19 Mayıs 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 2

“milletlerin kahir bir ekseriyeti, —2 — VAKIT19 Mayıs 1933 Ruzvelt'ten Bütü Sulh İçin Bir Beyanname Milletler tecavüz arzusunda olduklarından değil, tecavüze ŞI ER n Dünyaya uğramak korkusile lüzumundan fazla silâhlanıyorlar Baştarafı Birinci Sayıfada | manialar ortadan kaldırılmalı ve hasis gayeler unutulmalıdır. Hot- perstane bir zafer nihai bir mağlü| biyet olmağamahkümdur.Neslimiz için dünyanın her tarafında devam lı bir sulhun temini en büyük gay» retlerimize lâyık yegâne gayedir. Cihan harbinden alınan dersle-! re ve onun fecayiine rağmen bugün her zamandan ziyade dünya hal - kına bar olan teslihatm neden neş' et ettiğini araştırırsak bünun iki sebebi olduğunu görürüz. Milletlerin korkuları Birincisi kardeş bir millet zara- rma arazisini tevsi etmek husunda hükümetlerin aşikâr veya gizli ar- zuları “ki yalnız ufak bir ekalliyet teşkil eden hükümet veya millet- lerin böyle bir arzu besledikleri zannındayım-. . İkincisi de, milletlerin istilâ edil 'k korkusudur, zannediyorum ki kendileri tecavüz arzusunda ol - 'duklarından değil, fakat kendileri ne karşı bir tecavüz hareketine ma roz kalmaktan korktukları içindir ki, lüzumundan fazla teslihatı ida- me mecburiyetini hissetmektedir - ler.Bu korku haklıdır.Asri tecavüz silâhları asri müdafaa silâhların- dan kat kat kuvvetlidir. Hudut is- tihkâmları, siperler, tel örgüler, sa hil müdafaası -bir kelime ile sabit istikkâmat- harp tayyarelerinin, ağır seyyar topcunun, kara zırhlı - larıntn, tankların, zehirli gazların taarruzuna karşı artık tutunamaz - lar. Eğer bütün milletler muvaffa - kıyetli bir tarruzu mümkün kılan silâhlara malikiyetten vaz geçer - ler ve bunların istimalini bertaraf etmeğe tamamiyle muvafakat e - derlerse müdafaa tertibatı kendi - | liğinden gayri kabili fetih bir hale gelecek ve her milletin hududu ve istiklâli tahtı temine alınmış ola - caktır. Tahdidi teslihat konferansının nihai gayesi bilimum tecavüz si- lâhlarının tamamen ortadan kaldı- rılması olmalıdır. En yakın gayesi ise bu silâhlardan bazılarının esas İr sürette tenzili. Hükümetimizin kanaatine göre halen Cenevrede müzakere edil - mekte olan tecavüz silâhlarının he men tenzili hakkındaki program nihai hedefimize doğru atılmış ilk adımdan başka bir şey değildir. | dd Teklif ol ' l z mesaisine devam etmeğe hazırlan ie ilk adıma ise M-| makta olup ameli bir takım teklif- iler hazırlamağa başlamıştır. M. zırh geldiği kadar geniş atıldığını zannetmiyoruz. Bununla beraber halen teklif edilen tedbirleri hüsnü telâkki eden hükümetimiz tahdidi .teslihat hususunda yapılacak mü- teakip diğer t ü 4 ip eğer temihüsatın da izm i selesi hakkında Fransayı tatmine çalışacak ve başlıca devletlerden! vaffakıyetini temin hususunda nü- fuzunu istimal edecektir, Üç hatve var En açık bir ifade ile, hali hazır münakaşatında üzerinde ittifak e- — i lâzım gelen üç hatve var - ir: 1 — Makdonalt projesinde hu - tutu esasiyesi umumi bir tarzda çi- zilen gayeye doğru ilk kat'i adımı atmak. 2 — Müteakip adımların zaman ve vini üzeride ittifak etmek. 3 — İlk ve müteakip adımları atarken hiç bir milletin muahede- lerin vazettiği tahdidatın fevkin - de olarak mevcut teslihatını tez - yit etmemesi hususunda ittifak et - mek. Fakat cihan sulhunun bütün ref'i teslihat devresi esnasmda da müemmen olması lâzım geldiği i- çindir ki, ben, yukardaki üç teşeb- büsü sadıkâne ifası devam edildi- ği müddet zarfında ve tamamile| bunlara ve mevcut ahdi hukuka ta bi olmak üzeree bir dördüncü hat- ve daha teklif ediyorum: Bütün dünya milletlerinin res- mi ve kat'i bir ademi tecavüz mi- isakı akdetmeleri, ve silâhlarını tahdit ve azaltmak hususundaki teahhütlerini resmen ve tekrar te-| yit etmeleri, ve bu teahhütlerin bilümum vaziulimza devletler tara fından sadikane bir şekilde ifa e- dilmesi şartile, devletlerin, hudut- lerinin ötesine her hangi neviden olursa olsun müsellâh kuvvet gön- dermemeğe münferiden razı olma- ları, Aklıselim gösterir ki, her han - gi birkuvvetli devletin biri Lond- rada diğeri Cenevrede siyasi ve ik tısadi sulh için yapılan müşterek gayretlere hakiki bir samimiyetle iltihaktan imtina takdirinde, bü - tün terakkiyat manilara uğrıyacak ve nihayet akamete mahküm ola- caktır. Bu takdirde, her iki sahada da sulhu arayan medeni dünya, muvaffakıyetsizlik (mesuliyetinin kime raci olduğunu bilecektir. Hiç bir milletin böyle bir mesuliyeti yüklenmemesini ve bu büyük kom feranslara iştirak eden bütün mil- letlerin ilân edegeldikleri siyaset - lerini harekete kalbetmelerini mu- | sirren temenni ederim. Refah ve iktisadi sulhun yolu budur, Bu ümitlerin hakikate inkı- lâbı yolunda hükümetinizin zahir ve beraber olacağı kanaatindeyim. Anadolu ajansının notu: M. Roosevelt bu beyannameyi Reisicümhur Gazi Mustafa Kemal Hazretlerine de göndermişlerdir. M. Ruzvelt faaliyetine devam edecek Vashington, 18 (A.A.) — Ha - vas Ajansı muhabirinden: Beyannamesinin gördüğü iyi ka i bulden cesaret alan M. Roosevelt, isilâhları birakma konferansının muvaffakıyetini temin maksadile Norman Davis, bu teklifleri mü - nasip bir zamanda Cenevrede tev- di edecektir. M. Roosevelt, emnüselâmet me- taarruzi silâhlarını tedrici surette azaltmalarmı isteyecektir. Bundan sonra Amerika silâhla - rını azaltmış olan milletlerin em - nüselâmetini temin edecek bey - nelmilel itilâflara iştirak edecek - tir. Amerikanın silâhları bırakma mukavelesi ahkâmına halisane ri- ayet edilmesini temin etmek mak- sadile beynelmilel ve daimi ve oto. matik kontrole iştirak edeceği ve son İstişari misakı imza etmek su - retile harp tehlikesi halinde diğer devletlerle birlikte mutaarrızı ta - rif etmek için yapılacak istişareye iştiraki taahhüt eyleyeceği zanno - lunmaktadır. Amerikanın bundan başka ihti- mal mutarrızlara karşı şimdiye ka- dar takip etmis olduğu ananevi $i- yaselten vaz geçeceği rivayet olun- maktadır. Nihayet Amerika, intikal devre- sinde hududu ötesine asker gön - dermemeği taahhüt edeceği söyle- niyor. Yalnız muahedelerin tesbit etmiş olduğu bazı ahkâm icabatı müstesnadır. Müsait cevap veren 10 Memleket Vashington, 18 (A.A.) — Dün öğleden sonra 10 devlet, M. Roo- seveltin beyannamesine müsait su | rette cevap vermişlerdir, ki şunlar- i dır: | İngiltere, İsveç, Felemenk, A- | vusturya, Norveç, Danimarka, Lit i vanya, Meksika, Küba ve Panama, Teklif Ankarada müsait karşılandı ANKARA, 18 — Reisicümhur Hazretleri, Amerika reisicümhuru M. Rooseveltin teklifini dün al - mıştır. Bunun üzerine Vekiller he- yeti gece saat yirmi birde toplana- rak M. Rooseveltin teklifini tetkik ve müzakereye başlamıştır. Bu içti ma gece yarısından sonra üçe ka - dar sürmüştür, Vekiller heyeti bu- gün de saat on altıda toplanmış ve geç vakte kadar teklifin müzakere sine devam etmiştir. Sulhçuluğun her fırsatta eserle- rile isbat etmiş olan Türkiye cüm- huriyeti mefkezinde M. Roosevel- tin teklifi müsait karşılanmıştır. Bu teklife vereceğimiz cevap ha- zırlanmıştır. Barut inhisarı Bütçe yarın mecliste müzakere edilecek ANKARA, 18 (Hususi) — Ba- rut ve mevaddı infilâkiye inhisa- rı işletme idaresinin 933 bütçesi basılmıştır, Bu bütçe; cumartesi günü mecliste müzakere edilecek» tir, İdarenin varidat bütçesi 556 bin, masrafı 330 bin liradır. İnhi- sarı işleten şirketlerin tasfiye mu- amelesi henüz neticelenmediğin- den ve kat'i idare şekli de henüz tesbit edilmemiş olduğu için mu- vakkaten inhisar işlerinin tedviri için bu bütçe hazırlanmıştır. Bütçe encümeni muzır hayvan- larla mücadele için avcılığın ya- yılması maksadile av malzemesin- de tenzilât yaplmasını temenni et- miş ve yapılacak tenzilâtı vekiller i heyetinin salâhiyeti dahilinde gör- müştür, Tütün ambarları yaptırılacak ANKARA, 18 (Hususi) — İn- hisarlar idaresi memleketin tütün i yetişen muhtelif yerlerinde tütün ambarları yaptıracaktır. Bu iş için bir kanun lâyihası hazırlanarak B. M. Meclisine verilmiş, lâyiha büt- çe encümenince kabul edilmiştir. BERLİN, 18 (A.A.) — Başvekil M. Hitler dün Rayiştag da büyük siyasi nutkunu söylemiştir. İ Başvekil evvelâ versay muahe- i desinin siyasi ve iktısadi boşlukla- rm kaydetmiş ve demiştir ki: “— Almanya müsavi haklar is- tiyor. Almanya,müahedelerin şart larını yerine getirmiş olduğundan zanmıştır. Bir takım yanlış tefsir- lerle Almanyanın bu şartları yeri- ne getirmemiş olduğuna dünya i- nandırılmak isteniyor, Milliyetper- ver sosyalist teşkilâtınm Alman ordusile hiç bir alâkası yoktur. Ve ordunun muallim bir ihtiyat kuv- vetini teşkil edemez. Bu teşkilâtlar ne devlet ve ne de ordudan hiç bir yardım görmeksizin vücut bul - muşlar ve münhasıran siyasi bir ihtiyaca tekabül ediyorlar. Bunla» rın maksadı komünist tehlikesini ortadan kaldırmaktır. Talim ve ter biyeleri ise halk kütlelerini tenvir etmek ve komünist tethiş hareke - tini izale eylemek için propagan- da da bulunmayı istihdaf etmekte dir. Çelik miğfer teşkilâtları da ay ni maksatla meydana gelmiş ve es- ki muharipler arasında müşterek arkadaşlık hatıralarına istinat et mektedir. Muarızlarımızın pren | sibini ele alırsak spor klüplerine| ve jimnastik cemiyetlerine de as - keri bir mahiyet vermek lâzım ge- bir. Diğer ordularla mukayese Diğer orduların kur'a efradı na- zarı dikkate almmaksızın Alman siyasi teşekküllerine askeri bir ma hiyet verilmek istenilmesini şid - detle protesto ederim. Almanya - nım elinde ancak muahedelerin der piş ettiği 100 bin asker vardır. İh- tilâl üzerine kendisine ihtiyaç ha- sil olan muavin polis sene nihaye- tinden evvel kaldırılacaktır. Al - manyadan istenen teahhütler mu- kabilinde kendisine ne gibi temi - nat verilecektir. Fransanın silâhla idi emniyeti için teminat istemek hususunda daha fazla haklra ver - i beynelmilel mahiyette teahhütlere girişmeğe daima hazırdır. Ancak diğer milletlerin de aynı şeyi yap - ması şarttır. Fazla olarak Alman- i | maya ve son tüfeğine kadar bütün silâhlarını atmaya da amadedir. Diğer milletler de bu yolu takip e- decekler midir? Fakat diğer dev - letler silâhlarını bırakmaya karar vermezlerse Almanyanın muame - leyi istemekte haklıdır. * meselenin hallini mümkün kıla - kendisine keyfiyetçe müsaavt ve - rilmeksizin mevcut müdafaa teş - kilâtlarnın kaldırılmasını isteme - mek şarttır. Almanya hazır, ya ötekiler Almanya aynı fikirle bütün teş- kilâtlarını beynelmilel mürakabe - ye tabi tutmaya hazırdır. Fakat diğer devletlerin de kendi teşkilât larını bu mürakabeye tabi tutma- yı kabul etmeleri lâzımdır. Musoli ni projesini bir defa daha selâm - larım, Reich hükümeti M. Rosse- i veltin teklifini kabule amadedir, © Hitler devletlerden teminat isteyip duruyf” Hulâsası bu : Almanya müsavi hak” istiyor .. Fakat sulhan... bu talepte bulunmağa bir hak ka - | rı, müdafaasız Almanyaya ken-| mektedir. Buna rağmen Almanya | ya bütün askeri teşkilâtını kaldır» | Almanya İngiliz projesinde bu | cak bir esas görmektedir. Ancak| | Çünkü iktisadi imar için siki rakım: meselesinin halli yüz diğine kanidir. Birleşik nın suh teminatı umumi avdetine yardım edebilir. hükümeti büsbütün siyasi sadi meselelerde diğer bütü letlerle mutabık kalmakta" | bir sey istemiyor. Ancak A” aşağı vaziyette muvafakat cektir. Binsenaleyh tehditler man bükümeti veya milleti Ü de müessir olmak teyebbül bir netice vermiyecektir. Z€” £/ birler ise ancak muahedel len ve hükmen sakit taç edebilir. Bu takdirde“ W man taleplerinden gene fariğ yacak ve bütün konfe: çekilmiye mecbur kalacktır” manya bu neticeye istemi racaklır. Çünkü Almar Milletler cemiyetine dun bif yette mensup olmaya güçlük” vam edebilir.,, nese © EFE EDERSE EY EE Hitlerin nutku P* manidar görülü” neva 5 Rakamların ecnebilef” İ rafında da anlaşılf” matlüp BERLİN, 18 (A, A.) — kil M. Hitlerin söylemiş ! #utkun siyasi mabafitde b intibar en ziyade nihayette "5 r takririn ittifakla kabul edil ması ifade etmektedir. gd Siyasi mahafil bu nutku yi! Tl nutku addetmektedir. l Siyasi (o mahafilde J intiba en ziyade nihayett& takririn ittifakla kabul ması ifade etmektedir. Pp A e sulh nutku saymaktadır. gabil , Başvekil, ret ve cerhi ; muyan bir mantık ile şimdi dar takip edilmiş olan ne gibi neticelere varmış 9” göstermiş ve bunun için di muahedesinin meş'um t İ da ekserisi iktisadi — 8€' il 4 / olmak üzere 250 bin kift p İ surette ölmüş olduğunu 7” * İtir. ww ii gi | al Rayhiştağ salonunda b Hitlerin mutkunu dinler€E canını zaptedememiştir. e nebilerin de bu rakam”? çi sını anlamaları arzu edi ww BERLİN, 18 (A. A) va ler, Almanyanın ye devam ettiren hiçbir , za etmiyeceğini ve $9 o yaya böyle bir yağ 4 bul ettirmeğe kalkışa" dai sa beynelmilel konefran*”.. y Milletler cemiyetinder ©”, ni beyan etmiştir. * tesi Amerikada müs?” pi) (A * VAŞINGTON, 18 çesii | Hitlerin nutkunun edesin f merikan mahfili yedi itilâfcuyane added R ri Diğer taraftan M. yn Jİ yannamesi Holayısile j mi surette vukua mel hakkında beya? © binlik vardır. Sr