30 Mayıs 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
Ebedî Şef Atatürkün hayan, İstiklâl Savası ve Tıirk İnkılâbı için Umi rehber: ATATÜRK Bibliyografyası Yeni Türkiye hakkında bütün dünyada çıkan kitablaruı tespiti. almanca. fransızca terciimelerile bir cildde toplanarak çürtı. Yazan: PROF. DR. HERBERT MELZİG İstanbul ve Ankarada butün kitabcılarda arayııuz. Fiatı 120 kuruş. 18 inri vıl cavı • Iu ıııui Jll d«J| umhuriyet fifm ISTANBUL CAĞALOÛLU . QUOf Telgrsf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul . Posta kutusu: İstanbul No 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa fasnu: 24299 . 24290 REZZAN YALMANTN TERCÜMESİ REBEKA Son senelerin en çok sevilen kadınlar ve genc şöhret kazana: Yazan DAPHNE DU 208 sahife, 50 kuruş, ci AHMED HALİD bilhassa nda Türk Cuma 30 Mayıs 1941 kahraman ordumuza itimad ve sevgilerini izhar etti Ruzveltin alacağı gizli kararlar Reis, gemileri himaye için bitaraflık kanununun ilgasma lüzum görmüyor Millî Müdafi Ordusuıta Yeni bütçe ile vergi zamları kabul edildi Fevkalâde tahsisat • Başvekilimizin teşekkürü Millı Müdafaa Vekili dedi ki: Cumhuriyet ordusu vatanı müdafaa vazifesini gösterilen yiiksek itimada lâyık surette ifa edecektir" Vergi ve resimlere yapılan zamlar Sigara, içki fiatlarile bina vergisine, pullara telgraf ve telefon ücretlerine ilâveler yapıldı Ankara 29 (Telefonla) Fevkalâde »'aziyet dolayısıle bazı vergi ve resımere zam yapılmasına dair kanun lâ^ıhası bugunkü meclıste. 1940 mali yılı jutçesinin masraf kısrnı müzakereleri bitirıldikten sonra müstaceliyetle konuşuldu ve kabul edildi. (Arkası sahife 3 sütun 5 te M. Buzvelt, Harbiye Nann Stimson'un da dahil bulunduğu nanrlarla müzakerede Amerika Avrupaya geliyor Gemilere malzeme yükliyerek yola çıkaran Amerika, para mukabilinde malı satan bir tiiccar vaziyetinde değildir. Yapılan bir fedakârlıktır ve bu fedakârhk sırf Amerikan menfaatlerini korumak endişesfle basanlmaktadır. Gcmilor sonra onlan sahilden uzaklaftarmak neye yarar? Bu Miretle Amerikan harb gemilerinin yakında himaye maksadile Atlantige açılmalannı bekliyebilirız. arb başlamadan çok daha onceleri de karşılıklı iki cepheden bahsedij orduk. Bir tarafta, kesif nıifuslu, sanayid fakat bam madde kaynaklanndan ve satış palarlarından mahrum totaliter cephe, ote tarafta da geniş ham madde kaynaklarına ve satış pazarlanna malik bulunan demokrasiler cephesi vardı. Ön safta, taarruza hazırlanan başlıca totaliterler Almanya ve İtalyadan ibaretti. Gene ön safta ve müdafaa mevkiinde yer almış bellibaşlı demokrat devlet olarak da İngiltere ile Fransayı görüyorduk. Her iki cephenin arkasında, birer ihtiyat kuvvet bulunuyordu: Mihverin Japonyası ve demokrasilerin Amerikası! Harb basladığı zaman. ön safta bulunan muharibler derhal çarpışmaya başladılar. İhtiyat kuvvetlere gelince, onlar da mevkilerini almakta gecikmediler. Japonya, totaliter bünyesi icabı, çabucak Mihverle birleşti ve muhtemel vaziyetlere karsı ne şekilde hareket edeceklerini fiç devlet aralarında kararlaştırdılar. Amerikaya gelince, siyasî ve ikhsadî yapı bakımından menfaatleri Ingiltere ile müşterek olan bu devlet, demokrasilerin zaferi uğrunda elinden geleni yapmak mecburiyetinde bnlunuyordu. Ve aldanmadığımıza emin olarak söyliyebiKriz ki, İngiltere harbe girdiği gündenberi Amerika Birkşik Cumhuriyetleri de onun yanmda yer almaya karar vermis vaâyette idi. Ancak bu karar, başlangıcda Boosevelt gibi, Hull gibi, demokratik Amerikan menfaatlerini yakından bilen münevver bir ekalliyetin kafasında yaşıyordu. Büyük devlet makinesinin icab eden siyasî istikamette tam verimle Lord Halifaks, Ruzvelt ile çok mühim bir mülâkal yaplı Vaşingtoy 29 (a.a.) Reuttr: Ruzvelt, bilhassa nutkunıın bazı noktalarını aydınlatmak için topladığı gazeteciler konferansında, bitaraflık kanununun ilgasını taleb etrr.ek niyetinde olmadığmı ve bu kanunun tadılini derpiş eylemediğini sarih surette tebaniz ettirmiştir. Ruzvelt, bundan başka, «hududsuz fevkalâde rnillî ahvaU vaziyetinin ilânını filî kılmak için halen emırnameler neşretmeği derpiş eylemediğini de soylemiştir. Ruzvell, bu gibi emimameler çıkarmadan fevkalâde ahval ilânının kendısıne verdiği salâhiyetlere dayanarak harekette bulunamıyacağını tasrih eylemiştir. Reis, gemi kafilelerini himaye mese!esi fle alâkadar noktaı nazarını bildırmetniş, fakat de'ntirefm Inirfîyetiniri bitaraflık kanunu ile telif edilebilir bir tarzda muhafaza olunabiîeceği fikrinde olduğunu beyan etmişlir. Ruz\relt, Amerikan gemileri harb mıntakası ilân olunan mıntakalarda ticaret yaparlarsa bunun bitaraflık kanununun bir ihlâlıni teşkil eyliyeceğini ve böyle (Arkası sahife 5 sütun 5 te u { nutkundan sonra j Millî müdafaamıza 83 milyon lira veren kanun bu gün müzakere ediliyor Ankara 29 (Teleforüa) 1941 malî yüı Milll Müdafaa Vekâleti biıtçesine 83 milyon lira fevkalâde tahsisat verilmesi hakkındaki kanun lâyihası Meclisin yannki toplantısında görüşülecektir. Milll Müdafaamn ahvali hazıra dolayısüe 1941 malî yılı içinde adi bütçe fevkinde istilzam edecefei fevkalâde ihtiyaclan için fevkalâde varidat verilmesi zanıri gorülmuştür. Bu tahsisat Vekâletüı kara kısmı bütçesinde <muhtelif müdafaa hizsusi bir fasla konulmaktadır. Tahsisatm hlzmetlert tevzil ve maddelere tefriki İcra Vekülert Heyeti kararile yapılacaktır. Bundan başka Meclisin yannki toplantısında mülhak bütçeler görüşülecektir. Japonyada anî bir telâş başladı Hiikumet ve ordu erkânı möhim miizakerelerde bulunuyor Harbiye Nazırı Japon yanın " vahim bir vaz« iyetle „ karşılaşmak mecburiyetinde olduğunu söyledi birer birer batacak o^JufcfcH» J Büyük Millet Meclisinin. 1941 bütçesini kabulü münasebetile dün beyanatta bulunan Basvekilimiz Doktor Rofik Saydam Ankara 29 (a a.) Büyuk Millet Meclisi bugun Şemseddin Günaltayın başkanhğında toplanmış ve celsenin açılışını muteakıb Millî Müdafaa Vekâleti kara. deniz ve hava bütçelerinin müzakeresine geçümiştir. Bu munasebetle söz alan doktor Muhtar Berker (İçel) demiştir ki: karsı duyduğumuz itimad» c Arkadaşlar, millî nıudafaa bütçemizin müzakeresine başlamak uzere bulunuyoruz. Meclisimizın scnelerdenberi teessüs etmiş olan an'anesi, bütçe encümeninde esaslı surette tetkık edilmekte olan bu bütçeyi münakaşasız kabul etmektir. Bu millî müdafaamıza karsı duyduğumuz itimad ve muhabbetin büyük bir delili, samimî ve içten bir tezahürüdur. Biz ona bugun verdiğlmizden daha fazlasını, çok daha fazlasını, herşeyimizi vermeğe amadeyiz. O ordu ki bugun yüksek bir şerct duygusile bir kahramanuk abideii halinde vatan sınırlarını, vatan topraklarmı beklemektedir. Tarihimizin her saihasını şerefle, şanla, zaferle doldurmuş olan Türk ordusunun bugün de, yarın da aziz vatanımızı ve herşeyin üstünde tuttu«Ordumuza Edenin nutku "Suriyeye istikPâl verilecek, Arab ittihadı temin olunacak" "Nazizm bir gün ansızm yıkılacak ve yeni dünya adalet esasına göre kurulacaktır Tirpitz de Atlantiğe çıkmış! Japonya Basvekili Prens Konoye Tokyo 29 (a.a.) Stefani ajansın dan: Başvekilin resml ikametgâhmda bu sabah nazırlann ve askeri erkânın huzuru ile bütun hukumet mlişavirleri bir konferans akdetmişlerdır. Ruzveltin nutkundan sonra siyasî vazıyetin aldışekü müzakere edilmiştir. (Arkası sahife 5 sütun 6 da Girid adasında son vaziyeti gösterir harita Giridde Alman taarruzları Bismark zırhlısından yalnız 100 kişi kurtarılabildi Stokholm 29 (a a.) Demokrate gazetesinin Berlin muhabirinin bildirdiğine göre Almanlar. Bismark'a yardım içın Gneisenau, Scharnhorst ve Tirpitz'ın muharebe meydanında bulunmayışlarmdan muteessirdirler Malumdur ki bunların ilk ikisi İngiliz t a y y a r e l e r i n i n yaptıkları hasarlar netıcesi olarak Brest fArkasi sahife S siirun 5 te İngiliz kıtaatı Hanyadan geri çekildi Alman tebliği Ârmini koyuna varıldığım bildiriyor ttalyan askerleri de Girid adasına çıkhlar Kahire 29 (a.a.) İngiliz Ortaşark umumî karargâhmın tebhği: Giridde, yeniden ağır surette takviye edilmiş olan Alman kuvvetlerinin yeni hücumları karşısında, kıt'alarımız, Suda (Arkası sahife 5 sütun 7 de İngilizler Bağdada yürtiyor Hanmikta zaptedildi. bir kol da Basradan ilerleyor (Yazısı 5 inct Londra 29 (a.a) Hariciye Nazırı Eden, bugün Londrada Mansion House'da bir nutuk söylemiş ve ezcümle demiştir ki: « Nazi, kendisine karşı misli göriilmemiş kudret ve büyııklukte bir kin seli hazırlamaktadır ve baraj kınldığı (Arkası sahife 5 sütun 6 da) (Arkası sahife 3 sütun 4 te Birhaç söz NADİR NADİ (Arkası sahife 5 sütun 4 te Mucize yoklf Hep işîmizle, gücümüzle meşgulüz. Etrafımızı kasıp kavuran harb fırtınası millî bünyemizi rahatsız etmiyor. Vatanımız, kızgın çöl ortasında, kasırganın atlayıp geçtiği sihirli bir vahayı andırıyor. Uzaklarda başlayan harb ateşi, her tarafı alevler içinde bırakarak burnumuzun dibine kadar geldiği halde, biz, soğukkanhlığımızın zerresini bile kaybetmiş değıliz. Büyük Atatürkten devraldığımız millî davalar peşinde, sarsılmaz bir azim ve imanla, dün olduğu gibi bugün de koşuyoruz. Çocuklarımız okuyor, çiftçimiz ekiyor, işçimiz çalışıyor. Top sesi yerine gök gürültüsü duyuyoruz. Bağlarımıza, bahçelerimize mermi değil, Allahın rahmeti yağıyor. Şarkımızda, garbımızda kıyametler koparken bu manzaraya bakarak: Mucize! Diyenler var. Hayır, bu bir mucize değildir. Uzak, yakın, bir çok milletlerin harb ateşile sarıldığı bir sırada biz sulh içinde yaşıyorsak, bunun birinci sebebi harbden k o ı k m a m a m ı M r . Hududlarda yağız çehreli Melnttedcik, elinde silâh nöbet bekliyor. Ebedî istiklâlimızin yegâne bekçisi olan o yağız çehreli delikar^j, kimin tara fından gelirse gelsin, her hangi bir Mtavüze karşı kanını son damlasına kadar fedaVa and ıçmiştir. Bunun böyle olduğunu bütün dünyf, jjk gündenberi bıliyor. Bütün dünya biliyor ki, bize/uzanacak ihtiraslı bir kol, bütün Türk bileklerini teker teker bükmedikçe hududlarımızdan içen sokulâıölyacaktır. Atamızdan kalan büyük emaneti "canımız pahasına koruyacağımıza dair, daha dün, cihan karşısında yüksek sesle yemin etmedik mi? O halde vaziyetimiz neden mucizeye benzetilsin? N. Bugün Askerl vaziyet Yazan: Emekli General H. Emir Erkiiet İkinci sahifemizdedir. Bismark znrhhnnın batunlmasında amil olan İngiliz torpil tayyareleri, filo halinde u$arlarken
