30 Mayıs 1941 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 1
mM TELEFON: rn Csddesi 102 “TAN, ISTANBUL 24310, 24318, 24319 iken ALTINCI YIL — No. 2076 5 KURUŞ Ka TAN GÜNLÜK SİYASI HALK GAZETESİ hraman Türk Millet eclisi, Yiğit Orduya Sarsılmaz Jtimadını Bildirdi Milli Müdafaa Vekili Saftet Arıkan Rooseveli'in Nutku Etrafında Amerika ne vakit harbe girebilir? Bu sünlin cevabını ancuk oAmeri- ka verebilir. Yakat Amerikanm hube (giriniye karar anlaşılmış olması dahi bilfiil be girmesi kadar mühimdir, Çün- kâ Amerikanın bu kararı harbin çok uzamasını intöç edecektir. Harbin uzaması ise, Almanyanın mağlâp olması demekti vesdiğinli. b Zekeriya SERTEL ister Roosevelt'in evvelki| günkü nutku Girit har - bini dahi unutturan günün en nü him mevzularından biri olmuştur, Çünkü harbin mukadderatı A- merikanın harbe girip girmeme sine göre değişecektir. Roosevel tin bu nutkundan ve nutkunu söy lediği gün Amerikada “Fevkalâ - de milli tehlike hali,, nin ilân e- 'dilmesinden çıkan sarih mâna, A- merikanın harbe girmiye karar vE oobevelt, Almanyanın yapabileceği sulh tekliflerini de tetkik ederek harbin içtinabı ke- bil olmıyan bir zaruret olduğuna kani bulunduğunu ifade etmek - tedir. o Amerika Cümhurreisine göre, bugün Avrupaya hâkim bu- Junan Almanya yarın Akdenizi de eline geçirip, Ipgiltereyi orta şarktan kovmıya muvaffak olur- Ea, ortaya yeni bir sulh teklifi ile çıkabilir. Fakat Almanyanın şim- diye kadar takip ettiği siyaset ar- tık en safdillerin bile aldanması- na imkân bırakmıyacak kadar sa- rihtir. Hitlerin dünya hâkimiye - ti için çizdiği plân herkesir müi mudur. Senelerdenberi sdım a - dım bu plân: tahakkuk ettirmek için takip ettiği yol da meydan - dadır. Her zaferden sonfa e yanın yaptığı sulh teklifi, sade - ce yeni istilâlara ve yen harp Tere zemin hazırlamak içindir. a denize ve Avrupaya hâkim ir * duktan sonra, Atlantik denizinde serbest hareket imkânlarına Me lik olacak olan Almanyanın $u tekliflerine inanmak mümkön değildir. ii ima radyo ve matb set, da Amerika Cümhurreisinin nuke ma ait mütalâalarında en ZİySe| bu nokta üzerinde durmak! e 5 ö Alman — radyolarma, Ena, çit n teklifleri mıştır, AH harp sahasını i sul manya mecburen har genişletmiye sevkedi di de artık harbe devam him sebepler kalmamıştır. manyanın Amerikayı #ebbüs etmesinden bahse! cinhetten başka bir şey Fakat Mister Roosejyli İfsa Vekâleti Şim| 1 Mili Müdafan i Vekili Dedi ki: "Cümhuriyet Ordusu, Emir Aldığı Zaman Aynen Yerine Getirmeğe Hazırdır,, Muvazenei Umumiye Bitirildi, Bugün Mülhak Bütçeler Görüşülecek! Ankara, 29 (TAN Muhebirin- Büyük Millet Meclisi, bu- al 14 te reis vekillerinden sallayın reisliğinde toplandı. Milli Müdafaa Vekâle- ti bütçesini, 1941 yılı raüvazenel umumiye kanunu lâyibasını ve varidat kanunu lâyihasını müza- kere ve aynen kabul etti, Mills Müdafaa Vekâleti bütçe- sinir müzakeresi sırasında SÖZ len General İzzetin Çalışlar, Mil- Wi Müdafaaya tahsis olunan fevka. lâde İahsisat ve Türk ordusunun modern harp silâklariyle teçhiz ve teslihi hususunda Milli Müda- tarafından alınan tedbirlerin mahiyeti hakkmda bevanafta bulunarak oezcümle sunları söyledi: “ — Yeni ordu. hemen her ha- rekete geçebilecek bir tesekkül halindedir. Uzun boylu seferber. lik halleri, hazırlanmalar, buzün- kü dünya ahvali içinde ordular- da görülmiyen hallerdendir. Yıl. dırım harplerine veya baskın tar- zında başlıyacak olan muharebe. lere karşı derhal ve hemen hare- kete geçmek teşkilâtı tamamiyle yapılmıs bulunmaktadır. id Almanların İlerleyişi Durduruldu İngilizler, o Şimali Afrikaya Mühim Kuvvetler Yığıyor Kahire, 20 (A. A.) — Salı gü- Dü öğleden sonra İngiliz kıtaları, Mısırda Alman ilerleyişine niha- yet verdirmişlerdir. Bu hat, Sol lumun takriben üç kilometre sar. kında bir noktadan başlıvan ve cenuba doğru elli kilometre de- rinliğinde çöle uzanan kararsiz bir hattır. Salı aksamı ve Carşam- ba sabahı Almanlar daha ileri #it- miye tesebbüs o etmemislerdir. Öyle anlaşilivor ki Almanlar i- leri hareketlerinde tekrar kazan- dıkları mevzileri tarsin etmekten baska bir şey yapmak fikrinde değillerdir. Halfaya geçidinde in Almanlar tarafından iş. a kayda değer pek ik vardır. Alman kuv- seriyeti halen geçi- vam: Sa. $, Sü, 7) Kanununun Müzakeresi Hazer kuvvetlerimiz icap etti- Ai gün istenilen şeyi yapmıya hazır bir haldedir. Milli Müdafaa teşkilâtımızın bu yoldaki hazırlıklarını görmek. le beraber şunları da ilâve ede- vim ki, orduyu motörize kuvvet- ler haline getirmek için motör fabrikaları tesis etmek, yüksek mühendis mektepleri kurmak lâ. dır, yanı sükrandır ki, Cümhuri- vet devrinde 40 milyondan baslı. van Milli Müdafaa bütçesi bugün 80 milyona yükselmiştir. Milli Müdafaa Vekâleti bugün de bu hazırlıkları tamamen ikmal et- mİş ve itimadimıza lâyik olan bir ordu hazırlamıştır... General bundan sonra, teferrü- ata ait bazı esaslar üzerinde du- racağını ilâve ederek şunları söy- ledi “— Bugün talim ve terbiye maksadiyle silâh altına alınmış o- lan yedek subaylar, kendi asli maaşlarını almaktadırlar, Bunlar bir iki yıldarberi bu hizmetle bulunuyorlar, İcap ederse birkaç (Devamı: Sa, 5. Sü, 1) | ZN Suriye'den Kaçan Hür i Fransızlar Kıtaları İle Beraber © Filistin ve Şarki Erdüne Gidiyorlar Fransız Kumandanı Değiştirildi Ankara, 29 (Radyo Gazetesi) — Hür Fransız kuvvetleri Suriyede harekete geçmek üzere hazırlık Yapmaktadır, Suriyede bulunan bir çok Fran. sız subayları kıtalariyle beraber ve ve şarki Erdüne geçmiz. Bu kaçmalar çoğaldığı için Su. riyedeki Fransız kuvvetleri ku- mandanı azledilmiş ve yerine Ma- resa) Petain'in itimadımı haiz ve Mareşalin sahsi dostlarından Ge- neral Verdiyak tayin edilmiştir. General tayyare ilç Suriyeye gel- miştir. » Londra 29(A. A.) — “Reuter" ajansmın Suriye hududuna gön. derdiği hususi muhabiri bildiri. yor: (Devamı: Sa, 5, Sü, 4) Ordusu YAL Cocuk Ansiklopedisi Olabilir. Cünkü bütün hediyeler unutulabilir. Fakat ÇOCUK ANSİKLOPEDİSİ Çocuğun bütün hayatın. da izini FIYATI (6) na Selâm! Çocuğunuza verehileceğiniz en kıymetli bediye NIZ bırakır. TIRADIR. GİRİT Tayyar mede Suda lima: orta şark umumi geri çekilmişlerdir. yapılmakta olan şiddeti, mütemadiyen mışlardır. Giride İngiliz malzeme takviyeleri lar olmuştur, çok muharebelere Berlin, 29 (A. A) — Girit Harbi | Almanlar Suda'yı da Ele Geçirdi. İtalyan Kuvvetlerinin Adaya İhraç Edildiği | Bildiriliyor | Kandiye Etrafında | Mücadele Şiddetli | Giritteki veni Zelandalı kuvvet- karargâhının tebliği: Giritte, yeniden ağır su-| rette takviye edilmiş olan Alman kuvvetlerinin yeni hücumları kar şısında, kıtalarımız, Suda koyu-| nun şarkındaki mevziler üzerine Pike bom- bardımanları yeniden, geniş bir| mikyasta devam etmiştir. Dün, göşüs göğüse yapılan çarpışma- Jarda, düşman ve kıtalarımiz, her ikisi de ağır zayiata uğrar Göğüs göğüse çarpışmalar Kahire, 29 (A, A.) — Giritte çarpışmaların vaziyeti kolayca göstermek im.| kânını vermemektedir. Şiddetli aöğüs göğüse çarpışmalar, hücum. ve mukabil hücumlar olmuş ve bunlar neticesinde İngiliz kıtala- n, sırf muhasımlarının kahir &- det faikiyeti karşısında geri atık gelmiştir. Kandiye etrafında yeni çarpışma Resmo etrafında vaziyette değişiklik yoktur. İn- iliz kıtalarının son günlerde bir sahne olmuş bulunan Hanyayı terkelmis bu- lundukları bittabi aşikârdır. Alman resmi tebliği tebliğ”; Girit adasında Alman dağ avcıları muyaffakıyetle neticele.. nen muharebelerden sonra mağ- lâp düşmanı takip etmişlerdir. Bu kıtalar Armini koyuna var- (Devamı; Sa, 5, Sü. 5) ( i Ne Suda Limanının Tahli duğu gibi, bugün de Akde- İ nizde cereyan eden muharebe bir üs muharebesi, ayni zamanda mü- nakale yolları muharebesidir. Girit muharebesi, bu iki ba- kımdan da fevkalâde büyük bir / ehemmiyeti haizdir, Çünkü Girit sarki Akdenizde en mühim üsler- den biridir. Bu üssü elinde bulun- duran devlet, Eze denizine hüki; vaziyettedir. Ayni zamanda Giri Suriyeye ve orta şarka giden lun üzerinde bulunur. Suriyey i hava yolu ile dahi gidebilmek i- çin Giridin elde bulunması lâ. zımdır, Girit İngilizlerin de Hood'dan 3 |Bismarktan 100 Kişi Sağ lerin kumandanı General | Freyberg Kahire, 79 (A.A) — İnsiliz| Ablokayı Yarmak İstiyen Bir Alman Şilebi Tutuldu Londra, 20 (A, A.) — Londrada zannedildiğine göre Hood'dan yal nız üç kişi kurtulabilmiştir. Bun- ların biri subay ikisi tayfadır. Muharebe kruvaözürü o kadar Kr. | anl bir surette berhava olmustur ki infilâk anında derhal ölmemiş olanları kurtarmak için hic bir ü. mit kalmamıştır. Hood'un normal mürettebatı 1341 kişi idi. Bismerek'tan 100 den fazla subay ve er kurtuldu Londra, 29 (A, A.) — Bis- marok'ın battığının ertesi günü Alman zırhlısının balması ile ne. ticelenen harekâta iştirak etmiş olan deniz kuvvetlerimizin bir kısmi, Alman tayyarelerinin a- öir hücumlârına maruz kalmistir. Bu hücumlar &snasında, Tribal sınıfından Mashona destroyerine isabetler vaki olmuştur. Mashona bilâhare batmıştır. Bu destroye- rin mürettebatından bir subay ve 45 er kayıptır. Kayınların en ya- kin akrabası mümkün olduğu ka- dar süratle vaziyetten haberdar edilmiştir. Bismarek'ın o mürettebatından vüzden fazla subay ve er kuvvet. lerimiz tarafından toplanınıştır. Bunlar harp esiri (Devamı; değişen kıta ve “Resmi , 5, Si 7) ASKERİ VAZİYET , ile İngilizler tarafından tahliye edilen Hanyayı ve mücadelenin devam ettiği Kandiyeyi gösterir harita N Girit Harbinin Yeni Safhası yesi, Adaya Yeniden İngiliz Takviye Kıtaatı Gönderilmesini Hemen İmkânsız Bir Hale Koymuştur ASKERİ MÜTAHASSISIMIZ YAZIYOR arbin bidayetindenberi ol-| bulunduğu müddetçe, Alman tay yareleri adaları uzun bir mesafe katetmiye, ve Kıbrıs üzerinden ucmıya mecburdurlar, Bu itibarla Giritte cereyan etmek te olan kanlı muharebenin neti- cesi iki taraf için de büyük bir e hemmiyeti hairdir. Giritteki muharebede Alman- lar İngilizlere nazaran bir cok 2 vantajlara sahiptirler, Evvelâ a- dan üzerinde Almanlar hava hâkimiyeti tesis etmişlerdir. Bu uğramaksızın, ve mühim zayiat (Devamı: Sa. 4, Sü, 4 te) e Avrupanın Müstakbel Tanzimi —— Eden, "Devamlı Biri Hal Sureti ve Dahili Sulh İstiyoruz,, Diyor Ingütere Hariciye Nasr Eden Londra, 29 (A.A.) — Hariciye Nazırı Eden, bugün Londrada Mansion - Hawse'da bir nutuk söylemiş ve ezcümle demiştir ki; “Nazizm, kendisine karsı misli görülmemiş kudret ve büyüklük te bir kin seli hazırlamakladır ve baraj kırıldığı zaman bu sel, Hit- leri ve avenesini, Çuislingleri ve daha birçok şeyleri süpürüp götüren hesap görme, geniş Ve çok şiddetli olacaktır. / (De 3, Sü. 6) yam sayede adaya, büyük müşkülüta | Amerikada Bitaraflık Kanunu İlge Edilmiyor Denizlerin Hürriyeti Bu Kanuna Rağmen | Temin Edilecek Vaşington, 29 (A.A) — “Reus ter,, Roosevelt, bilhassa nutku - nun bazı noktalarını aydınlatmak için topladığı gazeteciler konfe » ransında, bitaraflık, kanununun ilgasını ialebetmek niyetinde ol- madığını ve bu kanunun 4 derpiş eylemediğini-sarih sur te tebarüz ettirmiştir. Roosevelt bundan başka, “hu. dutsuz fevkalâde milli ahval, vayiyetinin ilârım: füli kılmak için hâlen emirnameler neşret « meyi derpiş eylemediğini e söy- lemiştir. Roosevelt, bu gibi emir nameler çıkarmadan fevkalöde ahval ilânmın kendisine verdiği salâhiyetlere dayanarak hareket, te bulunamıyacağını tasrih eyle - miştir. ş Reis, gemi kafilelerini himaye meselesi ile alâkadar noktai na- zarını bildirmemiş, fakat deniz. ' lerin hürriyetinin bitaraflık kanu nu ile telif edilebilir bir tarzda muhafaza olunabileceği fikrinde olduğunu beyan etmiştir , Roosevelt, Amerikan gemileri harp mıntakası Hân olunan mın» takalarda ticaret yaparlarsa bü“ nun bitaraflık kanununun bir ih- Mlini teşkil eyliyeceğini ve bö: le bir tedbirin derpiş edilmediği, ni de söylemiştir. 1 Reis, harici siyaset hakkında sorulan müteaddit suallere ce - vap vermekten kaçınmış ve bün ların Hitlerin elde etmek arzu - sunda bulunduğu melümatı teş kil eylediğini kaydeylemiştir. (Devamı: Sa. 5, Sü, 5) İngiliz Ordusu Bağdada Hayli Yaklaştı | Kahire, 29 (AA) — İngiliz hava kuvvetleri tebliği, Irakta Falluja ile Bağdat arssında yar yolda Hanmikta'nın İngilizler ta. rafından zaptedilmiş — olduğunu bildirmektedir. Kahire. 29 (A, A.) — “Resmi tebliğ,, Irakta, Falluja'nın şer kında bir çaryışma neticesind. İngiliz kuvvetleri Basrada vaziyet sakindir. Basra” dan başka bir İngiliz kuvveti Firat boyunca ilerlemektedir. Bağdada doğru yürüyüş Kahire, 20 (AA) — impa.! ratorluk kıtaları, Irakta Fallu. ja'dan şarka doğru ilerlemeki; ve Bağdada yaklaşmaktadır. İn- giliz hava kuvvetleri tebliğinin Falluja ile Beğdat arasında kâr Hanmukta'nın zaptını bildirmesi İmparatorluk kıtalarının hükü met merkezi istikametinde iler» lediklerini göstermektedir.
