9 Eylül 1934 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 8
—— 5— VAKIT 9 EYLÜL 1934 Ankara mektupları <ğ . 1929 senesinde projesi yapıla- rak 1931 de kanun halinde tatbi- Türkiyede yeni işlerden biridir. © müzesi, teknik teşkilâtı henüz ye- kâleti ölçüler ve ayar müdürlüğü- nün küçücük bir odasında beni kabul eden genç müdür Bekir Sıtkı Bey, eski müdür İlhami Na- ni üzerine, münhal kalan yerine © O henüz yeni getirilmiş, kıymetli, / çalışkan mühendislerimizden biri» | dir. VAKIT e bildirdiğim Bekir Sıtkı mış ve bu on beş senesini büyük Bu vazifeye' tayin haberini | Bey Almanyada on beş sene kal-; bir itina ve tasarrufla kullanarak | dokuz senesi elektrik mühendisli- | ği ve iktisat tahsili ile, altı sene - sini de muhtelif mühim elektirk müesseselerinde bilfiil çalışmak, etüt yapmak suretiyle geçirmiş ve ondan sonra memlekete dönerek İktisat Vkâletinin fen müşavirli - ğine tayin olunmuştu. Genç Türk mühendisi, yeni bir işin, bir iktisadi inkılâp işinin başında bilgilerini, tecrübe- © İerini memleket hizmetine vermek ile meşguldür. “Mühendis, bir aralık yapılan iş- İeri anlatarak dedi ki: > —İlk iş; öleüler inkılâbımı'na- zari olarak kurmak lâzım geliyor- du. Bü'mesele bizi fazla işgal etmedi. Kısa bir zamanda kolay- © — İıkla bu esası kurduk; -Teşkilâtı - © miz: hazırladık ve çok geçmeden filiyat sahasma geçtik.. Bundan sonra ikinci ve asil mühim iş baş- liyordu: . Yeni ölçülerin memle - ket iktısadi bünyesinde sulistima- le meydan vermiyecek şekilde tatbiki idi. Tabii bu tatbikatm memleketin her tarafında ayni kuvvet, ayni itina ve disiplinle tatbiki lâzım geliyordu. Nizam - name ve talimatnameler derhal hazrlandı. Yurdun her köşesine gönderildi ve kâfi derecede me- mür kadrosu da tanzim edilerek © — işe başlandı. 1934 başmdanberi memleketin ber yerinde modern ölçüler bütün iktisadi münasebetlerin nâzımı ç- larak yayılmış bulunmaktadır. Bugün Türkiyemizde İitre, tar- tı ve terazi ölçüleri birleşmin-sa- yılabilir. İleride yapılacak sürek- li çalışma ile bu ölçülerin kalite - lerini yükseltmek ve sayılarını ço- Zaltmak istiyoruz. Halen 140 mübim belediye merkezlerinde modern techizatlı ayar daireleri kurulmuş bulunmakta ve bunlar merkezleri Ankara, İstanbul, İz - mir, Mersin ve Samsun olmak üzere beş mıntakada ayar baş müfettişliği yardımı ile. idare ve sevkedilmektedir. Bu son beş şehirdeki ayar da- ireleri, devlet ayar dairesi olup bugün için metre, litre, hububat ölçekleri, areometre tartı, terazi - gibi en lüzumlu ölçü normallerine , malik olup bu suretle bütün ilk > ayarları fenni surette yapmak ve > belediyelerin senelik ayarlarını e şimdi | Modern ölçüler ve kontrol işleri Ankarada, Istanbulda ve diğer bir kaç şehrimizde ayar daireleri kurulacak bulunuyorlar. Pek yakında en mühimleri Ankara ve İstanbulda kine geçilen ölçüler ve ayarlar işi, | olmak üzere İzmir, Samsun ve tarihlerin de gösterdiği gibi, yeni ! Mersinde beş elektrik ve su, üç havagazı ve bir termik ve optik Laboratuvarları, ölçü ve ayar | ayar dairesi kurulacak ve bu te“ sisatla ayar işlerinin pratik icap- ni kurulmağa başlanan İktısat Ve. | larına uygun mükemmel bir ayar tesisatı sistemine malik olaca - gız; Bekir Sıtkı Beyin anlattığı bu tesisat, geçen sene Avrupaya gi- fiz Beyin diğer bir vazifeye tayi- den bir komisyon tarafından satın Iktisat Vekâleti ölçüler 'v& ayar müdürü Bekir Sıtkı Bey.. alınarak gönderilmiş ve bürada gene mütehassıs mühendisler ta - rafından yerlerine. konulmuş ve | ayrı ayrı yetiştirilmiş mütehassıs elemanlar tarafmdan da kullanıl- makta bulunmuştur. Bekir Sıtkı Bey büyük bir alâ- ka ile beni yeni kurmakta olduk- ları Jâboratuvarlarını'. gezdirdi. (| Bu yeni müessesede her çeşit öl- çü ve ayarların en şaşmaz normal* lerini bize gösterdiler. Hususi vitrinlerinde birer heykel zarafe- || tiyle gözüken ve pırıl pırıl * parla- yan büyük ayar terazi ve tartıla- rı, camlı kutularda gelin hediye- leri gibi yerleştirilmiş metre nor- malleri, ilk bakışta insana Erga- niyi ve orada çıkan değerli cev - heri hatırlatan o bakırdan mamul akıcr ve hububat ölçek normalle- ri bu sanatın bütün bedii ve riya- zi inceliklerini üstünde taşıyan e- serlerden sayılıyordu. Bekir beyden gelecekte yapıla- cak işleri sordum. Fakat genç mühendis, şimdilik bir şey söyli- yemiyeceğini ve çünkü bu hususta (| henüz resmi makamlarca verilmiş İl kararlar bulunmadığını, maama- fih mühim bazı projelerin hazır - lanmakta oldüğunu ilâve etti. Kanaatimce; yeni ölçü ve ayar İh. inkılâbmm'en sayılı verimi şu ola» caktır: Memleketimizde elektrik ve havagazı istihsal edip bugüne || kadar kontrolsüz olarak satan im- tiyazlı şirketlerin elektirk ve ha- vagazı saatlerini ve ölçülerini kontrol etmek.. Unutmıyalım ki Türkiyede enaz elli bin havagazı, 150 bin elek- tik ve 45 bin kadar da su saati ve bir hayli mikdar da elektrik ölçü ve âleti vardır. Ve bütün bu ölçüler, her şehirliyi en yakın- dan ve tereddütsüz alâkadar eden ve kullanılması ve yapılışı itiba - TAK VİM— PAZAR | Parirtesi > 9 Eyi | teEyiti gök. Ahir | 29 R. Ahir Gün doğuşu 45 Dİ Gün batını 19.04 M4 Sabah namazı “3 sö Öğle saman 28 ear İkindi yaması 1? 1844 Akşam namaz 18.3) vas Yatsı mamazı “95 sn İsiak Ası ğ.84 Yılın geçen günleri ru Yılın kalan yönleri İSTANBUL: 1430 PiAk neşriyatı, 1920: Ajans haber leri, 49,80: Türk musiki neşriyatı; (Kemani Koşat, Mesut Cemi, Muzaffer beyler ve Vecihe, Yedin Kiza Hanımlar). 31 Ateş Gü- neş klübünde nakli, Ajans ve borsa haber- ? Orkesiri karşışk program 394 Khr. VARŞOVA 1945 m. 276: Tağannili hafif musiki, 20.45: Mumahın. br. 20.50: Aktihnlite, 271: Orkesten konseri, 2i 43: Maberler. 71.55: Musalube, 22: Lemberg | ten neşe neşriyat. Spor. 2415: Rürlâm ve | | İ i İ gan vansikösi, 14: Cazhünt, İİ dir) Rakamlar kapanış fiatlansı gösterir . kanser, 28.305 Dans musikisi, 24.05: Musaha- be, 240ğ: Dans musikisinin devamı 445 Kh. BUDAPESTE, 550 m. 1430; Bodupeşte mosiki heyeti tarafından komser. Tİ: Spor. 21.20: Keman konseri. 22: | Karışık meşrismi. 22.50: Haberler. 28.10: Si- 175 Khx. MOSKOVA, 1714 m Mi haftanın her gününde bu tarsda peşri- yat yapılacaktır, 5: Sabah haberler. Musa habe, 6 Haberler. 0,15: Uyanış İ çocuk neşriyatı. 161 Sabah konseri, sl Sant uyarı, Ii: Sno haberler, 1i.15 konseri. 16: Günün neşriyat progr. 1618 çocuk meşriymte. 18.58: Saat ayrı İT sar) haberler. 23: Kenebi dillerde müsshabe 688 Khz, PRAG, #70 m, 7045: Musahabe. 3İ: Karışık komser, 21,45 Munahube, 9: Kndyo erkostena, 2: Haber. ler. 22.70: Pk. 75.25: Almanta o bâberler. 15.80: Onu rmusikisi, 398 Kir. VİYANA, 507 m. 20,15: Sast ayarı, spor haberleri, 2080: İ Bar nukiiini 21:08: şarkılar ve neşeli Viya- na havaları, 7140: Musahabe (spor) 11,46 Siraus ve Larmer'im eserlerinden madyo po- pürisi, 30 Maherler, 2030 Dans rmasfidaf, 1 Badapeşteden San musikisi. felizalarındar yıldız. işareti olanlar üzer lerinde 8 Evlülde - muamele o görenler- 4 Londra * » Nevyork » Paris * Mar irt #« Berlin » Varşova | Brükket » Atina | * Cesevce «So'ya » Amsterdam » Briç # Mecidiye * Stokha'm * Meaksot Çekler (kap. sa. 16) » Londra (63080 Te Stokhir 310 İİ » Nevyoru Gal k: Viyana 42086 || 4 Paris 1206 İş Madi “8140 » Milânp 9.0670) 4 Berile 2000 » Brükse AAM06/9 Varşova 42075 “Atian 814393) « Budapeşte |» Cenevre © 14368 | « Bükreş « Sofya 25) Melgrar 34 « Astsferdam * Yokohama — vöXa5 | * Prag 19,0878İ - Moskova > 1089,25 | ESHAM İş Bankas Asadolu Reği ? 26 Sir, Maytiye 1440 . | Merkez Bünkakissis C. Sigora | —ooj S Romoati (asi Telefon —- | istikrazlar o tahviller «1999Türk Bor. Şan) Elektrik —— . a0) Tramvay TN 2: Rim | HeikrâzıDabil) 7 milsadadei | Ergani istikrarı .—' Anadolu! 1928 MUA Anadota 1) Pağdat —00İ$ Mimessi 4 4 Alnmoyü ile Bdareii iz Almariyanın Türkiyeden itha - lâtı günden güne artmaktadır. Ber lindeki Türk ticaret odası Alman- i mişal almıştı, Bu esnada Golç pa- ! mist, Yalnız bu kanunlar Yaya ihracat yapacak © tacirlerin mümkün olduğu kadar süratle ad- reslerini örâya bildirmelerini rica etmektedir. Kİ halkın kontrolünden en uzak ka- lan âletlerdir. İl Teen Köhler erkânhar- Golç es Türkiyede Harbiye mektebine ve ei, ait” Çeviren: A € - mama Yazı No.sı 9 Zaten bu ütalık “Abdülhamit Almanya imparatorüma müraca » atle mukavelesini yenilemek için Golç paşaya emir verilmesini rica etmişti. Bunun üzerine Golç paşa- ya imparatorun kalemi o mahsu - sundan gelen bir emirnamede, pa- sa mutlaka mecbur edilmemekle beraber, Türkiyede uzunca müd- det kalmasının imparator tarafın- dan en ziyade arzuya şayan bir hal çaresi telâkki edildiği bildi - rilmişti. İmparator bu emrinde, Golç paşanın Türk ordusundaki hizmetinden faydalı neticeler hâ- sıl olduğunu makamı aidinden i * ittiğini yazmaktaydı, Alman zabitan heyetinin nok- tai nazarına göre mesele bu su - retle halledilmiş olüyordu. Göle paja kalmıya mecburdu. Fâkat imparatordan aldığı “emri. tabif | Türklerden gizliyordü. Çünkü is » İ yianmerini .tekrar o arzederek Türkiyede kalabilmesi için aylar- danberi orduda ıslahat komisyo - nunda müzakere edilen büyük or- du ıslahat lâyihasmın “kâbulünü ve lâyihanın mevkii icraya konul- masma kendisinin hemür edilme- sini şart koşmuştu. Padişah ancak bunun . üzerine inadından vazgeçerek Gölç paşa- nir şartını kabul etmişti. Golç pa- şa bir taraftan yaptığı hizmetin | vatanmda takdir edilmesinden | dolayı kabaran hisleriyle ve bun- | dan böyle faydalı işler görebile'« ceği ümidiyle mukavelesini'yeni - | bi için en zorlu bir mesele bile, " den üç seme'içni temdit etmişti. Golç pağa tarafından hazırla - nan yeni'askerlik kanunundaki e- sas fikir, memleketin. müdafaası için bütün islâm halk kuvvetinin ele alınmasını istihdaf- ediyordu. Bunun için tutulacak en basit yol, | elleri silâh tutan bütün islâmla - wn hazar ordusuna alınarak ordu | kuvvetinin arttırılması iki, Fakat | memleketin malt kuvveti sukut et- miş olduğundan bu yolu tutmıya İ imkân voktu. Halledilecek mesele barp halindeyken mümkün oldu - “Zu kadar az parayla cok asker t&- min etmekten ibaretti, onun için devletin iktidar ve kabiliyeti Ha- icinde masraflari mucip ölür 'hâ- zar ordusunun büyütülmesi değil, küçülülmesi mevzuu bahsolabilir. di: bunun yanında bir de'töşkilât vapmak've bu teşkilât #ayesihde harp için lâzim ola kütleleri te'- İ min-etmek gerekti. Golç pasa bu meseleyi hallet- mek için Prusyanın fakir olduğu bir zamanda tatbik ettiği 3 eylül 1814 tarihli askerlik kanununu şa tarafından tanzim olunan aske- | vi kanunlar, Osmanlı ordusunu ve onunla beraber bütün devlet ida- vesini tam bir inkırazdan kurtar » Türk tarihinde Golç paşanın ebedi bir ram birakması 'içini kâfidir; 3 teşrinisani. 1885 tuihiye Köbler pasa vefat edince şah onun yerine başka birisini ge- 2 tirtmiyerek Köbler paşanm va»! zifelerini de'Golç paşaya devret - tirmişti, Fakat Golç paşaya bu yp” ni vazifesi - için 'ayrıca i Golç paşa hatırat hatıralar... | şa ile ayni salâhiyeti haiz bulunu” yordu. Golç paşa ise Etem paşa” yamtâbi tutulmuş ve ikinci erkân” harbiyet umumiye reisliğine ta * yin edilmişti. Bu tayin Golç paşa” nın faaliyetini o müşkülleştirecek * mahiyetteydi. Golç paşanın bu yeni memuri” yeti bir takım hususi vazifeleri” ihtiva ediyordu. Seferberlik, se" kiyat, harekât plânları, ve haris” alınması bu vazifelere taallük & *. diyordu, Bütün bu şeylerin yale kâğıt üzerinde isimleri görüldü * ğünden ve Köhler paşa son isti“ lâf eden Golç paşa müthiş üreti yüklü işlerle karşılaşmış oluyordür. Golç pasa hümmalı bir faaliyet!* 6 işleri görmeğe başlamıştı. Fakat. bu işlerin görülmesi için yalnı£. #zife itibariyle değil, bir takım. sahsi maniaları atlatmak lâzımdi” defterinde di a “En şiddetli mücadeleleri or * duda yüksek mevkiler tutan pa * şalarla yaptığım plânlarm doğri” ve iyi olduğunu tasdik ediyorlar" fakat onların. Türkiyede ği &dilemiyeceğini söylüyorlar. Di # yordu ki: getleri ise benim tutmak istedi * z ğ ğim yolü çok dolambaçlı buluy: | lar. Bunlar güzel fikirler ihtive İ eden bir iki askeri kitap okumu# “ lardır. Onun için şimdi büyük kw mandanlardan ve teşkilâtçılardaf olduklarını zannediyorlar. Bu o nun hakkında bir karar verildik * ten ve kâğıt üzerine yazıldıktan” sonra halledilmiş sayılır. Müşkü” lâtn, bilhassa bu memleketi tatbikata girişmek için adım att pi dığı zaman başladığını bu zatlar anlamak istemiyorlar veyahut a” Iryamıyorlar. Bununla meşgul eli mak kendilerine zor da geliyor “© “Vazife kaygusu,, tabiri onlari” lügat kitabında yazılı değil.,, | Teslihata ait meseleler teski #4 lât işlerinde daha kolay ve dah basit bir surette halledilmişti. Bt. nun sebebi vardı. Çünkü tali işlerinde komisyon âzası delgi! i bahşisler alıyorlardı. Bu babşisl€” - ekseriya bütün tereddütleri sürat le izale ediyordu. p Göle paşa eslihaya ait siparif” lerin Almanyaya verilmesini t€ * min etmişti. Abdülhamit bu silâh” larm parasmıtedarik edecek komisyona onu da tayin etmisti" Bu komisyon sadrazam, mal nazırı ve Gole paşadan ibareli” Abdülhamit Golç paşaya bu ** İ vetle zengin bir adam olmak fi İmı vermek istemişti. Büyük i“ parişler veren bir devlet adar * y ninveyahut bir asker pasa" Külfetine mukabil nimet gör?” âdet hükmündeydi. Golç pass kr. frrsatı kaçıracak kadar budala © madığı zannediliyordu. Onun ola | iki buçuk senelik bir mi sönra ancak maaşından tas edebildiği cüz'i bir para ile ve > bir zaman alamadığı mütedi ahi aylıklarını terkederek Türkiye” © den ayrılacağını hiç bir kimse trına getirmemişti.
