8 Mart 1932 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 5
8 Mart 1932 ————— ——— Akşam Sahife 5 e — — ——— . AKŞAM'ın tefrikası: No: 46 8 Mart 1932 GÜNÜN HABERLERİ Kışın tesiri Şubatta ziraat faaliyeti azdı Soğuklar bazı mahsulâta zarar verdi Iktisat vekâleti Meteoroloji mü- €ssesesi şubat ayına ait ziral raporu tanzim etmiştir. Bu rapor şu suretle hulâsa edilebilir: Şubat ayı hemen her tarafta ziraat işlerini durduracak bir hava şaraiti içinde geçmiştir. Cenup sahillerinde limon, portakal, man- dalina ağaçları soğuktan müte- essir olmuştur. Uşak kasabasında zeriyat azdır. Çorumda yazlık arpa ve buğday zeriyatı başlamıştır. Bundan başka Elâzizde de buğday ekmeğe başlanmıştır. Diğer mıntakalarda soğuklar zarar vermemiştir. Tahdidi teslihat Cenevre, 7 — Tahdidi teslihat konferansının beşinci haftası baş- lıyor. Konferans paskalya müna- .sebetile 19 marttan 4 nisana /kadar tatil yapacak, sonra tekrar müzakereye devam edecektir. Şimdiye kadar birçok 'nutuklar irat edilmiş, teklifler serdolun- muştur. Fakat asıl tahdidi teslihat hakkında müzakere başlamamış- tır. Teklifler o kadar çöktur ki bunların tasnifi uzun bir iş ol- muştur. Konferans salı günü yeni bir içtima yapacaktır. Irlanda intihabatının kati netayici Dublin 7 (A.A) — Irlanda inti- habatınin son neticeleri aalaşıl- mıştır. Fırkaların kati vaziyeti şudur: Cumhuriyetçiler 72, Hükümet taraftarları 55, Amele fırkası 9, Müstakiller 15. İntikam için Maktul kardeşinin intikamını almak istemiş Akhisar, 6 — Sekiz ay evvel bir kavga neticesinde iki kişinin ölümile neticelenen hir cinayette maznun olarak muhakeme altına alınan 'İbişin (İbrahim efendi hakkinda (müdafaai (nefisten dolayı Manisa ağır ceza mahke- since beraet kararı verilmiş ve mumaileyh (o Akhisar'a (o avdet etmiştir. Maktul düşen arnavut Behçetin kardeşi Raif, belediye önünden geçerken Ibrahim efendiyi görünce kardeşinin intikamını almak için tabancasını çekmiş ve ateş etmeğe başlamıştır. İbrahim efendi alnn- dan hafif surette yaralanmıştır. Carih firar etmiş ise de 'bilâhar; yakalanmıştır. Tahkikata devam olunmaktadır. Sinop'ta kış Şeğirden bir saat öteye bile gidilemedi Sinop 5 (Hususi) — Bu sene burada kış 15 senedir görülmiyen bir şiddetle devam ediyor. Vilâyet merkezinin bir saat ötesine bile gitmek imkânı yoktur. Köylü odun getiremediğinden hiç kimsenin evinde miktarı k&fi odun ve kömürü yoktur. Şiddetli ve soğuk rüzgârlar esiyor. Bir çok ecnebi ve tüccar vapurları bu vaziyet karşısında limana iltica etmek mecburiyetinde kalıyorlar, Dünden beri hava bir parça ısın- mıştır. Kim olacak? Alman intihabı en hararetli safhada Berlin 7 (A. A.) — intihap mücadelesi, kati safhasına girmiş- tir. Bu son haftalar zarfında fır- kalar, asri intihap propaganda- sının her türlü vasıtalarına müra- caat edeceklerdir. Berlinde sabahleyin erkenden bir takım propagandacılar, evlere propaganda risaleleri tevzi etmeğe başlamışlardır. Şehrin bir çok yerlerinde rakip gruplar arasında müsademeler (olmuş, arbedeler vukua gelmiştir. Müfrit milliyet- perverlerden bir ruvelverle itlâf edilmiştir. Salı günü komünistler ve onları takiben milliyetperver- ler nümayiş yapacaklardır. Hitler, Daymarda taraftarlarına bir nutuk irat edecektir. Colonyada prens Auguste Guil- laume de oPrusse Hindenbourg aleyhine şiddetli sözler sarfet- miştir, Hindenbourg namına tekaüt ve münakalat nazırı M. Terviranus Ludwgahafen'de maliye nazırı M. Dietrich, Koenigsberg'de birer nutuk söylemişlerdir. Bizzat mareşal da bu hafta zarfında radyo ile neşrolunacak bir nutuk söyleyecektir. Ski yarışı ör Kışın sonu münasebetile Isviç- rede Saint Moritzde büyük ski müsabakaları yapılmaktadır. Res- mimizde bu müsabakalarda yük- sekten atlıyan bir sporcu ile teh- likeli bir inişte diğer bir sporcu görülüyor. Mareşal Pilsudskinin seyahati Atina, 7 (A. A. ) — Mareşal Pilsudski Mısıra gitmek üzere Romanya vapurile dün Pirederi geçmiştir. Mareşal karaya çıkmamıştır. Fenlandiyada sansör kaldırıldı Helsingfors 7 (A.A.) — Telgraf ve telefon 'sansörü kaldırilmiştır.' Fransız halkçı demokrat fırkası kongresi Paris 7(A.A.) — Havas Ajansı bildiriyor: Mebusan meclisinde :20 kadar âzası olan Fransız halka demokrat fırkası kongeresi içtima ederek terki teslihat konferansına tevdi o edilen fransız projesi Jle- binde bulunan ve Tuna federas- yonu projesini tasvip eyliyen bir karar sureti kabul eylemiştir. Çin — Japonya « Japonyayı gücendirmiyelim» Tan gazetesi yazdığı bir makalede böyle diyor Paris 7(A. A.) — Tan gaze- tesi, baş makalesinde, Cemiyeti akvamın Çin Japon ihtilafına müdahelede bulunmasından bah- sederek diyor kik: ; Cemiyeti akvamın çetin bir tecrübe yapmakta olduğu bedi- hidir. Fakat ihtilâf Okendisine tevdi edilmiş bulunduğundan bu tecrübeyi oyapmaması mümkün değildi. Camiyeti akvam, Çin,in Japonya'nın muahedeler mucibin- ce malik olduğu hukuku tanıma- masını, bir Oboykotaj teşkilâtı vücüde getirmesini ve Nankin hükümetinin karşıklı hüküm sür- mekte olan bir memlekette me- suliyeti (oüzerine 'almaktan aciz bulunmasını (hesaba (katmak mecburiyetindedir. Bidayette OJapoya'nın bizzat ihkakıhak etmek için askeri ve- saite müracaat etmesi hatalı bir hareket olmuştur. Eğer > yer devletleri arasında cemiyeti akvam evvelce olduğu veçhile hemen bulunur ve m. b başka türlü 2 N. misakına ria- yet edilmek icap eder, fakat şimdiye kadar mevzi kalmış olan “bir iktilâfa umumi bir mahi- yet vermekğen içtinap etmek gerektir. © Müeyyedelerin tatbiki, bu itibar ile mühim “Eğhlikeler tevlit ede- cektir. Diğer bütün. vesaite mii- racaat e! evvel, o Japonya” da : aksi iler tevlit etmesi muhtemel.olân tedbirler ittihazı lehinde bulunmanın siyasi bir hata olaçağıfikrindeyiz. Hindistanda Bütçe «açığı sekiz milyondan fazla Yeni Delhi'7 (A.A.) — Bugün teşrii Meclise 'tevdi .edilen bütçe, busene & «gelecek 'sene iiçin bütçe açığının. B,625,000 Ingiliz lirasına baliğ'dlacağını göstermek- tedir. Hususi (Kütçenin geçen eylül zarfında ihgari sırasında derpiş olunduğu veşhile rüsumun hepsi tebdil edilmpmiştir. Mali sendümen âzasindan M, Schustor, .Elint ihracat ve ithalâ- tının ocibam ' iktisadi £ vaziyeti hasebile tağriben ' yarıya kadar tenezzül ettiğini ve askeri masa- rifatın da akriben 4 milyon İngiliz lirası yg olunduğunu beyan eyl Malta ia vekayii italyanca tedr tedrisatın menfi meselesi Roma 7 4(A.A.) —Italyan mat- buatı Malta hadiselerini büyük bir dikkâtlettakip etmektedir. Bu sgazeteler, - “katiyen O iredantizmi mevzrlu: bahsölmadığını ve olamı- yacağını fakat İtalyanların kendi ırklarına saşnsup olan bir millete karşı Milaaailunan tazyik tedbir: lerine alâkaşızlık gösteremiyeçe: ğini yazmajtadır. Mtalyanca;her zaman Maltanın milli lisanı olmuştur. Bu sistemi değiştirmek diçin hiçbir sebep yoktur. Zina mekte Veslen ve malkemelerilen İyancanın kaldırılması #şatiyyen Ingiliz satve- tini sartırmıyacaktır. RMERSSİİSENRERERSİRDE RİN ZINDAN ATIRALARI Abdülhamit devrine ait hakiki maceralar Muharriri : Bazen de... Evet bazen denizin dibine kadar gidebilirdiniz. Belki bu son cezanin (diğerlerine tercih edildiği zamanlarda olurdu. Meselâ bazan zindanlarda, ve hapishanelerde öyle eza ve cefa ederlerdi ki, insan ani bir ölümü bin defa bu işkencelere tercih edebilirdi. 1312 de ittihat ve terakki cemiyetinin İstanbul şubelerinden en mühimmi, en faal ve cessuru ( Nümunei terakki ) mektebinde toplanan deniz şubesi idi. Bu şube çok canlılık gösteriyor, Ve o nisbettede kendini gizleye- biliyordu. o Burada çalışanlar fedakâr (Ove oldukları kadar biribirlerini anlamış, sevmiş, ve gaye uğurunda sonuna kadar git- mesini bilen insanlardı. Bu şube- nin faal azası meyanında Koca Mustafapaşa Bedevi (| tekkesi postnişini ve Kabataş camii hatibi şeyh Nail efendi ile, biraderi Ismail Hakkı (meşrutiyette şurayi devlet bidayet mahkemesi reisi idi. Vefat etmiştir) Harbiye neza- reti levazım dairesi muhasebe kalemi müdürü hacı Ahmet beyler vardı. Bu şube birinci fırka kuman- danı müşir Kâzım paşa ile mü- nasebatıni ilerletmiş ve nihayet | onu da aralarına almıştı. Gayyur bir vatanperver olan Kâzım paşa- nın onlara iltihakı şubeye başka bir can ve hayatiyet vermişti. Hacı Ahmet beyde 93 âyanından Abdülkadir efendiyi elde etmişti. Şube azası sık sık içtima edi- yor, bir yandan İstanbulda yeni ve kuvvetli şubeler açmağa, diğer taraftan muhtelif vilâyetlerde teş- kilât yapmağa çalışıyordu. Ve muvaffakta oluyordu. Fakat şubenin bilhassa ehemmi- yet verdiği iş, ne yapıp yaparak istibdadı biran evvel devirebik mekti. Müşir Kâzım paşa elindeki kuvveti şubenin bu husustaki ka- rarını tatbike (hasredince şube büyük, çok mesuliyetli fakat ne- tice itibarile çok mühim ve esaslı bir iş karşısında kaldı. Uzun müzakerelerden sonra ikarar da verildi. Verilen karar Paristeki Utihat ve terakki mer- kezine yazıldı, orada bir hayli müzakerelerden ve birçok muha- berelerden sonra tasvip edildi. Bu karar şu idi: Birinci fırka vasıtasile, Kâzım paşanın çizeceği bir plânla saray basılacak, Abdülhamit hal'edile- cek Sultan Reşat tahta çıkarılacak ve.ayni zamanda kanunu “esasi ve meşrutiyet ilân edilecekti. Hattâ Sultan Reşada Ayasofya camiinde nasil biat edileceği bile tespit edilmişti. Bu karar verildikten ve ittihadu terakki omerkezince de tasvip edildikten sonra teferrüatın tesbiz tine başlandı. Fakat şubeye mensup azadan seciyesi bozuk biri (Bu zat vefat etmiştir. İsmini şimdilik yazmak istemiyoruz. o Tarih, meşrutiyet tarihi onu kaydedecektir. ) ya bir mevki kapmak, kaygusile yahut işin azamet ve ciddiyetinden ürkerek bütün bu faaliyeti Yıldıza haber vermişti, * .. 18 teşrinievvel cuma gecesi o vakit miralay olan Kabasakal * Mehmet bey bermutat peşine taktığı bir sürü maiyeti ile evvelâ şeyh Naili efendinin evini bastı- lar. Evi alt üst ettiler, her tarafı karıştırdılar birşey bulamadılar. Buna rağmen şeyhi evden alıp Beşiktaş karakoluna götürdüler, Bu, Istanbulda muteber bir tekke şeyhinin belki ilk tevkifi idi. Istibdat böyle bir işi yapa- bilmek için fazla cessur olmalıydı. Ve bu cesareti okorkusundan alıyordu. Şeyhi ertesi gün istintak ettiler. Istintak heyeti reisi hacı Feyzi beydi, âza olarak ta Şamlı İzzet ile Hersekli Kâmil bey vardı. Şeyhi nekadar tazyik ettilerse ağzından birşey alamadılar, evin- de de birşey bulamamışlardı, o halde? şu vardı ki, Paristeki genç Türklerden ecnebi postaha- neleri vasıtasile (Akâz Verdani) ismine gelen mektuplar Şeyh Naili efendiye aittir. (Akâz verdani) Şeyh Naili efen- didir. Ve bu mektuplardan biri mabeyince her nasılsa elde edil- mişti, Fakat mektubu okuyamıyor- lardı. Çünkü baştan başa Ge ile yazılmıtı. Bu şifreyi halletmesi için Seyh efendiyi şok tazyik ettiler. On gün Yıldızda, on beş gün Beşik- taş karakolunda tevkif ve isticvap ettiler. Şeyhe vaitlerde bulundu- Jar, fakat ve ettilersi (şifreyi haledemediler, nihayet işi işkençe ve dayağa vardırdılar, o halde ki zavallı hazreti Şeyhin vücudu yara bere içinde kaldı. Ve nihayet Şeyhi ailesile bir- likte Trabulus Garbe nefyettiler. Fakat bu badirede yanan yalnız Şeyh Naili efendi değildi. Ayni tarihte Nümunei terakki mektebi tarih coğrafiya muallimi ' Ihsan, doktor (Sabri, (Hacı (OAhmet . Şeyh ONajli efendinin biraderi Hakkı, Râgip Paşa kütüphanesi hafızı kütübü Hacı Hafız Ali, Nümunei terakki müdürü ve ders nazırı Hüseyin, Ali Seydi, kol- ağası Hüseyin beyler ve'daha bir çok namuslu ve mağdur İnsan biç merhamet ve insaf edilmeden yakalandı. Bunlara da evvelâ vaatlarla itirafatta bulundurulmak istenmiş, bir netice -elde edilemiyince dayak we işkence başlamıştı. Netice saray | hesabına gene hiçti. Şaray bu vaziyet karşısında çıl- dırıyordu. Son ceza sürgündü. Binaenaleyh bütün bu zevat sür- güne gönderiliyordu. O tarihte bunlardan başka Nâzım paşa, Nahit dey, divanı muhasebat reisi Zühtü bey, şurayı devlet müddei- umumisi Kemal bey, doktor Besim Ömer paşanın pederi Ömer Şevki bey, müşür Kâzım paşa ve daha bir çök memleket güzidesi yaka- lanmış, aynı eza cefalarla Trab- lusugarbe, Konyaya, Mamuretül- âzize, Erzuruma, Sivasa sürül- müşlerdi, Tarihi bir vesika olmak itiba- rile bu sürgün evrakından birini aynen buraya alıyoruz: (Bazen sui hallerine mebni şurayı devlet müddei umumi mu- avinlerinden Hakkı ve Bab: ser- askeri levazım muhasebe kalemi müdiri haci Abmet efendilerin şehri üçer yüz kuruş maaşla Hu- mus ve Fizana tebitlerine iradei (Arkası var)
