24 Haziran 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 4
—4 — VAKIT 24 Haziran 1933 “Osmanlı ricali vardı, lâkin bir milleti EN Osmanlı yoktu. ,, Meselesi hakkında Atinada Dr. Mösyö Josephidis'e —1— “Bir osmanlı milleti yoktu, yal- nız osraan'ıricali vardı, şek -| linde, (VAKLIT) sütunlarında bir| tez ileri sürmüştüm. Buna itiraz bu | yuruyorsunuz: Vaktile bir valör! İi camiası hasıl olmuş; memleketin asli ahalisi o siyaseti takip için hat | tâ din ve mezheplerinden bile vaz geçmişler diyor, ve, Osmanlı tari- hinin ilk devrinde bu yeni heyete | büyük hizmetler eden sonradan il- tihak etmiş kimseleri sayıyorsu - nuz, | Şu mukabil tezi daha açık ifa-| de edelim: Bin bu kadar yıl müd- detle ortada İstanbul olmak üzere Anadolu ve Rumeli (Şarki Roma imparatorluğu) nu teşkil ediyor - du. İlk müessis Romalı, yani Lâ- tin idi. Bu heyet git gide dil iti- bariyle Yunanlı oldu, yani Lâtin— ceyi unuttu. Din noktasmdan da| ortodoks hıristiyanlığa destek ol -| du. Lâkin, her helde, ahalisi bir! ırka, etnografya itibariyle bir mil- liyete mensup değildi. Sonra, yavaş yavaş, ayni ülke ve kıtalar dil itibariyle Türkleşi - yor, din noktasından da müslü - manlaşıyor. Bu tarihi bedahet üzerinde çok söz söylemek Jüzumsuzdur. Meselemiz şudur: Ben, bir Os: manlı milleti yoktu; diyorum. Za- ti z vardı; davasında bulunu- yorsunuz. Her halde bir Osmanlı devleti ve heyeti olduğu inkâr edilmez Bunun ricali de mevcuttu. Bu ri- cal benim deliğim ve sizin de lüt - fen tasdik et iz gibi, munhası- ran Türk değildi: Meselâ sadra - zamların çoğu Arnavut, Yugoslav ancak azı Türk idiler. Demek ki Fürk olan ve olmıyan rical, eski ! den, Osmanlılık noktasından bir - leşiyorlardı. 1878 Berlin kongresinde Osman İk murahbaslarından oAleksan'ir Kara Todori Paşa Rumdu: Meh - met Ali Paşa Alrrandan dönme i di; yalnrz Sadullah Paşa halis! Türktü, | üçünün de içtiha dı'birdi. Ürt devlete ço” hi tercemei balleri gözden geçirerek | olursanız . Osmanlı ricelinin hep böyle muhtelif unsurlardan geldi. ğini'görürsünüz.. Evet!, Tekrar ediyorum: Bir de resmi, yani devletler hukuku itibarile Osmanlı milliyeti vardı.. Yemenli Arap, Müusavvalı siyahi, Tunuslu berberi, İstanbullu Rum, Muşlu ermeni, İspanyol yahudisi ve hepsinden mukaddem Rumelili Anadolulu Türk, hep kanunen Os- manlı idiler. Lâkin, acaba, bütün bu unsurlar kelimenin etnografik ve şimdiki manasiyle bir (millet) teşkil ediyorlar mt idi?. İşte me - sele budur. Ben iddia ediyorum ki bir gültet yoktu.. Zaten milliyet mefhumu mo - derndir. Bizans saltanatı devrin- de de, Osmanlı tarihinin en büyük kısmında da, şark ahalisi milliyet fikrine yabancı idiler. Bizansta, bugünkü manasiyle, şimdiki telâk- kisile Yunanlılık tebarüz etmemiş- | ti, Kezalik Osmanlı diyarlarında | da, şu yakın zamana değin bu key» fiyet bilinmiyordu. Avranos beyler, Mihal beyler, böyle | hassa (Tanzimat) tan sonra taam- il aynı his bunları bir ittihada sevk daha bunlara benzer Rum ve or- todoks rical, Sırbistandan, Hırvat- İrktan, Arnavutluktan, Arabistan - dan, hattâ Osmanlı devletine tabi olmıyan yerlerden gelen rical, So- kollular, Koprülüler, Çiğala za- deler, Sinan paşalar, Humbaracı Ahmet paşalar ve saire ancak “devlet,- imparatorluk,, mefhumu üzerinde toplanmışlardı. Daha ileriye gideceğim: “Os- manir,, tabiri bile yenidir ve bil - müm etmiştir. Eski ölçülerle yeni mefhumları ölçmiyelim: Millet, yeni bir ta - birdir. Bu fikrin nasıl tekâmül ettiği malümdur. Vaktile (üm - met) ve (cesamet) vardı. Tebaa ve raiyye farkları gözetilirdi. Çar imparatorluğunda ortodoks olan ütün haklara malikti; müslüman, katolik sadece raiyye idi; yahudi ise yerli misafirden başka bir şey değildi... İmdi bu muhtelif insan- ların Rusya saltanatına karşı bes- ledikleri hisleri olamazdı. Osmanlı diyarında asıl tebea müslümanlardı. Müslüman olmı- yanlar, ayrı hukuku amme kanun larma tabi, ayrı cemaat ve teşkilâ- | ta mensup raiyyelerdi. Vakit geç-! ti. Artık o tarihi güzelce, bitara- fane tetkik edebiliriz. İtiraf edi- niz ki bir rum ortodoks, o devirde asla bir müslüman gibi düşüne - mezdi. Din fikri çok galipti. Türk- lük mefhumu uyur bir vaziyette| bulunuyordu. Tam tebaa, bütün siyasi haklara malik tebea olmak için müslüman olmak lâzımdı, Bu- nun içindir ki bahis buyurduğu - nuz Bizans ricali müslümanlaşmış- lardı. Kezalik Bosna beyleri de asalet imtiyazlarmı muhafaza için müslüman oldular. Ne yapalım?. Zaman icabı bu imiş. | s.Bir de ahaliye bakalım, Ri - cali bir tarafa bırakalım: Ahali - | nin iraptan mahalli yoktu.. Sakız | adasındaki rum, Fezzandaki zen- ci, Bosnadaki sırp ve saire asla kendilerini aynı camianın azasın - dan addetmezlerdi. Meselâ üç ırka, dile mensup İsviçreliler gibi etmiyordu. Bilâkis!. Fetih gün - lerindenberi Osmanlılık kaydin - dan çıkmak bunların emeli değil miydi?, Çok ileri gitmiyeceğim ve sizi fazla misallerle yormıyacağım.. 1331 de tekrar basılan “Mukadde- ratı tarihiye,, atlı eserimden bir iki sahife nakledeceğim: “Hamit devrinde, bir gün, bir zat tarafından Rum patriki Rüt - betlü üçüncü Yoakim Efendi Hazretlerinin nezdine gönderil - miştim. Bu zat mülâkat sırasın - da, kendine has dil nezaheti ve ruhani belâgatle Rum milletinin sadakatinden ikinci sultan Meh - mettenberi bütün padişahlar tara- fından gösterilen refet ve adâlet üzerine duydukları minnettarlık - tan uzun uzadıya ve ara sıra bazı hadise ve vakalara işaret etmek üzere bahis buyurmuşlardır.,, Muhatap, ben, yani şu satırları yazan Celâl Nuri. Patrik Hazret- leri bu sözleri bana hitap ediyor.. Bütün bu sözler siyasidir. Ve si- yasi olmaları da gayet tabiidir. Çünkü patrik sadece bir ruhani reis, bir allah vekili değildir; ay- Polis Haberleri Buyurun erenler Esrar kabağı dolaştırırken yakalandılar Evvelki gün Karagümrükte es- rarhane haline getirilmiş (o bir ev basılmış ve esrarkeşler cürmümeş- hut haliade yakalanmışlardır. Polis Karagümrükte Neslişah mahalle - ikinci şube memurları sinde danacı Süleyman isminde bi- rinin evinde gizli kabak dolaştırıl- lığını ve buraya birçok kimselerin ini haber almışlardır. nurları bu evi tarassut , dün gece saat 20! şlerdir. (Yapılan ani baskın, esrarkeşlerin kaçmalarına veya esrarlari ortadan kaldırma - larma meydan vermemiştir. Polis- ler oda kapısma geldikleri vakit: — Süleyman ağa kapıyı açar mısın?. diye seslenmişler.. İçerde meşgul olan esrarkeşlerden biri: -— Buyurun erenler.. Diye seslenmiş, ve kapı açıl - mıştır. Fakat odaya hiç tanımadık. ları kimselerin girmeleri esrarkeş- ! leri şaşırtmıştır. Polis o memurları derhal ortada duran üç Jüleyi ve bir miktar esrarla tömbekiyi mü - | sadere etmişlerdir. Esrar içmekte olanlardan üçü - nün isimleri Mehmettir, biri Recep ve bir de ey sahibi Süleyman ol - mak üzere beş kişi yakalanmıştır. Hırsız kapıcı Bebekte Cevdetpaşa caddesinde | ; Sağlık apartımanında oturan Ce - malettin Fazıl dün hava güzel ol- duğu için gezmeğe gitmiş, apar - trman kâpıcısı Kerim bu fırsattan istifade ederek boş kalan apartı - mâna girmi$tir . Kapıcı Kerim; Fazıl Beyin 50 li- ralık cüzdanını aşırmış çıkarken Fazıl Beyin hizmetçisi eve gelmiş- tir. Hizmetçi evde hırsız olduğunu görünce feryadı basmış ve etraftan yetişenler kapıcı Kerimi cüzdanla beraber yakalamışlardır. Kerimin üzerinde baş yatak çar | şafr, iki yastık yüzü, bir havlu bu- | lunmuştur. Bunların da ayni apar- trmanın dört numarasında oturan Madam Millere ait ölduğu anlaşık ! dığından tahkikata başlanmıştır. $ Şoför Fayığın idaresindeki 3040 numaralı çamaşır kamyonu, | Tepebaşı Karanfil sokağından ge-| çerken 8 yaşında bir çocuğa çarpa rak yaralamıştır. Şoför yakalan - mıştır, ŞKasımpaşada Dörkapıda İsmail efendinin fırınında tablakâr Mus - tafanın Hasköyde Mustafa efendi- nin fırınında oturan Recep 14 Ji- rasını çalmıştır. Mustafa yakalan - mıştır. $ Tünele gitmekte olan Yaniye, Elhamra sineması önünde 2754 nu. | maralı şoför Cavidin idaresindeki etomebil çarparak kolundan yara- lamıştır. Şoför yakalanmıştır. $ Kasımpaşada iskele başında o dun tüccarı Jak efendinin yanında çalışan Ahmedin bir pantalon ve ceketi çalınmıştır. Çalan Mustafa yakalanmıştır. $ Beykozda hacı Vasıf beyin be- kâr odalarında İlyasla İsmail ara- sında odada yatmak meselesinden çıkan münazaada İlyas İsmaili e - line geçirdiği tencereyle başından Haşmetlü papa Hazretleri gibi. Fakat bakınız merhum Yov kim Efendi başka ne diyor. Celal Nuri İlim 21 ln eu müm kabak — dolaştırmakla!, Bir panayır Kimsesizler Şark mamulâtı ve (Kapanması bir çok # : alış veriş Eylülün altisiyle yirmi biri ara-| sında İtalyada Bari şehrinde top- | lanacak olan Şark panayırımin mü- | fettişlerinden M. Edmondo Lom -! İ bordo şehrimize gelmiştir. | M. Lombordo her yıl panayır| | açılmazdan evvel Filistin, Suriye | Mısır ve Balkan memleketlerinde | seyahate çıkarak bu memleket ti- carethanelerinin panayıra iştirak | | etmeleri için teşebbüs ve temaslar- da bulunmaktadır. Bu maksatla bir kaç defa mem» leketimize gelmiştir. o Bu seferki ziyareti de bu maksatladır. Ken - disi diyor ki: “— Bari panayırı, diğer pana yırlar gibi, mahsulleri ve man ta sadece teşhir etmekle kalmaz, I arın garp anlar, A 1 ve Asyada satıl- aları imkânlarmı da temine ça - lışır. Bu işle meşgul o olan birde adele bürosu) vardır. Bu bü- n yıl faaliyette: bulunarak | übadeleyi kolaylaştırır. ssa panayırın deva“ Itfaiye mütehassısı Mütehassıs dar sokakları! görünce ne diyor ? lanbul itfaiye teşkilâtını ıslah ı celbedilen mütehassıs M, Va-| n gazetecilere demişi ii: “— İstanbula ilk defa geliyo -! rum. İtfaiyeyi tetkik ettikten son- ra İstanbulda yangın tehlikesine karşı almacak” tedbirleri tesbit e deceğim. Ancak İstanbuldaki ah- şap mahalleler büyük bir tehlike - | dir. İstanbulun coğrafi vaziyeti") hususi bir mahiyeti (o haizdir ve rüzgârlar çok mütehavvildir. Buna göre alınacak tedbirleri bilâhare izah ederim.,, Mütehassıs şehrimizin bazı ah- şap mahallelerini gezmiştir.. Dar | sokakları ,şehrin köhne binalarını gören mütehassıs: “— İnsan bu binaları görünce şapkasını çıkarıp Allaha şehir için | dua etmekten başka bir şey yapa - maz.,, demiştir. —— Mahkemelerin tatili Adliyede mahkemelerin tatili 20 | temmuzdan 5 eylüle kadar de - vam edecektir. Tatil esnasmda mühim mesele - lerin halli için çalışacakolan mah- kemelerin listesi hazırlanmıştır. geen İSTANBUL » “Havagazı Sirketi 24 Haziran Cumartesi günü iğ sant 14,30 da Beyazıt'ta Elek- i irik Evinde verilecek olan 8 ameli yemek ve pasta pişir- # me dersine bütün Hanımefen- dileri davet eder. (4829 s KADIKÖY Havagazı Şirketi 26 Haziran Pağartesi günü aat 15 te Kadıköyünde Sü 'eyya Paşa sineması salonunda erilecek olan ameli yemek & pasla pişirme dersine bütün lanmefendileri davet eder. Elektrikle işliyen bu- y i mız para ancak bizi do; lıyı yersiz bırakıy0! Bir kaç gün evvel vali # Ali Rıza B. Ayasofyadaki yurduna gitmiş ve * dalarda birkaç mekteplinin* la bulundurduklarmı görü herkese birkaç güne kadar dan çıkmalarını bildirmiştir” Kimsesizlet hiç beklemi! bu vaziyet karşısında kime yanacaklarını şaşırmışlardif) matbaamıza gelen birkaç Kİfİ anlai ve bunun vali beye bir ricâ ler kimsesizin dertlerini yetinde olmasını istemişler©” Matbaamıza gelen kin bize bir de mektup bırakmı$" ! Bunda diyorlar ki: — Biz kimsesiziz. Kaza” dardır. Ayrıca para arttır. * | tak ücreti vermemize imkâ?”i tar. Bütün kabahatimiz ve şehit evlâtları olmamız dar?ey, Yaptığımız tahkikata gö“ rada kalanlar 14 yaşından şına kadar kimsesizlerdir. > rm bir kısmı müvezzi, bir fabrikalarda çalışmaktadır < de azami elli kuruş kadar ra kazanabilmektedir. Biz€ ler diyorlar ki: — Yatacak bir yer bulan” İ ca nereye gidebiliriz. Şehir du dahilinde bir yerde geceP” çiremeyiz. Gece yatmak içi ha yerlere, deniz kenarlarıf” derek uyuyacağız. Fakat yağmuru da var. Namuskâi İşarak hayatımızı kazanıyof” | hal, bizi fena yollara sev 4 e a. Mısırdan gelecek neft neden gelmedi ? Mısırın tanınmış doktorl ve gazetecilerinden mürel heyetin dün Ege vapuru ile | mize gelmesi bekleniyordu. öğrendiğimize göre bu zi lecek Mısırlı doktorların âyan meclisi âzası olduklar! A yan meclisi de henüz kapi bulunduğu, gazeteciler de Lonf” bulundukları için bir müdd 5 konferansı dolayısiyle raya bırakılmıştır. Heyet sun yirmisinde gelecektir « TAKVİ Pazaf 25 Hari 2 Rebi 5 Cumartesi 24 Haziran I Rebi.evel Gün doğaşa Gün atışı Sadak Siman “2 30 116 16,16 10,4 21,49 205 5 ile Bamaza İmdi Baraz Akşam namaz Yatsı namayı imsak Yalın geçen galeri “| açık ve sakin olacaktır . Dünkü meaklele en farla 28, © © sece, hava tazyiki 760 milimetre — RADYO Bugün 18 den 18.80 n kadar Grv dan 19 kadar Franszon Ger” - don “gi va gi sas ten 20.50 e Mi f
