23 Ocak 1932 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 10

Fe Sahife 10 Tütün meselesi Tütün inhisarı neden bek- lenen neticeyi vermedi? Çünkü yalnız varidat düşünülerek eski rejinin usulleri aynen muhafaza edildi (Baş tarafı birinci sahifede ) Bu, müstemlekelere mahsus, ezici, istimar tarzı tam İİ sene devam etti. * 925 senesinde reji feshedileceği zaman, birçok münakaşalar oldu. Istanbul, İzmir gibi tüccar mahafili ve bazı gazeteler, bardrolü mü- dafaa ediyorlardı. Bu münakaşa devresi pek uzun sürmedi. Nihayet inhisar idaresi teessüs etti, Fakat devlet inhisar müessese- sini kurarken reji müessesesinin tesirleri altında kalmaktan kurtu- lamamıştır. Reji müessesesi, ser- mayedarlığın inhisar müessesesiydi. Devlet kadrosu içinde bu sistemde, bir inhisar müessesesi kurmak hatalı bir işti. O zaman hükümet, inhisar denildiği zaman, yalnız reji tar- zında, inhisar olduğuna kaniidi. Esasen böyle bir inhisar kurmaktan maksat ta, sadece devlete mühim varidat temin etmekti. Ecnebilerin inhisar yapmaktaki maksatları, tütün işinden varidat temin etmek, sene nihayetinde ( aksiyonerlere temettü dağıtmaktı. Hükümet te, hiç farkında olmadan ecnebi ser- mayesile bu esas dahilinde birleş- miş oluyordu. Bu gunkü inhisar idaresivin kadrosu tetkik edilerek olursa, bu müessesede tamamile, serma- yedarlık inhisarının evsafını gör- mek kabildir. Y3i senesi bütçesine nazaran Devlet inhisarının bütçesi 30 mil- “yon 207, 988 liradır. Bu varidatın 30 milyonu satış hasılatıdır. Va- ridatın diğerlerini, bey'iye resmi, para cezaları gibi, ehemmiyetsiz fasıllar teşkil eder. Inhisar idaresi bu kadar parayı tahsil etmek için altı milyondan fazla masraf yap- mıştır. Bu masrafın içinde, memur maaşlarile, kaçakçılıkla mücadele büyük bir mevki işgal eder. Suiistimalin, fenalıkların önüne geçilmek için de ayrı bir teşkilât daha yapılmıştır. Teftiş heyetleri ve bu heyetlerin harcırah masraf- ları ehemmiyetli bir yekündur. Kontrol ve takibat, kaçakçılık masrafı 623,300 liradır. Memurin maaşatı 2 milyonliradan fazladır. Bütçenin sathi tetkikinden de anlaşılıyor ki, inhisar idaresi mem- leket iktisadiyatında devlet mü- dahalesini temin eden, yani dev- letçilik sisteminin tatbikatından olan iktisadi bir müessese değil, yalnız devlete varidat toplamak maksadile yapılmış bir dairedir. Bu varidatın iyice toplanması için kaçakçılıkla mücadele ve sui malleri kontrola ihtiyaç görülmüş bunun için de bir yığın masraf yapılmıştır. Buna mukabil inhisar idaresinin tütün istihsalile, tütün iktisadiya- tının alâkası hiç denecek kadar azdır. Hastalıklarla mücadele et- mek, mahsulün nevini iyileştirmek nümune tarlaları tesis etmek gibi iktisadi ve fenni işlere pek ehem- miyet verilmemiştir. 931 bütçesinde bütün bu işler için yalnız 45 bin liralık tahsisat konmuştur. Idare, tütüncülük tahsilini, ekisper kurs- ları açmağı, bu sahada ihtisas adamları yetiştirmeği de ehem- miyetli bir iş olarak kabul etme- miştir, Bütün bu işler için bütçede 18000 liralık bir tahsisat vardır. İnhisarın harici ticarete verdiği ehemmiyet de kâfi değildir. Daha doğrusu bu iş iyi idare edilemiyor. Idarenin teşkilâtında, harici ticaret dairesi diye başlı başına bir şube yoktur. Bu vazife, işi pek çok olan dördüncü şubeye verilmiştir. Dördüncü şube, dahili satışlarla uğraşan, Anadoludaki Obaşmüdü- riyetlerle muhabere etmekle vakıt geçiren bir dairedir. Bu dairenin üzerine harici ticaret işi de yükle- tilmiştir. Idare, Türk sigaralarını cihan pazarlarında tanıtmak için büt- çesine bir reklâm (tahsisaatı koymamıştır. Beynelmilel sergilere iştirak için bütçede 2000 lira gibi gülünç bir meblâğ vardır. Şimdiye kadar, Avrupa ve Amerikanın gazete ve mecmuala- rında Türk tütünlerine dair bir reklâma tesadüf edilmemiştir. Idare, en ziyade, memleket dahilinde pahalı sigara satmağı düşünmüş, bunu tatbik etmişti: Ve buna muavffak olabilmek icin kaçakçılarla mücadeleye mecbur kalmıştır. Kaçakçılığın tamamen ortadan kaldırılacağını iddia etmi- yoruz. Fakat bazı pratik üsullerle, kaçakçılık nispetini haddi asğariye, hazineye pek az zarar verecek şekle getirmek mümkündür. Halbuki inhisar idaresi, bazı fena usullerle, kaçakçılığı arttır- dı. Sonra bu kaçakçılıkla müca- dele için 628 bin lira masrafla bir teşkilât yaptı. Inhisar idaresine kaçak mal ihbareden, o ikramiyesini (peşin alamaz. Kaçakçı, omahkemeye verilecek, muhakeme safahatı bite- cek, kaçakçı mahküm olacak, ihbar edene de ikramiye verecektir. Bu şerait altında, kaçak mal ihbar edenlerin miktarı pek tabii olarak azalmıştır. Kaçakçılığın başlıca sebebi de, köylerde pahalı tütün satmak teşkil eder. Orada, köylüye mahsus 4 kuruşluk köylü sigara- ları ihdas etmiştir. Fakat buna rağmen köylü kaçak sigara içer, bunun sebebi vardır. Acaba köylü devlet hazinesine para girmesin diyerek kaçakçıyı korumak için mi, kaçak tütün içiyor Böyle bir ihtimal hatıra gelmez. Anadoluda ekser (yerlerde, köylü sert ve taze tütün içer. Halbuki inhisar tütünlerinde bu evsaf yoktur. Köylü bu evsafı, göremeyince, aldığı tütünü içmeğe mecbur olmektadır. Bundan başka dört kuruşa tütün, köyde pahalıdır. Anadoluda tarlalarda, çalışan, amelenini, irgatların haftalıkları, yevmiyeleri nazarı itibara alınmak lâzımdır. Ekser yerledeki çalışma şeraitinde, amele karnını doyur- duğu için eline az para geçer. Meselâ Adana pamuk tarlalarında amele ücreti haftada iki lirayı bile geçmez. Bu vaziyet karşısı- nda, dört kuruşun köy muhitinde, büyük bir ehemmiyeti yardır. Bugün Anadoluda mahsul pek ucuzdur. Bazı yerlerde, üç kuruşa buğday satılmıştır. Üç kuruşa buğday satan köylünün dört ku- ruşa, 20 sigara almasına imkân yoktur. Köylerde, 40 paraya kadar tütün satmak lâzımdır. Aksi tak- dirde, İnhisa ridaresi kaçakçılıkla mücadele etmek için, bütçesine milyonlarca lira koysa, bu işin önüne geçemez. 5 i » İInbisar idareleri, yeni teşkilâta raptedilirken, ıslahat yapılacağını ümit ediyoruz. Mevcut inhisar ida- resi, tarzı teşekkülü, kadro sistemi i i itibarile eski ecnebi reji idaresinin varisidir. Devlet demek, dev- let iktisa j öre kurulmuş bir inhisar demektir, Ferdi sermayedarlık sisteminin inhi- sarcılığından ayrılmak zamanı gel miştir. Hakiki devlet inhisarı yalnız, varidat temin eden bir daire değildir. Tütün istihsal politikasını idare eden, tütün ziraatini, tütün ticaretini idare eyleyen, tütünlerin ıslahile meşgul olan, tütünlerimize, dünya piyasalarında (omahreçler bulan, Türk sigaralarının nefase- tini bütün dünyaya tanıtan ıkti- sadi ve fenni bir müessesedir. H. A. Akşam e 23 Kânunusani 1952 KÜÇÜK İLÂNLAR 1 — İş arıyanlar “Saint Benoit ,, — Fransız koleji ticaret kısmı mezunu bir Türk genci münasip bir iş ariyor. Akşamda İ, Radyo — Büyük bir müessese radyo sanatından anlıyan bir genç aramakta dır. Fransızcayı bilenler tercih edilir. Ne maaş talep edildiğini referanslarla bir- likte Galata P, K. 400 adresine bildirik mesi, eu9k Alafranga, Alaturka — Y yapmıya muktedir bir madam iyi bir aile nezdinde aşçılık istiyor. Taliplerin Beyoğlu İstiklâl caddesi No. 51 Kuru kahveciye müracaatları . — Türkçe ve Fransızca — okur yazar Almanca, Sırpça tekellüm eder tüccari ve banka muhasebe ve muha- beresini idareye muktedir bir muhasip daimi bir iş aramaktadır. Akşamda H.İ adresine mülacaat. Türkçe ve fransızca — muha- sebe ve muhabere idare etmeğe muk- tedir tecrübeli bir muhasip, ehven bir ücretle cumalardan maada hergünl veya 2 saatini hasredebilecek bir iş aramaktadır. Akşam gazetesinde M, M. M. adresine müracaat. se) Tecrübeli, bir alman müreb- biyesi — İş arıyor. Madam Gata, Beyoğlunda post restant adresine mü- Tacaat. a 2 — İşçi arıyanlar ESERDE SE EE) EZ EA Lisan ve piyasayı — İyi.bilen tecrübekâr bir komisyoncu aranmak- tadır, ber zeman için istihdam edile- cektir. Taliplerin Beyoğlu Minare sokak No. II Yeni çamaşırhaneye omüra- caatları. 3 Muhtelif işçilere ihtiyacımız vardır — Şerit ve sargı makinelerinde çözgüde ve el işlerinde çalışmış usta işçilerin Mahmut paşa Bezcilerde Taşçı zade Rafet ve Hakkı kardeşler Ay Yıldız Trikotaj fabrikasına müracaatları, Türkçeyi ve Daktilografiyi — İyi bilen bir hanım aranıyor. ( Fransız- cayı'da bilenler tercih edilir.) Galata No. 400 posta kutusuna tabriren mü- racaat. 3 — Satılık eşya ERER ULA WARD EMEA RE Acele satılık piyano — Şişli, Meşrutiyet mahallesi Kodaman sokak 124 numaralı apartıman 4 üncü daire, —e SATILIK APARTIMANLAR No. 8 — Mutena bir mahlde her türlü konforu havi mükemmel bir apartıman — Safi iradı: 6300 lira. Fiyati : 52000 T, L. Xo, 17 — Cihangirde 5 katlı bir apartıman — Su, gaz, elektrik banyo — Safi irat: 4200 lira. Fiyati: 37000 T. L. No. 21 — Merkezi bir ma- halde iki mağaza ve 10 apartımanı havi beş katı büyük ve mü- kemmel bina. Irat : 12000T. L, No. 26 — Merkezi bir mevkide dört katlı küçük bir apartıman. Su, gaz, elektrik, banyo ve bahçesi vardır, Irat : 1400 lira No, 50 — Pek iyi bir mevkide al- tında bir gazinoyu muhtevi 5 katlı mükemmel bir bina — Daireler her konforu havi 8 odadan ibarettir. Irat : 4800 lira Satılık piyano — Çapraz 3 pedallı alman marka, müceddet bir piyano acele satılıktır. Beyoğlu Hamalbaşı : No. 27 Lci kat —7 On tonluk deniz motörü - iki adet beş çiftelik balıkçı kayığı, bir adet palamut gırgırı satılıktır, Taliplerin Balıkhane karşısında 37 numarada Be- sim beye müracaatı. g1 & — Kiralık-Satılık Hazır iş — Balat Köprü başında Otobüs “durağında müşterisi çok, hali faaliyetteki (112 No.lı firin azimet basebile devren kiralıktır. Fınna mü- rTacaat. 4 Satılık apartıman — Senede 2500 lira irat getiren Ayaspaşada Çeşme arkası sokağında Papa Nikolau apart: manı satılıktır.- Taliplerin Galata Bosfor han odabaşısına müracaatları. Pangaltı — Bilezikçi sokak 150 numarada 4 oda, İ mutfak, s1 belâ, 1 tulumbalı sarnıç, elektrik, 'terkos, hava- gazı, m nba döşeli, bahçeli, 1 yangın duvarlı ahşap bir hane acele satılıktır. Taliplerin içindekilere müracaatları. — 7 Hava parası yok — Her güna ticarete elverişli, elektriği parasız, tatlı suyu mevcut kiralık dükkân. Galata Topçular tramvay caddesinde Karakuş hanı yanında No. 114, 116 —2 Kiralık apartıman Lâleli'de hâkim Rıza bey apartımanının karşısın- daki sokakta her türlü konforu haiz apartımanın dört odalı, denize nazır bir dairesi kiralıktır. o Taliplerin Emniyet sandığı müdür muavini Reşit beye mü- racaat, eylemeleri. il — a Kiralık ev yahut apartıman istiyoruz İskeleye, şimendifere, tramvaya yakın olanlar müreccahtır. Saat 9-12 arasında müracaat: İstanbul Bahçekapı dördüncü . Vakıfhan asma kat 29. yk e —— Bakkaliye, fırın, mahallebici - dükkânlarını devretmek istiyenler Si kecide Paris oteli müdürü İbrahim beye müracaat etsin. ME 2 SİREN A he a RM Satılık çiftlik — Topkapı haricinde meşhur 300 dönümlük celâl bey çiftliği satılıktır. Görmek ve sual etmek isti- yenlerin Saraçhane başında horhor yoku- Şunda No. 148 de doktor Behçet beye müracaatları, Sü Satılık ve Kiralık Emlâk SATILIK HANE ve ARSA No. 7 .— Cihangirde iki cep- heli 1100 arşın arsa. Fiyat : Arşını 12 lira No. 11 — Şişlide tramvay caddesinde 9 odalı beton arme bahçeli bir ev — Terkos, kuyu, gaz, elektrik. FIRSATI No. 59 — Büyükada'da caddei kebirden bir dakikalık bir mesafede mobilyalı bir köşk — Iki katta pek havadar 6 oda, bir güzel salon, banyo — Kuyu, sarnıç ve bahçesi vardır. No, 12 Rumeli ( tarafında FABRiKA için pek büyük bir arsa, Hem denize hem de tramvay cad- desine cephesi vardır, Arşını : 4 lira No. 24 — 1928 senesinde inşa edilmiş beton arme altında bir ma- gazayı havi 2 katlı 10 odalı pek mükemmel modern ev — Su, gaz, elektrik ve banyo — Parkeli döşeme — Merdivenleri kestane ve kapıları ıhlamur ağacındandır. GARAJ - BAHÇE MUTEDİL FiYAT Beyoğlunda alle nezdinde — Mükemmel mefruş oda, temiz, havadar, banyolu, fiatı uygun, Karaköyde, Kara- köy palas hanında, Lafonsiyer sigortar sında Hamamciyan efendiye müracaat. Yün iplik ve Şayak — İmal eden bir fabrikanın rusfi veya tamamı Satır lıktır. Tafsilât için Hilmi Bey kuyumcular No. 26 Burssa adresine yazılması — 2 Acele satılık ev — Beşiktaşta, 10 odalı 5 kat, her bir katta helâ, mut- fak, terkos, elektrik, bahçe ve ayrıca bir arsa, müracaat Beşiktaş Yeni mahalle Posta caddesi. No. 20 eği. Kirası ucuz apartıman — Ayaz- paşa küçük mezarlık sokak No, 3 Os man paşa apartımanı beş oda, bir salon, elektrik, havagazı, terkos, banyo ve nezareti vardır, — 5 — Müteferrik MEK a MZ) KENE ENE Fransızca — ders almak istiyorum. Fransız, Alman madam veya matmazeli tercih olunur. Aksam'da F. H. rumuzuna tahriren müracaat. .İ Bir Alman muallimesi — Gayet ucuz fiatle Almanca dersleri veriyor. Aşağıdaki adrese müracaat: Mme Schmidt Beyoğlu Postahanesinde, Satılık Kurt köpekleri — Gayet temiz kan ve genç iki kurt köpeği Sa tılıktır. Taliplerin Kadıköyünde Bağdat caddesinde çukur çeşme karşısında. 262 numaraya müracaatları, —l Arapça ve eski Türkçe — Kitap ve kütüphane satın alırım. Adres: İstan- bul Posta kutusu. No. 187 Di El yazısı eski yazma ve mü- zehhep kitaplar satın alırım. Adres: İstanbul Posta kutusu. No. 187 —5 Para — Davalı işlerinize bâkarız, icap ederse ipotekle PARA verilir. Saat 9-12 arasında müracaat: Istanbul Bahçe- kapı dördüncü Vakıfhan asmakat 29 — Mektuplarınızı aldırınız Gazetemiz — idarelianesini (o adres olarak göstermiş olan kari'lerimizden MH-SZ-SO- MSC- -AD-SM-APN- 400 -YH-MG- Ee namlarına gelen mektupları idareha- nemizden aldırmaları mercudur, Fazla tafsilât için müracaat yeri : UMUM EMLÂK ACENTESİ Emlâk idaresi - Alım satım - İcar ve isticar - İpotek Bahçekapı, Taş Han No. 20-21 - 29 Telefon : 20307, Posta kutusu : KIRALIK APARTIMANLAR No. 2 Maçka'da 8 odalı güzel manzaralı, havadar apartıman Kalorifer, sıcak su, asansör ve her türlü konfor, No. 4 — Maçka'da 9 odalı mükemmel bir apartıman. Elektrik, kalorifer, sıcak ve soğuk cari sn, asansör, Geniş salon ve odalar HER KONFORU HAVi. Fovkalâde manzaralı ve havadar. No. 3 — Beyoğlu İstiklâl caddesine bir dakikalık me- safede 8 odalı bir apartıman — Su, gaz, elektrik, banyo. Tiyat : 1200 lira No. 5 — Şişlide güzel mo- bilyalı bir apartıman — Salon yemek odası, antre, & yatak odası, bir hizmetçi odası, banyo. TELEFON ve ASANSOR vardır. MANZARASI FEVKALÂDEDİR FIRSATI No. | — MERKEZİ BİR MAHALDE MUKEMMEL BiR TENİS ARSASI KIRALIKTIR HER TÜRLÜ ALÂT ve EDEVAT VARDIR. DUŞ ve HER KONFORU HAVİ. 568 İstanbul