31 Mart 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 2

Siyasi icmal Dörtler ittifakı beklerken üçler ittifakı emri vaki mi oldu? Avrupanın beynelmilel faali - yetlerinde silâhları bırakma işi ya: | vaş yavaş ikinci plâna kalacak gi- bi görünüyor. Vaziyetin en mühim inkişaf cephesi dört devletin Av - rupa nizamını yeni baştan tetkik ve tanzim etmek, muahedeleri ta- dil ederek beynelmilel siyaset âle- mine tamamen yeni bir manzara vermek meselesinde ittifak edip et miyecekleri meselesidir. Şimdiki halde üçler ittifakı emri vaki sa- yılabi!ir. İngiliz başvekili Makdo- naldın Roma ve Paris ziyaretlerin. den Londraya avdet ettikten sonra söylediği sözler bünun delilidir. | İngiliz başvekili o muahedelerin sulh yolile değiştirilmesi fikrinde Musolini ile beraber olduğunu te- Telgrafları 31 Mart 1933 Çorumda Hocaların muhakemesi ÇORUM, 30 (Hususi) — Ra-| mazanda camiden çıkarken pabuç | lırkta: “— Bu ezen değil dans havası, ayıp olmasaydı sizinle danseder - dim!,, demek ve cemaati hükümet aleyhine harekete getirmeğe te- şebbüs etmekten suçlu Mardinli 52 yaşlarında Salih oğlu Musanın Bütün dünya ile telefonla görüşmemiz kabil olacak Posta umum müdürü telefon ücret- lerinin yakında indirileceğini söylüyor ANKARA, 30 (Hususi) — İstan- bul ve Ankaradan bütün Avru- pa merkezlerile telefonla görüşü- | lebilmesiçin yapılan hazırlıklar ve müzakereler hakkında Posta, Tel- graf ve Telefon umum müdürü Eskişehirden, Rusyadan maada herhangi bir Avrupa şehrile tele- fonla görüşülmesi mümkün kılın - mıştır. Bu saydığım merkezlerden başka mühim bazı vilâyet merkez» lerimiz de telefonla biribirine Cenevrede boğaz- lar meselesi EDA (Başmakuleden devam) Esasen bugünkü boğazlar mukave- lesi Türkiyenin herhangi muhte- mel bir taaruz tehlikesi karşısında boğazları silâhlıyarak kapatmağa halkı olduğunu kabul ediyor. Yal. nız böyle bir taarruz tehlikesi kalktıktan sonra gene boğazlar - daki silâhların sökülüp alınması lâzım geliyor. Bu itibarla boğaz - lardaki gayri askeri mmntakanm kaldırılması sadece Türkiye için devamlı bir emniyet şartı vermek demektir. Yoksa mukavele muci- bince boğazlardan geçecek ticaret ve harp gemileri için en küçük bir tehlike teşkil edecek değildir. | o Trakyanın Bulgar ve Yunan hudutlarındaki gayri askeri mın - muhakemesi bugün başladı, Şahit-! Fahri Beyle görüştüm. Bana bu) bağlanacaktır. taka meselesine gelince; burada a- yit etmiştir: Ve “dört devletten | birisi Romada görüşülen şeyleri düşünmeden reddeder, yahut mü- zakerelere engeller koyarsa büyük ne diyeceği soruldu. lerden Ata Efendinin kendisine lerin ifadeleri okundu. Maznuna Musa şahit - mesele hakkında şu izahatı verdi: “— Bütün Avrupa hükümetle- rile telefon meselesi için yapılan Fahri Bey, bir cok şikâyetlere sebep olan İstanbul telefon ücret lerinin fazlalığı hakkımda da şun- lâkadar olanlar da sade Türkler, Bulgarlarla Yunanlılardan ibaret- tir. Türkiyenin her iki memleket ları söyledi: “— İstanbul telefon şirketi ta- rifesini İngiliz lirası esasına göre tespit etmişti, Pek tabiidir. ki in düşmanlığı olduğu için bu suretle şehadet ettiğini söyledi. Diğer sa- hit Şemsi Efendinin hüviyetinin Çorum ve Mardin polis dairelerin- müzakereler, Rusyadan madası bitmiştir. Balıkesir üzerinden İz- mire çekilecek telefon hattının bü- | İ tün malzemesi gelmiştir. Mayıs- i ile olan son derecede dostane mü- nasebatı nazarı dikkate alınırsa buradaki gayri askeri mıntakala- rm kaldırılmasında da en küçük mes'uliyetler altına girmiş olur,, demiştir. İngiliz başvekilinin bu sözlerile tehdit ettiği devlet Fran- sadır. i il ) | İ Bu vaziyete göre İngiltere, İtal- ya, Almanya Fransaya karşı Av- rüpa nizamını, milletler haritasını yeni baştan değiştirmek maksa- dında birleşmiş bulunuyorlar. Şu halde Fransanın bu yoldaki tekli- fi reddetmesi bugün olmasa bile yaşın için bir harp başlangıcı ola- bilir, Bununla beraber muahedelerin tadili yalnız dört devletin kararı - na terkedilecek olursa bunun neti- cesinden de ne gıkacağmı tahmin etmek gene mümkün değildir. Ce- nevre silâhsızlanma konferansın - da cereyan eden müzakerelerin a- lacağı istikametle varacağı karar- lar da dört devlet arasmda ittifak veya ihtilâf vaziyetinin neticesine bağlıdır. Şimdi hülâsa edelim: Üçler it- tifakı emri vakidir. Mesele dör - düncü devletin, yani Fransanın bu ittifaka iştirak edip etmiyeceğin - dedir. Büyük devletler niçin kü- çükler aleyhinde ? Üç büyük devletin arala - rmda birleşerek dördüncü büyük devlet olan Fransayı kendilerile beraber hareket etmek için icbar eder bir vaziyet almalarında siya- si sebeplerden başka iktisadi bir âmil vardır. Bu da son zamanlar- da Avrupa iktisadi ve mali buhra- nma küçük devletlerin sebep ol duğu şeklinde bir kanaat hasıl ol- masıdır. Malümdur ki'umumi barpten sonra Avusturya ve Macaristan bütün bütün parçalandığı, bir çok küçük devletlere ayrıldığı gibi Le- histan, Estonya ve saire gibi diğer bir takım yeni devletler yaratıldı. Fakat bu devletlerin meydana çık- ması büyük devletlerin zararları - na oldu. Zira bunlardan her biri kendi hudutlarımda ayrı ayrı güm- rükler yaptı. Yüksek gümrük re- simleri koydu. Beynelmilel ticare- #i müşkülâta uğrattı. Siyasi mevcu- diyetlerini muhafaza etmek için büyük masraflı müdafaa teşkilât- İarı yaptı. Sonra aralarında züm - eler teşkil ederek filân veya falan devletin Avrupadaki siyasetine yardımcı olmağa başladı. Bu su- retle de büyük devletlerin silâhla- Tanı arttırmalarma sebebiyet veril- di. İşte bunun için şimdi Avrupa Büyük devletler sonradan meyda- na gelen küçük devletlere karşı ri istenen şahitlerin sür'atle gönderilmesi icin alâka - dar dairelere haber verilmesine, Musanın mubakemesinin nisanm | dördüne, Tunuslu Habip hoca, Er- baalı Osman, Bartımlı ve Hasanın muhakemelerine ait şahit ifadelerinin sür'atle gönde - rilmesi için yerlerine haber veril - mesine ve bunları muhakemeleri- nin muhtelif günlere bırakılması» na karar verdi. toplandılar. mevcut olan ittifakı yeni bir şekle den tahkik edilmesini istedi. Mahkeme; istinabe ile ifadele- ifadelerinin Feyzuilah Vekiller heyeti Dün toplanarak acele işleri görüştü ANKARA, 30 (Hususi) — Vekiller heyeti bugün toplandı. Bayram tatili yapılacağı için tek- rar toplanılıncıya kadar geri bı - yakılması caiz görülmiyen acele işleri müzakere etti. sinirlenme halleri gösteriyor. Bi- naenaleyh muahedelerin tadili ce- reyanı üzerinde bu vaziyetin de ayrıca tesiri oluyor. Küçük itilâf niçin gömlek değiştirdi ? Hatırlardadır. Bundan bir, bir buçuk ay evvel Çekoslovakya, Yu- Romanya devletleri Aralarında O zaten goslavya, koydular. Bu yeni ittifak mucibin- ce küçük itilâf devletleri dahili i- dareleri noktasından muhtar ve müstakil oluyorlar. Fakat harici siyesetleri itibarile tek bir devlet haline geliyorlardı. Bu üç devletin harici siyasetçe tek bir devlet gibi hareket edebilmesi için müş- terek bir meclis yaptılar. Simdi küçük itilâf devletleri dört büyük devletin birleşerek Av- rupa siyasetini idare etmesi proje- sinden bahsedilmeğe başlanınca hep birden bağırıyorlar: “Biz üç küçük devlet birleştik. Tek ve bü- yük bir devlet olduk. Böyük der- tan itibaren bu hattın yapılmasına başlanaacktır. Balıkesire kadar uzanacak hattın yapılması Ağus - tos nihayetine doğru, Balıkesirden İzmire çekilecek hattın da Teşrini sani nihayetine doğru bitirilmesi i- çin azami gayret sarfedilecektir. Bu hat İzmiri Balıkesire Ankara ve İstanbula bağlıyacaktır. Bu su- retle İzmirden Bursa, Eskişehir, Yalova ve Edirne ile de görüşmek kabil olacaktır. Bundan başka, Avrupa hükü - metlerile cereyan eden müzakere: ler bitmiş olduğundan Ankara, İstanbul, İzmir, Bursa, Edirne ve ANKARA, 30 (Hususi) — Türk tayyare yolları hakkındaki kanun Millet Meclisi Milli Müda- faa Encümeninden çıkmışlır. Ci- heti maliyesi için maliye ve bütçe encümenlerinde müzakere oluna * caktır. Ondan sonra heyeti umu - miyeye gidecektir. Kanunun e - esasları şunlardır: Hükümet tayyaresini ve tay - yarecilerini tamamen kendisi te - darik edecek ve kendisi işletecek - Bunun için heyeti vekile em - rinde olmak üzere (Seyrisefain gibi bir müdiri umumiye tevdi o - lunacaktır. Bu teşkilât ta OMilli Müdafaa Vekâleti emrinde bulu - nacaktır. Fakat bu teşkilât as - keri Milli Müdafaa fabrikalarile, bu teşkilâta kârsız yardım edecektir. Bunun teşkilâtı için Ankara ve İstanbul ve İstanbul — Bağdat ci- hetine gidecek havai yollarm tel- tir, letler bizi de yanlarma almalıdır,, | siz istasyonları, tayyare istasyon- diyorlar. ları ve bunlara mümasil ihtiyaç - Bu davalarının müdafaasımda | ların teessüs ve teşkili masrafı al - da Fransayı kendilerine yardıme” | tı, yedi yüz bin lira tahmin edili - buluyorlar. Anlaşılan küçük itilâf | yor. devletleri daha evvelden (dört Ayrıca işletme ile tayyarelerin devletin ittifakı) projesini hisset - | yıpranma ücreti, makinist, tay - mişler, kendilerine de bu projede yareci ve benzin ve saire masraf - Huhranından sıkmtıya düşen bazı | bir yer bulmak için bir birleşmelları için de senede altı yüz bin plânı kurmuşlar! M.A. lira tahmin olunmaktadır. Eşyadan beher yolcudan ne değil, sivil mahiyettedir. kendi. vesaitile, | giliz lirasınm kıymetten düşmesi tarifede tenzilâtı icap ettirir. Bu hususta ve yapılacak tenzilât rak- kamlarla gösteren bir proje hazır- lanmış, devlet şüraşma verilmişti. Preje devlet şürasında tetkik e- dilmiş ve vekiller heyetine veril - miştir. Bu iş ağlebi ihtimal 15, 20 gün içinde müspet bir neticeye var mış olaacktır. Projemizde tespit ettiğimiz esas ve rakkamlar hakkında şimdiden bir şey söylemeği doğru bulmuyo- rum, Fakat netice İstanbullulara bir tebsir mahiyetinde olacaktır.,, , ilhan ürk tayyare yolları hakkındaki kanun Müdafaa vekâleti emrinde bir umumi! müdür tarafından idare olunacak kadar ücreti nakliye alınacağı kanunda tayin edilmemiştir. Bu cihet ayrıca heyeti vekileden çı - kacak bir talimatname ile tespit olunacaktır. Her ne ücretle naklolunursa o - lunsun, vereceği ücret dahilinde beher yolcunun beş bin lira üze - rinden sigortası yapılacaktır. (Hususi haberlerimizin de- vamı 9 uncu sayıfamızda) e Avukatlar (Birinci sayıfadan devam) Hilmi, ikinci reis Mekki Hikmet Beylerle inzibat meclisi azasından Osman Nuri ve Ömer Faruki Zey- lerin tekrar ayni yerlere seçildik - leri anlaşılmıştır. İnzibat meclisin. deki diğer sekiz azalığa da Salih Zühtü, Cemalettin Fazıl, Hüsnü Nuri, Ali Galip, Hamdi Halim, Halil Fevzi, Hâşım Refet, Rifat Ahmet Beyler intihap olunmuşlar- dır. İntihaptan sonra, toplantı bit - miştir. Yeni kazanç kanununun avu - katlara ait kısmınm tatbikini ko « laylaştıracak hazırlık işile, dün seçilen heyet, pek yakında meşgul olmağa başlıyacaktır. Yeni baro inzibat meclisi, önü- müzdeki Salı günü ilk toplantısını yapacaktır. bir mahzur hatıra varit olmamak lâzım gelir. Mehmet Asım Istanbul sporunun teftiş neticesi (Birinci sayıfadan devam) ve intizamla çalıştıklarını gördüm. Klüplerin saha ihtiyaçlarını gör - mek icin mıntakaca çalışılmakta- dır. Fırkanın yüksek himayesi ve vilâyet ve belediyenin azami mü - zahareti sayesinde yakında bir kaç semtte Fenerbahçeayarmda sa- halar UCUN gerili LİLA. İ Beşiktaştaki Çırağan sarayı veo havalideki klüpler icin tam bir spor sahası haline getirilmek üze- re faaliyete başlanmıştır. Toprak tesviyesi yapılmaktadır. İstanbul cihetindeki klüpler içinde Beya- zıt meydanmım bir kımsından isti- fade düşünülmektedir. Umumi İ merkezce bu husus için teşebbüsa- ta geçilmiştir. Kapalı sahalardan yalnız Fa- tihteki Türk gücü ile Kumkapr | klüplerinin vücuda getirmiş olduk İ ları idman salonlarını gezdim. Sırf müessislerinin teşebbüsile vücuda getirilmiş olan bu salonlar- daki intizam tebrik ve takdire şa» yandır. Fatih civarmda ittifaka dahil olmuş klüplerden bazıları - nın Spordan ziyade müsame - relerle uğraştıklarmı gördüm. Spo run faaliyetini ihlâl edecek her türlü hareketler spor inzibatma zarardan başka bir şey değildir. Spor maskesi altında klüplerin müsamerelerle uğraşmaları kat'iy- yen caiz değildir. Futbol lig maçlarına hararetle devam olunmaktadır. Bu seneki çalışma tarzı geçen senelere göre daha ciddi, muntazam, sükünetli olmaktadır. Milletimize yeni ve parlak u- fuklar açan büyüklerimizin her sahada olduğu gibi sporda da işa- ret eylemiş oldukları esaslar da- hilinde büyük bir imanla hedefe varmak gayemizdir. denen ve milli heyecan itibarile hazırlamak ve Türk sporuna dahil bulunduğu medeniyet üzmresi i çinde yüksek bir mevki temini için siplerinin tamamen benimle ber#” ber olduklarına eminim. Sporcul#* rımıza muvaffakiyetler dilerim. Umumi merkezde yeni nesli be- / çalışılmaktadır. Cok kıymeti hai? * olan bu esasta bütün spor münte“&