5 Ağustos 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
Her evde mutlaka Bulunması lâzım ^jir cserQ.it SIZ DE B İ RTAME » ^ J HAYAT Ansiklopedisi ı 4 A L I N I Z İ OnbİrİnCİ S e n e NO 3 6 8 l C u mh u r i yet ISTANBUL ^ CAGALOGLU Telgraf ve melrtup adresl: CTimhuriyet. Istanbul Posta kutusu: Istanbul No. 246 ve matbaa HAYAT Ansiklopedisi n p •» * P a Z a F 5 AğliStOS Telefon: Başmuharrlr ve evl: 24290, Tanrlr heyetl: 24298. Idare tısmlle Matbaacılık ve Neşrlyat şirketi, 24299 61çıktı inci cüzü Avusturya Meselesinde En zor vaziyet endi noktai nazanndan şüp • hesiz pürüzsıiz bir vatanacverk likle memleketinin iyiliği uğu • nmda çalısırken feci bir akıbete uğra • blmıs olan müteveffa Başveku Dolfusla mülâkatuıuzda kendisine irat ettiğim u beUibaşlı birkaç sualin biri şu idi: Bugün mücadele etmekte oldu • ğunuz nasyonal sosyalist cereyanlan birgün memlekette ekseriyete sahip bir kuvvette tecelli ederek bu suretle ik tidan elde etmis bulunursa bu netice bir molletin kendi mukadderatını kendi temayülâtına tevhü etmesi mana • nna gelerek herkesi müskül vaziyette bırakmaz mı? Müteveffa Basvekfl cevabında nazi cereyanmın pek ekalliyette bir cere • yan oldugunu ve istiklâllerine âşık o • lan Avusturyalüar arasında bir ekse riyet teşkil etmesi imkânı bulunmadı • ğını ve zaten haldkaüer inkişaf ettikçe vatanperver cereyanm kuvveti önünde mütemadiyen azalmakta da oldugunu izah ederek bu suale ehemnuyetle ıtıevid vermeğe mahal bulunmadığı neti • cesinde karar kdmtfh. Devletleria Avusturya istiklâline atfettikleri ehem • miyet te vardı. M. Dolfus gibi bir Başvek'1 oyle bir suale böyle bir cevap verebilirdi. Kendisi1« bu roevzuu daha fazla munakaşa etmeklisimize siyasi nezaket mânidi. Maamafih Avusturya meselesinin pürüzlü noktasmı henüz ve hâlâ cevap*» olan bu sual teskîl etmekte olduğuna şüphe yoktur: Millî noktai nazardan da, beynelmilel noktai nazar dan da. Filhakika naziler Avustury*da ekallivette olduklan muddetçe hükâmeti ele almalarma ve kendi arzularmı memlekete teşnvl etmelerine îmkân yoktur. Bu hnsusta müteveffa Dolfu •u tasaiK eirneK zarürhJlr. A l n n n > o d i n "Hitlerle ordu ve millet 300 kişi tevkif edildi, yüksek faşist arasında uçurum açılıyon meımırlarından yirmisi azlolundu Fransız ajansı «Hitlerin devlet reisliği Alman halkında hayret uyandırmıştır» diyor M. Musolini ve fafistlerin, reialerinİ $adakttt yemim etmek için yaptık* lan içtimadan bir intiba Berlin 4 (A. A.) Havas a • jansmdan: Ekse • riyetle iyi malu mat almakta o • lan nasyonal sosyalist mehafildt li M. Ruolf Hessin basvekâlet ma • kamma getirile • ceği mütalean i * leri sürülmekte • dir. Pruıyada, Mareşal Hindenb urgtm içinde yatadtğı ve Sldağü ev gin esasen pek agır olan diğer varifecaat, 12 tefrinisani 1933 te yapılanm lerine zamimeten bu işi deruhde etmesiayni olacaktn. ne ihtimal verilmemektedir. Maarif Nazın, aym 6 smda talebe • M. Hitlerin devlet reisi vezaifini denin mekteplerde toplanarak Ray» ruhde etmiş olduğu haberi Abnan haltagda M. Hitlerin Reisicumhur Hmden« kmda hayret uyandmnıştır. burgun ölümü mSnasebetfle söyliyecegi Arayt umumiye hazırlığt Berlin 4 (A.A.) Aym 19 tmda yapılacak olan arayi umumiyeye müranutku radyo ile dinlemelerini emret miftir. (Mabadi besinei aahifede} Hava tsleri Nazın M. GoerinSarkt Italya da karışıyor mu? \Almanya hâdiseleri ve Avrupa gazeteleri Maltepede 30 ev yandı Almanyada 30 haziranda Hitler rejimmra en kavi istinatgâhı olan bücum kıt'alan kumandanlan arasında zuhur eden f esat hareketi malumdur. Derhal şiddetli ve kanlı tedbirlerle bastırılan bu hareket Hitler hükumetinin otoritesini temelinden sarsmıştı. Verilen haberler doğra ise Avrupa şitndi de ltalyada Mu•oluu id««*ml ve fayist rçjunim için • den saraacak vahim hâdiselere sahit olmuş bulunuyor. Façist rüesasından yirmisi azledilmis, üç yüz kisi de tevkif olunmujtur. Fırka mensuplannın ve alelumum halkın gizli zabıta tarafından son derecede sıkı bir kontrol altında bulundurulduğu bu memlekette bu kadar yüksek memurun ve bu kadar insanın rejime karsı ihanetle töhmet altına girmesi Musolini idaresine karsı husumet ve muhalefet hare ketinin epeyce kuvvet bulduğuna •üphe bırakmıyor. Hitler hükumetine karşı hazırlanan isyan hareketi muvaffak olrna» dığı halde Aknanyanın haricî mevkiini de sarsmıstı. Şüp hesiz ltalyada M. Musoliniye ve faşist idaresine karsı hazırlandığı şimdi meydana çıkan fesat hareketi de bu devletin haricî nüfuz ve mevkiini müteessir edecektir. Haberi Londrada münteşir Daily Telegraph gazetesi vermektedir. Bu Saat dörtte başlıyan yangın dokuza kadar devam etti, koca bir mahalle ile beraber birçok hayvan da tamamen kül oldu Dün Maltepede büyük bir yangın olmus, otoz kadar ev yanmııter. Yan gın saat dörtte baslamıs, dokuza kadar devam cmtistir. Yangmın bayumesin • de, çok siddetle esen riizgâr baslıca amfl olmustur. Yangın, Mahepenin Küçükyah caddesinden çıkmış ve bu mahalle olduğu gibi yanmıstır. Atesin Ganime Hanım isminde bir kadının evinden çıkh • ğı söylenmektedir. Bu hanım dokvız yafind'ki kunnı evde bırakarak sokağa çıkmıs, kızcağız da ocakta patlıcan kızartmağa başlamıştır. Bu sırada patlıcan tavası bîrdenbire parlamıs, dö • seme tahtalan ates almıs, kızcağız mfifkülâtla kendini dışan atabilmiştir. Ateş, biran içinde tevessü etmis, alev ler yükselmiştir. Yangun Uk defa e mahallede oturan Tapu memurn Salih lefon olduğundan, keyfiyet derhal K faiyeye haber verümişitr. Kartal itfaiye grupu yangm mahalline gelinciye ka dar ateş bir hayli büyümüş, riizgâr da bir taraftan ateşin diğer evlere sirayetrae yardun etmistir. Yaagmm alabildiğme huyumesi fi • zerine Kadıkoy, Usküdar, Pendik, Büyükada gruplarmdan da hndat isten • miftir. Bu gruplar süratle Maltepeye gelmislerdir. Buna rağmen yangım söndürmek kabil olamamu, men yanmıştn*. Yanan evlerin birçoğundan eşya kvr* (Mabadi ikinci aahifede) esasen hep ahsap olan Küçükyalı caddesi tama e'altmdan, el ustünden, yani gizlî ve acnk yapacağı mâdahaleler beyneltnî lel mukabelevî davet edeceğinden h3 kümsüzdür. Nitekim son kanlı vak'a lann mes'uliyeti kendisine siravet et mesin diye Almanvanm nekadar iti nalı hareket etmekte oldugunu butun dünya görüyor. Cevapsa kalmakta devam eden asıl mesele şudur: Hiçbir tarafm müda • halesi olmaksızın nazi cereyam, sırf dahilî bir Avusturya işî olarak ekseriyet balme gelirse vaziyet ne olur? O zaman devletler Avusturyaya sen yanlış hareket ediyorsun, böyle hareket etmekliğine cevaz yoktur diye gene müdahale ederler mi? Ednlerse bu tnfidahale bir memleketrn kendi mu • kadderatı üzerinde tahakküm ederek hakikî istfklâlini imha etmek demek olmaz mı? Ve böyle bir müdahaleyi kim yapabiltr? Elbette yalnız haricî bir devlet değil. Böyle bir müdahale bü tün devletlerîn istirakile ancak yaoıia fcilir. Böyle bir istirak üzerinde ittifak etmek kolay mıdır, ve bövle bir müşterek müdahalenin maksadı, çayesi ve bilhassa devam müddeti neden ibaret olabifir? GorSIüyor ki Avusturya meselesi çok nazik olduğu kadar çok müskül bir meseledir, ve onım en büvük müskclâtı binnefis Avusturyanm kendi i çindedir. Avusturyayı bu vaziyete so • kan devletler, sundi onun istik'âlini müdafaa ediyor görünen bîiyük dev • letlerin kendileridir. UmıınM Harbin rolhunda Avusturya kendi kendine vabir vaziyete soku'mustur. E • ğer başka çaresi bulunmazsa \vu*turya yaşamak mecburiyetile Almanlık camiastna ka,hlmaktan başka gidilecek yol bulanvyacaktır. Devletlerin yantıklan yardımlar sun*î muvakkat ve nakâfi olmaktan kurtulamamışhr ve kurtulamtyacaktır. Eğer imparatorluğu hiç olmazsa kısmen ve arazi itibarile iade etmeğe inv kân yoksa ve hiç olmazsa Avusturya fle Macaristanı müsterek bir hSkümdarIığm vvhdeti alttnda birlestirmek ka • bil degilse Avusturya meselesinde mücadele olunan unsurun Almanlık te airiadea âyade Sctısadî hayat zarure ti olduğu ve olacağı pek iyi bilinmek lâzımdır. Avusturya nasıl yasiyacak sualme baskaca roüsbet bir cevap buYUNUS NADİ (Mabaâi ikinci sahifede) gazete nesriyatımn dogrulugn ile maruftur. Haber şodurı Bolonya 4 (A.A.) M. Musolini, yüksek faşist memurlardan 20 zatt, azletmiftir. Bu haberi veren Deyli Telgraf muhabiri, aynr zamanda 300 kişinin de tev kif edildiğini bildirmektedir. İkinci Dil Kurultayı etmek üzere Sovyet âlimlerinden Samoiloviç ve Mesçeminof yoldaslar dün İstanbula gelmisler ve Kontinantal oteline inmiflerdir. Türk Dili Tetkik Cemiyeti umumî kâtibi tbrahim Necmi Bey misafirleri o • telde ziyaret ederek «ho^ geldiniz» demis ve kendilerile görüsmüstür. Sovyet âlimleri bugün Ibrahim Necmi Beye Dolmabahçe sarayındaki da • ireye giderek iadei ziyaret edeceklerdir. (Mabadi dSrdüncu sahifede) Müzakerat ve mesaiye iştirak etmek üzere dün iki meşhur Rus âlimi şehrimize geldi Fransa Hariciye Nezareti 18 ağustosta sehrimizde toplana bir ziyafet verdi cak olan tkinci Dil Kurultayına istirak Paris 4 (A. A.) Anadolu ajansmm husu sî muhabirin den: Gaktasa ray izcüeri ve muallimler, programlan dahilinde ziyaretlerine de vam etmektedir ler. Bugün seref lerine Hariciye Nezareti namnva hariçte Fran Fransaya giden Galatasaraylılar Iktisat mütehassısları Vaziyetimize ve alınması lâzım tedbirlere dair raporlarını vererek Amerikaya gittiler tktuat Vekâleti; iktısadı tetkik için bundan bir müddet evvel Amerikadan mütehassıslar celbetmistu Evvelâ bu mütehassısların basında bulunan Mister Hayins memleketi tnize gelmis, tetkikatta bulunmus, bu tetkikatımn tamikını sonra gelen mütehassıslara bırakarak tekrar Amerikaya avdet etmişti. Mumaileyh Türkiyedeki bu tetkikahn neticesini almadan ve, raporunu veretneden •efat etmisti. Mister Hayinsin yerîne belki de ondan daha fazla malumat sahibi meşhur olan iktısat profesörü Mister Kemerer tayin edikniş ve şehrimize gelerek esasen kısmen ikmal edilmiş olan bu tetkikata devam etmişti. Amerikalı iktısat mütehassısları uzun süren bir mesai neticesinde tetkiklerini ikmal ederek hükumete raporlarını vermişler ve birkaç gün evvel memleketlerine hareket te • mislerdir. iktısat Vekili Celâl ve Maliye Vekili Fuat Beyler tarafından tetkik edilecek olan bu raporların çok müKim olduğu söyleniyor. Bunlardan kabiliyeti tptbikiyesi olanlar Büyük Millet Meclisinin bu seneki içtima devresinde kacıun halinde Meclise arzedilecektir. Büyük Millet Mec • lisinin geçen defaki içtirnamda A • merikah mütehassıslar dan bahsedilirken vereceklerî raporlann tabı Dil KuruUayına işürak etmek üzere şehrimize gelen Rus &limlerinden M. Mesçeminof, M. Şamoüoviç Odesadan getirilen eşya Odesa başkonsolosu Rauf Hayri Beyle diğer maznunların muhakemelerine dün başlandı Odesa başkon ' solosu Rauf Hay ri Beyle, konso losluk kavası Tev v l ve muhacir Rizeli Mehmet E rendderm muha • kemelerine, dün öğleden sonra, gümrükteki 8 inci adlî ihtisas mah krnesinde haş landt. Maznun larm her üçü de Çiçerin vapuri le geh'n'len bazi eşyay gümrük muamelesine tkbi rutDavaya sebep olan eşyadan bir kısmı Galata gümrüğünde Behçet Bey za âsan müdürü Marks tarafından bir resmi kabul ve çay ziyafeti verildi. Resmi kabulde sefaretimiz erkânı da hazır bulunuyordu. M. Marks ziyafet esnasında irat ettiği nutukta Galatasarayın Fransayı ziyaretinden hükumet namma duyduğu menmuniyeti, bunun dostluk baglarau ve fikir yakınhğmı takviye hizmetinden ümitvar oldugunu söyledi. M. Marks talebenin zekâ ve disiplininden takdirle bahs ve Fransadan iyi hatıralar götürmelerini temenni ederek yeni Türkiyenin yükselmesine, Galatasaraym serefine ve Türk • Fransız dostluguna kadeh kaldırdı. Behçet Bey, Türk taiebe ve mua'lîm(Mabadi iiçuncü tahifede) r>rofesor Kemerer ve Hayins ve meb'uslara tevzi edilmesi istenilmişti. Bu fikrkı bu sene tatbiki tnuhtemeldir. Amerikalı mütehassısların raporlarında devlet sanayii, inhisarlar, döviz meselesi, paramızın kıymeti, vergiler, nakliye ücretleri büyük ve küçük bankalar devletçilik ve hususî teşebbüsler meselelerine temas eden fasıllar jbulunduğu söyleniyor. Şehir gibi mağazalar Galatasaraylı izciler ve muallimlerle beraber Fransaya giden tahrir roüdürümüz Abidin Daver Beyin mektubu bugün 3 iincü sahifemizdedir. Madenciler tetkikata devam ediyorlar Petrol, altın arama işi için getirilmiş olan Amerikalı edeceklerdir. mütehassıslar bir müddet daha tetkikata devam maksızın hile ve desise istimal ederek ı numaralı kanunun 27 nci maddesî mumemlekete kaçırmak iddiasile ve 1918 | (Mabadi dördüncü sahifede)
