8 Mart 1932 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 1

Hükümet buğday mese- iesi hakkında ietkikatına ievam ediyor. Fırka maliye tetkik ko- misyonu bazı mühim esaslar kararlaştırdı. — y Sene 14 — No: 4817 — Fiatı her yerde: 5 kuruş SALI — 8 Mart 1932 Telefonlar: Tahrir 21686 — Idare 21434 — Klişe 20113 Ekmek fiatini 12 kuruşa çıkar- mak doğru bir tedbir değil Buğday fiatini yükseltmeğe çalışacak yerde istihsa Buğday meselesi günün en mü- him meselesi olmuştur. Bunu yalnız ekmek ve yalnız buğday ziraatı ve buğday ticareti olarak mütalâa etmek doğru değildir. Buğday meselesi devletin vari- dat bütçesi, diğer ihracat madde- lerinin ucuzca ( satılması, ticari buhran ve sanayiin inkişafi gibi meseleleri de alâkadar eder. Ortadaki umumi fikri şu suretle £ bülâsa etmek kabildir: Boğday meselesi yola girerse, yukarıda saydığımız meseleler de mümkün olduğu kadar halledilmiş olacaktır. Bugünkü vaziyet şudur: Buğday fiatleri çok düşmüştür, Istanbul borsasında yumuşak buğday fiati, 4 kuruşa kadar inmiştir. Istanbul borsasında bu kadar ucuza satılan ği malın, tarladaki fiatini tayin et- mek güç değildir. Bunun için ortada muhtelif hesaplar vardır. Fakat umumiyet itibarile tarlada bir okka buğdayın, köylünün elinden 100 paraya çıktığı söy- lenmektadir. Köylü buğdayı 100 paraya satınca elinepekaz birşey geçiyor; bununla diğer ihtiyaçla- rını temin edemiyor. Köylünün en ziyade alıcı oldu- gu maddaler, gaz, pamuklu bez, tuz gibi şeylerdir. Bu malların fiati yüksektir. Köylü bunları satın alamıyor. Diğer taraftan, köylünün eline az para geçtiği için, o nisdette az vergi veriyor. Bu cihet de devlet maliyesini de alâkadar etmektedir. Köylü alıcı olamadığı için, kasabadaki (şehirdeki ( tüccarın satışları azalıyor, bubranının şid- deti artıyor. Bu cihet yerli fab- rikalarımızı da müteessir ediyor. Köylü buğdaydan az para aldığı için, afyon, deri gibi ihracat maddelerini | tutamıyor, ucuzca elden çıkarıyor. Bu meseleyi halletmek üzere ortaya bir takım fikirler atılıyor. Bunlardan biri şudur: Köylünün iştira kudretini arttır- mak için köylü elindeki buğdayı daha pahalıya satmalıdır. Bu suretle şehirde daha çok alış veriş edecek, tiçaret eşyası satılacak, fabrikalarımızın müşterileri arta- cak, devlet daha ziyade vergi alabilecektir. Köylünün buğdayı daha pahalıya satması içinde ekmek fiatinin 12 kuruşa çıkarılması, aradaki farkın ihracat tacirlerine prim olarak verilmesi söyleniyor. Bu şekil tatbik edildiği takdirde köylünün büyük istifade etmesi, buğdayını pahalıya satması şüp- helidir. Bu tarz daha ihracat tacirleri, ve mutavassıtlar için faydalıdır. Farzedelim ki buğday eken arazi sahipleri, mallarını daha pahalıya sattılar. Bu para şehir ve kasabalarda halkın sırtından çıkacaktır. Buğday ziraatini koru- mak maksadile, bütün şehirlerdeki halkı tazyik etmek te doğru değildir. Meseleyi bu sahada mütalâa etmekten bir netice çıkmaz, işi esasından, yani istihsal cephesin- den tetkik etmek icap eder, (Devamı ikinci sahifede) ziyade | Birkaç gün evvel maddelerinde ihtikâr olduğundan bahsetmiş, bu bahse toptan yağ fiatlerile, perakende yağ fiatleri arasındaki büyük farkın sebeple- rini anlatmıştık. Bugün de fasülye fiatlerindeki gayri tabiilikten bahs- edeceğiz. Trabzonda bir köylü, bir okka fasülyeyi şehirdeki tüçcara, 100 paraya satar: Buraya kadar va- pur, mavna, oktruva, rıhtım, hamal sigorta masraflarını, ve aradaki simsar, . tüccar kârlarını da ilâve edersek, İstanbuldaki tacire bir okka fasulye 6 kuruşa mal olur. Bu malı muhtelif semt- lerdeki bakkallar 8 kuruştan satın alır. Halbuki, bir okka fasülye, bir bakkal dükkânında en aşağı 15 kuruşa satılır. Evvelcede yazdığımız gibi, top- tan fiatle perakende fiatler ara- sında fark zaruri ü Yeni Resmimizde iki sefir istasyondan çıkarken görülyor. Irak sefiri ile bütün gıda Mısır sefiri I masrafı azaltılamaz mı? Haydarpaşadaki buğday silolarından biri Köylü fasülyeyi toptan 100 paraya satıyor.. Halbuki biz okkasını en ucuz 15 kuruşa alabiliyoruz mektedir. Fakat toptan fiatle perakende fiat arasında yüzde yüz fark olduğunu tabii olarak kabul etmek mümkün değildir. Köylünün 100 paraya sattığı bir okka fasülyenin, halkın eline 15 kuruşa ogeçmesindeki ( sebepler nelerdir? Nakliye üçretleri mi pahalıdır? Köylü ile, halk arasında lüzumun- dan fazla mutavassıtmı vardır, Mem- leketin iktisadi işlerile alâkadar dairelerin bu meseleri ciddi bir surette tetkik etmesi lâzımdır. Bu vazife, şebrin iktisadi işle- rini deruhte eden, belediye iktisat müdiriyetine aittir. Belediye iktisat müdiriyeti, fasülye fiatlerindeki bu büyük farkın hangi sebeplerden ieri geldiğini tetkik etmelidir. Halkın gıda maddeleri eskisine nazaran daha çok ehemmiyet kesbetmiştir. | Çünkü ( iktisadi şerait eskisine nazaran daralmış, ikinci sabifede) Ankaraya vasıl olmuşlardır. — Mali vaziyet Maliye tetkik komisyonu işini bitirmek üzere Komisyon memur maaşlarından tenkihat yapmamağa karar verdi Ankara 7 — Fırka maliye tet- kik komisyonu faaliyetinin mühim bir kısmını bitirmek üzeredir. Şimdiye kadar müzakere edilen ve bir karara bağlanan meselelere dair raporun hazırlanmasına baş- lanmıştır. Henüz müzakeresi bit- meyen meseleler, bir iki gün sonra yapılacak içtimalarda neti- celenecektir. Bu meseleler içinde tekaüt kanununun tadili icap edip etme- diği de vardır. Komisyon buğday meselesini tetkik etmiştir. Bu hususta umumi mutalâalar ileri sürülmekte ve alınacak tedbirlerin o mahiyetine kat'i bir fikir serdedilmemektedir. Kmisyon 1932 varidat bütçesinin 150 milyon lira üzerinden bağla- '# nacağı kanaatına vasıl olmuş, fakat hükümet yeni varidat men- balarile bütçeyi 160 milyon liraya çıkarmak mümkün olduğunu iddia etmiştir. Komisyonun şimdiye kadar elde ettiği en mühim netice, devlet makinesi otarafından © varidatın cibayeti için sarfedilen masrafların nispetsizliği ve çokluğudur. Komisyon, bilhassa inhisar ida- relerinin ticari bir zihniyet ile idaresi lâzım gelirken bu zihniye- tin muamelâta hâkim olmadığını görmüştür. Komisyon, devletçe idare edilen matbaaların da çoklu- ğunu nazarı dikkate almıştır. Komisyon, Ankara ve İstan- bulda birer matbaanın muhafazası ile diğerlerinin lâğvını hükümete tavsiye edecektir. Komisyon, hükümet memurları tenkihat vergisinden istisna edilen otuz liraya kadar ücretlerden de buhran vergisi ve memr maaşla- rından takaüdiye hissesi kesilmesi ileride düşünülecektir. M. Briand öldü 11 defa başvekil olan fransız hükümet adamı maaşlarından yapma- mağa karar vermişti Buhran alümat 4 ümeü sahifemizdedir. | anana ma ( Radyoda sesle beraber resim nakleden alet kullanılırsa görülecek | bir manzara:| — Allo allo, radyo İstanbul /.. Hanımefendiler, beyefendiler... Şimdi stüdyomuzun sanatkârlarından Cemile hanım tanburla bir taksim yapacaktır 1...