21 Aralık 1932 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 2
ihanın müşkül vaziyeti VAKI T'ın Hususi Telgrafları Amerika cümhur reisi Mühim bir kanun lâyıhası bir teklifte bulunuyor! Bankalardaki binli Vaşington, 20 (A. A.) — M. Huver, kongreye göndermiş oldu- ğu hususi bir beyannamede Ame- rikanın harici siyasetinin ve bil hassa harp borçları ile cihan ikti- sat konferansı ve tahdidi teslihat meseleleri hakkındaki siyasetinin devamını temin için M. Roosevel- tin teşriki mesaide bulunmasını teklif etmektedir. Amerika Reisicümhuru, borç- rının masraflarını ve bir takım muhacirlerin borçlu memleketlere göndermekte oldukları paraları hesaba dahil etmek lâzım geldiği- | ni ve bu masraf ve paraların ekse- iriya Amerikaya yapılan tediyatı geçmekte bulunuduğunu ( söyle- mektedir. ı M. Hoover, Amerikanm mora - toryom ile her hangi bir milletin lar meselesi ile tahdidi teslihat ve | YaPmış olduğu fedakârlığın iki iktisat meseleleri arasında bir a mislini yapmış olduğunnu beyan tibat tesis edilmesini teklif etmek. | *0istir. be've pek yakmda bir borçlar ko- | in edeceğini ve bu ko- misyon âzasından bir kısmı cis han iktisat konferansma siderek murahhaslar olacağını ve diğer- lerinin de tahdidi teslihat müza- keratı ile alâkadar olacaklarını beyan eylemektedir. iktasadi vaziyet i Reisicümhur borçların karşılığı oi ilga veya tenkisi aley- hindeki mütalealarını tekrar et - miş ve şöyle demiştir: KN “Kongre, bir borçlar komisonu ihdas edecek olursa bunu memnu- niyetle tasvip edeceğim. Vaziyet © kadar isticali âmirdir ki Ame- rika milletinin refahmı temin ve bugün hattâ medeniyetin temel lerini tehdit etmekte olan kuvvet- leri mağlüp etmek için milli tesa- nüde ve teşriki mesaiye fevkalâ - de ihtiyacımız vardır.,, Iktısadi vaziyet O hakında M. Hoover söyle demiştir: 'Dünyanm acilen sarfetmesi lâzım gelen bir gayret kalmıştır kio da meyi seviyesini tesbit Altm mikyası hakkında M. Ho- over söyle demiştir: |, Altm mikaysr beynelmilel te- diyat ile sanayi sahasmda pek zi- yade ileri gitmiş olan milletlerin makitlerinin istikrarı için yegâne — esastır. Munzam para olarak gümüşü; daha fazla kullanılması Mişel bir çok mmtakalarında istikrarın teessüsüne hadim olacaktır. Cihan © teslihatının ( tensiki, iktisadi vaziyet üzerinde müessir olacaktır, Her ne kadar cihan iktısat kon- #etansr, tahdidi teslihat meselesi ile meşgul olmıyacak ise de bu meselede tahdidi teslihat sahasm- daki terakkileri hesaba katmak i- <abeder.,, Harp borçları — Harp borçları kerr hakkın - da M. Hoover, şu kanaati izhar etmiştir: “Bu borçlarm cihanm diğer ik- tısadi kuvvetlerine nazaran ehem- miyeti mübalâğa edilmiştir. Maa- mafih, bugünkü derin buhrana ba zı milletler tediyatta bulunmazlar ve bazı ahvalde yapılacak tediyat ecnebi kambiyoları ile nakdi istk- rar üzerinde pek ağır bir tesir ya» par. p Müşarünileyh, milletler arasın da doğrudan doğruya emtia veya altın olarakn yapılan tediyata iti- raz etmektedir. Zira normal olarak 3 cihetli ticaretin beynelmilel mü- badelelerin pek büyük bir unsuru plduğunu ve Borçlar meselesinin tadiline ge lince M. Hoover şöyle demiştir: Amerikanm yapacağı her nevi fedakârlık, piyasalarda tesbit edi- lecek menafi ile veya diğer men- faatlerle taviz edilmektedir.,, Müşarünileyh diyor ki: “Bize karşı teahhütlerini tutmak iste- miş olan milletlerin bu meselelerin müzakere edilmesi taleplerini is'af etmemiz lâzımdır.,, Ne yapmalı ? Reisicüimhur beyannamesine şu suretle hitam veriyor: “ Evvelâ halihazırda mevcut borçlar meselesi ile meşgul olma» lıyız, saniyen, O ihzari bir takım tedbirler almamız fevkalâde mü- bhimdir.;, e a Bazı mümessiller depek âlâ kongre âzası meyanından ini.» hap edilebilir. “Hamisen, borçlar meselesi ile iktışat konferansı hakkında mü » zakereler 4 Marttan evvel bitmez, fakat cihanın iktisadi . vaziyeti, muvaffakıyet için esas olan ihzari mesaide bulunmasını istilzam et- mektedir. Bu mesai 4 Marttan sonraya bi- rakılamaz. Binnetice, M. Roose- veltin teşriki mesaisini temin et - meği teklif ederim.,, Fırka grupu Borçlar meselesi hakkında Başvekilimizin izahatını dinledi Ankara,20(A.A.) —C,H.F. grupu İdare Heyeti Riyasetinden: C. H.F. grupu umum heyeti bugün öğleden sonra Tekirdağı toplanarak borçlar meselesi hak- kında Başvekil Hazretlerinin iza- hatini dinledi. Bunu müteakip kâtibi umumi Kütahya mebusu Recep Bey Av- rupada yaptıkları seyahata ait mü şahede ve tetkikleri hakkında bir konferans verdiler. yi a ingiliz bahriyesi iran sularına gemi göndermemiş! Londra, 20 (A. A.) — Bahriye birinci lortluğu, İngiltere — İran ihtilâfr dolayısile İngiliz menafiini himaye etmeli Üzere İran sularına bir harp gemisi gönderildiği şayi- mebusu Cemil Beyin riyasetinde | raya kadar tasarruf mevduatı haczedilemiyecek Ankara, 20 (Hususi) — İktisat Vekâleti bankalar (mevduatını kontrol hakkmdaki lâyihanm tet- kini tamamlamak üzeredir. Lâyi- hanın esaslarına göre kanun mev- duatın kontrolünü değil, himaye- sini gaye olarak kabul etmekte- dir. Lâyihada bankalara olan mev * duat, ticari mevduat ve tasarruf mevduatı diye iki kısma ayrılmış- tır. Bin liraya kadar olan tasarruf mevduatı haczedilemiyecektir. İşi ticaret olmıyanların mevdua- tı tasarruf mevduatı sayılacaktır. | Tatili faaliyet halinde karşılıkla” rın muayyen kısmı mevduatın im- tiyazlı karşılığı adedilecektir, B. M. Meclisinde yarın neler müzakere edilecek ? Ankara, 20 (Hususi) — Büyük Millet Meclisinin perşembe günkü toplantısında Çanakkale meb'usu merhum Samih Rifat Beyin vefatı tezkeresi okunacak, İzmir meb'us- luğuna seçilen Kâzım Paşanm in- tihap mazbatası okunarak yeni meb'usun tahlifi yapılacaktır. Ruznamede bundan başka şu maddeler vardır: Milli hükümet bütçelerine müteallik borçlarm kaytlerine ve muayyen müddeti zarfında müracaat etmiyenlerin alacak haklarının sukutuna dair maliye ve bütçe encümenleri maz- bataları, meclisin Eylül, Teşriniev- vel 932 hesabı, kaza ve belediye reislerinin lüzum veya men'i mu- hakemelerine karar vermeğe B. M. Meclisinin tatili Ankara, 20 (Hususi) — İstan- bulda bulunan B. M. Meclisi röisi Kâzum Paşa Hazretlerinin cumar- tesi günü buraya dönmesi bekleni- yor. Kâzım Paşa Hz.nin buraya dönmesinden sonra meclisin yıl- başında tatil yapması görüşüle- | cektir. Soy âdı lâyihası Ankara, 20 (Hususi) — Dahili- ye Vekâleti, soy adı lâyihası tetki- tını tamamlamak üzeredir. Yakın: da Vekiller heyetine verilecektir. Polise silâh atan.. İzmir, 20 (Hususi) — Geçen gün polis Salih Efendiye sebepsiz yere sekiz el silâh atan ve yoldan geçen bir kişinin yaralanmasına sebep olan adamın kaçakçılıktan maznun Abdurrahman olduğu an- laşılmış, Abdurrahman yakalan- mıştır, ihtiyat kontenjan listesi Ankara, 20 (Hususi) — Birin- ci Teşrinden birinci Kânun niha- yetine kadar gümrüklere verilecek | ve umum müdürlükte fazla ihtiyaç için kalacak ihtiyat kontenjanı 2” liste resmi gazetede neşredil- im Kubilây ihtifali İzmir, 20 (Hususi) — Cuma gü- nü Menemende Kublây ihtifal yapılacaktır. İhtifal proğramı tes- pis edilmiştir. Proğrama göre o gün Menemen- de İzmirliler namma nutuklar söy- lenilecek, inkılâp şehidinin mezarı ziyaret edilecektir. Cuma günü İzmirden kalkacak hususi bir tren ihtifale iştirak öde- cekleri Mencmene götürecektir, id yt idare heyetlerinin selâhiyettar olup olmadıkları hakkmdaki me- murin, mahakemat kanunu dör * düncü maddesinin tefsiri talebi, hıfzıssıhha müessesesi için Sıhhat Vekâletine 250 bin liranm sarfına mezuniyet veren lâyiha, Van vilâ- yetinin Muradiye kazasında, ka- rısını elde etmek için Seron adlı birini, kardeşi Hasoyu ve (başka- sına kalmasın!) diye kendi karısı- Güllüyü öldürdüğünden dolayı Van ağır ceza mahkemesinde ida- ma mahküm edilen Abdullah oğlu Ahmedin cezasının tasdiki hakkın- daki adliye encümeni mazbalası, Seyrisefain idaresi bütçesinde 15 bir Tirahık “münakaleva miras a ük iskân meselesi Ankara, 20 (Hususi) — İstanbul İskân müdürlüğündeki sulistimal hakkındaki tahkikat raporu Dahi- İliye Vekâletine gelmiştir. Suüisti- mal üçer kuponlu olmak üzere 92 liralık bono üzerindedir. Ya yp yy di : bir kısmı neler yazdılar ? LT # (Baş tarafı Tinci sayıfada ) > konferanarmdı. “Harp istemiyoruz. fakat harpten İktorkmaz ve ona Hazırız), ire K tnde hâykarışer taklit edercesine “Misir £ da tabinlile harp istemez, fakat bayalyo- X tinin mukafasanı için hurpten çekinmez, > münakalât buna möti i#4 harbin başka 3 yollsrı da vardır!,, şeklinde bir bardak görmek dileğini andıran yazilardn man- £ tik, cdâiyet stanınk ötes olduğu kadar, E eiyaseli en bariz, en esaslı ana batb si ğ zalmiyet arahat olak Türkişe Cümhari- 5 yeti idaresini “Makyavelizm,, maretinde £ görinekte parlak bir cehalet geheseriğiz Biz İsmali Sıtkı Paşa kebinesinin bu gibi muhalefet ve firkacılık his ve hirs a yy alruyacağına, esasen mevcut olmıyan 5 ve Adeta zörlü bir hhdise mâhiyet ve gek £ 4 verlimek istenen meselede Türkiye i slnmazıdaplarıma bütü iyetini, bübas- sn Misrra' Mızerlilâra kurşt samimi vo? inuhabbetir siyasetini “takdir etmiş ) olduğunu eminiz ve yolda bulunan nota- > da Kullanılan Yissam ber türlü dedi ko. $ dlars nihsyet verecek çelilde yazılmış £ olduğunun tnledir edileceğine * insanımız mrder. Notamızı aldı Ankara, 20 (Hususi) — Mr sıra gönderdiğimiz cevabı no - tanm Mısır hükümetine tevdi $ edildiği hakkında buraya ma- i Nimat gelmiştir. £ Misir hükümetince arzına dair henüz haber yoktur. yy yat ayyy yl mütemmim i Yiklne Ül Mısır gazetelerinin ?| değil bir fincan sida fırtına çikarmak, & #le yazılmış olan yazıların besiri aitmda Ş yy Cevabımızın #| tesi cünü, $st telâkkisi $ tesi günü, Sstanbulda | ———“—<“- İngiliz - Iran ihtilafı ELLERİ (Başmakalemizden de kullanabilirler. Bundan baş giltere hükümeti Anglo - Pe şirketinin başlıca hi: dandır. İngiliz bahriye nezaretinin irol işletmek için daha nubi İran mmtakasını tercih miş olmasına gelince, bunun bebi sırf askeri düşüncelere nat eder. Çünkü cenubi İ İngiliz petrol şirketinin fa bir taraftan İngiliz bahri; petrol ve mazot ihtiyacını ettiği gibi diğer taraftan Hi | tan İle Mısır ve İngiltere da bir rabıta vazifesi görür. Af cak şunu da ilâve etmek icap ş i ki, İran petrol membalarını mekten İngilterenin asıl mal petrol almak değildir. Daha iy de gemilerde mahrukat ol kullanılan Oo mazot çıkarm ; Çünkü (mazot) dumansız old0” ğundan bilhassa gemileri dü: nın tarassudundan masun durmak için harp esnasında faidelidir. İşte izah ettiğimiz bu Y. nazari dikkate alınırsa İran hü kümetinin petrol imtiyazmı fet hetmesi üzerine İngilterede !* veran eden galeyanın derhal anlaşılır. Feshedilen imtiyaz mukavel€ mucibince İran hükümeti hâsf lattan (yüzde 16) nisbetinde varidat alıyordu. İngiliz petrol şi keti (1912) o senesinde yaln” (43,773) ton istihsalât yapıyord” (1930) senesinde istihsalât şi 4 Ve EŞTEN era ey Petrol istihsalâtı bu suretle art” rıldığı müddet zarfında İran hü“ kümeti ehemmiyetli bir şikây bulunmamıştır. Ara sıra imtiy# mukavelesinde hükümet hi gösteren nisbetin değiyirlme İüzumundan bahsetmiştir. : Fakat İranda petrol isti hep bu süretle arttırılmamf (1930) senesinden sonra büyü! petrol tröstları tarafından verile karar üzerine istihsalât pek ge) tahdit edilmiş, İran hükümeti petrol varidatı olarak pek az Bundan sonr# hareke şey verilmiştir. dır ki, İran hükümeti geçmiştir. j Esasen İran hükümeti kapili lâsyonların ilgasile ? iktisadi istiklâlini temin için cadeleye girişmişti. Bundan #“ ra yine bir takım ecnebi şirl rin İrandaki hâkimiyetlerine hayet verecek tedbirler aldı. * gibi teşebbüsler ve tedbirler $ısında kat'i bir muhalefet recek kadar ileriye gitmiyen giltere şimdi petrol imti; feshini şiddetle protesto etmi, harp tehlikesi bulunduğunu etmiştir. Diğer taraftan İran kümeti verdiği kararm tal bütün kuvvetile ısrar Bu itibar ile İngiltere — petrol ibtilâfı beynelmilel noktasından çok mühim bir kil ve mahiyet almıştır. Mehmet Dahiliye vekili şehrimizde Ankara, 20 — Dahiliye Şükrü Kaya Bey bu akşamki le İstanbula hareket etti. yük Millet Meclisi Reisi | Paşa Hazretlerile birlikte dönmesi dir.
