan raksan bir yıldız yarattı. Ve insanlığın vazifesi; hayatı, olduğu gibi, bükük boyunla, sabırlt, «tıl, ve mütevekkü kabul ettnek değil, bilâkis yaratıcı bir irade ile ona şeklii semail veruıeK oıaugunu anıattl. O M B saptolunmaz bh tablat enerjisi gibi yatağına sığnuyan nıh dol gunluğu bütün asn, için için, raşelesdirdi. Ve onun büyük vahdetli nefesi dünya için yeni bir mezhep ve derunî mukadderat oldu. Onun ruhunun tesir edici ve diriltici kuvveti bütün bir milletin bassas ve bakir kuvvetile temasa gelince, esrar dola bir dünya, canhhğın, güzelliğin, ve iyiliğm ebedî timsali şeklinde, zengin ve asil başmı, ufukların üstünden, mağrur ve emin, yuk •eltti. Kıymetlerinden bir an için büe şüpbeye düsmek medeniyet için günah sayılan bütün konvansiyon zincirlertni, bir Promete isyanile parçahyarak, ve ataletin, sükunun muhaf azakâr prensibinde hayat hakkı olmadığını pervasız ilân ederek, yaratıcı gençliğinm bütün sihri, bütün güzelliği, ve ramoLmaz kuvvetile, hür ve serazat, insatr lığı fetheden bu yeni Türk dünyaa, taşıdıği yeni msan ve cemiyet mefhumile, ve milletler arasında y*vratmak istediği vahdetli ruh kültürü fle, asnn en necip ve eşsiz bir kry metidir. Denilebilir ki mahrnm asnlann hasretle beklediği hakiki sivilizatör dün yaya yeniden geldi. Beş bin yil oncr* Anadolu'nun göbeğinde yüksek n e > deniyetler yaratan büyük Eti'lerin bu büyük mümessilinin, kendi asrl ırkmdan tevarüs ettiği kahramanhğın kudretile, vakarile, bugün Ankara burcundan uzattığı ilâhî parmakta, bütün beseriyete insanlığm yüksek hedef ini isaret eden bir hareket ve ma na var. Mihverini anyan asır, ve tesellisini anyan beseriyet, Eti goklerinden ye niden doğan bu Türk ümit güneşin den kurtuluş ışığım toplamak şuur ve kabiliyetini gösterebilecek mi?... Bunu zaman tayin edecek.. Zacnan ki bütün imkânların kıvama geldiği, idrakleria, imanlann kuvvetlendiği ebedî ocaktır. Şimdilik şu kadarı sabittir ki bugün hakikî şef ihtiyacile çırpman dünya milleüerinin gıptah gözleri hep o mihraka çevrilmiş, arzulu ve hayran bakışlarla onu temaşa ediyor. Bu temasada ibadeti andıran bir huşu var. «Tarihi yapan nruhit değil, büyük insandır» nazariyesi, bugün olduğu kadar, hiç bir zaman, milletlerin ihtiyacma uygun görünmemiştir. tçinde yasadığımız bu millî hâkimiyet ve demokrasi asrının mütehassir kalbi, eski ferdiyetçi asnlardan ziyade, millî kahraman iştiyakile çarpıyor. Bu idealin en güzel tahakkuku, Gazi Türkiye'sinde olduğu gibi, mil(Mabadi 2 inci sahifede ) Dünden itibaren tatbik Münevver ve mütehassıslar tarafmedilmeğe başlandı dan büyük alâka ile karşılandı Ticarîmehafil yeni ahkâmın krediyi y Kongrede çahşmak üzere Türk Dili Tetkik Cemiyetine pek çok müracaatler vaki oldu. Hazırlık de vam ediyor Ruşen Eşref B. Izahat veriyor Eylul sonlarina doğru toplanacak büyük Türk Dili Tetkik kongresi hakkm • da Türk Dili Tetkik cemiyeti umumî kâtibi Ruşen Esref Bey dün kendisüe gorüsen bir muharririmize şu izahab vermiştir: « Biliyorsunuz, riyasetin evvelki gün gazetelere verdiği tebliğde kurultayda çalısmak istiyenlerin kâtibiumumiliğe müracaati hakkmda bir kayıt vardı. Daha ilk giinden itibaren bu hususta büyük bir alâka gördüğümüzü söylemeliyim. Bu müracaatler muharrirler, edipler, müderrisler, muallimler, lugatçiler fennin ve san'atın muhtelif şubelerinde mütehassıs zevat tarafından vaki olmaktadır. Şu elimdeki mektuplar da maddî birer delildir ki çok lüzumlu olan dil islerini tetkik mes'elesi yurdumuzun değerlerince^lâzım gelen ehemmiyet ve istekle karsılanroışhr. Bu müracaatlerîn gün geçtikçe daha çok artacağına süphe yoktur. Bu, Türk dilinin güzelliğine, inceliğine, büvüklüğüne, ahengîne ve yüksek kabiliyetine mananları çok tevin • direcek bir hâdisedir. Kurultay Türk dilinin yüksek aslmi ve çok derin kıdemini meydana çıkarmak ve göstermek hususunda bize ol • duğu kadar dünyaya da yeni bir tet Kik ve raaiıyet utku açacagi gibi bn dılin flerideki mkisafı için de cok haytrlı İlk Dil Kurultayı Yeni icra kanunu çoğaltacağı kanaatindedir Kurultay Dolmabahçe Sarayında toplanacak yetlerce tetkik ve tesbit edOecektir.» FcAih Rifki Beyin makalesî Falih Rıfkı Bey Türk dili kurultayî hakkmda Hakimiyeti Milliye'de nesretb'ğî bir makalede şunları soylemekte dir: «Eski yâzı dilinde bir yakm şârk esperantosula öz türkçeye «kaba tfirk • çe» denirdi. ö z Türk'e «kaba Türk» dendiği gibi. Biz derin bir yazî dili buhrani için den geliyoruz. Bir neslin yazdığmı sonraki nesillerde ancak mütehassıslar oknyabîlhr.» Moharrir makalesinin sonunda dtyör ki: «En basta bütün heyecanimîzla oz türkçe için çahsanlann aşk ve zevkle rile istihza cihetine hücum etmelryiz. ö z türkçe lehine her teklif, kelime teklifi, lâhika teklifi, mana teklifî, her teklif aslında güzeldir, asildir, doğru ol • miyabilir, münakasa edBebüir, fakat islihfaf olunmaz.» Falih Rıfkı Bey yazîsm'da san'atkârlâra hitap ederek eski nesir ve siirlerin tamâmen okunmaz hale gelişinin sebebi uydurma osmanlıca oldugunu, millî dil yaprimadıkça hiç bir eserin yasaman mümkün olmıyacağını soyHiyor ve «B3hassa sizTer bu davayî benlmseyiniz, seviniz» diyor. Turk Düi Tetkik Cemtyett ümumi Kâttbı Ru§en Esref Bey olacakbr. tçtimalar Dolmabahçe Sarayînîn büyük salonunda yapılacaktır. Bu hususta icap eden hanrhklara devam edilmek tedir.» Türk dili tetkik cemiyeti reisi Samih Rifat Bey, dil kurultayuun gaye ve maksatlan, neşredilen tebliğde musarraH bulunduğunu söyledikten sonra demiştirki: « Gaye, medenî ihtiyaçlara göre lisanı yapmaktn. Lisanın menselerini aramak keza mecburiyettir. Müstakbel inkisaf ihtiyaçlarına gore lisanı tetkik ve tesbit etanek te gene bir gayedir. Bu gayelerin îlmin hangi esas ve sartlarma gore aranacağını ben şimdi söy nyecek vaziyette degîlinK^Bu, kı&ıııeıı kaogreden sonra teşckkül edecek he Samîh Rifat Beyin beyanati İstânbrü Icra datf&S ktOemleünâe mmtn&ttttm Wr çok yeni »Mrâıtıı flıtiva ettiği îçin mB < Yeni icra ve iflâs kanunu dünden itisait bir şeküde karşılanmıstır. Alâka » baren mevkii mer'iyete girmis, icra muamelâb yeni kanun mocibince tatbik edil darlar, yeni kanunun ocari muamelâtta krediyi daha ziyade tevsi edebOeceğini meğe baslanmıstır. Yeni kanun, dün (.Mabadi 4 üncü sahifede) de yazdığmnz gibi alacakh lehine bir Yeni Maarif kadroları Yeni vazife tevziatı lise muallimlerini memnun etmedi Lise, orta mektep ve muallim mekteplerinin bu seneki kadroları alâkadarlara tamamen bildirilmistir. Yeni kadrolarda bazı mekteplerin muallimleri hemen kâmilen değisti rümiştir. Anadolu'y» gonderilen bir kaç lise muallimi yerine tzmir'den bir kaç muallim sehrîmize nakledilmistir. Kadrolar bazı mektep • lerde memnuniyetsizlîkle karsılan tnıştır. Çünkü bazı muallimlerin sube dersleri almarak yalnız esas dersleri bn*akılmış, buna mukabil bazı muallânlere bir hatta iki sube verilmistir. Ayni zamanda öğrendiğünize göre sube derslermden alınan ücretler maaşa kalbedilmiştir. Yeni kadrolar neticesînde muta zamr olanlann Maarif Vekâletme itirazda bulundukları soylenilmektedir. Bunlar arasında bu sene terfi müddetleri dolduğu halde kıdem almıyan muallimler de vardır. Kadrolarmda en fazla değisiklik olan Galatasaray lisesidir. Mektep müdürü Fethi Bey ayni maaşla, idare vazifesine inzimamen kendisine pek çok ders verildiğinden istifa etmiştir. Maamaf iH Vekâletin istifayt kabul etmiyeceği soylenilmektedir. Balkan tenis maçları Dün yapılan müsabakalar çok güzel ve heyecanlı oldu Bir Rus sporcu Kafilesi geliyor Futbolcular Darülfunım takmu ile çyniyacaklar Haber aldı ı ğnmza gore ey~ tulîîn on besm ™ de Rusya'dan sehrimrze ye ul alSlflK Dir Fethi Bey istifa etti < Rus güıes heye ~ ti île yirmi dort kısıden IUUICIE ~ kep bir Rus fut , bol takımı ge { lecektir. Güres : çHer arasmda i "' Rnsya'nm ma ruf ağn* ve haFeMtvan çoban Mehmet f& südet güres sampiyonlan vardır. Bunlar burada çoban Mehmet, Himmet ve Kara AIi pehlivanlarla karsılasacaklardır. Futbolcular da Darüîfünon futbol takmn île müsabaka yapacaklardo*. Kraliçenin ilk gezintisi Ismet Pş. Hz. Basvekil Ismet Pasa Hz. dün oğleden sonra Heybelr*deki kosklerinden tstanbul'a inerek Dolmabahçe sarayma •gitmisler ve Reisicumhur Hz. ne mülâki olmuslardır. KENDİ KENDİMİZİ TENKtT: Guzeli Verrahpaşa hastttnesinden avrittricen îuâttilcSn ve fiaBa Tütün mes'elesi Tutün mes'elemiz, tütünümüzün satılması mes'elesidir. Bunun için istih lâk merkezlerinde kuvvetli ellere ihti Dünkü müsdbakcaarâ itfirak eden tetüsçOerden basOari yacımtz var. Tütün mes'elemizin son Stalies dabh 6/2 6/0 5 ^ 6/2 Türk şeklinde bizce görülen hakikat budur. Dün Balkan tenis şampryonaana KaEğer herkes bu hakikati gorür ve soy ekibine galip gehnistir. dıköy Fenerbahçe kulübunun tenis «alerse, yani ekseriyetin ittifakı bu mer Tek erkekler: hastnda devam edflmisnr. kezde olursa iş tatbikâ kahr. 1 Nikolaides : Karakaş.. Netice: Maçlara sabahleyin saat 10 da b'aş Tütün satiş yerlerinde ciddî rakiple 7/5 6/1 • 6/2 Nicolaides (Yunan) lanmış, müsabakalan bin kisiye yakm rimiz çoğalmıştır. Sonra tütünün Avru galip gehnistir. bir halk seyretmistir. 2 Zeki : Botez.. Netice 6/0 6/1 pa'daki ve Ameıika'daki ticaret tarzlan Müsabakalar çok heyecanlı ve zevkli büyük istihaleler geçirdi ve geçiri 6/4 Botez (Romanya) galip gehnistir. yor. Evvelâ bu hakikatleri hakkile 3 Treguboff: Şoduvar.. Netice: olarak cereyan etmiştir. Alınan neticealacağımız tedbirlerde ona 6/3 6/1 6/4 Treguboff (Türk) galip bilsek ler şunlardır: göre isabetler bulunacak. Vaziyeti gehnistir. Çift erkekler: iyiden iyiye kavradığımız za 4 Ştalios : Şirinyan.. Netice 6/4 1 Bunea Betez: Şirmyan Şoduman satış teşkilâtının büyük mikyasla 1/6 7/5 6/3 Stalios (Yunan) galip var... Nefa'cede Şirinyan, Şoduvar dabli idaresî esasma kanî olacağız. Fakat kor8/6 1/6 3/6 7/5 8/6 fle Romangehnistir. kanz ki o zaman fazla geç kalmış olmıya ekibîne galip gehnistir. 5 Bunea : Jaffe.. Netice: 6/0 valım. 6/4 6/3 Buena (Romanya) galip gel 2 Nicolaides Stalios: Ahmet FeiMdbadi 6 ınct rit Treguboff... Neticede Nikolaidesj Dünya Güzeli dün Cerrahpaşada hasta yeğenini ziyaret etti Dünya Güzellik Kraliçesi Kerknan H. Istanbul'a avdet ettiğindenberi dün ilk defa olarak sokağa çıkmıs ve Carrahpasa hastanesinde tedavi edilmekte olan teyzezadesi Sait Beyi ziyaret etmiştir. Keriman H. saat on tuçukta pe derile beraber hastaneye gelmiştir. Başta sertabip Rüstü Bey olduğu halde müessesedeki bütün doktorlar, hastabakicılar ve diğer memurin ve müstahdemin kendisini karşılamış lardır. Dünya Güzeli müessese erkânı ile ı , tanıştıktan sonra yeni paviyonda buKeriman Halls Hamm CtfVftpafa îttu lunan leyzezadesinin yanma giderck tantsind* yeğcni Sait BtnM (Mabadi 4 üncu sahifede)
