30 Mayıs 1941 Tarihli Yeni Sabah Gazetesi Sayfa 1

y—— ——— — 30 MAYIS 1941 CUMA 4 üncü Yıl - No. 1102 Iîooseveltin nutku ; bi felâket teşkil ettiğine işte güz milgondan fazla hür bitaraf bir milletin büyük ekseriyet kütlesi iman ge- tirdi. Bu, bütün medeni be- şeriyetin yüksek bir mahke- mesinden sâdır olan hü- kümdür. Yazan: Hüseyin Cahid YALÇIN irleşik Amerika cümhur- reisinin nutku buna atfo- lunan ümitleri boşa çı- karmadı. Roosevelt, nazi istilâ- sına karşı muazzam bir sed ha- linde bütün Birleşik Amerikayı ayağa kaldırdı ve kendisi bü- yük bir azim ve irade ile ileri atıldı. Birleşik Amerika dev- letleri cümhurreisinin sözlerin- den ziyade yaptığı iş mühim- dir.. Nutuk Roozevelt'in aldığı büyük karar ve mes'uliyetin ne e sebeplerden ileri geldiğini eden bir vesikadır. Birle- ;ik Amerika devleti için artık fevkalâde bir vaziyetin mevcu- diyeti resmen bildirilmiş ve bu gibi ahvalde cümhurreisine ve- rilmiş olan geniş salâhiyetlerle Roozevelt teçhiz edilmiş bulu- nuyor. Berlin ve Roma ile Tokyoda, hattâ bütün dünyada Amerika- nın İngiltereye mühimmat taşı- yacak — gemileri — donanmaya Mensup gemilerle himaye edip etmiyeceğini bildirmesini bekli- yorlardı. Roozevelt bundan çok daha iyisini yaptı. Çünkü aldığı salâhiyetler Amerikayı icabında harbe tereddütsüzce sevkedebi- lecek kadar geniştir. Birleşik Amerika devleti icin fevkalâde bir vazivet ve milli bir-tehlike ihtimali mevcut ol- duğunu ilân eden Roosevelt bu vaziyetin ne gibi ameli tedbir. leri icap ettiğine dair hiç taf- silât vermemiştir. Çünkü lüzu- mu olmıyan boşboğazlıkların zarardan başka bir neticeleri 0- lamaz. Onun için, Roosevelt'in nutkunda kendi emellerine üy- gun işaretler bulmayı belki ü- mit etmiş olan mihver kaynak- ları muhakkak ki büyük bir ha- gel Sukutuna — uğramışlardır. Mihvere indirilen darbeler ağır- dır ve mühliktir. Artık Ameri- kanın İngiltereye ve nazi istilâ- sına karşı, istiklâlini müdafaa- ya teşebbls edecek sair memle- ketlere bol ve milessir yardım- da bulunacağına zerre kadar tereddüt edilemez. Bu yardım hem yapılacaktır, hem de hür- riyet ve istiklâlleri için müca- dele eden milletlerin eline ka- dar götürülüp teslim edilecek- tir. Nasıl? Burasını Roosevelt bildirmiyor. Roosevelt'in nutkunda hatır- da tutulması icap eden şu e- saslı fıkralara bilhassa dikkati celbederiz: “Nazilerin — istediği tahak- küm, Hitlerin ilerleyişi durdu. B LA HER YERDE (5) KURUŞ Sİ HALK Girld sularmda batan İngilizlerin York kruvazörü Edenin yeni Almanlar beyanatı İngiltere Suriyenin| istiklâlini kazan- Hanyayı aldılar masına taraftar |Bir İngiliz kruva- Londra, 29 (a.a.) — Harici- ye nazırı Eden, bugün Londra- da Mansion - House'da bir nu- tuk söylemiş ve ezcümle demiş- tir ki: | — Nazi, kendisine karşı misli | görülmemiş kudret ve büyük-| lükte bir kin seli hazırlamak -| tadır ve baraj kırıldığı zaman | bu sel, Hitleri ve avanesini,| Çuislingleri ve daha bir çok şey- (Sonu sayfa 6 sütun 6 da) zörü bir Girit limanında battı Londra, 29 (a.a.) — Amiral- lik dairesinden tebliğ edilmiş - tir: Bir müddet evvel hasara uğrı yarak Suda körfezinde tamir e- dilmekte olan Britanyanın 8250 tonluk York kruvazörü o za - (Sayfa 5 sütun 7 de) Bir hezimetin tarihçesi (Dunkerk) can çekişirken... 30 Mayıs Muazzam malzeme zayiatı 30 Mayıs günü akşama kadar ve 31 Mayıs günü (Dunkerk) ten tamam (165.000) kişi vapurla- ra irkâp suretile tahliye edil - mişti. Bu miktardan yalnız (15.000) 1 Fransızdı ve bu mik- tar Bay (Çörçil)in resmi beya- nâtına tevafuk etmektedir. Her #ey yolunda gitmek şartile bu miktarın (200.000) e iblâğ edi- lebileceği de umuluyordu. Bu- j na mukabil malzeme namına ne ©$ varsa hepsi kaybedilmişti: Bi- ne yakın sahra topu, ağır top- lar, binlerce kamyon vesaire... (Sonu sayfa 4 sütun 6 da) Eski Fransız Başvekili Daladier Ve M.M. V. Zat İşleri Dairesinden : Kanunen Haziranın birinde başlıyacak olan Yedek Subay oklamasında her subay ve askeri memurun meslek, sanat ve tisasları hakkındaki malümatı askerlik şubelerine ayrıca ve bilhassa kayıt ettirmeleri hususunda dikkat nazar celbolu- rulmazsa garp yarım — kürresi || tur. (1458) — (4156) l nazi silâhlarının erişebileceği ea mıntaka olacaktır.,, L T w İ * “Birleşik Amerikanın de-| tadan kalkmıştır. Avrupada,| kendisine kuvvetli taraftarlar mokrasilere yardım etmesinin | sebebi kendi emniyetini idame| etmesini temin ve medeni dün yayı kaybetmemek arzusudu: 1 “Hitlere tâbi bir dünya ta- nımıyacağız. Nazizme karşı mukavemet eden milletlere yar- dım edeceğiz. Kendilerine gön- derdiğimiz. mühimmatın tesi mini emniyet altına — alıyoruz. Amerika Hitlerin tahakkümü altında bir dünya kabul ede- mez.,, Ve nihayet: “Ordu kuvvetlerimizi askeri ve sevkulceyşf mevkilerde tah- git ediyoruz. Taarruzu defet- mek için bu kuvvetleri kullan- makta tereddüt etmiyeceğiz.,, Roosevelt Amerikanın vazi- yetini bundan daha kat'? ve sa- rih surette tesbit ve ilân ede- mezdi. Birleşik Amerika bugün | harbe — girmemiştir. Bu harp belki gün veya hafta meselesi- dir. Her halde, Amerikan yar- dımının salimen mahalline va- sı olmasına karşı mihver dev- etleri tarafından vukubulacak ufacık bir müdahale ve taarruz Amerikanın bilfiil mesi ile karşılanacı kaktır. Artık mihver devletle. ri için galebe Ümidi kâmilen or- milletlerim hürriyet ve istiklâli- ne nihayet vermek istiyenler| Amerikaya da galebe etmek| mecburiyetini göze almalıdır- lar. üçük milletlerin hayat hak- kı bakımından bu vaziyet nel dar mühim ise ahlâki ve mâne- vi bakımdan bundan çok daha ziyade alâkaya değerlidir. Harp! başladığı tarihteki Amerika ile bugjünkü Amerikayı mukayese edersek Amerikan milletinin | ruhunda ve müfekkiresinde| husule gelen değişikliğin bü- yüklüğünden hayretlere düşe-| riz. Amerikan efkârı umu! si başlangıçta bu harbi Adeta Avrupanın mahalli ihtilâfların- dan mütevellit bir müessif hâdi- Be zannediyordu ve belki de Al-| manyaya bir parça hak bile ve- | riyordu. Amerikanın büyük ek seriyeti bu harbe karışmamak fikrinde idi. Fakat ayni Ameri ka bugün hiç tereddütsüz, harp ihtimalini göze alıyor ve açık- tan açığa mihver aleyhinde bu- lunuyor Fikir ve matbuat hürriyetinin | tamamile mevcut olduğu ve Alman — propagandasınm - son derece gayretle faaliyet gözs terdiği ve yerliler arasında bulduğu bu memlekette mühim fikir ve kanaat çarpışmaları vu- kua geldi. Amerikanın devlet a- damları, mütefekkirleri, muhar-| rirleri, sanayicileri, tüccarları, içştleri, hâsılı bütün Amerika halk kütlesi yavaş yavaş haki- kati anladı, Amerikanın ne müt- hiş bir tehlike karşısında bu- hunduğunu gördü, Okyanuslar-| la Avrupadan a rı bulunan ko- ca Amerikanın bile nazi tehli-| kesinden masun olmadığına İ- man getirdi. Alman davasının haksızlığına, sade Avrupa değil bütün dünya için bir f ket teşkil ettiğine işte yüz mil- yondan fazla hür bitaraf bir mil letin büyük ekseriyet kütlesi i man getirdi. Bu, bütün medeni beşeriyotins yüksek bir mahke- mesinden sadır olan hükümdür. Avrupa harbine müdahaleyi büyük bir ekseriyetle istemiyen Amerika efkârı umum küçük milletlerin hayat v tiklâli davası çetin lerden sonra yavaş yavaş mücadele ka- zandı ve ni t Amerikayı bi yük nisbette nazi aleyhtarı yaptı. Bu mâr r muhak-| kak ki maddi zaferle de tetev. vüç edecektir. Hüseyin Cahlâ YALÇIN günleri İngiliz kuvvetleri Bağdat üzerine yürüyor Kahire, 29 (a.a.) — İngiliz hava kuvvetleri tebliği, Irakta Falluja ile Bağdat arasında ya- rı yolda Hanmiktanın İngilizler tarafından zaptedilmiş olduğu- nu bildirmektedir. | üniversite heyetimiz Ankarada Meclis Reisi ve Başvekil heyet âzasını kabul etti Ankara, 29 (Telefonla) ütun 7 heysi öv ol Maarif Vekiliyle, Parti Genı Sekreteri tarafından kabul edil- mişlerdir. Öğleden sonra Mec- lis müzakerelerini takip eden heyeti, Meclis Reisi ve Başve- kil kabul etmiştir . Meclis Reisi heyetin git - mekte olduğu Diyarbakır min- takası hakkında kıymetli ma- lümat — vermiş, — Başvekil de Rektöre, Üniversite haftası için kıymetli direktiflerde bulunmuş- tur. RESMİ —HARP— Irakın son Yeni Sabah GÜNLÜK SİYA GAZETESİ KAHRAMAN ORDUYA SELÂMİ Haraccı Kardeşler Ltâ Ş. Istanbulun en zengin ceşitli MOBİLYE vokazandır. Salonlarını her İstanbul, yokuşu 59 . man gezebilirsiniz Rıza paşa 63. Telefon: 22060 - | 61 - 2 Bazı vergilere yapılan zamlar da tasvip edildi Ankara, 29 (Telefonla) Bugün (dün) de bütçe müzake- relerine devam eden Büyük Mil- let Meclisi saat 14 te toplan - miştir. 'oplantıyı müteakip derhal Milli Müdafaa Vekâleti bütçe- sinin müzakeresine — başlanmış ve kürsüye Doktor Muhtar Berker gelerek mili müdafaa mıza tahsis edilen paranın kah- raman ordumuza Meclis tara - fından duyulan muhabbetin sa- mimi bir tezahürü olduğunu söy liyerek demiştir ki: V— Biz ona bugün verdiği- mizden fazlasını, çok fazlasını vermek isteriz. Tarihimizin her sayfasını zaferlerle doldurmuş olan Türk ordusunun icabında vatanı eskisinden daha mükem- mel müdafaa edeceğine güphe- miz yoktur. O Türk ordusu ki, milli şerefin, milli namusun ga rantisi olduğu gibi Türk su; hunun da.garantisidir. Bu kür Büden kahraman ve şanlı ordu muzu hepimiz namına muhabbet ve heyecanla selâmlarım.,, Doktor Muhtar Berkeri mü- teakip kürsüye gelen köylü mebus Mehmet Sunger mill müdafaaya verilen zamdan şe- ref duyduğunu söylemiş ve İye- yecanla demiştir ki: “— Ona yalnız bu zamimi! (Sonu sayfa 5 sütun 3 de) Reisicümhuru- muzun tebrikleri Ankara, 29 (a.a.) — Arjan: tinin 25 Mayıs Milli Bayramı münasebetiyle Reisicümhur İs- met İnönü ve Arjantin Reisi - cümhuru Röberto M. Ortiz ara- sında tebrik ve teşekkür telgraf ları teati olunmuştur. Ankara, 29 (a.a.) — 25 Ma- yısa müsadif Şarkf Erdünün Milli bayramı — münasebetiyle Reisicümhurumuz İsmet İnönü Emir — Abdullaha tebriklerini telgrafla bildirmiş, ve Emfr de bilmukabele teşekkürlerini tel- TEBLİĞLERİ Giridde, yeniden ağır suret- te takviye edilmiş olan Alman kuvvetlerinin yeni hücumları karşısında, kıtalarımız, Suda koyunun Şşarkındaki mevziler üzerine geri çekilmişlerdir. Pi- ke bombardımanları, yeniden, geniş bir mikyasta devam etmis tir. Dün, göğüs göğüse yaptlan (Sonu sayfa 5 sütun 6 da) YAAAAAARA HARP—, | VAZiYETi || Girit - Kıbrıs - | Britanya Emekli General Ü UO OYALAN İ Kemal Koçer | * iritte cereyan eden kanlı çarpışmaların mütcarrız - le- hine neticelenmi Kıbrısın || da işgalini tesri edeceğinde şüphe yoktur. Ancak, Girit denemelerinin — Britanyanın istilâsı fikrine kuvvet vere- miyeceği Mmevzuu üzerinde de münakaşalar yürütülüyor Girit, neden harekâta he- def teşkil ediyor a) Girit, doğu Akdenizde || donanma seyrüseferini taciz edebilecek bir üstür, ' İW b) Asıl hedef Süveyş i ,I (Sonu sayfa 4 sütun 4 di J| grafla arzetmiştir. İngiliz Resmi Tebliği — | Poosevelt'in Kahire, 29 (a.a.) — İngiliz our:ıîğîrk ümumi karargâhının beyaııatı Amerika bitarat- hk kanununu ilga etmiyor Vaşington, 29 (a.a.) — Reu-| ter Roosevelt, bilhassa nutkunun bazı noktalarını aydınlatmak için topladığı gazeteciler kon - feransında, bitaraflık kanunu - nun ilgasını talebetmek niye - tinde olmadığını ve bu kanunun | (Sonu sayfa 5 sütun T de) |Ankara va- 'puru Pireye hareket etti Vapur Atina bü- |— yük elçimizle tebeamızı buraya M. Müdafaa bütçesinin tetkikin de Mecliste tezahürat yapıldı ';Başve!r(riiiım—izin Milleteteşekkürü - Bütçenin kabulü vesilesile Başvekil beyanatta bulundu Ankara, 29 (Telefonla) —. sonra kürsüye gelerek aşağı - Başvekil doktor Refik Saydam| daki nutku irad etmiştir Meclisin — bütçeyi kabülünden (Sonu sahife 3 sütun 7 de) İçki aleyhğnâe' ; Bir kadın mebusumuz rakının men'ini istedi Antalya mebusu Bayan Türkân Örs'ün İnhisarlar Vekâleti bütçesi sırasında söylediği mühim sözler Ankara, (Hususi) — İnhi- sarlar Vekâleti bütçesinin mü- zakeresi sırasında Antalya me busu Bayan Türkân Örs söz a- larak şiddetle içki aleyhtarlı- ğında bulunmuş ve inhisarların | içki yüzünden temin ettiği va- ridatın memlekete bu faidenin kat kat fevkinde zararlar ver- diğini iddia ederek içki ile şid- detle mücadele edilmesini iste- Mmiştir. Muhterem — mebusumuz bu hususda ilk adım olarak hiç olmazsa rakı ile votka imal ve istimalinin menini talep etmiş- tir. Büyük Millet Meclisinde bü- yük bir akis yapan bu beyana- ti aynen neşrediyoruz. ntalya mebusu Bayan (Sonu sayfa 5 sütun 1 de) Türkân Örs yor ve zıddıni iddia ediyor. I FIKRA l Dünyanın gövdesini kan götü- rüyor, alevin sarmadığı saçak kalmadı. Denizlerin dalgaları kızıl kızıl kan köpürüyor. Gök- ler yanıyor. İnsanlar - geriliyor ve kayalar eriyor. Damarsızlık ve bu harp getirecek Atinadaki büyük elçimiz B nis Akaygeni getirmek üzere kendisinin ve tindeki — ze- vatın rüküpların: sis — olu-| nan Ankara vapuru, limanımız dan hareket etmiştir, Gemi nor mal seyrüsefer esasları dahili: de hareket edecek ve Pirede çok beklemezse pazar günü li manımıza avdet etmiş olacak- tır. Fakat Avrupa — mükemmel y, g 5 e bir damarsızlıkla bu işi basit Yazan: Aka Gündüz — görüyor. Kanı, lazılcık Şurubu; alevi ateşböceği; yangını kış o Tâ Avusturya Anchelüs'un- cağı; kayaları salon yastığı danberi Avrupada bir damar- saymakta tereddüt etmiyor, sızlık başladı. Buna sinirsizlik hattâ iddia bile ediyor ki bu de diyebiliriz, gafletin son de- - böyledir. recesi de. Damar... Ah! onun iyisi ne Bir hakikat vardır ki, yürü- iyi, kötüM de ne kötü olur. yor. Avrupa bu hakikati görmi- (Sonu sayfa 5 sütun 7 de) -—