9 Mart 1932 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 8

Sahife 8 Benzine ispirto kat- manın teknik ciheti Geçenlerde çıkan bir gazete haberi, ziraat vekâletinin benzine ispirto katılması lehinde bir karar verdiğini, ve icap eden lâyihanın hazırlanması için bir komisyon teşkil eylediğimi haber veriyordu. Bu haber, son senelerde, bu sütunlarda müdafaa, ve lüzumunu ileri gümüz bir fikrin hakikat İzm Tamiş bildiriyor. Hakikaten, benzine ispirto kat- mak lüzumu bir çok lardan artık bir mecburiyet halini almıştır. Milli müdafaa için elzem olan milli mahrukat temini hususunda atıla- cak ilk adım olarak bu karıştırmayi yapabiliriz. Bu sayede katılacak “ispirto miktarında benzin daha 47 ithal olunacatır. » Çok mühim bir noktada çifçi- nin elinde kalıp satılamıyan, fakat kendisinden ispirto çıkarmak raüm- kün olan mahsule mahreç temin edilecektir. Çifçinin malını sata- mamak yüzünden düştüğü müşkül vaziyette kendisine yardım-etmek kabil olacaktır. Görülüyor ki, benzine ispirto karıştırmak, çok doğru, çok iyi ve çok güzel bir iştir. Bu, işin esasıdır.. Fakat tatbik edilmek istenildiği zaman, yalnız mübim olan esas değil, aynı za- manda bir çok tali tesirler de kendini gösterecektir. En doğru ve aslında en faydalı işler bile tatbikinde düşülen tek- nik hatalar yüzünden fayda yerine zarar verebilir. Bir kerre şu veya bu tarzda ve herhangi bir esas dahilinde benzine ispirto katılması bir kanun şeklinde mecburi olanca bütün memleket bu mecburiyet altına girmiş olacaktır. O vakit, işin kuruluşunda düşülen ufak bir teknik hatası, telâfisi çok müşkül olabilecek zararlara sebep olabilir. Bunun için mesele alâkadar olduğu her noktadan tetkik edilmelidir. Ziraat vekâletinin benzine is- pirto katmak hususundaki kararı çok takdire değer bir iştir. Yal nız bir mokta bizi meşgul ediyor. O da bu iş için toplanan komis- yondur. Bu meselenin, alâkadar olduğu her noktadan tetkiki lâzım gel- diğinden bahseylemiştik. Komis- yonda bu endişenin hâkim olduğu görülüyor. Orada muhtelif saha ve şubede ihtisas sahibi olanlar var. Lâkin bir ikide eksiği var: Teknik sahasmda. Benzim-ispirto mahlutu yalaız ispirto meselesi değildir, aynı zamanda bir de benzin meselesidir. Bu komisyonda ispirto o mütehassısının oyanmda bir de benzin üzerine çalışmış birinin bulunması lâzımdır. Yapılacak iş bir halita, ve bu halitanın motör işletmesinde kul- lanılmasıdır. Bu sahada fikir söyliyecek bir kimyagerin de bulunması lâzımdır. Nihayet yapılacak mahlut, mo- töler içinde yanacak ve onları işletecektir. Şu takdirde bir ma- makine mütehassısı da fikrini söylemek imkânını bulabilmelidir. Bu üç nokta ihmal edilirse tam ve mükemmel bir netice alına- cağı şüpheli kalır. Gerçe benzine isprito karıştır- mayı mecburi kılmış memleketler vardı. Onlar elbette bu sualleri halleylemişlerdir. o Lâkin onlar kendi bususi vaziyetlerine göre karar vermişlerdir. Bizim de on- lardan gayrı bususiyetimiz vardı. Bunun en bariz misali, muhtelif memleketlerde bu işin muhtelif surette tatbik edilmesidir. Ziraat vekili Muhlis beyefendi, derin görüşlü bir ilim adamı olarak kendini tanıtmıştı. Bu işte de esaslı bir tetkik yapılmadan karar vermiyeceğine eminiz. 4 E İKTİSADİ KISIM Akşam Cihan iktisadiyatı Ingiltere kambiyo kuyudatını kaldırdı, Ingiliz lirasının yü kselmesine mani olacak tedbirler Son buhran dolayısile Ingiltere diğer bir çok devletler gibi kam- biyo üzerine sıkı kayıtlar koy- muştu. Eskiden ticari borçları olanlar, alelâde ticari muamelesi bulunanlar ve harice gitmek mec- buriyetinde olanlar müstesna ola- rak hiç kimseye ocnebi parası verilmiyordu. Kambiyosuna kayıtlar koyan devletlerden ilk olarak Ingilterede bu mali tahdidat kaldırılmıştır. Şimdi her Ingiliz istediği kadar ecnebi paraseı almakta serbesttir. Ingiltere hükümeti İngiliz lira- sını sukuttan menetmek için kanı- biyoya tahdidat koymuştu. Şimdi de Ingiliz lirasını fazla yükselt- mekten menetmek için bu kuyu- datı kaldırmıştır. Ingiliz lirasının yükselmesinde başlıca amil bu para hakkında hariçte ve dahilde hasıl olan umumi itimattır. İngilizler isterlin buhranında Oharbi (Oumumideki vatanperverliklerini (o gösterdiler. Paranın sakut etmesine rağmen İngilterede yiyecek ve diğer eşya fiatlerinin yükseltilmesi kimsenin aklına gelmemiştir. lagiliz lirası dahilde katiyen kıymetini kaybetmemiştir. Ingiliz- ler harici tediyatı kolaylaştırmak için ellerindeki altınları satmışlar- dır. Zaten yüzde elli kârlı bir iş olduğundan bu altın hücumu harici tediyatı tashih etmiştir. Bu tedabir sayesinde para evvelâ istikrar kesbetmiş ve sonradan çektikçe çekmiştir. Ingililiz lirası- nın mütemadiyen! çıktığını gören ecnebi osermayedarlara (İngiliz lirası almaya koyulmuştur. İngiliz lirasına yapılan bu hü- cum bu paranın gayri tabii bir surette yükselmesine sebep olmuş- tur. Ticari müvazeneden neşet etmiyen bu gayri tabii tereffü Ingiliz lirası için muzur olduğu gibi diğer bir mahzuru daha var- dır. Her hangi bir hadise vuku- unda ecnebi sermayedarlar Ihgil- teredeki paralarını geri alabilirler. Bu takdirde Ingiliz lirası tekrar bir buhrana uğrıyabilir. Işte İngiliz lirasının yükselme- sine ve ecnebilerin elinde fazla Ingiliz lirası bulunmasına mani olmak için İngiltere hükümeti kambiyo kuyudatım ilga ederek tebeasını istediği kadar ecnebi parasi almakta serbes bırakmıştır. Diğer taraftan Ingiltere hükümeti Ingiliz lirasını tutmak için Ağus- tosta Fransa ve Amerika devlet (o bankalarından almış 1 Emlâk sah üzüntü ve zahmet çekmeden Çok irat almak isterseniz Emlâkinizin idaresini UMUM EMLÂK ACENTESİNE tevdi ediniz! Bahçekapı, Taş han No. 20 - 21 - 22 Telefon : 20307 — Posta kutusu : 658 İstanbul olduğu kredileri iade ederek piyasadaki ecnebi kambiyosunu azaltmıştır. İngiltere bankası Ame- rikadan aldığı yüz elli milyon dolarlık krediyi defaten ödemiştir. Fransa bankasından milyon ingiliz liralık krediyi 7 milyon liraya indirmiştir. Bu suretle Ingiltere bankası 60 milyon borcunu 17,000,000 Ingiliz lirasına indirmiştir. * “. Şanghay ricatı Şanghay cıvarındaki Çin cep- hesinin ricat etmiş olmasi cihan borsalarına ve piyasalarına pek iyi tesir etmiştir. Bu halin Çinde muhasematın hitamını tesri ede- ceğine ümitler (o hasıl etmiştir. Japonyanın gerek devlet, gerek belediye eshamı birdenbire yük- selmiştir. Bunlar defaten 8 ile 10 puvan fırlamıştır. 100 yenden 24 yene düşen Cenubi Mançuri de- mir yolları eshamıda 99 yene çıkmıştır. Japonyadan Londraya külliyetli miktarda kıymettar eşyayı tica- riye gelmiş olması vaziyeti bir kat daha düzeltmiştir. Çin eshami da tutkun bulu- nuyor. Kauçuk Eşya fiatlerinde kauçuk düş- tükçe düşüyor. İngilterede kauçuk stoku az olmasına rağmen bu sukut devam ediyor. Standart lâvha kauçuk mevcut mal 21/8 penstir. Mart teslimi 2 5/16 ile 2 3/0 penstir. Nisan ve Haziran teslimi 2 706 ile2 1/2 pens fiatla teklif olunmaktadır, Petrol eshamı Cihan piyasasında petrol eshamı yükselmiştir. Bunun sebebi Fran- sızların külliyetli miktarda petrol eshamı almakta olmalarıdır. Felemenk, Ingiliz, Meksika, Kanada, Birmanya petrol eshamı hep birden yükselmiştir. Yunanistanda Yunanistanda resmi ve gayri resmi piyasalarda kambiyo arasın- da büyük fark olduğundan hükü- met şiddetli tedbirler (ittihaz etmiştir. Yunan devlet bankası Ingiliz lirasını 271 drahmi fiatle aldığı halde borsa haricinde Ingiliz lirası 390 drahmiye çıkmıştır. “Yunan bankasının evrakı naktiye karşılığı yüzde 36,19 bulunuyor. ipleri! aldığı 20 | N AP. 9 Mart 1923 Gördös mektupları Gördös halıcılığı büyük bir tehlike geçiriyor Amerikalılar bu halıları Amerikada yapmağa çalışıyorlar Gördösün umumi manzarası Gördös, 2 (Hususi) — Bu mek- tubumda size memleket iktisadi- yatı üzerinde mühim bir rol oyna- yan Gördös halıcılığından bahs- edeceğim. Halı tezgâhları ile meşhur olan Gördös büyük bir yamaç üzerine anfi şeklinde inşa edilmiş küçük bir kasabadır. Fakat halı tezgâh- lari şon zamanlarda kapanmak- tadır. Buna en büyük âmil (yolsuz- laktur). Gördöslü bir halı tüccarı halı- cılığın günden güne sönmesindeki sebebini bana şöyle izahı etti: — Gördösün en büyük ihtiyacı olan yol maalesef şimdiye kadar hiç nazarı itibara alınmamıştır. Halı almak için gelen tüccar ve seyyahlar bu yolsuzluğu ve uzun mesafeyi duydukları zamen git- mekten sarfı nazar ediyorlar. Ikinci o amil de Amerikalılar tarafından bir kısım tezgâhtarla- rımızın iğfal edilmesidir. Bunları Amerikaya götürüp kendilerine bol para veriyor, şalvar ve fes geydirip vitrinler içine oturtuyor. Gördös halısı imal ettirerek Av- tupa piyasasına sürüyorlar. Eğer | biz bunu şimdiden nazarı itibara almayarak bir çare düşünmezsek Gördös halıları hiç şüphe yokki Nev York halıları unvanı altında satılacaktır. Bu küçük kazamızın çalışkan halkı çoktan yolsuzluğu izale etmeğe (o çalışmışlardır. o Fakat muazzam kayaları atmak müthiş uçurumları kapatmak bir haylı paraya mütevekkiftir. Kaza kay- makamı Rubi bey bu ihtiyacın çok elzem olduğunu görerek ilk fırsatta Akhisar kaymakamı Zeki beyle birlikte Oköy kanununu tatbiki köyler arasındaki yolları, ait olan köylüler tarafından bir otomobil geçecek kadar yapmak teşebbüsüne girişmişti. Nihayet bugün Gördöse bir otomobil geçebilecek derecede bir yol açılmıştır. Bu suretle kaza- nın çok mühim bir ihtiyacı halle- dilmiş oluyor. Bugün Akhisar ile Gördös ara- sındaki altmış kilometroluk mesa- feyi bir otomobil ferah ferah bir günde kat ederek tren güzergâluna çıkmış oluyor. Eskiden Akhisar- dan Gördös postasını alan bir suvari ancak üç günde Gördöse girebiliyordu. Bu müşkül vaziyet halkı kendi kasabalarından osoğutmakta ve Gördösü terketmeği mecbur et- mekte idi. Gördös kaymakamı Ruhi beyin gayreti osayesinde tekrar halı tezgâhlarmın ihyası düşünülmek- tedir. Buna benzer bir kazamız- daha vardır. Sindırgı Akhisar kaymakamı Zeki Bey Sındırğı yolunu Akhisara raptetmek için azami gayretle o çalışmaktadır. Otuz yedi metro uzunluğunda yol üzerinde olan köprünün in- Şaatı bittikten sonra Sındırgı ile Akhisar arasında otomobil seyrü seferleri başlıyacaktır. Ecnebi memleketlerde Türk talebe Marsilya Türk talebe cemiyeti .dare heyeti, faal azalarile biri:kte Marsılya baş konsolosluğunda Fransada Marsılya - Eks Türk talebe cemiyeti Marsılyada toplan- mış ve senelik umumi içtimamı yapmıştır. letima dört saat devam etmiş ve geçen seneki idare heyeti yaptığı işler üzerindeki raporunu umumi heyete arzetmiştir. Müteakiben hazır bulunan ve ekseriyeti teşkil eden azalar arasında yeni idare heyeti beş kişiden mürekkep olarak gizli rey ile seçilmi ve vazifesini deruhte etmiştir. Idare heyeti ilk içtimamı aktetmiş ve Marsılya baş konsolosluğunu ziyaret ile yeni sene çalışma programı etrafında hep birlikte kararlar ittihaz etmiştir.