10 Temmuz 1941 Tarihli Yeni Sabah Gazetesi Sayfa 1

-inkâr ederken Suriyede general îuriyede mjüıtarek—e Vichy beyhude gere Fran- sız kanı dökülmeğikerimkân vermek hakkınt' İaiz değil- dir. Suriyede müdafaa edi. lecek bir Fransız şeref ve namusu yoktu. Hüseyin Cahid YALÇIN uriyede Fransız fevka- Slâde komiseri — general Dentz bir mütareke akdi için müzakerede bulunmak üze- re İngiltere hükümetine resmen müracaat etmiştir. — Haftalar- .danberi cenup hudutlarımızın ötesinde bir dost ülkede iki müttefikimiz arasında cereyan eden garip ve çok esef. edilecek mücadelenin artık nihayete e- recğini görmk ümidi hasıl ol- muştur. Tecavüzi harplerin hepsi ma- zeret kabul etmez bir dalâlettir. Fakât Suriye harbi bütün harp- lerin en mânasızı, en affolunma- | zıdır. İngiltere ile Fransa bir gün evvel birbirlerinin en sıkı ve ayrılmaz müttefiki bulunur- ken, bir gün sonra Süriye top- raklarında neden böyle en azgın can düşmanı gibi hırs ve hiddet- le muharebeye tutuştular? Ec- “nebi bir toprakta vatanlarının menfaatini muhafaza bakımin - dan hiç bir lüzum ve zarureti olmadığı halde bir çok Fransız genci ne uğrunda öldüler? Bu- rada ne müdafaa ediliyordu? Mesele soğukkanlılıkla düşü- “nültirse bütün kabahatin Vichy hükümetine terettüp ettiğine -hükmolunur. Vichy hükümeti, -Akdenizde çok çetin bir müda - faa harbine girişmiş bulunan İngiltere için - Suriyenin ehem- Miyetini pek âlü takdir edebilir- di. Suriyenin düşman bir elde bulunması İngiltere için gerek Filistin ve Mısırda, gerek Irak- ta ciddi bir tehlike vücuda ge- tirirdi. Binaeneleyh Vichy - hü- kümeti İngiltereye yardım — et- memekle beraber — Suriyede kat'i-bir bitaraflık — muhafaza etmek lüzumunu takdir etmeli idi. Halbuki Suriye bir ecnebi faaliyet merkezi oldu. Ayni za- manda Alman hava kuvvetleri- nin Iraka geçmeleri için bir merhale teşkil etti. Vichy bunu Dentz tasdik ve müdafaa- efti. Vichy hükümeti Almanya ile' -müştereken İngiltere aleyhinde silâha sarılmak kararını vermiş idiyse- Suriyede bu tarzda ha- reket etmesi mantıksız değildi. Fakat bu harbi gözüne alma. dan Suriyede çok şüphe uyan- dırıcı ve zarar verici bir hattı hareket takip etmesi münasız bir işdi. Behemehal İngilterenin bir aksülâmelini davet edeceği aşikârdı. Nasıl ki öyle oldu. Almanyanın harp - plânları da şu sırada Suriye ve Irak taraf- larında bir mücadeleyi ihtiva etmediği için general Dentz kuv vetleri İngilizler karşısında yal- nız kaldı. İngilizler Vichy'nin düşman- ca vaziyeti dolayısiyle mecburi- yet hissettikleri Suriye hareke- tini Fransız milleti aleyhinde bir mücadele şekline sokına- mak için ellerinden gelen itinayı esirgemediler. Suriye İngiltere devleti hesabına istilâ edilme- Buraya resmen Hür kuvvetleri giriyor ve Suriye Fransa vatanının vahde- Lini, şevket ve azametini iadeye | çalışan Fransız vatanper'Verle-| rinin ellerine geçiyor. Viehv hükümeti İngiliz isti- lâ hareketi başlayınca burasını idrâk ederek beyhude kan dö- külmesine — meydan vermemeli idi. Harpten bu kadar sarsılan ve zarar gören Fransa için bir çocuğunun bile kanı Üüzerinde titremek ve onu muhefazaya çalışmak bugün en birinci vazi- fedir. Vichy beyhude — yere Fransız kanı dökülmesine İim - kân vermek hakkını haiz değil- dir. Suriyede rgüdaafaa edilccek bir Fransız geref ve namusu yoktu, Fransanın şerefine kim- se halel getirmiyordu. Akdedi- lecek mütareke — Pransa — için bir küçüklük teşkil etmiyecek- tir. Mütarekenin bir kabahati varsa çok geç kalınış olmasın- dan ibarettir. Zaten Vichy zimamdarları Suriyenin Pransa için ebediyen kaybolmuş bir. ülke olduğunu göktan anlamalı idiler. Doğru- Bu aranırsa burada kaybolmak izlandanın işgali hakkında Amerika Cümhur reisi beyanatta bulundu Amerika Dakarı da işga- le mi hazırlanıyor ? Waşington, 9 (a.a.) — Roose- velt, bugün, filiyatta, Amerika Birleşik devletlerinin müdafaa- sı harekâtının garp yarım küre- gine inhisarı hakkında her türlü kaydı ortadan kaldırmıştır. Roosevelt, gazeteciler -kon - feransında demiştir ki: Bu veya öteki Okyanusta üdafaa için ehemmiyetli olmı-| yan noktalar vardır. — Fakat| diğer taraftan garp yarım kü- resinin sıntlarının biraz öte - sinde kâin çok mühim olabile- cek başka noktalar da mevcut- tur. Muhayyel bir hat çizmek ve | bu hattın üzerine şamandiralar dikmek bittabi imkânsızdır. İzlandaya Amerikan kuvvet- leri gönderilmesi bahsinde yapı (Sonu sayfa 5 sütun 2 de) Gramer Komisyonu Ankarada içtimalarına devam ederek kararlar veriyor Ankara, 9 (a.a.) — Türk gra meri komisyonunun dünkü cel - sesinde verilen karar mucibince, dillerin tasnifini görüşecek ko- mite bu sabah saat dokuzda Türk dil kurumunda toplanarak komisyonca istenen lâyihayı ha zarlamıştır. Komitenin ittifakla verdiği bu kararda iltisaklı ve tasrifli ayrımının nisbi olduğu ve Turkı dilinin iltisaklı manzara göster mesi onda tasriflilik vasfı bu- lunduğu hakikatini kaldırmıya- cağı tesbit edilmiştir. Terim komitesi de öğleden aa aaammaan aa tabiri hiç de yerinde değildir.| Çünkü Suriye hiç bir zaman Fransanm mah olmamıştır. Su-| riye Fransanım elinde bir ve-| dia olarak bulunuyordu. Suriye| bir Fransız müstemlekesi de-| ğildi. Orada istiklâle hak sahibi bir millet yaşıyor ve artık bu hakkına kavuşmak — üzere bu- lunuyor. Bugünkü harbi niha- yete erdirdiği zaman yeni kuru- lacak dünyada sırf kuvvete, ce- bir ve istilâya istinat eden hâ- kimiyetler için artık yer kakmı- yacaktır. | Suriyede siyasi vaziyet harp sonuna kadar kat'i bir şekil ala- maz zannederiz. Fakat normal bir yat, muvakkat bir sükün ve istikrar her halde teesslis e- decektir,. Hudutlarımıza - bit şik topraklarda çıkmış bir yan- gının bizi de bir gün müteessir etmesi ihtimalinin ortadan kalk- tığıin. ve Suriyeli ” dostlarımı- | Amerika Cümhurreisi B. ROOSE VELT Suriy;ıiî mütareke talebi Havadis Londra tarafından da teyid edildi İngiliz. istihbarat Nazırı- nın beyanatı Londra, 9 (a.a.) — Suriyede muhasamata nihayet verecek | şartların müzakeresi için gene-| ral Dentz'in kat'i bir talebte bulunduğu Londrada resmen te-/ yit olunmüştür. — * | Duff Cooper'in sözleri Londra, 9 (a.a.) — Afi: İstihbarat nazırı Duff Cooper | Suriyede mütarekeden bahsede- rek demiştir ki: — Vichy hükümetinin emir - lerine itaat etmiş olan Fransız- lara karşı yanlış hareket etmiş olmalarına rağmen fena bir ni yet beslememekteyiz. Bu bet- baht hâdisenin bir ân evvel unutulacağını — ve istikbalde yalnız Fransızların de; (Sonu sayfa 5 sütun'7 de) | evvel Türk dil kurumunda öğ - leden sonra saat oön altıya ka. dar dil ve tarih - coğrafya fa. kültesinde *toplanmış ve müza- | kerelerine devam etmiştir. Ko- Misyon umumi heyeti öğleden sonra tam saat on altıda dil ve tarih - coğrafya fakültesinde , Maarif Vekili Hasan Âli Yücelin | reisliğinde toplanarak dil tas -| nif meselesine ait tali komite-| nin hazırladığı lâyihayı tasvip etmiştir. Sonra fonetik bahsinin müza: keresine başlanmış ve bu bahis (Sonu sayfa 6 sütun 4 de) zan istiklâllerine tamamen — ka- vuşmak intizarı içinde sulh ve | süküna eriştiklerini görmek bi- zi de memnun eder , Yeni Sab GÜNLÜK sSİYASİ HALK GAZ Berlin bildiriyor: Alman orduları ilerliyor Düşürülen Sovyet tayyareleri pek fazla Besarabyanın işgali bitti İspanyol gönüllüleri Berline vasıl oldular Berlin, 9 (a.a.) — Alman or- duları başkumandanlığının teb- liği: Bütün Şark cephesinde mu- (Sonu sayfa 5 sütun 5 de' î_î Harp ahasından notlar Anadolu Ajansı muhabiri intiba- larını bildiriyor Rus ordusu tahminden çok daha kuvvetli çıktı. Almanların faikiyet se- * bepleri, Berlin, 9 (aa.) — Hususi Muhabirimiz bildiriyor: 16 günlük Alman - Rus harbinden sonra Alman aske- F mahfillerinin mütalealarile alınan haberlere ve cepheye yaptığım seyahat esnasında gördüklerime istinaden umu- mi bir blânço yapılabilir ka- naatindeyim. Bu muharebe yepyeni bir mahiyet arzetmek te'olup bundan evvelki muha- rebelerle hiçbir veçhile” mu- kayese edilemez. Filhakikt Alman ordusu bu:-harpte ilk defa olarak Rusyada silâhça Müterakki bir düşmanla kar- şılaşmak mecburiyetinde kal- mıştır. Bu devlet modern harbin ye- ni usulleri ile karşı karşıya gelmeğe hazırlanmış bulun- duğu gibi motörlü fırkalara da sahip bulunmaktadır. Sovyet ordusu bir çok ba- kımdan — Alman ordusuna benzediği gibi ayni ihtilâlci vasfını da haizdir. Bu muha rebede en çok hayreti mucip olan nokta, Rus askerinin cesareti ile müdafaada gös - terdiği meharet olmuştur. Halbuki Finlandiya harbi Rus ordusunun süratle inhi- lâl edeceği intibaını vermiş- tir. Alman harekâtını kolay- laştıran âmiller şunlardır: 1 — Alman askerinin mu- harebedeki tecrübesi, 2 — Baskın halinde yapı- lan hücumun temin ettiği tefevyuk, Almanyanın Askeri bakımdan Suriye ih- tiâfmın halledilmesi — İngilizler için bir muvaffakıyettir. İngi- lizler Yakın Şarkın ehemmiye- ti hakkında bir müddet septik davrandıktan — sonra nihayet burasını muhafaza etmenin lü- zum ve zaruretini hakikaten takdir etmiş bulunuyorlar. Su- riye seferinin göze — alınması Londrada husule gelen kanaatin bir delilidir. Alman - Rus harbi devam ettiği müddetçe Kızıl- deniz yoliyle gelecek Amerikan levazımı — İngilterenin — Yakın| şarktaki — mevkini çok kuvyet-| lendirecektir. Büyük mücadele- de gark harbinin ilk neticesi bu şekilde kendisini göstermekte- dir . Hüseyin Cahid YALÇIN dün geceki bombardımanı Bir çok sanayi mınta- kaları tahrip edildi Londra, 9 (a.a.) — İngiliz bombardıman tayyareleri - dün gece Alman endüstri tesisatına Karçı ağır ve mütemerkiz bir taarruzla hücumlarına devam etmişlerdir. Hamm şeliri ile demiryolu de polarına şiddetli taarruzlar ya - pılmıştır. Keza, Münster'deki hedeflere yeniden mühim mik - tarda infilâk ve yangın bomba- (Sonu seyfa B sütun 1 de) ETES Bugünkü tahkimat, hattâ ge- niş bir sınırı, arada bir ateşsiz boşluk bırakmaksızın, kapıyan | Soövyet Polonya- temasları —S L1 Rusyada bir Leh ordusunun teşkili düşünülüyor Londra, 9 (a.a.) — İngiliz makamları, — Polonya - Rusya müzakerelerinin aldığı seyirden sarih surette memnun gözük - mektedir. Müşterek düşmana | | karşı tek cephe kurulmasına| yarmak için her iki taraftan gösterilen bariz hüsnü niyet, | yeniden barışmak için çok bü-| yük bir engel teşkil eden bir çok güçlüklerin, sui tefehhüm- lerin ve meşru şikâyetlerin or- tadan kaldırılmasını mümkün kılmıştır. Polonya - Rusya bairş masının Polonya - Çek barış - ması kadar geniş bir mahiyet alması muhtemel bulunmamak- tadır, Fakat İngiliz salâhiyet - tar mahfillerinin fikrine göre, esas mesele, Polonya ile Sov - yetler birliği arasında mevcut Muhasamat vaziyetinin derhal nihayete ermesidir. Ve çok şü- kür ki böyle bir imkân gözük - mektedir. Polonya hariciye nazırı B.| Zaleski, dün öğleden sonra B.| Eden'i ziyaret ederek B. Mais-| ki ile İngiliz hariciyesinin ta - vassutu ile başlıyan ve o za - mandan beri iki tarafın da te- barüz ettirdiği veçhile samimi bir hava içinde cereyan etmek- te olan görüşmelerin inkişafın- dan İngiliz hariciye nezaretine malümat vermiştir. İyi haber alan mahfillerden tebarüz ettirildiğine göre, A- merikan diplomasisi, bu barış- maya varılması için, İngiliz diplomasisi kadar faaliyet gös- termiştir. Bu Rus - Polonya barışma - gının neticesi şu olacaktır ki dört memleket arasındaki mü - İ Sovyet tahkimatı , Stalin tahkimat sisteminin yeni icap- lara göre tadil ve takviye edildiğinde şüphe yoktur YAZAN ( * Emekli General Kemal Koçer öi manzume serileridir. Ancak, ne bir “Seddi Çin,, tertibinde de- (Sonu sayfa 5 sütun 1 de) İDARE YERİ Nuruosmaniye, No. 84 İstanlul- |. Telgraf: YENİ SABAH İstanbul Her yerde 5 Kuruş TELEFON: 20795 Moskova bildiriyor Sovyetor- duları da- yanıyor Bazı cephelerde Almanlar kaçı- yorlar Harbin hızı azalıyor Stalin hattına yaklaştık- ça mukavemet artıyor Moskova, 9 (a.a.) — 9 Temi muz sabahı neşredilen Sovyel Tesmi tebliğinde bilhassa şöyle denilmektedir: (Sonu sayfa B sütun 6 da)! | Stalin : İ İngiliz büyük elçi- 1 sini kabul etti Bir Sovyet askeri heyc...— Londraya vasıl oldu — Moskova, 9 (a.a.) — Tas /— jansı bildiriyor: Sövyetler - Birl halk ke - miserler heyeti reisi Stalin, temmuzda, İngiltere büyük - çisi B. Cripps'i kabul etmiş. Gorüşme bir saatte fazla sü. - müştür. Londraya gelen Rus heyc Londra, 9 (a.a.) — İngilte: bir. Rus gelme giliz - Rus işbirliğine hız » recek yeni bir safha telâkki dilmektedir. Bu işbirliği askc siyasi, meli ve iktısadi sahal:. - da - kendisi gösterecektir. 1 (sonu sayfa 5 sütun 9d Eomşumuz Rusyayı Tanıyalım : ÖZBEKİS GN Bu ülke Sovyet zengin -ve münbit TAN ler Birliğinin e pamuk istihsâl mıntakasıdır Özbekistan Sovyet Sosyalist cümhuriyeti 1925 yılında, Rus- ya Türkistanı müstakil mi cümhuriyetlere taksim edildiği zaman, vücude gelmiş bir hükü- mettir. | — Özbekistan — cümhurivetin » mesahai sathiyesi 370.000 ki metre murabbat olup bu ze - gin topraklarda — 6.000.000 n « fus yaşar. Özbekistan cümhur.. (Sonu sayfa 3 sütun 1 dep LFIKRA | Ot elbiseyi Eskiden tanırız Yazan: Aka Gündy Geçende gazetelerde okudum. Avrupanin bir yerinde bir cins ot varmış. Bundan mükemmel kumaş dokunup elbise - yapılı- yormuş. Gazetelerimizin hemen hepsi- ne yakını gençtir. Cümhuriyetin evlâdıdır. Biz, birkaç, şey, ara- dan çıkarsak bugünkü gazete- ciler de inkılâp gençleridir. Şunu demek - istiyorum ki, i bilemedikleri için bu gi- bi havadisleri biraz hayranlıkla bizler ot- çorabı çoktan tanırı: ları p zaman Almanya bile bil- mezdi, Bu malların adına kısaca (Viyana taponu) derlerdi. Tapon, hile, çürük, erzast malları Avrupaya, bilhassa ya- kın şarka yayan Viyana fabri- kaları idi. Adeta bir nevi düm- (Somu sayfa 5 #ütün 3 de) ping yaparlardı. Almanya bile geçen umumi harpteki erzast bifteği, erzast çikolatayı, erzast sicimi Viyanadan öğrenmişler- dir. Çünkü o devirlerde Alman mamulâtı aşağı yukarı — İngiliz mamulâtı kadar sağlam sayı« lırdı, (Viyana taponu) nun her çe« şıdi - malın sağlamını pek araş- tırmıyan muhitler için - rakiblik kabul etmez derecede ucuza sa- tılırdı. Bu taponluğun edebiyatı bile kurulmuştu. Üstat Ahmet Ra- sim morhumun başlıca mevzu. larından biri idi. ve B hur mizah gazeteleri de kalem- lerine, Arçalarına dolamışlardı. Bu Viyana taponlarının İs- tanbuldaki başlıca merkezleri dörttü: Eştayn. Tiring, Mayer m<ağazn'ariyle baştanbaşa Sul- tan hamamı muhitı. dillet tapoaa mctelik verme- meğe beşlayınca hem 0 mağa- zalar srtadan kalk, hem Sul- tanhamamı iyi psal satmağı mu- vafık buldu. (t elbisenin Karagöz gazete- ginde Berbeşçı uzün müddst u- nutulhmuyra Hoş bir karikatürü (Sonu sayfa 6 sütun 6 da)