1 Ağustos 1941 Tarihli Yeni Sabah Gazetesi Sayfa 1

1 Ağustos 1941 | CUMA | 4 üncü Yıl - No. 165 HER YERDE > LMAN -RUS —— HARBİ Moskova bildiriyor Harp hızını ' kaybetti Yıldırım harbi iyerini siper har- bine bıraktı Moskovaya yapı- Müttefik Devletler arasında İnsanlar belki- taygare Bombardımanlarına, — tank hücumlarına, conavar dü- düklerine sinirlerini alışdı- rırlar ve böyle bir hengâ- me içinde yaşamaya mu- vaffak olurlar. Fakat fikir ve ahlak sahasında hüküm süren anarşi ve idealsizlik içinde medeniyetin yaşama- sına imkân yoktur. Hüseyin Cahid YALÇIN 9 ngiltere Hariciye Nazı- mi Mister Eden, çok ehemmiyetli bir haber ve- riyor, Londrada bulunan müt- tefik devletler arasında yakında bir tolantı yapılarak sulh me - seleleri ve müstakbel dünya ni- zamı hakkında müzakereler ce- reyan edecekmiş. Almanyanın İngiliz tayyare- (5) KURUŞ yeni nizam teşkilâtına karşı cüğcek bir teşebiüsür. Her Teri Petsamoya iki taraf da harbin yalnız si ;ıh!.n a a H aeieE ça ö'a | hücümröttiler İecek ve muharip memleketler. | ,, Moskova S1 (aa) — Öğlel de dahil olduğu halde her ta - rafta takdir ve tasvip celbede- cek müstakbel bir dünya ni- zamı kurmağa kim muvaffak o- lursa nihai zaferi elde etmök için mühim bir koz elde etmiş olacağı takdir edilmektedir. Bugün İngiltereye — sığınmış olan muhtelif devletlerin isim - lerini ve sayısını doğruca saya- bilmek biraz zordur. Her halde Alman istilâsı altında istiklâlle- rini kaybeden devletlerin hep- si İngilterenin zaferiyle tek-| rar hürriyetlerine kavuşmak | #zere İngiliz topraklarına ilti- €a etmiş bulunuyorlar. Bu dev- letler Mihvere karşı mücadele- de İngilterenin tabii müttefik -| leridirler. Şimdiye kadar bu | müttefik devletlerin gayeleri tek | rer istiklâllerini elde etmekten ibaret kalmıştır. Fakat yalnız bu kadariyle ve harp münase - betiyle teessüs etmiş tesadüft bir ittifak ile bu devletler ara- sında organik bir vahdet tevlid edilmiş olamaz. Sulhtan sonra her devlet gene eski hayatına, | eeki siyaset ve an'anelerine av- det-edecek olduktan sonra bu- günkü ahval ve şeraitin icabile vücud bulmuş ittifak çarça - buk inhilâl edecek demektir. İn- giltre harp meydanında nasıl Almanyanın — karşısına bütün Avrupa ile çıkıyorsa sulh, ide- oloji ve beynelmilel münasebet- | ler sahasında da müttefik ve heğbelti bir cephe arzetmesi lâ- zımdır. Ancak bu sayededir. ki müttefikler sadece hayat ve istiklâlleri için cidale atılmış gayri mütecanis bir askeri ve muvakkat heyet olmaktan - çı- karak bütün beşeriyeti temsil eden medeni bir dünya vasfını alabilirler . Bundan yidır. ki Mister Eden'in bahsettiği içtima — ve müzakereler büyük alâka ile takip edilmeğe lâ tır. Alman- ya gşimdiye kadar yeni nizama Mmaddi Ve müşahhas bir sima vermeğe muvaffak — olamadı. Mihver Devletlerinin yeni ni- zamı mücerred mefhumlar ve nazari lâflar hududunu geçip hakiki hayat dünyasına intikal edememiştir. Bunun hayat ka- biliyetinden mahrumiyetine de- lâlet eder bir delil diye telâkki olunması ihtimali vardır. Şimdiye kadar bu hususta Almanya İngiltereden daha ü tün bir mevkide bulunuyord Bütün Avrupaya el koymuş bir kânını haiz bir teşkilât olarak dünyaya gelseydi ve bugünkü dünyanın ihtiyaçlarına, temeni- nilerine, ideallerine, duygu ve düşüncelerine uygun bulunsay - dı, Almanya harbi çoktan ka - zannuş olurdu. İngiltere ile A- merikanın bütün beşeriyet ta- rafından değilse de- büyük bir ekseriyet tarafından (: ikki olunan Ve dünya nizamına kar- şı yalnız maddi kuvvete istinat ederek harb edebilmeleri kabil olmazdı. Buna en evvel kendi efkârı umumiyeleri sed çeker- di. İşte Almanlar bunu yapa- tebliği: | Çarşamba gecesi kıtaatımız | Porkhov, Novorzhov, Smolensk ve Zitmor istikametlerinde düş- mana karşı mücadelelerinde de vam etmişlerdir. Diğer istika- metlerde ve mıntakalarda mü- him mücadeleler olmamıştır. Kara kuvvetleri ile mesai liği yapan tayyarelerimiz, düş- | manın makineli kuvvetlerine ve bataryalarına — darbeler indir - mişlerdir. (Sonu sayfa 3 sütun 5 de) Alman - Rus cepheğ Yeni Sabahe GÜNLÜK SİYASİ HALK GAZETESİ lan Alman hava ta Bifül Sovyetlere yardıma baştayan İngiliz harp gemilerinin bir Alman denizaltısına hücumu arruzu akim kaldı —| ALMAN-RUS HARBİ e Berlin öildiriyor: İ Ukranya'da —— —— — Haraccı Kardeşler Ltd. Ş. İstanbulun en zengin çeşitli MOBİLYE mopoandır. Salonlarını her zaman gezebilirsinir İstanbul, Fincancılar. Rıza paşa yokuşu 59 2 61 - 63 T TELEPFON : 20795 Rus - Leh anlaşmasın dan sonra Rusya'da 100 bin Leh askeri serbest bırakılacak Eden Avam kamarasın: da yeni muahedeyi izah etti Londra, 31 (a.a.) — Sovyet - Leh anlaşması, İngiliz hariciye nazırının mesai odasında imza- lanmıştır. | İmza merasimi büyük bir delik içinde cereyan etmişt Merasime Başvekil Churchill riyaset etmiştir. İngiliz başve -| kilinin sağında hariciye nazırı Eden, onun yanında da Polonya faiski ( le başvekili general Sikorski bu-| Kısa birer hitabe irad etmişler« | lanuyördü. Sovyet büyük elçi-| dir. Ben son söz alan Churehilli si Maiski ile büyük elçilik müs- de küçük bir nutuk söylemiş » | teşarı Novikof, Churehilin so - tir. lunda yer almışlardı. | — Nutuklardan sonra M. Eden, * Anlaşmanın Rusça ve Lehçe general Sikorskiye resmi bir no- metinleri Polonya ve Sovyet İa vermiş, general da bunun ce- Mümessillerinin önlerine konul- | Vabını Edene tevdi etmiştir. muş bulunuyordu. Murahhas -| Sonu sayfa 3 sütun 3 de)) Rooseveltin Efganistana İngibz Hariciye Nazırı Mr. Edem lar, kendi lisanlarındaki me tinleri imzalamışlardır. — İmza merasiminden sonra M. Eden, kısa bir nutuk irad ederek âkid- leri tebrik etmiştir. General Sikorski ile Maiski de söz alaraki Cephelerdeki son çarpışmalar tarih- ileri iyoruz Tebliğler, muharebelerin Pis- kof, Novgorad, Nevel Smo- lensk, Zitomir, Malilev bölgele- rinde veya istikametlerinde ve Dinyester vadilerinde cereyân ettiklerinden bâhistirler. Ka Sümer Bank umum müdürünün beyanatı İkinci hâğat ve sellüloz fabrikasının Sümerbank -Umum Mi Bürhan Zihni Sanus dün öğle-| den sonra İzmitten şehrimize gelmiştir. Bürhan Zihni, dün,| bir muharrimize şu izahatı ver- miştir: Sümerbank Umum Müdürünün beyanatı “— İzmitte kâğıt fabrikala- rının çalışması etrafındaki tet- kiklerini bitirdim, bugün (dün) İstanbula geldim. Burada iki gün kalacağım. Ondan sonra Karabükte 3 gün kalarak de- mir ve çelik - fabrikalarımızın çalışmalarını ından - tetkik edeceğim. Müteakiben İstanbula döneceğim. İstanbulda, Sümner- bank kombineleri pamuklu ve yünlü grupları mümessillerinin iştiraki ile bir toplantı yapıla- caktır. Bu toplantıda pamuklu yünlü fabrikalarımızın ihti- ve yaç ve kapasiteleri görüşüle cektir. Grup mümessilleri bu| toplantıda hazır bulunmak — ü- zere İstanbula geleceklerdir İzmit kâğıt fabrikaları için madılar, Yapmak istemediler, a- kıllarına getiremediler denile - mez> Çürkü ilk günlerdenbori bir yeni nizam davasındadırlar. Fakat hilmediğimiz bir sebep- ten dolayı davalarının neden ibaret olduğunu müşahhas sı rette ortaya koynualarına kel dilerinin de cesareti yok denili cek kadı mütereddit davrandı- lar. Ve sadece lâf ile iktifa etti ler Şimdi Almanların yapma-| dıklarını, yahut - yapamadık rını - İngilizler ellerime — alıyoi lar ve bütün lün; 1 prensipler otralında bir - irmaı teşebbis. ediyorlar. Bu süretle Eden'in sulh şart- ları tekemmüledecek ve besaba katılması icap eden bir kuvvet ve ehemmiyet kesbeyleyecektir Londrada müttefik- devletler ne konuşacaklar, ne karar ve- recekler? Dünyaya nazil - bir nizam teklif edecekler? Burası bir an evvel ikmaline çalışılmaktadır. söylenecek yeni bir şey yoktur. İkinci kâğıt ve sellüloz fabri - kalarının bir ân evvel ikmaline çalışılmaktadır.,, Bürhan Zihni, dün öğleden sonra toplanan Sümerbank ida- re heyeti. içtimaında da hazır bulunmuştur. —..—.—.—.—.—..—.—.—.. Minareden düşen bir işci öldü Yahya ve Abdülhakim adın- da iki minare tamircisi dün sa- bah Üsküdardaki Yenicamiin minaresinin Şşerefesi altında bi- ten, otları temizlerken, kurduk- ları iskele birdenbire sallanmış ve Abdülhakim 40 metre yük- sekten aşağı uçmuştur. Abdülkerim kaldırım taşları üzerine düşer düşmez hur bir hale gelerek kafası patlamış, beyni dağılarak hemen ölmüş- tür. Vak'aya Üsküdar müddeiu- mumiliği elkoymuş, tahkikata başlanmıştır. nı bilemeyiz. Müzakereler sefi ve ahlâki yüksek kıi haiz telâkkilerden uzaklaşarak şimdiye kadar resmi konferans ve kongrelerde görmeğe alıştı- ğimiz tumturaklı, fakat içi boş bir takım kelimelerle — hiçli; müntehi olması tehlikesi yok d ğildir. Böyle bir şey olursa h: kikaten büyük bir felâkettir. Çünkü insanlar belki tayya: bombardımanlarına, tank hü- sumlarına, canavar düdükleri- ne sinirlerini alıştırırlar ve bö; le bir hengâme içinde yaşama ğa muvaffak olurlar. Fakat fi- kir ve ahlâk sahasında hüküm süren anarşi ve idealsizlik için- de medeniyetin — yaşamasına imkân yoktur. Londrada top- lanmış devlet adamlarının — şu müstesna tarihi ânda uhdeleri © düşen vazifenin ciddiyet ve idsiyetini idrâk edeceklerini k kuvvetle ümit etmek isteriz. Hüseyin Cahid YALÇIN te bir dönüm noktası teşkil edecektir. YAZAN : Emekli General Kemal Koçer Esas darbelerin Leningrad, Moskova, Ve Kiyef şehirlerine | tevcih edilmek istenildiği anla - şılmaktadır. Şimalde harekâtın Novgorad | (Sonu sayfa 2 sütun 3 de) | Amerika meclisi askeri encümeni Askerlik müddetinin temdid edilmesini kabi tti Roosevelt askeri şeflerle görüşüyor Vaşington, 31 (a.a.) — Mebu- san meclisinin askeri encümeni | milli muhafızlarla ihtiyat — su- bayların ve mütehassıs asker- lerin evvelce bir sene olarak ka- | metlerini temdit eden * kanun | projesini 7 muhalif reye karşı 15 rey ile kabul etmiştir. * Rooseveltin tomasları Vaşington, 1 (a.a.) — Roose- velt, dün öğleden sonra erkânı | harbiye reisi general Marsçhall ve bahriye harekât şefi amiral | Harold Stark ile görüşmüştür. Bu mülâkat hakkında Beya:; Sarayca beyanatta bulunulma- mıştır. Kanunun ehemmiyeti Vaşington, a.) — Ofi: Ayan meclisi, Roosevelt buhran devresi esnasında milli —muha- | fızlarla ihtiyat zabitleri de da-| hil olduğ alde bütün h al- tındaki leri terhis etme - | mek salâhiyetini bahşeden ka- nun Jâyihasının müzakeresine başlamıştır. Bu kanun lâyiha- sı, me t kanunun )0,000 kişi hakkında vazetmiş olduğu tahdidatı değiştirmektedir Ayan me inden Thomas U- tah, meclise Amerika kıtasını müdafaa edebilecek bir orduya malikiyetin Birleşik Amerika için bir zaruret olduğunu gö teren bir kanun lâüyihası tevdi etmiştir. | Bu müzakerelerin dan, ilk | celsesinde muhaliflerin âyandan Taftın askerlerin silâh altında bulundurulmaları — hususunun birkaç aya hasredilmesi suretin- deki tâdil teklifi etrafında bü- tün kuvyetlerini temerküz etti- recekleri anlaşılmıştır Meclise verilmiş olan kanun lâyihası, erkânı harbiye reisine mi gerbesti — bırakmağı ve mevcut tahdidatı ortadan kal- dırmağı istihdaf etmektedir. A- aki müzakerelerin önümüz i haftaya kadar devam etme | | de Smolensk'de düş- manı ihata eden çenber daralıyor Berlin, 31 (a.a.) — Alman or duları başkumandanlığı tebliği: Alman teşekkülleri Ukrayna- da mağlüp edilen Rus orduları- nı takip ederek derin bir saha- (Sonu sahife 8 sütun 7 de) Te y A .Ülmanya Fransadan memnun değil Mihverle işbirliği yapacak bir hükümetin kurulma- sını istiyor Alman - gazeteleri — Fransa- nın yalnız başına imparatorlu - ğunu Muhafazaya muktedir ol- madığını ve Fransanın bunün için mihverle sıkı işbirliği yap- ması icap ettiğini yazmağ; lamışlardır. Alman gazeteleri- ne göre Fransa her şeyden evvel kuvvetli bir hükümete muhta tır. Japonya L emnuz Rusya'ya taarruz için hazır değilmiş Londra, 31 (a.a.) diplomatik muhabiri İyi malümat alan mi Japonların henüz Rusy rruz etmeğe hazır olmadık- naatindedirler. 1913 Rus- Sonu sahife $ sütun 7 de) ——— — Timesin si muhtemeldir. Kongre mahafilinde idarenin vermiş oldu lâyihasında tale etmekte olduğu fedakârlıkların muhalifler tara- | fından kabul edileceği ve lâyi - hanın büyük bir ekseriyet te- min edeceği tahmin edilmekte - dir. ©o zaman | u- kanun mümessili Moskova da B. Hopkins Stalin ve Molotof'la gö- rüşmeler yaptı Staline Rooseveltden me- saj getiren mümessilin beyanatı Ahkara radyo gazetesinin ver- diği malümata göre Londradan Moskovaya giden Roosevel şahsi mümessili B. Harry Hop kins şu beyanatta bulunmuş -| tur: — Moskovaya B. Rooseveltin şahsi mümessili sıfatiyle gel- dim. Stalin ve Molotofla gö- rüştüm, Staline, Rooseveltin bir mesajını tevdi ettim. Ken- dileriyle bir kaç mülâkat daha yapacağım. Benimle beraber bu raya iki Amerikan generali de gelmiştir. ! Amerikanın prensipi — Hitle- rizmle mücadele eden her dev- lete yardım etmektir. Rusyanın bu mücadeledeki büyük rolünü bildiğimiz için kendisine de o nisbette yardımda bulunacağız. Müttefiklerin Suriye siyaseti General Gaulle'de bir nutukla bunu izah etti Şam, 31 (a.a.) — Afi: Gene- | ral de Gaülle, bir nutuk söye leyerek müttefiklerin Suriye - deki siyasetlerini — tarif etm | tir. General, İngiltere hüküme- tinin Suriyede siyasi emelleri olmadığı şeklindeki beyanatını hatırlatmıştır. General, Suriyenin hüküm - ranlık ve istiklâl şartlarını tes- bit ve samimi bir ittifakın ah- kâmını tayin etmek zamanın hu- lül etmiş olduğunu söylemiştir. İngiliz tayyarele- ri Almanya üzerin de et vesikası | atıyorlar Zürih, 31 (a.a.) — Die Tat gazetesinin Berlin muhabirinin | bildirdiğine göre İngiliz tayya- releri, Munster — şehri dün sabah erkenden vesikaları atmışlardır. Bu vesikaları, o saatte kakta bulun: dır. Bundan evve! Atmanyanın diğer bazı şehirlerine atılan benzin vesikalarını toplıyarak bunlarla benzin almağa — mu-| vaffak olan bır çok kimseler tevkif edilmiştir. Şımdi benzin tevzil, gayet sılrı bir kontçole tâbi tutulmaktadır nlar toplanmışlar- | l | Alman sey- yah akını İngiltere Efgan hü kümeltinin nazarı- dikkatini celbetti Aynı şekildeki İngiliz notasına İran hüküme tinin cevabı Londra, 31 (a.a.) — Timesin diplomatik muhabiri yazıyor: a olduğu gibi Efganista- na da Almanların çok büyük miktarda geldikleri müşahede | edilmektedir. Büyük Britanya- nın Kâbildeki elçisi Sir William Fraserntytler, Efganistana —a- kın eden Alman “teknisyen ve mütehassıslarını,, teşkil ettik- lefi tehlike” hakkında — Afgan hükümetinin dikkatini celbet - miştir, Londra, naz: ajanlarının bulunmakta ol- ması dolayısile İngiltere tara - fından Tahran hükümeti nez - dinde yapılmış olan teşebbüse mezkür hükümet tarafından ce- vap verilmiştir: (Sonu sahife $ sütun T de) Her Sabah Sizin “Nizam,, bizim am,, derken Bahis Büyükada'nın meçhur «Nizam» | olsaydı, eeki ye- ni bir fıkra anlatır, geçerdik, Hal- bukl! Mihverin «nizam» alrile bütün dünyanın mu- kadderatı alâkadar bulunuyor bu itibarla Üzerinde durulmaya de- üer. Malüm olduğu üzere her İki ta- raf da bir eyeni nizama dan bah- setmektedir. Ve yine her iki tara- fin İddissina — göre «yeni bir. mugalata fa- kat kendinin gibi İnsanlığın saa- detini kâfildir. Hiç bir satıcı maline 31 (a.a.) — İranda ve demokrasinin karşi taraf Kötü di- yemiyeceği gibi her iki tarafın da m> ni allandırıp bal- k bir şey yok- iddlalarını kabul ettirmek için tayyare bombalarına ve çın- a di; t Ancak karşı tarafa zorla graklı hava torpillerine baş vur. malarıdır. Kİ İşi bozmaktadır. Bu gidişle muharip — ülkelerde berhayat Insan kalmıyacak ki gile veya bu &yeni nizam» ın nimetle- rinden İstifade edebilsin. Herkes aklını pazara — çıkarmış yine kendi aklını beğenmişi der- lar. Bari #yeni nizam» cilar nsa- ler de kendi «nizama la- kabul edip bunu kalarına kebul ettirmeğe fa ge rını kondileri kalkışmamak — mürüvvetini n ağlıyan göz- insanlık da bir nefes al: Sizin «yeni nizam» derken |Si dünyanın nizamı şirazesinden vık- Ve bomba nda kimse bunun maktadır torrakeleri farkında