10 Haziran 1932 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 4

—i — VAKIT 10 Haziran 1932 | Bir müşahede ve tetkik | Darülfünunun eksikleri Profesör Malş raporunda neler yazdığını Kanun projesi — Müşahede ve tecrübe usulü — Talebenin yaşayış tarzı — Fikri inkişaf Üç ay kadar evvel Darülfünun hak- Kanda tetkikat yapmak üzere memle- ketimize çağırılan İsviçre'li Profesör M. Albert Malche, dün akşamki Semplon ekspresile memleketine dön - mek üzere şehrimizden hareket et- miş, Sirkeci istasyonunda Dorülfü- nun müderrislerinden bir çok zevat tarafından teşyi edilmiştir. Profesör Malche, rif vekâletine taktim ettiği raporu hakkında dün Serklduryanda kabul! ettiği bir muharririmize şu izahali vermiştir: — Burada kaldığım müddet zar - fmda Darülfünun hakkında yaptığım tetkikat neticelerini tesbit eden a - poru Ankarada Maarif vekâletine werdim. yüz sayfa kadar tutan Tapor fransızça olarak yazılmış, aynı zamanda türkçe tercümesi de veril - miştir, Rapora ayrıca bir kanun projesi (de merbuttur, Bu proje, Darülfü. nun teşkilâtının nasıl olması lâzım Ankarada Man-| geldiği hakkındadır. Bu projenin ha - Zırlanması zâten Maarif vekâletile mevcut mukavelemiz ienhatındandı. Raporumda evvelâ Darülfünunun halihazır teşkilâtı tetkik edilmiş ve buna göre mütaleat serdedilmiştir. Bundan sonra kendi noktai naza - rrma göre, Darülfünun teşkilitmm nasıl olması lâzrm geldiğini göster - dim, fikirlerimi söyledim. Teklifleri ... Bu hususta ileri sürdüğüm esaslı noktalar şunlardır: Evvelâ çalışma vasıtalarında, yanı neşriyat şubeleri, kütüpaneler ve lâ - bhratuvarlarda * esaslı değişiklikler yapmak lâzımdır. Raporumda, her fakülte için müşahede ve tecrübe € - saslarma müstenit usuller kabulünü teklif ettim, Yani Darülfünun tale - ————— —— —Ç sermayedarlar büyük bir takas şirketi tesis etmişlerdir. Şirket, takas esasını kabul eden hükü- metler nezdinde teşebbüste bu- lunarak faaliyete mek için ii ilencsiletikder. 1 Aldığımız malümata leme de takas id v8 bul etmesi üzerine memleketi- mizde böyle büyük bir takas şir- keti tesisine ihtiyaç hasıl olmuş- tur. rn halı ve tiftik ibra- catına karşı kontenjana tabi ol- madan emtea celbi hakkındaki kararname üzerine böyle bir şir- ketin tesisi zaruri addedilmek- tedir. İstanbul ticaret odası Alman- ye Dresten şehrinde tesis edi- en bu şirketin nizamnamesini getirterek tetkikata başlamıştır. Tetkikatın bitirilmesini müteakip tesbit edilecek esaslar İktisat vekâletine gönderilecektir. Çekoslovakya zirai mahsulât İdhalini inhisar altına âlıyor Çekoslovakya hükümeti ziaat mahsullerinin idbalini inhisar al- tına almıya karar vermiştir. Bu hususta hazırlanan projeye mazaren Çek hükümeti ziraat ve- aşa bugday, deri, un, unma- mulâb, hayvan, at, ve hayvan kam - müteallik bütün mevadın idhalini inhi: mesire inbisar altına İnhisar muameleleri hükümet tarafından tesbit edilecek bir komisyon tarafından idare edi- lecektir. Bütün ziraat ve istihlâk koo- peratifleri ile inhisarla alâkadar tacirler hükümete yardımda bu- lunacaklardır. anlatıyor besi bizzat taharriyatta bulummıya a - Uıştırılmalı, buna teşvik edilmeli, im - kânlar hazırlanmalıdır. Bu, bir Darülfünunla bir lise ara - sındaki en esaslı farkı teşkil eder. Çünkü liseler talebelerine hadise - leri öğretir. Fakat Darülfünunda taharri usulleri, bu hadiselerin ne $ü - retle tekeyvün ettikleri öğretilir, Bütün fakülteler için Söylediklerim yalnız fen ve tıp fakülteleri için değil, aynı zamanda hukuk ve edebiyat fakülteleri içindir, bu fakülteler için de böyle hareket etmek lâzımdır. Raporumda bu nokta üzerinde bilhassa israr ettim. Talebenin yaşayış tarzı Sonra Darülfünunda talebenin ya - şayış tarzile de iştizal etmek Jâzım - dır. Darülfünun talebeleri için To - kantalar, hususi pansiyonlar, spor teşkilâtı vücuda getirilmelidir. Darülfünun talebesi arasında mü - sabakalar tertip etmeli, merasimle nakti mükâfatlar verilmelidir. Bu suretle talebe teşvik göreceği için bü - yük istifadeler temini kabil olacak - tr. Ayrıca mevcut Darülfünun talebe cemiyetlerinden başka muhtelif fa - kültelerin eski mezunları, kendi ara -| yin larmda cemiyetler teşkil etmelidir. Bunun da hariçte alâka uyandır. ması itibarile büyük ehemmiyeti var - dır. Bu cemiyetler haricle temas - Ankara caddesi Faciasının Muhakemesi Idare ettiği hususi otomobili ile Ankara caddesinde Şükran isminde bir küçük kızın ölümü- ne sebep olmaktan suçlu Emin Vafi Beyin muhakemesine dün ağır cezada devâm olunmuştur. Dünkü celsede, simitci Hasanın lehinde şahadet için üçyüz lira istediğini duyan Vafi Beyin iki kardeşi ve alemdar polis merke- zi muavini şahit olarak dinlenil- mişlerdir. Gene dünkü celsede maznun vekili, kazayı müteakip itiraz etmiştir. Hadise tahkikatı. nı yapan müddeiumumi Necmet- tin Beyin şahit olarak celbine karar verilmiş ve muhakeme 26 hazirana bırakılmıştır. Belediyenin manevi şahsiyeti- ni tabkirden suçlu yarn gazete- si sahibi Arif Oruç ve mes'ul müdürü Süleyman Tevfik beyle- rin muhakemelerine dün ağır cezada devam edilmiş ve dava bitirilmiştir. Evvelâ maznunların eski mah- kümiyetleri olup olmadığı bak- kındaki istilâma gelen cevab okunmuştur, buna gelen cevap- ta sadece Süleyman Tevfik Be- mahkümiyeti olduğu bildi- rilmiştir. Bilabara tahkikat kâfi görülmüş ve müddeiumumi iddi- asını serdederek iki suçlunun larda bulunmalı, âdetâ Darülfünun mahitile memleketin münevver züm - resi arasında bir irtibat vazifesi gör - melidir. Hocalar için kurlar Darülfünunda lise ve orta mektep hocaları için kurlar açılması ve on, on beş gün sürecek olan ba kurlar da| tedris usulleri hakkımda malümat| verilmesi lüzumuna da ayrıca işaret ettim, Türk Darülfünunun arasıra ilmi kongreler tertip etmesi de çok fay - dalı olacaktır. Bu Kongreler ve- silesile memlekete bir çok beynelmilel şührette âlimler davet ve ilimle - rinden İstifade edilmelidir. Rapo-- rumun esaslı noktaları bunlardır. Profosörlere gelince .. Darülfünundaki profesörlere ge - Jince, profesörler ilmi kabiliyet nok - tasından iyidirler, fakat belki bütün memleketlerde olduğu gibi içlerin - de mutavassıt krymette olanlarda vardır. Raporumu verdiğim için resmen yazifem bitmiştir. Fakat arzu €- dildiği takdirde raporumda tenvire mühtaç görülen noktalar hakkında yeniden izahat vermiye hazırım. Fakat raporum, nihayet hir münaka - şa mevzuu teşkil edebilir, Raporum ve teklif ettiğim kanun projesi aynen mi, veya tadilâtla m kabul edilecek; bunu tabit bilmiyo - rum. Bu Türkiye hükümetine ait bir iştir. Dartilfünunda tetkikatım esnasın - da müderrisler ve diğer alâkadarlar tarafmdan büyük yardımlar gördüm. Ben, kendileri için bir meslekdaş sr - fatile çalıştım. Fikri inkişaf Türkiyenin fikri inkişafının ancak yirmi, otuz sene zarfmda mümkün olabileceğini zannadiyorum. Ankarada görüştüğüm herkes, Baş vekil İsmet Paşa Hazretleri, Maarif vekili Bey ve diğer zevat, Darülfünan meselesine lâyik olduğu derecede bü - yük bir ehemmiyet vermekte ve bununla meşgul olmaktadırlar. Türk hükümeti, gençliğin yüksek tahsilile de ehemmiyetli surette meşgul ol- maktadır ve meşgul olmak azminde «- dir, Türkiyeden gayet iyi intibalarla ayrılıyorum. Matbuata ve diğer ze - vata, bana, vazifemi kolaylaştırmak hususunda gösterilen yardımdan do - Yayı bilhassa teşekklir etmek isterim. cezalandırılmasını istemiştir, mü- teakiben maznunlar vekili Edhem Ruhi Bey müdafaasını yapmış, mahkeme heyeti müzakereye çekilmiştir, bu müzakere tam iki saat sürmüştür. Neticede, malhı- in suçlular hakkında verdiği karar şu olmuştur: “Yere batsın böyle belediye,, makalesini yazan Arif Oruç Bey dört ay hapse 67 lira para ce- zasına, makalenin intişar ettiği gazetenin mesul müdürü Süley- man Tevfik Bey üçay ongün hapse, 56 lira para cezasına mahküm edilmişlerdir. Üç pala bıyıklı ızbandut başlığını taşıyan havadisin belediyenin Omanevi şabsiyetini tabkiri mütexammin olduğuna hüküm verilmiştir. $onposta sahipleri aleyhindeki hüküm tasdik edildi Sabık Iktısat vekili Edirne meb'usu Şakir Bey aleyhinde neşriyat yaparak tahkir ettikle. rinden dolayı Ankara asliye ceza mahkemesince birer buçuk seneye mahküm edilen Sonposta mesul müdürü Selim Rağıp ve başmuharriri M. Zekeriya Bey- lerle bir sene üç aya mahküm olan yarın gazetesi mesul mü- dürü Süleyman Tevfik B. hakla- rındaki hüküm temyiz mahkeme- since tasdik edilmiştir. Hâyri efendinin muhakemesi devam ediyor Şükrü çavuşu (öldürmekten suçlu Hayri ve Sabri efendilerin muhakemelerine dünde ağır ce- zada deyam olunmuştur. Muha- kemenin dünkü celsesinde Hay- ri efendinin o evvelce mahküm olup olmadığına dair olan işti- tilâma gelen cevap okunmuştur, bu cevapta Hayri efendinin ka- tilden mahkümiyeti olduğu ve bilahara affa oğradığı bildirik miştir. Hayri efendinin vekili, diğer mazmun Sabri efendinin yirmiye yakın sabıkası olduğunu söylemiş bunların sorulmasını istemiştir. Muhakeme bu sabıkaların sorul- ması için haziranın on dördüne bırakılmıştır. fen memuru Kadri bey tarafın- | dan yapılan ehli vukuf raporuna Yarın gazetesi sahip- leri mahküm oldular | Sovyet Rusyaya seyyah celbi için ... Kurulan teşkilâtın Türkiye şubesi. dün M. Gerşater Sovyet Rusyaya seyyah celbi maksadile teşekkül eden Sovyet devlet seyahat ofisi (laturist) in Türkiye şubesinina çılması müna- sebetile, ofisin yakın şark mü- messili D, Gerşater yoldaş tara- fından Istanbul gazetecilari şere- fine dün öğle özeri Tokatlıyan otelinde bir ziyafet verilmiştir, Vakıt, Cümburiyet, Milliyet, Jurnal o Doriyan, Demokratya, Türkişepost, Akşam, Son posta ve Akşam Postası mümessilleri- davetli olarak bulundukları ziya- fette Sovyet sefareti tercümanı Hamat Gümerof yoldaş Rusça konuşan Gerşater yoldaşla gaze- teciler arasında tercümanlık yap- mış, mümessilin söylediklerini Türkçe olarak anlatmıştır. To- katlıyanın . hususi bir salonunda bâzirlanan Zengin bir büfeden davetlilere ikramda bulunulduk- tan sonra İnturist'in mümessili Türk gazetecilerile samimi bir hasbuhalde bulunarak çarlık Rus- yasının memlekete seyyah celbi için hiç bir teşebbüste bulunma- dığını, arasıra Rusyaya gelen ec- nebilerin de sırf kendi me- rak ve tecessüsleri saikasile geldiklerini, evvelden yapılmış hiç bir bazırlık olmadığı için açıldı inkılâptan sonra Rusyada turiz teşkilâtının ancak 1929 senesi” de vücuda getirildiğini söylemi$ Rusyanın tebii manzaralarını W servetlerini uzun uzadıya anlat# rak ecnebi bir seyyahın on, © beş gün içinde Rusyada düny#” »ın en sıcak ikliminden en iklimine kadar her nevi ikli nümunelerini görebileceğini izab etmiştir. Mümessilin anlattığın? göre Sovyet Rusya inkılâpta” sonra Çarlık Rusyasının rüyası8” da bile tahayyül edemiye! fevkalâde faaliyete sahne olmu beş senelik iktısadi plânın tatbik katında elde edilen muvaffakıye Rusyanın yalnız dostları tarafın” dan değil düşmanları tarafında da teslim edilmiştir. Rusya s09 zamanlarda vücude getirilen sta” lingrat traktör, Harkof traktör, Dinyeprostroy elektrik, o Niyni Novgort otomobil fabrikaları gi” bi ehemmiyeti haiz sanayi mü esseseleri itibarile de ziyarete değer bir memlekettir. Sonrs Avrupa memleketleri (şimdiye kadar birçok defa ziyaret ettiği için oraların artık ecnebi bir seyyah için alâkayı tahrik ede" cek hiç bir tarafı kalmamıştır. Halbuki Rusya yepyeni bir âlem dir. Yeni teşekkül eden ve bü tün dünyada şubeleri olan Sov“ yet seyyah şirketi (Rusyayi ziyaret etmek istiyenlere hef türlü izahat vermiye hazırdır. Rusyaya gidenlerin pasaport vii! zeleri parasız yapılır. Grup ha” linde giden seyyahlara ayrıcâ tenzilât vardır. Gerşater yoldaş Rusya hak” kında mufassal izahat verdikten sonra matbuat mümessillerin€ | davetine icabetlerinden dolay! | bilhassa teşekkür ettiğini söyle” miş, bundan sonra ayrı bir sa” lona geçilerek samimi bir neşe | içinde yemek yenilmiştir. İ Amerikada gençlik ticaret odaları Amerikada (Los Ancelos) şeh- ri Ticaret Odasından Istanbul Ticaret Odasına çok dikkate şa- yan bir mektup gelmiştir. Bu mektupta deniliyor ki, Los Ancelos da (Gençler Ticaret O- dası) namıyle bir Ticaret Odası açılmıştır. Bu Odanm maksadı gençleri ticaret hayatına alıştırmak, on- ları olgun ticaret erbabı ile te- mas ettirmek, bu suretle mem- leketin iktısadiyatını yükseltmek: ten ibarettir. Mektupta bu hususta daha fazla izahat verilmekte ve niha- yet Istanbulda da bu bususta Gençlik Ticaret Odası açılması rica edilmektedir. Ticaret odası gelen bu mek- tup Üzerine daha fazla malümat almak için Los Ancelosa müra- caat etmiş ve bu hususta bilhas- sa şunu sormuşlur; — Gençlik ticaret odası nasıl çalışacaktır ? Azası kaç yaşında olmalıdır? Gençlikten maksat ne- dir? Dün Istanbul ticaret odasına müstacel kaydile gelen mektup- ta bu sunllere şü suretle cevap verilmektedir: — Bize göre gençlik 35 ya- şından başlar, Eğer sizin mem- Tuhafiye mağazala“ rında öğle tatili Istanbul ve Beyoğlunun büyük manifatura ve tuhafiye mağazs”| ları birbirlerine rekabet için sa” bah saat sekizden akşam doku”! za kadar dükkânlarını açık bu"! lundurmaktadırlar. Bu mağazalarda çalışan müs” tahdimler uzun günlerde çalışm ya tahammül edemediklerinde” bahsederek cemiyet idare beye” tine müracaat etmişlerdir. Cemi” yet idare heyeti, İzmir ticaret odasının tavassutile İzmir mani” fatura tacirlerinin öğleyin iki s8“ at tatile karar verdiklerini naz3”” dikkate alarak, bu vazıyetin İ# tanbulda da temini için ti odasına müracaata karar ve” mişlerdir. Cemiyetin kâtibi umumisi, müf” tahdimlerin dileklerini — ti odası idare heyetine bild lerdir. m çi leketinizdeki noktai nazar dab* fazla ise, istediğiniz yaştan il” baren odaya aza kayıt edebilir” siniz.,, w Ticaret odası bu hususta kikatta bulunacak ve maya görürse gençlik ticaret oda” açacaktır, İİ <<»<E><><İ m —<<<—<—ş< m «<—ğÇ ğe nn, 2 BA gem Nam e e re ee ”-. sarsa i i i