20 Ağustos 1932 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 9
Mısırda Türkiye | İranda Prens Kemalettin Pş. Irak Petrolların varidatı sene- Kendisine Teklif Olunan Tahtı kai GU Ri den seneye azalıyor Ağustos tarihli nüshasında neşr TE ettiği bir baş mekalede Kemalist, Kabul Etmemişti Türkiye ve Orta Şark,, namı İran hükümetinin (İngiliz — | göre kumpanyaya, otuz sene evvel Kövalaj .. İ alında Alman müelliflerinden | İran) petrol kumpanyasından vi erin imtiyaz, bugünkü şeraite Yadan, 1 Mehmet Ali haneda- | davet ederek, Mısır prenslerinin | doktor Kruger'in neşrettiği eser | dığı temettüün ansızın düşmesi, | pek muhalif şerait içinde veril ) Prens (Kemalettin Hü- | muhalefeti takdirde tahtı Ağa | dolayısile Türkiye ve Irak müna- | İran efkârı umumiyesi üzerinde | mişti. Bugün ise İranın menafiini Mngğ,P ağanın Tolozda ölümü, | hana vereceğini ibsas etmiş, hat- | gebetlerinden basetmektedir. derin bir tesir icra etti. temin için tedbirler alınmıştır. Bişi, Arin tecasürler uyandır. * ta Ağahan lehindede propagan- | Elırak gazetesi müsteşriklerin 1929 ile 1930 senelerinde kum | Onun için iki taraf arasında mü- kip Vefat i bir hastalığı mütea- © in'ar yaptırmıştı. Şark hakkında bir çok şeyler | panya 5.206,761 ve 4,648,579 | zakereler vuku buluyor. Çünkü idi, Ken e prens 57 yaşında Prens Kemalettin Pş. noktai | bilmekle beraber bir çok şeyleri | sterline varan temettülerden yüz- | hükümet, İranın bu menabiinden, Neyin, Ki N merhum sultan (Hü- bilmediklerini ve bu yüzden bir | de on beş ve yüzde yirmi nisbetin- hi a Amil) in oğlu idi, Tahsi- va 7 çok hatalara düşdüklerini anlat- | de kâr verdiği halde 1931 senesin- Başa, yrupada bitiren Kemalettin —.V | tıktan sonra makalesine şu şekil-| de kumpanyanın temettüü 2 mil- bir müddet, Mısır or- > ey | de devam ediyor: yon 318/717 sterline inmiş, o da — Başkumandanlığını de- Se 2 Türkiye ile Irak arasında ak- | ancak yüzde beş nisbetinde kâr | Ming, Pisti. Fakat prensin ha- İİ dolunan Ankara muahedesi ve | verebilmiştir. Bunun neticesi ola- üm en mühim bir hadisenin ; iki memleket arasında imzalanan | rak İran hükümeti (1,300,000) Ba,» 1917 senesinde ölümü a © | dostluk ikhsadi, ticari iadei | sterlinirat yerineancak (306,000) İngilterenin kendisine Şİ n ; 'İ mücrimin ve muahedeleri, rak | sterlinirat alabilmiştir. Bütçesi- Ken atını teklif etmesi ve ” : b hâkümdarı ile ve Türkiye Cüm- | ni tevzin hususunda petrol kum- Beyi gi teklifi kabul etme- tw > 4 * | hur reisi arasındaki dostluk, Tür. | panyasmın verdiği paraya olduk- diy Abk rensin babası Sö Hi- / © || kiyenin Iraka karşı tam bir sa- | ca güvenen İran varidatım bu de- ates, âs Hilmi paşanın hal'i # || mimiyet ile hareket ve dostluk | vece tenezzülünden müteessir ol- aday” Misir tahtma getirilmiş, & İİ rabıtalarının tahkimini istihdaf | muş ve İran matbuatı (İngiliz — Sonra: prens Kemalett ğ > ME ettiğini göstermekte ve Alman | İran) Petrol kumpanyası aleyhin- eni gelmesi beklen- i m Ma muharririnin anlattığı gibi Tür. | de mühim bir mücadele açmıştır. Mine m ğ lsd “Usır Prens ve Prenseslöri | kiyenin İrak petrollarına karşı | İran matbuatının anlatışına gö- Di gittere me- ... .. | ibtiras beslediğini, veya basra |re İrandaki petrol menabiinin imaye'eden devlet | «zarı üzerinde ısrar ettiği için | körfezinde bir mahreç teminine | 1931 de verdiği mahsul 1930 se iabt, Sultan Hüseyin Kâmilin | çalıştığını göstermemektedir. Tür | nesine nisbetle iki milyon ton faz» Bülldiğ iziiskeşiz / ölanilnnie Si Türkiye ile muharip | biraderi ve bugünkü kıral, prens | kiye, Irak ile arasındaki petrol | la idi, Kumpanyanın neşrettiği Onun için vaziyeti islah için icap M2iyete getirilen Mum be, | Ahmet Fuat Pp. Hzne teklif | meselelerini halletiniş, iki taraf | rakamlara göre vaziyet bunun | eden her şey yapılacaktır. gi İY olan oda tahla geçmişti. Kürtler “namma “çevirilen intiri: | aksinedir. Bu rakkamlara göre iğ “çemiyeceğini ve onun ae gerı? kalara karşı müşterek bir hattı | kumanya 1930 de (5,950,000) | Esasen iki taraf arasmda yeni İn Famıyacağını. bildir. | o Prens Kemalettin Pe., bilhas- | pareket takibine karar vermiş | ton istihsal ettiği halde 1931 de | bir itilâfname hazırlanmış bulu- gilizler de tahtı ondan | sa avcılık ve keşif seyahatleri bulunuyorlar. Türkiyenin sahilleri | (5,750,000) ton istihsal etmiştir. | nuyor. Henüz tasdik olunamıyan am erene teklif etmek | yapmakla meşgul olmuş, Afrika- | ve limanları o kadar çoktur ki | Fakat (İngiltere — İran) kum-| bu itilâfnamenin iki taraf mena- semen ep da, Hindistanda büyük seyahat- | kendisine yeni bir liman aramıyâ | panyası İran hükümetine 306,000 | giini daha fazla temin etmesi bek. e bu sırada Mısır prens- Şi i htaç değildir. Bu itibarla Tür- | sterlinden ibaret bir temettü ayır- a İdi iş mukavemet ve muhale- | !€r Yaptıktan başka Libye çölü- | muhtaç değildir. . z 9 | lenilmektedir. Bör, Di. “İ nüde keşfetmiştir. Merhumun | kiye ile Irak arasında liman, pet- | dığı halde İngiltere hükümetine Hn ihtimaline mebni TE Me a di rol, arazi meseleleri kalmamıştır. | 800,000 sterlin vermiştir. e > için tehditkâr seyahatleri hakkında yakdığı di Iki tarafın hedefi müşterek ve Geçen Temmuzda İran meclisi larının işletilmesinden sonra İn- rinden, Tr Hindistan | yebatsameler çok şayam dikkat: | ütekabil. menfaatleri takviye- | bu meseleyi mezvuu bahsetmiş, | giliz — İran kumpanyasmın daha gahanı Mısıra | tir. dir. Ve ikisi bu hedefi, vatani | Hariciye nazırı da mühim beya- | fena bir vaziyete düşmesi çok akt 5 ir li e a beslbağ natta bulunmuştu. Bu beyanata | muhtemeldir, in mimiyetle tahakkuk ettirmekte . 5 dir.,, Hi TR Asuri askerler Filistinde: a e ee birliği “Tenkil edilen isyan talip dermeyan etmişler, fakat İngilizlerin bunları dinlemi k .. . . . Ay” . - . read le Bİ Asi ibni Rifade kimdi - ibni Rifadenin in, i a ngre .. . : . . . » mi Toplanıyor R müşevvikleri kimlerdir? - Hicaz hü- a gililere sit tayyare yea kümetikat'i bir muvaffakıyet kazandı kıstırmıştır. lr a Bu vaziyet karşısında Asuriler A SİN; ç muhafazasile | terhis talebinden feragat eds | | i i Hicaz ve Necit hükümetine kar- | ku bulan askeri hareketler esna- » aynı zamandâ | rek istenen şerait dairesinde | İP “gri Mİ | şı kıyam eden İbni Rifadenin, hü- | sında İbni Rifade ile oğullarının <1, azıfesini yapmak | hizmete devam edeceklerini bil: | f ya mi İ İkâmet askerleri tarafından muha- | ve dört yüze yakın taraftarlarının » e teşkil olunan dirmişler. . İngilizler de onları z İ | sara edilerek tenkil edildiğini, vu- pi en e geli), lanmaların v aypagei 2 derhal terhisten vazgeçerek tay» R e e z amaa mn Bile; hag yare karargâhlarının muhafaza- see e Filistinde arap “İS- | bunların reylerini almışlar ve | Filistinin istiklâli değil, bütün ül ye a ni sını. gene onlara devretmişler- yl lâlcileri,, fırkası namile YeDi ; kendi beyanatına göre, bunların | Arap memleketlerinin istiklâlidir. İlanda, vi ise rd din bir fırkanın EAA a €V- | hepsinden cevaplar almışlardır. Fırka lideri Avni Bey bu mü- Elimi iş ge. ile Asuriler, Hıristiyan - oldukları velce Mi ve ii Verilen o cevaplarda kongrenin nasebetle şu sözleri söylüyor: almadığ #2 > için, İngilizlerce daha fazla em- | 'mperzalizmin her nevile ppöca” | Bağdatta toplanmasının terviç “Kudüste islâm kongresinin adığını o beyan niyet ve itimada şayan görül- dele etmek ve bir Arap birliği olunduğu anlaşılıyor. Avni Beyin toplandığı sırada kongreye işti- €N müteşekkil kıt'a. | mektedirler. Li yi e fırka- anlatışına göre ekseriyetin fikri | yâk eden Arap murahhasları, aride askeri nizam- | (OHadise bu şekilde bertaraf mn os) ipi ei kongrenin Bağdatta toplanması | evimde bir kaç kere toplanmışlar dir. “Avar “bay i Ekli kiç i hareketlerde bulun- | oldoğu için İngilizlerin Mısırdan ir. Avni, bey ile arkadaşları, | üzerinde içtima ettiğinden kon | y. Arap kongresinin temelini Arap birliği yolundailk adım ö i A 7 irdikleri ümüzdeki © sonbaharda ii e müslüman ahaliye | getirdikleri askerler, tekrar ora- | olmak üzere, bütün Arap mem- Bağdatta eli aktır. atmışlardı. İstiklâl | fırkasının Vâzıyet takınma. | ya iade olunmaktadırlar. | leketlerinin mümessillerinden mü. iii < bütün rücsasıda ozaman bu — biran evvel ter- Mısırdan bir tabur askerin, | teşekkil bir Arap kongresinin Kongre işlerini müzakere İçİn | içtimalara (o iştirâk edenlerden ie sak sebepler | herhangi bir kaza vukubulma- | toplanmasını istihdaf ediyorlar. | Yasin Haşimi Paşa Bağdattan | seçilmişlerdi. Hedefimiz, bütün i ; , ri gi | Bununla beraber Musul petrol- ORANA . , Taş > SAR RE İLEEİLİLE 4 la ME EEE, Ed 4 N dan, Iraka kadar tayyarelerle Avni Bey, Arap ricaline ve | Kudüse gelmiş, neticede iki ta- | araplık olduğu içi la n “rat, er, İngilizlerin bu | nakli, lngilizlerce hava tarihine | rüesesasına mektuplar ve Bü raf anlaşmışlardır. istiklâline Ge Sa erki; eket ederek | kaydolunacak mühim bir hadise | nameler yazarak kongrenin meş- Fırkanın adından da anlaşıla- | davaya ? ği Paşlıyacaklarını sayılmaktadır. gul olacağı 28 mesele hakkında | cağı üzere onun hedefi yalınız di, : de i iğ iin li iie ” “ği “g £
