31 Mayıs 1941 Tarihli Yeni Sabah Gazetesi Sayfa 1

<T “31 MAYIS 194i | /Nuruosmaniye, No. 84 Istanul 'Telgraf: YENİ SABAH İstanbıl di v | 4 üncü Yıl - No. 1103 HER YERDE beyanatı Mister Eden milletler arasında işbirliğinden bah- sediyor, sosyal düzenden ve adaletten bahsediyor, her milletin iktisadi hürriyetin- den bahsediyor. Bütün bu vâdler arasında Alman mil- leti de ihmal edilmemiştir. Yazan yin Cahid YALÇIN B ngiltere Hariciye Nazı- Ü smn Mansion House- da ired ettiği nutukta dikkate şayan bazı noktalar vardır. Mr. Eden harbin ne zaman nihayet bulacağı hak- kında bir tahmin yapmıyor. Zaten şimdiye kadar mes'ul İn- giliz devlet adamları ne saman bu bahse temas etmişlerse har- bin uzun ve çok çetin olacağını | * tekrar tekrar izah etmişlerdir. Ancak, nihaf zaferin İngiliz ordusu tarafından — kazanılaca- ğına dair işaretlerde de bulu- nuyorlardı. Meselâ gene Mr. Eden, Harbiye Nazırı olduğu sıralarda, harbin müdafaa ile kazanılmıyacağını — söyledikten sonra Avrupa kitasında Alman- ya aleyhinde bir tecavüzi hare. ketten bahsetmiş ve İngiltere- nin bu gaye uğrunda hazırlan- dığını anlatmıştı. Son nutkun- da harbin bitme tarzı hakkında başka bir ihtimal bildiriyor, Al- man mekanizması gibi katı ve sert “mekanizmanın, mahiyeti iktızası olarak, evvelden hiç bir. gey belli olmadan, birdenbire ki- rılması kabil olduğunu anlatı - .yor. Yani, Almanyanın dahili bir inhilâl ve infisah neticesinde, ün birinde çökmesi müm- kün olduğunu söylüyor. Bu bir “tahmin veya ümitten mi ibaret- tir, yoksa bir esasa müstenit if- şaat ve tebşir mükaddemesi mi- dir? Biraz evvel bir Hess hâ- disesfvıtkuz gelmemiş olsa idk İngiliz Hariciye Nazırının bu sözleri dinleyicilere ümit telkin etmek için sadete bir hitabet mehareti şeklinde tefsir edilebi- lirdi. Fakat Hess vak'asının üstüne İngiliz makamları ta-| rafından serilen esrar perdesi zihinleri tahrik etmaemek kabil olmadığı için, böyle bir ruhi hâlet içinde yaşadığımız dakika- larda, İngiliz Haritiye Nazı- rının ağzından mühim, fakat mübhem sözler işidirsek iki vak'a arasında bir irtibat mev- | cudiyetini - düşünebiliyoruz. — | hariciye nazırının arap | hakkında da “müphem bir vâdine tesadüf ediyoruz. Mr. Eden evvelâ Irakın istiklâli ne karşı İngilterenin fena bir| niyeti olmadığını temin eyliyor ve bundan zaten kimse şüphe edemezdi. Çünkü Iraka istiklâ- lini veren İngilteredir, Irak İn- giltereye karşı bir can düşma- nı gibi hareket etmedikçe İn -| “şik Amerika Atıl 80 Amerika Irak mu-| Eden'in Yeni Sabah © EuRuy -GÜNLÜK SİYASİ HALK GAZETESİ HTELEFON: 20795 KELEF gemi meyanında Amerikalların el ııoyenıııın mmnm,mnfw harekete kavemeti geçiyor Deniz devi (Norman- 7724 #eovetteri iki (e) ye de el konuldu Müsadere edilen ge'— | miler mürettebatı bir W kaleye sevkedildiler Vaşington, 380 (a.a.) — Lond- Ta radyosu bu sabah gu haberi vermiştir : “Senato dün, hükümete, Birle- limanlarında atıl duran 80 gemiye el koymak sa- lâhiyetini veren kanun projesi ni tasdik edilmek üzere Riyaseti Cümhur sarayına göndermiştir. Bu gemiler icabında satın alına- bilecekler, kiralanabilecekler ve yahut müsadere olunabile - ceklerdir. Malüm olduğu üzere bu gemi- ler arasında Fransızların meş- hur deniz devi (Normandie) de bulunmaktadır. 1 Vaşington, 30 (â.a.) — Ayan (Sonu sayfa sütun 2 de) | koldan ilerliyen W;"Ilizleı- karşısında kırılıyor | beyanatı İn- müşkül durumda Raşid Ali kaçtı Ankara (Radyo gazetesi) — İngiliz radyosu İngilizlerin Bağ- | dada son kilometre yaklaştık -* larını söylemektedirler. İngiliz- | ler ayni zamanda Basradan da iki koldan gimmale doğru İlerli- | yorlar. Alman tayyareleri Mu- sulda toplanmışlardır. Irakta | bulunan — Almanlar Başvekil Raşid Ali Geylâniyi Musula da- vet etimişlerse de Geylâni bu da- | vete icabet etmemiştir. Alman- ların Giridi, Iraka atlamak için basamak yapmak istemelerine | mukabil İngilizler Irak işini bir an evvel halletmek istemek - tedirler | İngilizler daha şimdiden Bağ- dadın batısına varmışlar ve Kâ- zmiye önlerinde sokak muha- rebesine bile başlamışlardır. Bu (Sonu sayfa 5 sütun gilterenin bu istiklâle dokun- | Ması akla gelemezdi. Son hare- ket bütün Irakın iştirak — ve tasvip etmediği bir nevi mahalli isyandan £ bir mâna ifade etmediği için İngilterenin Ira- ka karşı eski noktai nazarını değiştirmemek - tâbiidir. Ancak, İngiltere Hariciye Nazırı İrakın istiklâlinden bah- sederken, Suriye istiklâl hare- ketine karşı da İngilterenin duy- duğu sempatiyi ifade ettikten başka —daha geniş bir arap vahdetini tasvip ve teşci edecek sözler kullanmış ve Araplar ta. rafından 'bu yolda bir müracaat vukua gelirse mukabelesiz ka)- mıyacağını bildirmiştir. Mr. Edenin bu sözleri * bütün İngiltere hükümetini ne derece ye kadar hhüt altına Boku- yor ve istikbal için ne kadar kuvveti haiz bulunuyor? Mu. harebe hareketlerinin gösterdiği lüzum üzerine siyasi bir tabiye icabı olarak devletlerin müp- hem vâdlerle kendilerine mü zaheret teminine çalışmaları ö- tedenberi âdettir. — Suriyenin ve Irakın yakın bir. tehdide m ruz gibi göründükleri şu dev. rede İngilterenin Arap âlemi ile anlaşmış bir halde mtişterek | düşmana karşı hareket edebil mesi büyük bir ehemmiyeti h: izdir. Fakat tam bir Arap vah- detinin temini esaslı bir surette kararlaştırılabilmek — için çok zaman geçer. Bundan daha ev. wel, doğrudan doğruya, Suriye meselesini hal çaresini düşün- | mek icap ediyor. Harp sonrasın. da Surivenin istiklâle kavusma. CİHAN PEHLİ —— AHMEDİ Hergeleci | brahim VANI KARA USTASI — Hergeleci, Koca — Yusufla karşıya. Hergelecinin Sami Karayel'in kaleminden yacaksınız. 507801 —1 0000ELALANADAALLALAKLACLCLEDLANA- Türkiyede ve Pariste —karşı yatı ve güreşlerini arl Pazartesi nüshamızda — oku- -120000 | bahis mevzuu ederek - hariciye son ! Dünyada derin akis- ler uyandırdı Dünya matbuatı bu nu- tukla meşgul. İngiliz ga- zetelerinin mütalâaları Londra, 30 (a.a.) — Başlıca sabah gazeteleri baş makalesin- de Edenin dün söylediği nutku nazırınım Rooseveltin nutukla - rındaki fikir hürriyetine ait görlüş birliğine işaret ediyorlar, | Edenin harp sonu dünyasının eniden teşkilâtlandırılması hak Projelerini - tasvip edi- | yorlar. Daily Mall diyor. ki : (Sonu sayfa 5 sütun B de) —........... RESMİ | ——HARP TEBLİĞLERİ İngiliz Tebliği Londra, 30 (a.a.) — Hava ve dahili emniyet nezaretlerinin tebliği: Dün gece İngiltere Üüzerinde düşmanın çok az hafif faaliyeti olmuştur. Cenupta bir yere| bombalar atılmış ise de, ne ha- Sar ne de insa.39 zayiat olma. mıştır. (Sonu sayfa B sütün 6 di —HARP VAZiYETi Harp ne safhada YAZAN: ı Emekli General Kemal Koçer Eğer harbde zafer arazi e dinmekle elde - edilebilseydi Almanya sulh diktatini imza ettirmiş - olacaktı bu anda hemen bütün Avrupa Alman işgali altındadır. Mühim bir arazı parçasın bir iki mey dan muharebesinin kazanıl | ması ile harbi s#ona erdirmek imkânı, dünyanın bütün mil- letlerini ilgilendire: ve mu- hariplerin vasıta, silâh ve in | sanlarını harekete geçiren bu | (Sonu sayfa 4 sütun 4 de) B tabil ve zaruri bir hal oldu-| tedbirler ittihaz edilmesine Mi- ğuna göre, İngilterenin Şşim-| zum gösteriyor, diden buna önayak olarak Su- Sulh şartlarının kat'i, ve riyeye kat'i vâdde bulunması ameli surette şimdiden ortaya Suriye müdafaasını kolaylaştı- konmasındaki güçlük ve hattâ racak bir âmil teşkil edebilir. imkânsızhk düşünülecek - olur- Mr. Eden'in nutkunda müs- sa Mr. Eden'in bu bahiste da- takbel sulhun temellerine de ha ziyade sarahatle konuşma- temas edilmektedir. Ancak bu ması mazur görülür. Her halde sözler hâlâ büyük bir müphemi- İngilterenin sulh için daha har yet perdesinden sıyrılıp çıka- — bin ilk günündenberi şart Koştu. mamağa mahkümdurlar. İngi- ğu ahkâmdan vaz geçmediği liz Hariciye Nazırı Millet gözden kaçmamalıdır. Cereyan arasında iş birliğinden bah eden vekayi, İngilterenin le yor, sosyal düzenden a- hinde olmamasına rağmen, İn- letten bahsediyor, her milletin giliz azmi ve iradesi " gevgeme iktısadi hürriyetinden bahse- miş, ikisi ortası bir uzlağrı diyor. Bütün bu vâdler arasın- sulhu ihtimali kuvvetlenmemi: da Alman milleti de ihmal edil- — tir. İn min dünyayı artı memiştir. Yalnız, Hitlerle mü- eski kararsız ve müz'iç vaziy zakere kabil olmadığı nokta - ten kurtarmağa ve yeni bir sında açıkça duürüyor ve Al- dünyanın t hizmet et-| manyanın bir daha dünya sul- | meğe kat'i su: ermiş. hunu ihlâle imkân bulamaması | olduğu anlaşı gayesiyle bazı askeri ve sivasi Hüseyin Cahid YALÇIN Giritte vaziyet İyi değ Aimanların Kandi- yeyi ve Suda llmanlarını zaptet- miş olmaları mu htemeldir Londra, 30 (a.a.) — Londra- da salâhiyetli kaynaktan öğre- nildiğine göre Giriddeki vazi- yette salâh yoktur. Ada ile mu- harebe güçlükle yapılmaktadır ve Londraya muharebeler hak- kında dahi haber gelmemiştir. Buna binaen Almanların Suda körfezini ve Kandiyayı İşgal ve umumiyet itibarile yeni te- rakkiler elde ettikleri hakkında ki iddiaları ne tekzip ne de te- yit edilebilir. Fakat umumi bir şekilde bu iddiaların doğru ol - madığmı söylemek - için gebep yoktur. Tıpkı bunun gibi İtal - yanların kitaat ihraç ettikleri hakkındaki iddiaları da doğru olabilir. Fakat bunların pek az miktarda olması muhtemeldir. (Sonu sayfa 6 sütun 1 de) Bir hezime- 'tin tarihçesi # |Fransız kumandanlığının nevmidane gayretleri 31 Mayıs | Alman hücumu dur- duruluyor 31 Mayıs günü Almanların (Dunkerk) mıntakası köprüba- gına hazırladıkları hücum baş- ladı ve düşman kanalın öte yakasına bazı kıt'alarını atma- 'ya muvaffak oldu. Lâkih akşam Üzeri düşman taarruzları di duruldu. (Bergues)i - Alman korkunç bir surette bombardı- man ettiler, Fransız emir zabitleri haber- leri ve emirleri getirip götür- mek için şehri cenup mıntaka- sına rapteden yegâne tahta köp- rüyü kurşunlar ve gülleler ara- veçmek — mecburiyetinde idiler. Bu suretle (Bergues) şeh rini karaya rapteden bu biricik | köprü de berhava olursa şehrin | haricle muhabere ve müna le | Bi lmiş olacaktı. (Bergues) in nefis bir san'at eseri olan ki- | lisesi alevler içinde yanıyordu | ve şehir yaralflarla dolu idi. Lâ- (Sonu sayfa 4 sütun 6 da) BÜTÇEMü Dün Al_eğ'lis Her yerde 5 Kuruş ZAKERELERİ ZE L iki celsede mül- | hak bütçeleri tetkik etti 'İnhisarla Müzakereler saat Ankâra, 30 (Telefonla) — Bugün saat 14 de toplanan B. . Meclisi iki celse aktederek mülhak bütçe müzakerelerine sâat 21 e kadar devam etmiş- | tir. Bugüfikü toplantıda — Devlet Havayolları, hudut ve sahiller, lar, orman, posta, telgraf ve telefon, Devlet Demiryolları imum müdürlükleri bütçeleriyle beden terbiyesi umum — mü: Tüğü töşkilât kânununu ve büt- Çesini — kabul etmiştir. Ayrıca Milli Müdafaa Vekâleti kara kısmı bütçesi için de 83 milyon liralık fevkalâde tahsisat ka- İnhisarlar Umum Müdürlüğü fnhisarlar umum müdürlü- bütçesi görüşülürken başta Gevher olmak üzere Maz- har Müfit ve Bayan Türkânla | bir cok mebuslar yüksek dere- geli alkolün giddetle aleyhinde bulunmuşlar ve yeni nesil bu be- =m kurtulmak için bilhassa müm eden bir içki Bahsederken şöyle demiştir : — Milli Şefimiz senelik İndirileceğini tebşir buyurmuş- lardı. Vekile soruyorum: Milli Damga re Bu Hususta Faydalı Hüikftmet, fevkalâde ahval : layısile bazı vergi ve resimlere zam yapılması hususunda yeni kararlar vermiş ve bu karar - lar meclisden geçerek 1 Hazi - randan itibaren tatbik olunmak İFIKRA Girit Kadıları Yazın! Aka Gündüz Giridin askeri vaziyeti, Girit üharebe'erinin ne*sesi ne o- lursa olsun şu büyük dünya har binfh sonuna hiçbir tesir icra etmaz. Bunu, bir takım indi ve saçmasapan tahminlerle müta- lea ederek kalp mütehassıs mevkiine — düşmekten — Tanrı beni muhafaza buyursun. Fakat bugün Girit denilince bütün dünyanın, hattâ müteca- vizlerin gözleri tam bir takdir ve hayranlıkla Girit kadınları- na takılmıştır. O Girit kadınları ki ellerin- de; balta, satır, bıçak, nacak, dolma veya otomatik tüfek ol- duğu halde - topraklarını karış karış, milim milim müdafaa e- diyorlar Bu kadınlar demiyorlar ki —. Aman! Ne yapıyoruz? Böyle büyük kuv e karşı biz nasıl baş ederiz? Böyle bir akılsızlık y ak sonra ma azallah dükkâ n kârı ek silir, çarşı piyasası bozulur, a da borsasını ahviller düşer, eshama böcekler üşer! Bunun yerine Girit kadınları şunları söylüyorl. Vatan müdafaası sayıya ölçüye; zâfa, kuvvete bağlı de ———0 arlar, Hava yolları, Orman, P.T.i; — | Beden terbiyesi bütçel derecesinin indirilmesi tek- lifinde bulunmuşlardır. | iı Kadınlar arasında taam-, alkol derecelerinin | Malümat eri Kabul edilgi 21 e kadar sürdü | Şefimizin ağzından çıktığı için | devlet programına girmiş olan alkol derecesi hakkında ne yap tı? Bu eksikmiş gibi başımıza bir de votka çıktı ve kadanlar « rasında taammüm etti. Ayrıca Bomonti . şirketiyle * Vekâlet a- (Sonu sayfaS sötun 3 0 MİLLİ ŞEF Mecliste meşgul $ oldular ve halk $ tarafından hara- retle alkışlandılar Ankara 30 (Telefosla) — ( Reisicümhur İsmet İnönü bugün öğleden sonra Meelis binasına gelerek kendilerine mahsus dairede bir müddet mesgul olmuşlardır. Meclis binasında Reisicüm hurun forsunu gören muaz- zam halk kütlesi Meclisin İğ önünü doldurmuş ve Milli Şefimiz Meclis bin keder'en kendi jt dan alkışlamı: Verci Zamları smi kanu- nuna yapılan ilâveler Karilerimize Veriyoruz üzere kanuni mahiyet almıştır. 1 Hazirandan itibaren damgı resmi kanununda yapılan deği- şiklikler hakkında karilerimiza kısa bir izahat vermeyi faydalı bulduk. (Sonu sayfa 5 sütun 1 de) — ğildir. Vatan, vatandır ve ge lenler ne derece kavi, ne rütbe merhametsiz - olurlarsa olsun lar, o vatan müdafaa edilmeli. dir. Küçük milletimiz Avlon yadan Pitiyona, Gevgiliden Ma- tabana kadar nasıl iöğüştüy: biz de yüz elli bin kadı elli milyona karşı öyle di yoruz. Birkaç çerçinin yüzde bin kazancını düşünenlerden, bir avuç damarsızın develeri bile güldüren korkaklıklarına kapılanlardan değiliz!' Millet ve toprak selâmetimiz nerede tehlikeye düşerse, orada vuru- şacağız! Türk kadiniarı ne yaptılarsa onu yavıyoruz. Ne yapacaklarsa önü yapacağız! Yalan olduğuna inansam ge- len bir haber okudum. Güya Almanlar demişler ki: Giritte- ki sivil halk harbe karışırsa, onları âsi sayacak ve ona gö- re muamele edeceğiz. Yani katliâm eyliyeceğ Buna ben, kendi hesabıma güç inanırım. Çünkü bilirim, Alman ordusu askerdir ve bir an'anesi vardır. Bunu Yunan ordusuna karşı gösterdiği ha- reketle de isbat etmiştir. Ger- de bunun büsbü- birtakım — gafletler göstermemiş değildir. Fakat bunların ne bi âkıbetler vi. cude getireceği harbin sonun : da Be dınl hayranlı, anlaşılacaktır burada sadece Girit ka karşı — duydüuğumu Şa tere an - oldum. ——— ——— —