9 Mart 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 4

Jar da öyle. Ücretler de öyle, O/MANLI DEVLETİ ÖLÜRKEN... ş < Celâl Nuri * İktibas,nakll, tercime hakları mahfuzdur Mubrriri: Anafor kelimesini neden unuttuk ? Meğer pek sahteymiş! | O OGümün birinde İsmail Efendiyi Osmnalı devrinin sonunda ba -| kalemden ya aliyorsunuz, zı mertebe istikrar vardı. Bu istik- | &endi çekiliyor. rar cihan muvazenesinin netice -| (Bu İsmail Efendi Sineklibak- sinden başka bir şey değildi. Bel -| kalda birinin sıkıfılu dostuymuş. ki otuz sene sürdü, lâkin otuz gün: | Her ikisi de vaktiyle kopuklar #- de bozuldu. Evet, bu istikrar yel - | laymdan. Fakat bu dost büyüdül- nız bizde değildi, hemen hemen| çe büyümüş. İktısadiyatta bir dik her yerdeydi. j tatör olmuş. Bir vesikayla, bir pa Meselâ eşya fiatları seneden| soyla bin, beş bin, elli bin, yüz bin seneye, aydan aya çok değişmi » | İira ihsan edebilecek bir radduye yor. Bu sene Baker mağazasından varmış, aldığınız bir ingiliz fanilesi, ge - İşte, İsmail Efendi, ki İsmail; çen sene de, evvelki sene de, da Beyefendi hazretleri olmuştur, bu! ha evelki sene de, ayni yerde ay -! madeni işlelmek üzere ermeniden ni fiata almıştınız. Posta ücretle-| bir Madrabazyan Efendiyi bulur; ri biç kıpırdanmazdı. Vapur ve| yahut Madrabazyan Efendi onu şimendifer biletleri de öyle, Maas- | bulur. Memlekette biber, hardal, yahut İ ne bir miktar tütün yapar, orta bir ge tarçın yok. Bunları getirmiye ko » i Yani bir insan on sene sonraki | yulurlar. Siz halâ kalemde mümey aile bütçesini şimdiden tanzim e yizsiniz. Harp bali. Para yetişmi - debilirdi. yo; çünkü fiatlar ekspres çabuk- ya tahavvülleri bile uslu, a» | İuğuyla yükselmekte, Siz sümüğü- OLM nüzü yalıyorsunuz; İsmail Beye - Bir hükümet memuru, bir ban: | fendiyse orospulara binlik bank - ka müstahdemi, bir ticarethane! notlardan döşek yaplırıyor. kâtibi bile istikbali hakkında emin Ufak, orta, büyük mikyaslarda projelere koyulabilirdi. Gerek dai: | bu içtimai ve iktısadi değişiklik relerde, gerek müesseselerde ani | çok tekerrür etti, Mantar gibi zen terakkiye imkân azdı. “Kıdem,, e | ginler türedi; çam gibi zenginler sasir. “Ehliyet,, büyük bir mann | de devrildi. ifade etmezdi. Bir makam, bir ser- Şu fıkranın başında geçen is * vet sahibi olmak için behemehal | tikrar, o eskilenberi devam edege- yaşlanmalı. Tekalit maaşlarma is | len istikrar acaba ne oldu? “Kı - tihkak için de öyle. Bunun içindir | dem,, esası bir tekme yedi. “Ehli ki, bir müncecim aym veya güne: | yet,, esası da bir tekme yedi. Kı - işin tutulacağını nasıl elli, yüz, bin, | demi ve ehliyeti o olmıyanlar bir iki bin sene evvel hesapla tayin e-! dalavere, bir tesadüf neticesinde derse, bizim babalarımız da, is »| zengin oldular. Siz halâ kalem tikbal hesaplarını öyle emniyetle | mümeyyizi ve borçlu bir mümey « ve katiyetle hesap ederlerdi. yizsiniz. Vaktile siz İsmail Efen- Bilmem ama, bizden evvelk; | diyi hakkile hırpalardınız. O size harpler dünyanın muvazenesini u- | şimdi öyle bir istihza gözüyle ba mumi harp gibi alt üst etmemişti. | kiyor ki! Kendisi ve metresleri 1293 harbinde henüz doğmuş de - | şampanya içinde yüzüyor; zatıâli- gildim. Şu kadar ki anadan, baba: | nız elli dirhem toz şekeri elde et- dan duyduğuma göre bu elim mağ | mek için büyük sıkıntı çekiyorsu- lâbiyet sürekli bir sarsıntıyı mucip | müz. olmamış. Keza 1870 - 1871 Alman Bütün ölçüler alt üst olmuş. Fransız harbinin ve akibetinin ta- | Kimse meslekte (carriere'de) de « rihlerini dikkatle okudum. O hai- | vam ve sebat etmek istemiyor. le de bu derece sarsıntıyı iktısa - | Meslek: Anafor, Zengin olan ola- di, içtimai zelzeleleri istilzam et- | na. Harp memleketlere para geti - miemiş. riyor. Harp insanları zengin edi - Cihan harbi muvazeneyi bilhas- | yor. Hasılı, anafor, “meslek,, de - sa para işlerinde ve bunun netice: | nilen mefhumu öldürdü. sinde içtimai sahada bozdu. Ölçü Zavallılar! Yirmi senedenberi değişti. Teraziler taklak attı. Ba- | tekaütlüklerini düşünmüşlerdi , rometro ve termometrolar çatladı.| Her dakika kıdemleri artıyordu. Maden para gaza münkalip oldu. | Altmış yaşında kendileri, yahut 8- Fiatlar onlarla, yüzlerle, belki| lürlerse haremleri ne alacak? Her binlerle darbedildi. İnsanlar da | gün, kurşun kalemile, bunun hesa- öyle değişti. bı yapar, kâğıt üzerine rakamlar sw Ha, unutmıyalım, yeni bir| dökerlerdi. icada şahit olduk: Anafor. Gelir sahipleri de öyle, Mahru- Anafor kelimesi, eski devirde, | riyetlere katlanarak mecidiyenin meçhul değildi. Arnavutköyünde | üzerine mecidiyeyi katarak ev, a- akıntıya, girdaba anafor derlerdi. | pârlıman yapanları bilirim. Siz de Rumca manası, sadece (o “yokuş, | bilirsiniz. Buna mukabil bakınız demektir. Bu eski medlülden bah - | ne oldu?. Biri, para © biriktirmiş, setmiyoruz. Cihan harbinde ve| Osmanlı bankasına, yahut Alman mütarekede anafor. İşte bahse | bankasma, Avusturya bankasına mevzu ettiğimiz ancak budur. yatırmış. Diğeri de ayni miktarda Anaforu şöylece sahneye koya: | parayı kasasında, kesesinde tut - lam ve seyircilere takdim edelim; | muş. Banknot icat olunuyor: Os - Bir kalemde mümeyyiz veya » | manlı bankası, moratoryoma tâbi hut müdür muavinisiniz. oOOdada| olarak paranızı ceste ceste kâğıt belki yirmi memur çalışıyor. Siz, | olarak ödüyor. Her ödedikçe kâ « makamınıza gelmek için yirmi se-| gıdım fiatı düşüyor. Hele Alman neye yakım emek çekmişsiniz. Ma-| ve Avusturya bankasma, Macar iyetinizde sünepe, beceriksiz bir e- | bankasma para verenlerin halini, fendi mevcut ki bunun işinden| şanını liz. Altınlarını ka - memnun bile değilsiniz. Şu (zata | sasında ve tutansa mü » bir isim takalım. İsmail efendi) reffeh, , İord! Biri parasile bendeniz. Nisap doldurmak için | esham ve almış: Sukut! yaradılmış bi Öteki tesadüf bu ya? Kahve, şe - Bu ticarette ne akıl var, ne mantık yar, n; sebat var, ne iktidar. Şu nakledeceğim aynen vakidir: Türklerden bir komisyoncu her s€- gelir temin ederdi. e Buralardan alır, Almanyada Dresden'e gön - derirdi. Almanyada bangerine git- miş, Yüz bin kâğıtlık bir parti al: dığını ve bunu depo etmek şârtile ingiliz lirası alıp; alamıyacağını sorar. Esasen bildiği olan banger: — Memnunen! cevabimı verir. Bizim hemşeri tütünleri © getirir; depoya yerleştirir, ingiliz parasını alınak üzere bankaya gider. İyi bir iş.. 100,000 türk kâğıdı üzerinden yüzde 4 alsa, 4000 eder. Sensyi geçiririz! der. Bankaya gitiğinde, (direktör, İ telöşla: — Aman, arkadaş, o sözünde duramıyacağım, Vakıâ size ingi - liz lirası avans edeceğimi vadet - tim, lâkin, bu sabah maliye nezı- retinden bir tamim geldi, ecnebi parasile avans yasak edildi.. Dizim Türk komisyoncu srkı » le. Tavan, sanki başına çöküyor. Fakat banger: -- Ne telâş ediyorsunuz, axi - Zir”. Bunun kolayı var: Size mnrk olarak avans veririz. Mark borçla: nırsınız. Sonra bankamızın diğer #işesinden o markları isterline tah vil «der ve borçlarımızı öylece ö - dersiniz." Doğru. Böyle yaparlar. Bizim tüccar mark borçlanır. Mark yıl - dırım hizıyla inmiye başlamaz mı?, Bizimkinin borcu ingiliz ol - saydı hali haraptı. Çok şükür ki borç mark üzerinden hesap edili- yor. Yüz bin liralık tütün üzerine yapılan borç altın kuvvetinde o - lan ingiliz parasile değil, “çürük markla tediye edilecek, Emin olu- nuz, bir paket sigara pahasına am- bardaki bütün tütünleri satın al - mış oluyor. Dört bin lira kâra çok- tan razıyken yüz bin liraya kon - muş: İstemeden, haberi de olma - dan. Böyle büyük ikramiyeyi hiç bir piyanko temin edemez. İşte bu haller klâsik memuriyet mesleğini de, klâsik ticaret usul - lerini de berhava etmiştir. Bir ta- rafta çabuk terakki, öbür tarafta çabuk tedenni manzaraları, Hava- lananlar da çabuk çukura düştü - ler. Meğer 'servetleri rüyada visal miş. Bunun içindir ki anafor da serian itibardan düştü. Düştü ama maneviyatı berbat ettikten sonra. Küsuf hesabı gibi hesaplar? Ben şu kadar çalışacağım, ihtiyarlı - ğımda şu vaziyette bulunacağım.. Rıyaziyatın modası geçti, Hiç u - nutmam, pek eski vezirlerden bi- ri hayatında varını, yoğunu ço - cuklarına teslim etmişti. — Ya hanım ne olacak?. Sualine, daima şu karşılığı ve- rirdi: — Onun hayatı emniyet altın - dadır, Kendisine tam 75 altın era- mil maaşı bırakıyorum. Neticede eramil maaşı 23 kâğıt liraya, ya - ni takriben 2 buçuk altma indi. Husuf, küsuf hesabı topalladı! Hele esham ve tahvilâtı olan - lar... Onlarm allah yardımcısı ol- sun, Borsalarda dimdik duran kaç türlü kâğıt kaldı?. Bunlar iskam- bil kâğıdına döndüler. Emlâk, a - kar sahipleri bir aralık güldüler, eğlendiler, dansettiler. Lâkin Şiş- lide, Maçkada, Nişantaşında, A - yazpaşada, bele Taksimde, ötebe- beride eflâke ser çeken yeni apar: tımanlar onları da ağlattı. Bir İş- tanbulluya sekiz ev,, Terazi büs bütün parçalandı. Celâl Nuri ker, kinin, kalay almış Servet! ni ARTISTI Ge Masamöresine iştira « ede Cek vE zengin. ve mükemmel filminde RAGOUEL SUZANNE B'ANC-ETTİ İY trecektir PÖX TURNAM de, Jebol m ilkb.har Kutu ve Fıçı Balık ve diğer maddeler ihraç eden birçok tacirler başka mem - leketlerden, hazır olarak kutu, fı- çı ithal etmektedirler, İstanbul marangozlar cemiyeti dün İstanbul Ticaret Odasına mü racaat ederek bu vaziyetten şikâ- yet etmişler ve Türk iseilerinin himayesi için bunun men'ini iste- mişlerdir. Himayei Etfal İçtimar Himayei Etfal Cemiyetinin Fa IX tih kaza şubesi ayın 10 uncu cu - ma günü, öğleden sonra saat 3 te Şehzadebaşında Halk Fırkası bi- pasındaki salonda heyeti umumi" yesi akti içtima edecektir. Şubeye mukayyet bilcümle azanm behe - mehal teşrifleri rica olunur. MAŞ ŞO İktısadi Devletcilik Geçen hafta Türk iktisatçılar cemiyetinde Ahmet Hamdi Bey tarafından iktımadi o devletçilik mevzuu üzerinde verilen konfe - ransın ehemmiyetle karşılandığın dan bahsetmiştik. Hamdi Bey bu mevzu üzerinde ikinci konferansı ni bugün saat dört buçukta Halke vi salonunda verecektir. Konfe - rans serbest olup her istiyen tara- fından © Tenebilecektir. BORSA Hizalarında yıldız işareti olanlar üzer lerinde 8 martta muamele olanlardır) Rakkamlar kapanış fiyadarımı gösterir Nuket (Satış) Kuroş 1 Kuru» *20 £. Frastiz T1— c Şilin Av © va Pezeta ; eleği bayi si Mark mi Vr vize Deldi m lçiks 1 1 N #30 Dr. M— | “o Bilal 920 terle rome 90 Leva 26.— | #i Alen ağ *f Horin 85.— | si Metldiye 96— #20 Kuron Çek (20. —İ #1 Barknort (o 328,- Çek fiatları (kap. sa. 16) i | Paris 1203 | #ötuka İl ondra 73695 | #Viyana Nev-York #*Maürir #Milâno 63003 | Berlin e Brüksel 2,5030 | #Varova #Atins s0 $1— Peşte e Cenevre (o 2.149750 | #Bükres Sofya &6.1775 | #Belgrat e Amsterdam — (1770 | #Möoskora Esham —mel 2) İş Rankas (oO11.— | Terkos m Anadolu 2380 | #Çimesin Ap 11. Reli 43$.|. Ünyon Mey: 24 Sir. Rayriye © İS, | Sek Den” i Tramvay 480 | oltalya Ü. Sigoru vim Şark m ceza Bömesti 28.80 | Teleton istikrazlar Tabviller ist. dehin o 06— | Elekrik © İs Sark Diyolları. 470 | » Tremvay « DMarahhide 61.— | pare Gümrükler SASİ sânadolu Saydi mahi 435 Bağdat 1174 | #Anadole ti Askerive —İsA Mümessit Istanbul Belediyesi: Darülbedayi Şehir Tiyatrosu Temsilleri : üni em Famiye hb Or ” Bu alişan ı bütün aliisbelm n K Sineması SAHANE MENEKŞELER ile beraber (panyolca ve Fiansızca konuşup şarkı söylediğini görecek ve difi EŞ > Ye halkı Hüney Büüü vi , bütük” dilber “ye MELLE tebessümü Rİ ve GEORGES PEĞLET ” nuha ebesi - Nis hatnaval eğlenceleri - No'laları, TAK VIM Perşembe Cuma | 9 Mart 10 Mart 12 Zilkade (o 13 Zilkadf Gan 1.0 Sabah ödmazm 550 Öğle nsınazı A İkindi namaz 150 Akşam namazı 18,97 Yatsı Samazı 19,05 İmsak 34 Yıha geçen günleri, 04 kalân bl HAVA — Yoyliköy Askeri rasat zindon verilen malümata göre, vügün P bulutlu olacak, rüzgâr şimal kuvetli olarak eeeoektir. Dün en çok srcaklık $, enez 5 dere Hava tazyikli 760 milimetre idi. Bugün 1STANBUL Banat 18 den 1845 kadar $5az (Nebi bu Termail Hakkı Bey), 1845 ten 19,80 Orkenlra 19,30 dan 20 kadar Fransizçk' (Terlemiş olanlara), 29 den 2030 kadaf' (Baniye H.), 20440 dan 21,90 kadar Refik Bey ve arkadaşları, 2130 dan 2 dür Gramofon, Ağına ve borsa hab at ayarı ANKARA (15035 m.) 12,30 - 10,80 Ankarapalas or 18 den 1840 a kadar Alaturka saz, 18,40 19,10 « akdar Gramofon, 19,10 den 1 kadar alaturka saz, 18,50 den 4016 8 | Gremofen, 20,10 Ajans baberleri ve raporları. VİYANA (818,1 m.) 12,30 Konser — 1340 Plak — 1410 konseri — 18,35 Binhma — 14 K 2105 Orkestra konser — 23,10 Bar LKİPZİG (3896 m.) 18 jimnastik — 7,35 konser — 18 40,30 musiki — 22,20 piyano konsef 23,05 haber. BUBRUŞ (394,2 m.) M plâk — 18:28 konser — 20,40 op ROMA (G2 8) 31 haber, plâk — 2148 senfonik BUDAPEŞTE (M5 m.) 10,15 konar — 180 Gigen 19,40 konser — 22,45 Orkestra — 28 gün kenseri . k MOSKOVA (1904 mi 19,30 kubsar — 72 teansizça naşriyöf) 22,58 kızl meydan — 23,05 haber, VARŞOVA (42 m) 13,10 plâir — 16,25 pik — 10,25 11 Koro konser — 21.55 musiki — 24“ Yarın ANKARA (1558 mi) 4 12,30 - 18,30 Ankarapaliş Orkenti 15 ten İT ye kadar Riyaseti cümbuf “4 ' sonik orkestrasının senfonik i den 18,40 « kadar Alatirka saz, 1010 e kadar Viyolon korsseri (Eki B. tarafından) 19,16 dan 19,40 a kada İ turka saz, 1940 tan 20,10 a kadar ders, 10,10 Ajans haberleri, VEYANA (8183 m) 1200 konser — 18,40 pkk — 164 18 musiki — 20,30 musiki — 21,45 25,26 dans. LETPZIG (8808 m.) 745 Jimnastik — 738 pla — ser — 20,35 konatr — 22,30 konaar plâk ve haber, BÜKREŞ (0042 m.) 15 piâk'm 14 pkk 1936 aenfenik Konser — 22,15 konser, ROMA (Miz m.) 20 haber — Zi haber — 7146 2230 kumedi — 38 konşer, BUDAPEŞTE (650,5 m. 10,18 Orkestra — 18,08 plak — 18 2040 opera -- 2430 Konserve IM MOSKOVA (4804 m.) 18,40 konser — 19.80 kanasr bizce geğriyei — 22.55 ismi neye” 28,09 bavadid. > ye VARŞOVA (142 m.) K ” 13440 plâk 4 24 öPkesira konser 4 küfe İsötser — 21,55 senfonik eni gi * gi z ören v gi ih ii h