6 Eylül 1932 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansiklopedisi Mektepler açılmak üzeredir. Tatilde alamadığımz cüz lerinizi bir an evvel tedarik edin Fransa Türkive Münasebetlerîne dair Fransa'nın Türkiye nezdindeki büyük elçUi Kont dö Şambrön Cenapları hiç bedbin olmıyan geniş düşünceli bir şahsiyettir. tki memleketin münasebetleri noktasından az çok müşkül dakikalarda dabi kendisini daima mütebessim ve ümtivar görmüşüzdür. Bundan daha mühimmi ise kendisinin daima ikî memleket münasebetlerini behemehal iyi safhalara kalbetmek için çalışmaktan bir an bile fariğ olmamasıdır, burada ve Paris'te. Tedavi maksadile Fransa'ya yapacağımız bir seyahat münasebetile kendilerini dün ziyaret ettiğimiz zaman Kont Cenaplannı iki memleketin münasebetleri noktasmd'an nikbinliği çok geçen bir em. niyet ve adeta kat'iyet içinde gorduk; Bunun böyle olacağı ve zaten başka türlü olmasına imkân bu lunmadıgı bence esasen malum ve muhakkaktı... Mukaddemesile izah ettî. Bu izahlara nazaran iki memleket arasın. da ihtilâf noktası teşkil eder gibi görünen ehemmiyetli ehemmiyetsiz iki üç madde hallolumnak yolundadırlar, ve her brri için prensip iti barile anlaşmalar husule geldiğine şimdiden hüküm bile olunabilir. Bunlarla beraber Türk Fransız dostluk muahedesi Fransa tarafmdan da tasdik edilecektir. Sefir Cenaplan: Dostluk muabedemizin bizdeki tasdikı teahbur etti diye şikâyet ediyordunuz. Bir kere bu teahhurda hiç bir kasit yoktur. Ondan sonra da bu tasdik hakikî ve yüksek manah bir tezahür vesilesi olmak için vakti merhununu bekliyormuş demek. Son ihtilâf pürüzlerinin hallini takiben vaki olacak bu tasdik haki. katen mutantan bir şey olacak!... Diyordu. Zahir Türkiye'nin Milletler Cemiyetine girmesmi alkışlıyan Fransız Meclisi tezahürü nev'inden bir şey. Ve bundan Kont dö menmundur, varumakta olan neti cenin bu suretle tahakkukuna biraz da bizzat çalışmış olmamn verdiği emniyet ve memnuniyetle emin ve memnun. Fransız Büyiik EIçisi Cenaplannm verdiği izahlar bizrm de iyi yolda yürütfüğünü bildiğimiz bazı mes'elelerin hakikaten hallolunmak üzere son safhalarmda bulunduğunu gösteriyordu. Bir de tskenderun ve havalisi Türk'lerinin idarei mahstualan aynen ve tamamen tatbik olunursa ha. kikaten arada hiç bir mes'ele kalmamif olacaktır. Dedik. Sefir Cenaplan Fransa'mn oradaki Türk'lere verilmiş idarei mahsusayı ihlâl etmekte hiç bir menfaati olmadığını ve olmıyaca gını ve bilâkU Türkiye'nin iyi dostlugu Suriye için ve mandater memleket için en büyiik huzur ve emniyet mes'elesi olduğu cihetle orada öyle mes'ele mahiyetini alacak bir vasiyet bulunmamasına itina edileceğinı ve zaten ortada hallolunmıyacak kadar müşkül bir mes'ele bulunmadığmı beyan ve temin etti. Arbk üç dört asırlık Fransız . Türk dostluğu üzerinde rahatça konusabilirdik, ve konuştuk. Orası hakikaten öyledir. Umu mî harpte Türkiye Ue Fransa'mn muharip vaziyette olmaları doğrudan dbğruya iki memleketin hayatî menfaat ihtilâflanndan değil, baş. ka ve dolayısile sebeplerden tahaddüs etmiş bir vaziyet olması hase bile o bihakkm hesap harici tutu lunca Fransa ile Türkiye Avrupa'da daima dost yaşamış iki büyük mem. leket ve milleti teşkil ve temsil etmisierdir. Tarihin cereyannıda pek büyük bir değisiklik yoktur, ve bilâkis bu iki memleket ve milletin bundan sonra dahi o an'anevî dostluğu idame etmeleri ve hatta inki saf ettirmeleri lehine söylenecek kuvvetli sebepler ve deliller bile vardır denüebilir. Fransız sef iri Cenaplan bunun böyle olmasına hiç bir mâni görmüyor. Hususile Türkiye Milletler Cemiyetine girdikten sonra Fransız Türk dosthığumm tek. rar tahakkuk ve inkişafı ihtimali en müteredditleri bile tenvir ve takrire kifayet etmiştir. FHhakika Fransız sefiri Cenap larının dahi bütün bir insaf ve samimiyetle ifade ettikleri gibİ TdrkL ye'nin bittabi evvel beevvel komşulanndan başlamak üzere * bütün memleketlerle takip ettiği dostluk siyaseti kendi menfaatinin icabı oldiıfu kadar esasen çok dürüsttür Sjımt"***1 r"»>»j»*»ları « * • • •» » • ** * w umhu Dokü2uncu sene: No. 2994 Hayat Ansiklopedisi 1000 kitap yerine bir kitapla işinizi görmek isterseniz Hayat Ansiklopedisini alınız. İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektup adresl: Cumhurlyet» Istanbul Posta kutusu: lstanbul, No 246 Telefon: Başmuuarrir: 22366, Tahrir müduru: 23236, İdare müdürü: 22365, Matbaa: 20472 Salı 6 Eylul 932 Almanya'nın Fransa'ya verdiği filî cevap! Ankara İstanbul hava hattı yakmda açılıyor Seferler muhabere ve nakliyat için azamî sür'atle icra imkânmı verecek Tayyare Cemiyetinin pek yakmda faaliyete geçerek tstanbulAnkara arasmda ilk hava hattını te«is edeceği haber verilmekte dir. Bu iş için ştmdilik üç tay yare tahsis edilmiş ve keyfiyet Heyeti Vekilece de taadika iktiran eylemiştir . Ankara gibi e hemmiyet kes betmiş olan merkezi hükumetin Jıaztrlanmti bir yolcu tayyarât gene ehemmiyetli bir liman ve ayni zamanda lâzım gelen her turKi bir çok sanayi ve ticaret merkezi konför ve emniyeti de haizbir nabulunan İstanbul ile hava yolile irkil vasıtasıdır. tibatı esasen şimdiye kadar ihmal tngiltere'de bir çok zengmlerin edilmiş bir iştir. kendi tayyaresi vardır. YekdiğerleTayyare hergün bir kat daha te rine bu ufacdc tayyarelerle ziyarete rakki ederek bütün vesaiti nakliye gider ve köfklerin bahçelerinde hazırlanmış ufacık meydanlara inerler. arasmda birinci dereceye vasü olmustur. tki yüz kilometreyi bir sa Bir çoklan Londra'dan Paris'e yolcn (Mabadt 4 üncü sahifede) atte katedebilen bir yolcu tayyaresi Reiaİcamhttr Maretal Hindenbarg'an bir tufai askeriyeyi İeftisi 180,000 çelik miğferli Dün Berlin'de büyük Bir geçît resmi yaptı 3 saat devam eden merasime 83 ya«mdald Mareşal Makenzen riyaset etti Reisicumhur Hz.l Dün «Ipekiş» mağaza < sını tesrif ettiler Reisicumhur Hz. dün aksam üzeri otomobille bir tenezzüh yapmiflardu*. Reisicumhur Hz. bu tenezzüh esnasında Beyoğlu'na çıkmışlar ve tpekis mağazasmı teşrif buyurmuşlardır. Refakatlerinde Kılıçali, Recep Zühtü Bey. lerle yaverleri bulunmakta idi. Gazi Hz. tpekiş erkân ve mii • diram tarafmdan karşılanmıs, mağazayı dolaşmış ve bir müddet i*tirahat etmislerdir. Müsarünileyh Hz. tpekiş mamulâtı hakkında beyanı takdirat etmişler ve istih. salât hakkında malumat almış lardır. Mfiteakıben g*ne otomo bille Dolmabahçe sarayına avdet buyurmuşlardır. Asma köprü mes'elesi... • • • « •%.. •• 35 sene evvel inşası kararlaşan köprü projesi niçin hasıraltı edilmişti? Amiral Vasıf Paşa Macerayı anlatıyor Bir müddet evvel asma köprü mes'elesi mevzuu bahsolurken bu işin otuz beş sene evvel de ortaya taıldığı, halen Boğazlar Komisyonu reisi olan Amiral Vasıf Paşanın da dahil olduğu bir komisyon teskil edHerek bir proje hazırlandığı yazılmıştı. Ken disine müracaat eylediğkniz Boğazlar Komisyonu reisi Amiral Vasıf Paşa şu beyanatta bulunmuştur: t Mes'ele otuz beş sene evvel cereyan etmiştir. O zamanlar yaşı benzemesin gene bugünkü gibi bir Primkif yani duba tabir olunan tangozlar üzerinde seferber bh> köp rümüz vardı. Cesri cedit tabir olunan bu körme ucubeyi çökmeğe baslamak tehli kesi göstermesine ve ramazanın ta Amiral Vosıt Taşa karrübüne binaen; senede bir halk arasma çıkması ve uzak bir ihtimalle di, tngili'ler ve Fransız'lar da vardu de o gün buradan geçmesi melhuz oBen bu komisyonda aza değil dhn. Jan Abdülhamid'e keyfiyet jurnal edildi. Derakap tarsini ve âcilen yeni O zaman kolağası idim. Halboki ve metin bir köprü siparişi mecburiyet «fevkalâde köprü komisyonu» natnı ve zarureti ve sefainin serbestii tnüru verilen bu komisyondaki azanin en ru için bunun asma olması kararlaştı. çömezi ferik rütbe&inde olan imalâtı Fevkalâde komisyonun tesekkalü bahriye reisi Hüsnü Pş. olmak üzere Talipler, plân ve proje getirenler kâtibi sani tzzet, köse Raif ve Nazif Lutfen sahifeyi çevirivto yalnız Alman ve Amerika'lılar değil Mvmttaam b\r Alman fcrt\ri <ukeriye$înin geçit resmi Başvekil Paşa tsmet Pş. Hz. dün öğleden sonra| Hariciye Vekili ile beraber Heybeli'den Dolmabahçe sarayına gelerek Reisicumhur Hz. ne mii. lâki olmuşlar, bir müdd'et sonra Tevfik Rüştü Beyle birlikte Be yoğlu'na çıkmışlar ve diş tabibi Sami Günzberg Beyde dişlerini tedavi ettirmişlerdir. Başvekilimiz akşam üstü buradan ayrılarak tek^ rar Dolmabahçe sarayına gitrmiş ler ve oradan geç vakit Ada'ya dönmüşlerdir. Haber aldığımıza göre, Başve. kil Ismet Paşa Hz. ile Hariciye Vekili dort beş güne kadar An kara'ya avdet edeceklerdir. Başvekil Von Papen, Harbiye Nazırı Ve eski veliaht ta Merasimde bulundular Berlin 5 (A.A.) Hava* muhabirinden: Sabık Kayser ikmci Vilhelm'in Alman kıtaatma geçit resimleri yaptnrmıs olduğu Tempelhoff manevra sahaa 1914 senesindenberi ilk defa olarak heyecanlı askerî tezahürata sahne olmustur. Berlin tayyare limanının binalan 8 • nünde zira Tempelhoff meydanı bir tayyare limanı haline ifrağ edilmiştirderin saflarla ahzı mevki etmif olan Çelik Migferlflerden mârekkep taburlar bayraklan havada dalgalamr ve başla • rmdaki mızıka böKikleri bilâtevakkuf eski Prusya askerî marşlannı terennSm ederken ihtiyar Feld Fon Mackensen bir geçit resmi yaptırmıshr. Kıtaat ayni zamanda Alman Millî Müdafaa Nazırı Ceneral Fon Schleicher, bashca hükâmet erkânı, sabık Alman veliahh ve biraderleri ve sair sabık Alman hukümdar hanedanlanna mensup 2 0 kadar prensin de önlerinden geçmişlerdir. Çelik Miçfer teşkilâh bu geçit resmi Oe kendi tesktlâhna mensup efradm inzibat ve intizammın mükemmeliyetini tezahür etthmek istiyordu. Bunun inkân gayrimümkün bir tarzda muvaffakiyet kesbettiğini söylemek lâzımdır. Uniformalarmı givmiş; takriben 180 bin kisi bu geçit resrame istirak etmislerdir. Kıtaat bayraklannuı arkasında bölük ve taburlar halinde mevki almış bulunuyordu. Kâffesi müketn • mel terbive srörmüs muntazam bir ordu Asma köprü niçin istenildi? Mason Kongresi Bugün açılıyor Dün içtima ruznamesi tesbit edildi Beynelmilel Mason ittîha IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII1IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMMIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIllinMIIIIIIMIIIIIIIMIIIIIIIIMIMIIUIIIIIIIIIIIIMIIIIIinilllllininiHfll (erlin'deki tukeri nümayişe riyaset dı kongresine ; eden meşhur Alman Mareşalı iştirak etmek üMakenzen zere şehrimize gelen murah • efradı gibi manevra kabiliyetini ihraz haslar dün To etmîstL Geçit resminde bulunan efrat ara j katlıyan otelinsında saçları kırlaşmış bir çok eski cephe | de bir içtima yaparak kongre ruznaaskerleri görünüyor ve bunlann etrafuu mesini görüşmüşlerdir. da yann hakikî bir asker olacak olan Dün de şehrimize Fransız gençler ihata etmis bulunuyordu. Mason murahhaslarından M. Marechal ile M. Vicet isminde iki zat gel Çelik Miğferlilerin sefleri kendi genç miştir. unsurlarunn yeni bir harp istemediklerini tekit edîyorlar, maamafih, dün büDün murahhasların ihzarî içti (Mabadi 6 tnct nahUede) maından başka Mason ittihadmın idaııııııımnııııınnııtıııınıııuuıııınHiııııııııııuiHinıımııiHinııınıııınııııııııııuııunııınııınunıiMiıııııııııııııuııııııiMiııııııııııııııııiMiııuııııııııi re heyeti de aynca içtima ederek üzerinde malum ve beynelmilel ih. de. Fransa Türkiye'nin yerinde olkongrenin küşat celsesine ait son hatilâflarda Fransa'mn takip ettiği saydı, belki ayni yolda yürürdü. zırlıklarla meşgul olmustur. hatti kareketin Fransa'ca olan manTürkiye'nin Milletler Cemiyetine Mason kongresinin eylulün onuncu tıkî zaruretleri üzerindeki izahla • girmesi bu yoldaki dürüstlügün, gününe kadar devam edeceği haber nnı burada tafsile mahal gÖrmüyodoğru ve müstakil siyasetm en bariz verilmektedir. Kongre bugün 10 buruz. Bu gene basta Fransa'mn selâdelilini teskil etmiştir. Fransa harici çukta açılacaktır. Dünkü içtimada meti olmak üzere sulhun idamesini siyasetini Jenev*in hakikî ve umumî hazırlanan ruzname gizli tutulmakla istihdaf eden mecburiyetlerin ifasulh gayesine müteveccih cihanşü. beraber kongrede Mısır büyük mah desidir. mul noktaî nazarına uygun bir ce(Mabadi 4 üncü sdhifede} Bir an'anevî Türk Fransız dostreyan üzerinde yürütmeğe bilhassa luğunun yakmda tekrar en tabiî şe. itina eylemekte olduğundan Türkikillerini alacak olan yeni cereyanı ye'nin de bu cfaireye dühulü Fran üzerindeki sÖzleri hulâsa etmek için sa'da bilhassa memnuniyetle karsu Başmuharririmiz Yunus Nadi Bey Kont Cenapîarınm bu yoldaki kalanmıs ve malum olduğu üzere bütedavi olunmak üzere refikası ile naatli izahlarınm bizce de makul yük samimiyet ve hararetle alkış birlikte dünkü trenle Vişi'ye git . ve makbul görülmüş olduğunu kayıt lanmıstır. Kocacığım.. Havalar serinlemeğe başlıyor.. miştir. Yunus Nadi Bey Vişi'de bir ile iktif a edeceğiz. Kont Cenaplannm Frannz siya Aman karıcığım soğuk bahisler açmal ay kadar kalacaktır. YUNUS NADl setini izah ederken teslihat mes'elesi Manto mevsimi yaklaşıyor.. Yunus Nadi Bey