5 Ağustos 1934 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 14
aypaapgisg örürbeşdese Op deye pyepumg 'aeyso$ wiysazas pyopızou inpdeğe unKoz örün; ege “upurluzz ep Lejezavy yosynk sepyeyj 24 gaga Weyikes uopuosezig “am sıngısu eurpyezdoz 24 ueydiped yıpegu “zep;nsyesı vpeadoz “J0g iaeyng “arpava a9j “7gv19y 24 LAJA282 OY yOİ od epaejea “ag Yanörüpuap (wosezig) vuresıy piyep Gejo vpewu ep ekreyifoz un,snunl 3ua0824g - uosuzig — £ saaten “fe rağişmepynsyyemi spunz me “pr eg “re satyez usleppumoy voppyss iepsng sarpaapısogaog | örmleşdery nyek “duy geye yas, Sayisi örar€ şeğngny Yavu a9ğ epzupsang *49p9 VANGI rrrepeyeyuna tümayayj “sıze ip) Bye oppem kA gzele Bfepuğuay Unrz0y19y) snung, Atgeş ng rpdajasp ek selo 7 vaar SA İTEM avğiyetloy sumyı8naz - vkueylez — z 24 sanpapungoyzamı YraepŞ “anpunysou vi lagleg 2p09010p yozapuap Jes uğureumez 9g) Ypunoysoma oy Heye şn#özun apysa “1 SA AYY SA Geşörşe3 yo5 pıyes ng *Apjop SJSEJMŞOY eşey usavyyeyeaao BA UNüreMEK SA drurumun; öy vpaşeğoj uu “İP Yomra Ppopuryesi un, PU 7)? SOŞIMAŞ LEEŞASAŞ? SN ALADA AE AŞ “PUPPY Oğyuğuoz ppsa unoyapuuı Ja “Ager Gelpig *aaamapuy oeunu P) #MOYOJU ŞAN *npişok uykaz ze uopuspuy YOKJI arş epumeyuyunu piyes epuLuJ MAREZ ŞN,saİ ULEEJIŞ GOY *AIPIEA şagnj “MA YOYEA dal; SA Çıpoynul VA eptang “mpeg repysa “do? Şyey yüyamaya ağamumyönak unkez 94 ypjusa aguzd nağop a,soger, oppenni YG “PE azo yoğ pmA?p 14 “pey A 3g PEY eeepe epe “nıpma0 rpeyeg -5u panurauı zuop yapmd ue sa zepyusı u8uoz ua vpulrpnş “arpıgıB ŞOR sg ep sarsaze Oğan) Oygyes Maral nez “aeyruep #yangayunaz. yiye waraiseş Sydek um, wejo sep sunuma vog upy Mey FTS —y e uyouyeg — (4 sey yeğ — (940 uw0 — (5 “oz — (p 'eamouz ig — (e 'suyı#nez — (Z iyyeş —(I “reydek yerpyaz 1Z8g 340 ouzyey Ürürzese wep, #rajike ezenpng gen way yun iyiden utueşgez uşaşsızmaz eyy yumiğ OTOPMAA IŞ amumk yezey zayg *roUİNp ma uyurep me) YAKA ye vruog *ruriog 294/98 igili wağnı saguopaıg *rpemaz ruzşeyye SA FZAAŞ GIZ sapanuığek yeyey zeğek amuğek oya vira “yes ANAN “arpa yr6y9 seyamuğuk yer “Iz pre zey ere EpEŞa yağ *mjo »oj aha sn) uapampap3 vpuang rejöreyi “euruket sek epeng iejdozmeuz uzepyıpesey 409 Ag üpze sesle öeepr) "AR ppEMEeez Hg opvkyz vap uayezmsey magna 2242P (9g) #puepng yarerey asap (gb) pelyeç *apyığep anznın ayeyyes eayes uauğer wuğess yn4ng epey ng nı “34 adezs1ep (02) misund (05) opsğyo3 #apuy “mpmomampuop (aj0208 öryi a 103 10) yfadaap 2030 azYaLOULEŞ ep opun? ag igiğ iğdek Manş 405 ğin va Uredi ray yonecey ığıyyama ederaj VIZ oposezey NİN YOp vzJw wövun) "ayirareuzanlo 0494 AYENLANI >eyamuuğek upapsayes rzoML)N Opr Bk, “4d KPA 1342903 uopulğağe ULUER opyeuuk sşueyunc ns Aylansumusa (07) ng Yirpeuaeug “amörayln epdm yonun ap vayeş erepeynönu USİNp NS 7 Uap e ağalar, a m sindi d2 tsı olmıyan taraflarda sephalar vücude getirmiştir. Şarki ve garbi Zahres sophaları 840 metre yüksekliğinde ve Şotülşarki Şotül- garbi 780 metre irtifamdaki yaylalardan- Sırlar, Yüksek yaylaların ahalisi seyyar arap- lardır. Yalnız Kasur ve cebeli Amurda ahali vardir. Çöller en ziyade (Oran) ci varmda şimale doğru girmiştir. Oran civarmda (Oran Şotu) ve şarki garbi Tiğri şotları vardır. 4 E — Vahalar (Oisis) Gabes arzında Draanm munsabma kadar olan mmtakada sahra Atlaslarının büyük Atlasların eteklerini bir sıra ya- halar hattı gösterir. Bu mesafe dahilinde taşlıklı, kumlu ve bazan derelerle yarşi- mış yalçın dağlı ve bazan sarı manzaralı binihaye çöl görünür. Buralarda ilk ba. harda kül renkli sert otlar biter. Sü var. dır. Fakat hemen daima kumlar içinde kaybolur. Suların çıktığı yerlerde vaha- lar vücut bulmuştur. Şimali Afrika'nın bu nihayetlerindeki vahaların hepsi de bir tabiattır. Seyyahların çöl ufkunda gördükleri yeşil küçük lekeler bu hurma- liklı vahalardır. Ayağı suda başı güneşle olan bu hurmaların altında bazan yemiş ağaçları, sebze ve hattâ arpa ekilmiştir. İmtidatları çok azdır. Bu vahalarda gere ve gündüz ıslatıcı bir rutubet vardır. Si- cak ziyadedir. İklime en iyi alışanlar si- yahilerle kanları karışan o melezlerdir. Bunlar bile tehlikeli hastalıklara uğrar. lar. İçtikleri su ekseya tuzludur. Bunun için mide vebarsaklarda inti- zamsızlıklar olur. Havada dalma ince tozlar uçar. Bunlar gözlere ve teneffüs azasına hücum eder. Kazaen bir soğuk dı 1 bu vahalara uğrasa bu evsiz, el. bisesiz ve müdafasız ahalide çok telefat yapar. Her vaha siyasi ve beldi bir mer- kezdir, Sahranın bütün insanlık muame leleri ve hayatı hayvanisi bu suların et- rafında döner. Ticari mubadeleler burada olur; siyasi müzakereler bu su başlarında yapılır. Bunlar sabranın asap merkezle- ridir. Şimali Afrika poletikmar üstadları- nın bu hayat merkez mihraklarına — ver. dikleri ehemmiyetin sebebi budur. Büyük sahra çölünün şimalinde haya- ti, konak yerlerini gösteren vahalerm en büyük ve zenginleri Tunus'un cenubun- dadır. Evvelâ Cerbe adası sorirs Cerciş ve daha garpta Nefzoua, Kebili, dowz vaha- ları vardır. Tuzlu göllerin şimalindeki Cerit vahasının hurması şöhretlidir. Nef- to, Tozeur vahalarında 600000 hurma ve yirmibeş bin nufusu vardır. Biskara — Gıdames yolu üzerinde iki Soff vadisindeki vaha vardır. Laguat va» hası yüksektir. Sıcağı azdır. Mezrudur. Hurması ikinci derecededir. Daha garba doğru Guir, Figuig Tafilat, Tamgrout - daha bazı ehemmiyetsiz vahalar ovar- ir, Bir hendek halinde bulunan vadü Dra- anın bin kilometrelik imtidadınca da bazı vahalar vardar, F — Büyük sahra Sahrayıkebir yani büyük sahra bir de- nize benzetilirse sahilleri Atlas'ların ke- narı ve adaları da vahalardır. Yerlilerin toz ve korku memleketi adını verdikleri büyük sahrada hayat kurumuştur. Su noktalar mecburi konak yerleridir. Bü. yük sahra zannolunduğu gibi yeknesak bir kum sahrası değildir. Dağları, tepele- ri, dereleri vardır. Fakat susuz, yakıcı ve öldürücüdür. Sudanla şimali Afrika arasında bu çöl mühim bir maniadır. Büyük sabra şarkta Bahriahmerden garpta Bahrimuhite kadar gider. Fakat şimali hududu muayyen değidir. Bu hu- dudu tayin için senevi (20) santimetre- güni gg dere yapmaya “13 (emi Hig) ofuyogmgury — (ee sfvd unyaakpı wrazek umzüe — ŞE #uvd 0E91 psog | Sp apuesşoiy (şmaekoşopey igugte unugoseunu yep oşaşkezoy) oraya SA vpsaryı — (ZE ram okmuşler yana — (e vaa Ş aaaAvAYy — (ŞE Map sunun nun »2unığ ruvarp) şerogeynuz pussas ngyeu Makeğ zngiyeti vıysaap yuzey — (vE “ 8d ürüdztejş üeazeğ nansuay — (SE sreyenuzou! selloyez yekıgepo unüağnzeci —r (ZE Lepenirsour vunredog — (İç veye mo şuşumua Yiv; ın — (0 Cg eş very HV) 320 sgüğ sa ps3 pere — (62 Cg&aş vzoj mv) *epyr ınsnı, — (95 Ca yes BE Gy) unmadu sozegreg — (77 weuamay — (9Z Çev don) ty YL — (Sz Çi zn) eger yan, — (87 (pg vergy) yunum sym, — (ez saman 7£ vekişdaloz uyu afunaBey iso — (7 Yep siye — CZ dıye meşvi — (Oz ve were — (GL sy yaösgd — (SI rm FA — (ZI Tgm yapay — (91 Fr sauruepj — (SI uRgopel ra sğerez, — (ez aykezoimoyun. — der aegıamreyse 4 zegmımoyunu — (ZE ozSN *( p oşyunu wz — Çiz om “4 “0 Nodis 13 oşşua, #1 — (ol YOH “iğ “değ *yodun ap wdoy — (6 yonbıd *A “eg psa »p onbiyyi ep vonesmar — (8 yonbyd “A eğ Pe np onbıyyg ep vopesmopog — 4 vg gu “eg “pou np onbuyy — (9 item adi uyesi ppepümumu (O (diğenmşek rus! “SARP Ge demez gşumummasayagı ) umu eikerppouyy umseyaz deşşş ng EH EK “1691 9p soze öp eser — (9 “MYOM “reg “SERL, “op vi nos saByyi ep Satoyeı — Kp “deuynanu uonvimop wf ende epey susydes © orbuşyıl op ost — KE soma seç daa; SOYMA anaj 78 Sozuyağ me azalea sep saprsukp sap yururu yı — KZ "Yy deg *oşmoy (oonduşy — (1 izeydeyey unğeyo yea sarpamyinureadryes ur yen? yeti OĞUPARL KUyAMA Lrepyeşyez ek oyürpyyasumzıye geye uueyuo psa “ee oğE 1pw Lupo dav v4 seplyurye yeni NM (PP Nİ opoydaz ioymo v4 vaopyii -£epj sözegreğ 1reğ Teprrek pessanaz UZ pr ped os yeptaşın ypopmaaşyızuz 1E sare *apABA zinet eye Uredi “app speyojuar pozn$ ng wee ömer sungna « apzrunya apukrz wepmem İp) *ap “örüyezek vpdepuemrez zrunğıpaıpuwye yep, baruliğuzkog yuk “dekeyyes Sap idryeuka) ve paupeao uErzyg YA ŞAAB uopuleduz3a? sure dre wnreylşy yermi nğo3 wer “ld ng arpoyyodryet yasampuniap 03 zig azaşışmaz ürüzrese wdnzay we “Amg epummkai molasi Pyepuraein yedeği tarpıavyeyısaa Yere yaakrmoğ 0) unlıppe uopueyep ounurgnmi nunkuuanıi suraıp örureneyiteg weunjeğ eppedAZ eürrey ASA yadazıpodA şoki , 40) — Tarabulusgarp tarihi (Arapça- Ahmet B.) 41) — Tunus tarihi (Arapça) 42) — Cezayirde Arap ve Türk kita- beleri 2 . 43) — Hülâmi ahval Tunusu garp (Vakanüvis Esat Ef.) “el yazısı, 44) — Münecim başı tarihi Müracaat ettiğim kitaplar içinde iki numarada gösterdiğim (Şerifler haneda- minin Fas'da teessüs ve Türklerle müca- deleleri) eserinin sahibi kitabımı yazmak İçin arapça, Fransız'ca ve İspanyolca bütün kitaplara müracaat etmiş olduğu gibi bütün vesaiki siyasiyeye ve mağrip. te bir rol oynamış Portekiz krallarile bii. yük adamların tercömei halleri hakkında tetkikat yapmıştır. 1 — Şimal? Afrikanın coğrafyası Şimali Afrika Tarabulusgarp, Tunus, Cezayir ve Fas memleketlerinin bulun- duğu arazidir. Bu kıt'aya herzaman her kavim muhtelif isimler vermişlerdir. Moritanya, arslanlar memleketi, hur- ma memleketi, Afriksyı meskün, küçük Afrika, Berberiye, Berberistan, denilmiş - tir. Araplar evvelâ sureti umumiyede (Afrikiye) adını vermişler fakat sonra- İarı garbe doğru tâ Fas kıt'asma kadar ilerledikleri vakit bu büyük kıt'aya ayrı ayrı at vermek zarureti hasıl olarak Mağrıbıedna, mağrıbı evsat, ve mağribı aksa isimleri vermişlerdir. Lâkin bunla: rın hudu pek muayyen değildi. Fas mağ- rıbı alsa ismini hâlâ muhafaza ediyor; Cezayir ve Tunus kismen mağrıbı evsat ve diğer kalan memleketlerde mağrıbı- edna oluyordu. Türkler şimali Afrikada zaptettikleri yerlere (garp) ve oradaki teşkilata garp ocakları adını vermişler ve Cezayir, Tu- mus, Tarabulus o zaptolunduktan sonra müstakil ocaklara ayrılarak o memleks' Lin adi; Şimal Afra Salem körlenindeti Tunus hududuna kadar (1690) ve or” dan Fas'ın garbma kadar (2300)ici cem” an (3900) kilometrelik sahili vardır. Bu uzun sahille çöller arasında ban ve bir ada manzarası gösteren Afrikanm arazide birlik gösteren ları Fas, Cezayir ve Tunus'tur, Tı Tus, Bingazi ve Fizan kıt'aları ve rm mülhakatı çölde birer vahadır. ” ada akdenize “mensup sayılır. Garpte Cebelitarık boğazı yari sını 24 kilometre bir denizle 1 hemi rapteder, Bu mesafe okadar 7 muhtelif kavimler burasmı büy kuvvetlerle bir çok defalar ni Sicilya'ya mesafesi (140) kilomeie. dir. Berrak bir hı a sardonya v€ cilyada şimeli Afrika dağları görülü Akdeniz bu kıt'anın etraftaki meni lere muvasalasını kolaylaştıra, tadır Bunlardan manda bu vr rin al ahalisi olan berberlerin A wkla hiç münasebeti yoktur. Bilâki rupalılarla karabeti vardır. Yalnız Afrika kendine sahip olmak edilmiş memleketlerdendir. Bu gü ii a daima müstemliks olmuştur. Ib vaziyeti coğrafyası bunu saik A — TarabulusgarP Coğrafya ıstıllahında T: tabirinde Bingazi de dahildir. (1) a bulusgarp: Tarabulus, Bingazi ve (Fizan) mmtakalarını havidir: a — Bingazi yahut ye Mısır hadudundaki Selon Ka Muctar mevkii arasında deni” çıkmış yarım ada gibi bir M9 de vardır ki kilisli bir platform ** li A) mamusul'alam, » Fi P'un (Tarabulus'u)
