21 Mart 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 4

TosmaNLI DEVLET İĞLÜRKENİ... > Mabarriri Celâl Nari * Uktibas maki! rercüme Hatlin sahfhadar Nİ 0 Kaybettiğimiz Türk eleri Osmanlı İmparatorluğunda A- ls karışmıs Türzlere, Rum - sa karışmış Türklere Bulgarlar a Arna ru. arla. karışmış Türk | € e tesadüf edilirdi.Bunlara, m» nizle, (ekalliyet (o Türkleri) ğim. Bu tip artık Kalmı - » Kaybettiğimiz yerlerden bu - gelen mühacirlerin ise git gi- de hususiyetleri zayi oluyor. Şu cümlelerimi biraz karanlık, yahut kapalı buldunuz. Fikrimi izah edeyim ve misaller getire - yim. Halep, hem Türk, hem Arap bir vilâyetti. Girit, adalir hem Türk, hen Rüm. Pizren, Debre, hem Türk, hem Arnavut. Âdktler karışmış, diller birbirinden mü - teessir olmuş, âile münüsebetikri çoğalmış. Bunun için Rumelili ve Adalı, Könyalk ile Ankaralıya, Antakyalı, Kastamonulu ile Tra - bazonluya büsbütün Benzemez. Rumlarla karışmış Türkler hak kında malümatım fazla olduğun - dan şu yazıda biraz onlardan bak sedeceğim. | lim. Yani demek istiyorum ki, vak tile, Osmanlı devletinin o adalara sahip olması haksız değildi. Adalar şu kısımları ihtiva e - | der: 1) — Anadoluya yakın olan- | lar (Sabık Cezayir Baliri Sefit vi- | lâyeti) ; 2) — Yünanistana yakın olanlar; 3) — Girit; 4) — Kıb - ris; 5) — Yedi adalar. 2) mümaralılar Yunan istikisi- İ le elimizden çıktı. İsimlerini bile unuttuk. Bunlardan bBaztlarının adaları ya Türkçe idi yahut Türk- çeleşmişti. Bu isimleri coğrafya za edemedik. Meselâ İstendi! (Rumcası Tinos); Nakşe (Nak - sos) Çuha adası (Cerigo) ; Eğri - boz (Halkida). Bunlar tarihte Kaldi. Şu tarihi Türk isimlerine karşr #ankörüz. Garip değil mi? Sabık Cezayir Baliri Sefit vilâye- tinin, düne kadar bize sit ve kıs - *| mem Türklerle meskün bu adala- rın: Türkçe isimlerini Bile unutu - yörüz. Hepimizin bildiği, tanıdığı bü Cennet gibi adaların, bâzan, Renesâns devrihde Akdenize hâkim iki İtalyan Cümbüriyeti Ve “nedik ile Cenova adaların sultanı idiler. Akdenizde bu iki devletten ruhsatı olmıyan gemi, sefer ede- mezdi.Fakat Türkler şanlı bir do- nanme yarattılar. Venediğin meş- hur Amirali Andrea Doria'yr yere serdiler. Hâkimlik İtalyan Cüm » huriyetlerinden Türklere (o geçti. Barbaros ayrettinin şu münase - betle ismini tebcil edelim. Bütün adalar bizim oldu. Bun ları alıncıya kadar dedelerimiz pek çok savaştılar. Meselâ Kandi- ye muhasarası tam 25 sene sürdü. Oralara yerleşen Türkler kâmilen muhariptirler, Fetihten sonra da, daima, hayat mübarezesinde sa- vaşmak mecburiyetinde kaldılar. Eğer o Türkler pek mahir, mü - debbir, muktedir, keskin kimseler olmasalardı Rum ekseriyetleri a - rasında dayanamazlardı. Erirler di. Asırlardam beri harp: veyahut iktisaden mö-adele halinde bülu- nan Türkler... Rum diyip te geçmeyiniz. Rasm;, son. derece muktesit. ve tilki huy - lu tüccardır. Yahudiden beter tüc- cardır. Zamana çok uymuştur. Şu dakikada, dünyanın her köşesin - de, Amerikada ve Hindistanda © Cenubi Afrikada ve Avrupada, Yemende ve Asirde, Habeşistan - ve Romanyada, Tatavlada gör düğünüz bakal Vasil'e, Galatada Bahçekapısında kendisinden el'a- © man dediğiniz haram yeyici Pan- — delâkiye rastgelirsiniz. İşte, bir Türk cemaatinin onların arasın * da yaşıyabilmesi canlılığına delâ- let eder. Bu Türk kolonileri ada * | larda yalnız hükümet kuvvetile - dayanmıyordu. Aklına ve koluna Türk gazetelerinde isimleri Rum- cw olürak geçiyor. Meselü Dahili- ye Vekili Şükrü Kaya B. in mem- leketi' İstanköy'e (Kos) odemek! haktam revarmı? | Bu adalar (ve Girit), gerçekten güzel, zengin, mühim noktaladı. | Rüm ahalisi ise sair Rumlardan | belki üstündü Giritli, Midilli, Rodoslu; Sakızlı, İstarnköylü, Lim nili Türkler de, herhalde, hayat mübarezesinde kavrulmuş, mu - zaffer olmuş kimselerdi. Türkleri denizcidir. Zeytin ya - ; gndan, balıktan çok hoşlanır. Dünyanın her yerinde adalda- rın kendilerine mahsus bir takım meziyetleri olur.. Nitekim İngiliz - ler, Japonlar bu meziyetleri haiz - dir. Bizim Giritliler ve adalılar da öyle w. Girit müslümanları, vaktile, ada ahalisinin üçte birini teşkil ederdi. Lâkin emlâkimticte'ikisi kendileri- ne aitti. Dilleri Türkçe olmıyam bu Türklerin dini selâbeleri, milli hammiyetleri ilerideydi.. Rumr- lerlarla daimi mücadele halinde yaşadılar, Hiç kaymasamadılar. . Kaybedilen dile mukabil hamiyet» ten çok kazanaları bir garibedir, Rodoslumlar, Midillililer, İstan- köylüler Türkçe konuşuyor, lâkin Rumcayı da bilirler.. İstanbul Er- mehilerinin iki dilli olmaları ka - bilinden, milliyet, din, &selâbet, hammiyet noktaları müstesna ol - mak üzere maddi kabiliyetleri ve bazı âdetlerde Türkle Rum ara - Rumca ölan Türk: Giritli müslü- man... da istinat etmekteydi. Adalara yazık oldu. Görüş nok- tamı size anlatayım: Bir yerin hangi devlete ait ol « duğunu tayin için birinci yol şu - dur: Ora ahalisi hangi milletten - 'dir? Türk ise o mahal Türkiyenin olmalıdır; Rum ise Yunanistan. Lâkin bu terazi kâfi değilidir. Bir de mülki tamamiyet var. Adalar Anadolunun birer parçasıdır. Bu #tibar ile o yerlerin sahile merbut © olması tabii idi. Fakat olan oldu. © Muahedeleri tenkit edecek deği - Dik Türkçe olan Rüm: Rumeli - de gağavuzlarla hıristiyan Kara - manlılar.. Ne tuhaf manzara: Bir tarihte, New York'ta, ufak bir va purda bulunuyordum... Karşıma i- ki Karamanir Rum geçti.. Öz dili- müzle Türkleri öyle bir zemettiler ki sormayınız. Türkü zemetmeğe Türkçeyi alet ediyorlur. Giritliler de böyle.. Kalp, bis, merbutiyet itibarile O bir Giritli müslüman, bir Giritk hevistiyanın pek fazla muhalifidir. Birlikte ya- şıyarı bu iki onama b Ki a ad kitaplarında bile, eyvah! muhafa- | Roma, Lâtin âdetleri gerek! | Türk, gerek Hiristiyan adalara | gok nüfuz etmiştir. Meselâ ora| sında cok vakmk örülördü. DK | VAKTT 2 Matmazı /Sabte pasaportla gittiğinden | po.iste bugün dinlenecek Yunanlı aktör M. Pâpas tarafın dan.tayyare ile ve sahte pasaport- la Atinaya kaçırıldığı iddia ediler Matmazel Şorüri tekrar İstanbula dönmesi üzerine Kakkinda kanuni İ müsmele yapılmasına karar veril: miştir. Matmazel Şor sahte pasaportla hudut harici çılamakla maznun - dur. Zabıta tahkikat evrakı Hazırlanmıştır. | dilecektir. Onlar Matmazel Şorun sahte pa sâportla gitiğinin farkında olmu - kendisinden gizlediğini söylüyor - lar. Bulükirdiyi Adliyenin dinle - yip dinlemiyeceğini ileride anliya- cağız. iskân sui isiimalinden mevkuf kimse kalmadı devlet şürasınca muhakemelerine karar verilen yirmi kişiden altısı mevkuftu. Bunlar da serbest bas İsrlmişlardır. Hepsinin muhakemeleri;, keidi- leri, mevkuf olmıyarak yapılacak- | edir bir sıra dağlar Year İ Daimi bir küreş.. » 3 4 Adaları bildiğim için şu satırla- İ rı yazdım. Diğer mıntakalardan ayni sa - İ lâhiyetle bahsedemiyeceğim içi i sözü kısa kesiyorum. Fakat mese- le tahilile lâyıktır. Cehapta Arap Irkla Türklük, Kosova ve Manastır vilâyetlerinde Türklükle Arnavat- i hik çok girift oluyor. Dikkat ettiniz mi? Rümelinin bazı yerlerinde Bulgar, Yunan, Arnavat dilleri Türkçenim nahvi- mie tesir etmiştir. — Yoktur ki. ne yapayım. — Söyledim ona.. Dedi bana... Ağrıyor başım, onardı saati.. Yi - di yoğurtu... Şu tertip Türk nahvine uygun delğildir. Bunün gibi Rumelinin sair unsurları da Türklerden bin - lerce kelime ve bir kaç nahiv kai - desi almışlardır. Debreli Türkle (İskenderunlu Türk.. Biri Arnavada çalıyor; & - teki Asraba.. Biri, arada sırada: Po more diyor; öteki; Lâ diyor! Fakat, tekrar edeyim, Osmanlı imparatorluğu tarihe in - tikal ettikten sonra artık bu fark- lar çok süremiyecektir.. Nitekim 93 harbinden sonra Tuna vilâye - tinden Anadolunun göbeğine hic » ret edenlerin Tehçeleri, Bugün, büsbütün zail olmuştur. Rumelinin Anadoluya tesiri olur yor.. Aradan zaman geçmekle be- raber gene muhacirlerin bazı â - detleri, bazı hususiyetleri eski A - nadölu halkında tebarüz etmekte- dir. Bu hal umumidir: Avusturya— Macaristan imparatorluğu da par- çalandr.. Saltanat mevcutken Vi - yana şehrinin Almanlığı baki ol- makla beraber onun biraz da Slavlığı inkâr edilemezdi. Fakat Slavlar ayrıldılar. Kabil midir ki bir müddet sonra Viyanada Slav kokusu veya boyası tutunabilsin? Bir aralık Yunanistanda, Ro * manyada, yakmlarda Bosna — Hersekte Türkün gölgesine her köre bucakta tesadüf (edilirdi. Şimdi öyle mi?. Celâl Nuri tarafından yapılan | Bügün Matmazel Şor-istievap'e. ||: diğmi, M. Papasın bu pasaportu /h İskün sui istimali işinden dolüy || BORSA (Hizelarinder yıldız. işareti olanlar. üzet “erihde 20'mantır müşte olsmlardir Rakktmler' katjanış Giyarlarığn gösterir (Satış) #20 1. Rrâmsiz 170 *. sıjbrAv #1 Steelin *#i Dola #90 Lirik “1 Zolner #20 (. Belğike İL ri Bet 20 Drahmi 50 | 930 Ley #20 isviçre <2 yi #20 Lava 20 berainn *1 Flor *, * Meğdiy #20 Kurot Çek ME 1 © Bunlinot *Nev-Yör * Milano e irdiksel 4478780 2.1025 Bms #14ği8 1AdIIS0 bars ia # Atina #Cenevi Sofya # Amsterdar Iş Rankas » Anadolu Reji Şir. Bayer» Tramvay UÜ. Sisor mont Çiment A Ünvon Dey Takviller i istikrazlar Biekirik sn dahili 06— Tramvay e Sark Hiyollar 506 | Trim e DMivah bade “9 80 Gümeükler ». 5s5 | çalt Saydi man gay | Anadal. Bağdar 135 | #Anadoja 1! sA. Mümesi DE 420 S5 Mk 43,50 Askeriye 0 Jİ Hukuk talebesinin çayı Hukuk Talebesi Cemiyetinden : Hukuk talebesi cemiyeti, 23 Mart 933 Perşembe günü saat 16 da Maksim salonlarında 931 - 982 mezunları şerefine bir çây vere - cektir. Mezun arkadaşlar davetiyeleri- wi fakültede cemiyet ikinci reisi Hilmi Arif Beyden almaları ,fica “olümür” Kmnen Halkevi konferansları İstanbul Halkevi Reisliğinden 23 Mavt Perşembe günü saat (17) de Ressam Nazmi Ziya Bey tarafından (Ressam hoca Ali Rr- za Bey): hakkında bir konferans verilecektir. Herkes gelebilir. Bu münasebetle Halkevinin alt | kattaki salonunda bir sergi tertip edilmiş ve üstadın yüz elliye yar kın eseri teşhir edilmistir. Sergi | 8 Nisana kadar her gün ziyaret | edilebilir. Duhuliye yoktur. Kikikmeiğlkmiz > Deri ve barsak Tayyare Cemiyeti İstanbul şu - besinden: Kurban bayramında teşkilüt p fiat haddi, Büyüler görüldüğü takdir de ihalesi yapılacaktır. Taliplerin şartnameyi görmek üzere Cağal- oğlumdaki şubemize müracaatları ilân olunur. Düzce Asliye Mahkemesi Sul Eu uk Daiyesineiemz Dilzcede avukat Hüseyin Kâzım Boy ile Düzdenin Çarkez aynilı karyesinden Aptulink oğlu Ahmet zvtesi Safiye Ha Bin. vekiii izm Bey ve o Dilğesnin Burbmiye mirlenileihden mütevetia kafir İstemi fendi vereneleri “evoesi Misli » met ve buzkei Sâdiye ve Hüsniye Ha nımlaria oğlu Ağtuselim Efendi meys- nelerinde imütekevvin tülel şuyu dava - sizden dolayı — Miümetgillermem — weçiul bulunduğu anlaşılıp ilânen tebtiğit © İM ama vağmen gelmeyin müddenaleyhelr - Gn Rümiye ve Sadiye Hennhlar. hak - larında gıyap karası ültihez ödilmiş ve muhukeme (İ/Nisan(#83 tarihine müsa dr Climate günü slat 154 TAE e- Gütniy öldeğukdan tarii Medin “itin -| sin beş yür Yürhde Yiraz iznertiile, H takdilda Muhakemeye kati ediİmiye- cekleri guyap aranı makamına dalma Gi. | ak, Sineme, JİSA ORAN, | — 15 kanser A Mares (TAKVIN Salı Çarşambs! 2 Mir 22 Ma 24 Zilkade (o 25 Zilk 6,04 si ii 13 “3 isen Le 19,$1 404 bah" namazı Özle namazı tekme saiağı Akigam nimâz Yatsı namaz İrosak Yılın geçen züüler kalan Di HAVA — Yeşilköy Asheri PAS, sinden verilen malümeta göre, bagün açık ve sakli olkcdlitir. Dünkü sicaklik o ferlh 18, #maz xece, hava tazyikli, 760 milimetre idi, RADYO Bugün ISTANBUL 15 den 1848 e kadar Saz (Makbule nim): — 1846 ten Y0d'e kâdar O 11.30) dam 20 e'kadar Fransa dere Ç milş olanlaçay — 20 den 20445.e kadar Gionet Hüze Plani) — 20445 ben 21 üadâz Hane Abmet Bay — 2130'dan kadar Nitnet, Vahit Hanıma tarafımdan. ni. — 22 den 72,30 & kadar Gramofon, ve Barsa Haberi, Sixt ayari ANKARA (1558 m) 1240 « 1380 Ankampalas orkestresi 1 «180 Örktenee: Olvertüre La Gi Baydak, Pintaüdu Mason, Pantnise #'amoure — 18,40. * 19.10. Geamatan, — - 1940 Viyolencelle konseri (Edip B. tar: dan, — 1046 - #010 Gtamafen — 20, Yhhg haberleri ve have raporu VİYANA (5184 m.) 12.30 Könser — 13,40 Pk — 10 1/36 Şara — 15 Konser — 2d,40 15 Komedi — 2230 Mistenget 45 Konser. t#tPzu (s6 m) 34 Ködser «22 Matlar — roysikd, BÜKKEŞ (3942 Wi) 15"P1Aki — 14 Pink — VB Kölser şârkı — 21,20 Senfonik könee — 2243 tonik konser. A ÇİL m) 71 Haber 23.55, Haber. BUDAPEŞTE (5005 m.) ayl ster md — Mü Km — Balet musikisi — Çigan orkestresi 91.40 Pike — 220 Heber ve Piyaiio. MOSKOVA 1804 m.) 18,10) Hdber — 22 Franarzon 13,15 21,45 Konser — 23 Ka 20,80 2055 “| ri meydan — 28,05 Haber. VARŞOVA (41 m) 40720 Musiku — 20/45 Hnvadis — 26 nik konar — 28.15 Dans, Yarın ANKARA (1065 m.) 1730 - 1330 Ankarapamn Orkestresi 18 - 18,40 Orkestre: Ovverture La hun; Fantalse #amscun gt Dalila, Roma! İ Sans paroler — 1440 - 19,10 Grğmofon 19,10-- 10,40 Dine” suni — ad Gremintan — Ağane haberleri ve Havs vü VİYANA (SIR m) 12,30 Konser 10/Plâk — 16.20 12,55 Konser. MEİYZG (ime mi) TAS Yimmmatile — 7,B5“ommer 18) 14,15 Musiki — 20,15 Musiki — 21 23,08 Haber — 2330 Sent >» Müisiki kanser BÜKKEŞ (GE m) 18 Pibk — i4 Plâk — 15 Orkastre 19,73 Orkustre — 21,20 Piyano — 2208 raap-ikszperi -- 2235 Dana: ROMA (M3 we 21 Haber, Pik — 21,45 tiyatro ve hı BÜDAPEŞTE (5005 m) 10,15 Orkesire — 18 Jazbisi — 3 Plâk konser — 2030 Opera, MOSKOYA (1304 m.) 18,10 Haber — 18,30 Opera — 1930-8 tonik konser — 22 İngilizce negriyat — 28 Knl meydan — 23,08 Huber. İ VARŞOVA (MZ m) 18,10 Plüi — VT Plak — 15 Pk e 3 Harif musiki — 31 Konser — 3820 Konser | 28.00 Dans — 26 Dans ' Istanbul Belediy İ Darülbedayi Senir Tiyatrosu -l | Yazan : Nüsahip zade Celâl Rey i 6 perde tnihi il ml Mualiim ve Talebe gecesi