10 Haziran 1932 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

DOKUZUNCÜ SENE No. 2906 lahlp ve Boşmuharrlri ÎSS» YUNUS NADİ • İDAREHANESİ: : DâyoDonmatnıye karşısında daıreı msbsos* < ] • .... ..... • | Telgraf: İstanbul Cumhurıyet f • \ u l a fPosta• kutueu: N° 246 2236S| T nn Başmuharrlr ; I CICIUII. jahrlr müdUrU ; 2323S idare mUdürü 22365. Matbaa s 2047$ Cumhu 932 bütçesi Meclis 20 haziranda müzakereye başbyor Ankara 9 (Telefonla)Bütçe encümeni bütçe etrafındaki tetkikatım cumartesi gününe kadar bitirecek, bütçeyi tab'a verecektir. Bu vaziyete göre Meclisin 20 hazirandan itibaren bütçe müzakeresine baslıyabileceği tahedilmektedir. f \ CÜMA 10 HAZiRAN 1932 ABONE ŞERAİTİ jMODDEP.JTÜRKİYEİÇİNİ HARİÇ İÇİN: » Seneligi 1400 Xr. : 2700 Kr. ! 6 Aylığı 750 Kr. • 1450 800 3 Aylıgı ; 400 Kr. 1 AylıgTj 150 Kr. | j Brüning'ten sonra Almanya... ~~" DresdenHaziran 1932 Misafir Hicaz prensi yann Ankara'ya gidiyor Emir Faysal Hz. şerefine Muhittin B, Tokatlıyanda bir ziyafet verdi ^ 5 Kuruştur = Nüshası her yerde Siyasî kuruluşuna bakıhnca Al manya; birleşmiş Amerika devletlerini hatırlatır. Anayasaları birbirinden farklı devletler ayrıca tek bir anayasa ile bağhdır ve Reich adı v~ rilen Alman devleti bu anayasanın ı fadesidir. Eski Alman derebeyliği zamanından kalan bu vaziyeti Weimar anayasası değiştirememiştir. Büyük Alman parlâmentosu ya nında Alman birliğini kuran devletlerin ve ülkelerin de parlâmentoları vardır. Almanya'daki iç politikanın belkemiği Prusya'dır. Poîitika yol ları Prusya'dan geçer. Cumhuriyet Almanya'sında bu fikri en açık söylemiş olan politikacı, Dr. Wirth'tir. Ona göre Prusya'yı kazanan bir fikir Almanya'yı kazanmış demektir. Son parlâmento intihaplarında Prusya parlâmentosu çok başka bir çehre kazanmıştır. Millî sosyalistler (Hitler'ciler), Prusya parlâmentosu tarihinin görmediği bir fırka kuvveti olarak ortaya çıkhktan sonra bütün Almanya'da çok derin bir tesir yapmıştır. Millî sosyalist zaferinden sonra Hitler'in gazetesî (Vöakischer Beoabachter), halkın intihap sıralarında beliren iradesini göstererek Reichstag (Al man parlâmentosunun) m hemen dağıtılması lüzumunu ileri sürmüştür. Millî sosyalistler 1918 den sonraki Almanya'nın bütün idare ve politi ka faaliyetini «sistem» sözü ile hu lâsa ederler. Artık sistem değişme • lidir. Brüning'in düşmesi sistem yıkılı sında ehemmiyetli bir adımdır. Brüning'i düşüren kuvvet, parlâmento ekseriyeti değildir. Onu hâdiselerin inkişafında aramak icap eder. Brü ming'in yerine geçen von Papen kabinesi sağ tarafın tanınmış şahsiyetlerinden vücude getirilmiştir. Fakat millî sosyalist kabinesi değildir. Başvekil von Papen, katolik fırkasın dan, yani Brüning'in fırkasındandır. Fırka lideri rahip Kaas ile von Papen arasındaki mektuplaşmadan anlaşılıyor ki: Fırka; kuvvetleri birleştiren bir kabine olarak tanımamaktadrr. Yeni kabine iş başına geçer geç • mez halkın iradesini temsîl etmiyen Reichstag'ı dağıtmak mecburiyetinde kalmıştır. Hükumet bu ehemmi yetli adımı atarken programını da neşretmiştir. Yeni bir AJmanya'nın dirilişi için çahsacağını söyliyen kabine; fırkaların üstünde bir teşek kül olduğunu söylüyor. Yeni kabi neye göre, harp sonrası hükumetleri devlet sosyalismi yaparak devleti imarete çevirmişlerdir. Kompromis politikası yapmışlardır. Halbuki u • mumi hayat böyle kompromis te • melleri üzerine kurulamaz. Dış politakada Almanya'nın başka milletler gibi hür olması lâzımdır. Maliye politikasında, Alman'lık yorganına göre ayağını uzatmahdır. Bununla beraber açığını kapatmak için Dr. Brüning'in neşretmemiş olduğu bazı vergi kanunlarına baş vurulmar mecburiyeti vardır. Asiller sınıfın dan kurulan yeni kabine, ayni za manda, dinsizliğe karşı da cephe alacağmı ve bu suretle manevî hayatın sağlamlaşmasına da çahsacağını vadetmektedir. Bu çok geniş çizgili programın teferrüat şeklini kavra mak çok güçtür. Yeni kabinede Müdafaa Vekilliğini alan Jeneral von Schleicher Al man ordusuna gönderdiği emirnamede şu sözleri tam bir açıklıkla söylüyor: Orduyu Alman sınırlarını müdafaa edecek bir kudrete eriştirmek. Mevcut muahedeleri bir yana bırakmak şartı ile böyle bir müdafaa kudreti yaratmak, hiç şüphesiz, Alman'lığın hakkıdır. Alman'ların silâhları ellerinden alınırken itilâf devletleri de asker kuvvetlerini yalnız iç mü • dafaaya yetişecek dereceye indire ceklerini vadetmişlerdi. Bugün yurdu için söz söyliyecek çağa ayak basmış olan Alman nesli beynelmilel vazi • yeti büyük bir haksızhk olarak duymaktadır. Kuvvetsiz Almanya, henüz temelleri kuvvet üstüne kurulmuş duran beynelmilel politakada nasıl bir rol oynıyabilir? Almanya'nın derdi bir değildir. Aşağı yukarı <%75 i sanayide çalı şan bir milletin mahreçleri altüst eden bir dünya buhranmda büyük sıkıntıları olabilir. Fakat buna temelli bir çare düşünen her Alman politi kacısı başlangıçla netice arasında sert bir engelin yükseldiğini görmekte gecikmez: Versailles muahedesi.. Ve onun nesillerin sırtına yüklediği milyarlar haracı.. M.Brüningbaşvekâletten çok elim şekiide ayrıldı Hindenburg, Başvekili Bolşevizm ithaaı ve istihkarla huzurundan çıkarmış İki tarihî mülâkat Nasıl cereyan etti ? Berlin 9 (A.A.) Başvekil M. Brüning'in istifası ile neticelenen iki tarihî mülâkat, son derecede hailevî bir mahiyet arzetmiştir. DortmunderGeneral Anzeiger'in sabık Başvekilin mukarriplerinden istihspl etmiş olduğu beyanile ver • mekte olduğu malumat şudur: 3u gazetenin anlatışına göre M. Brüning, usule muhalif ve anî bir surette istifaya icbar edilmiştir. Bidayette alman malumat hilâfına olarak 29 mayısta vuku bulan ilk mülâkat, çok kisa olmuştur. Hinden bourg, daha o sabah Neudeck'daki sayfiyesinden avdet etmiş bulunu yordu ve mevcut mesail hakkında kendisine malumat ve izahat vermek istiyen Başvekilin oraya gelmesine müsaade etmemişti. Bir iki dakikalık bir mükâleme • den sonra M. Brüning, artık her nmidin mahvolmuş olduğunu anla • mıştır; zira Mareşal, kendisinin kararnameler hakkında vermeğe başlamış olduğu izahati keserek şöyle demiştir: * Bu kararnamelerin Bolşevik temayülâtile mesbu bir takım dahilî istismar plânlarını ihtiva ehnekte olduğunu işittim.» , M. Brüning, izahatına devam et mek istemişse de Reisicumhur, onun bu izahatına şöyle bir mukabe)ede bulunmuştur: ? Ismet, Kâzım Pş.lar Fenerbahçe'yi Taziye ettiler dün | misâfirler şerefine verilen ztyafetten bir intiba, sağda Prens Valt Beyi ziyaretten cıkarken Misaf irhniz Hicaz ve Necit ve havalisi hükümdarı İbnisuut Hz .nin ikinci oğulları ve Hicaz naibi hü kumetî Emir Faysal Hz. dün saat on birde Vali Muhittin Beyi ma * kamlannda ziyaret etmişlerdir. Prens Hz. namına, Perapalas'ta ziyaret edenlere mahsus bir defter açılmış ve bu defteri, dün Perapa las'a giden Hicaz ve Irak'lılardan bir çok zevat imza etmişlerdir. Emir Hz. nin misafir bulundukları Perapalas oteline bu misaferet se • refine Türk ve üzerinde kelitne tevhit ile bir kılıç resmi bulunan yeşil Hicaz Kralhğı bayrakları asılmıştır. Prcns Faysal Hz. şerefine, dün Prense tahsls edilen otomöbüde HKC, Vali Muhittin Bey tarafından Ta bayrağı rabya'daki Tokatlıyan otelinde bir ziyafet verilmiştir. Bu ziyafette Vali, şı Halit Eyübî, kâtibi hususileri Sahir Vali muavini, Polis Müdürü, H. FırSeman Beyler hazır bulunmuşlardır. kasi istanbul Vilâyeti İdare Heyeti Emir Hz. cumartesi günü Anka • Müdürü Cevdet Kerim, Hariciye Ve ra'va hareket buyuracaklardir. kâleti erkâmndan Refik Amhr, MüEmir Faysal kimdir? badele Komisyonu Türk heyeti reisi Şevki Beylerle Prens Hz. nin maiyyeElyevm memleketimizin misafiri tinde savahat eden Hariciye Nazır bulunan Emir Faysal Hz., Hicaz, NeVekili Fuat Hamza, yaverleri binba(Mabadi 4 uncü sahifede) Teberrü listesi büvük alâka buluyor Bazı felâketler veya umulmadık «evinçler bizi çok derinden sarsar ve bn içten sarsılış o hâdiselerin aksülâmellerini ekseriya geciktirir. Fenerbahçe binasının yanması halkımıza hakikaten büyük bir teessür verdi. Sırf yangını ve yangının acı eserini düşünmekten kulübün yaşaması için yapılması icap eden hareket te ancak ilk gününden sonra kendini his•ettirmeğe balşadı. Ortaya attığnnız Fener'e yeni bir * * m v*"«rak hediye etmek fikri kâfi Vuvvetlenmiftir. Bundan I erisini yalnız gençliğin temayülü ve sevgisi temin edecek, demektir.Fenerbahçe gibi bir kulübü yurtsuz bırakmak bu yurdun sporcu gençliğine zaten yaraşamazdı. Teberrü listesine kayıt devam ediyor. Dün teberrüde bulunanlar ar&sında Kadıköy küçük esnaf teşektrallerinin gösterdikleri alâka ve hamiyet şayani takdir olduğu kadar da dikkate şayandrr. iatnk Başvekİİİ ağtr ithamlarla isfffaya mecbur eden Alman Reisıcumhuru Ma re$al Fon Hindenburg Kararnamelerde malî bir taf kım mes'eleler de var, halbuki ben artık bolşevizmden başka bir şeyle meşgul olunmadığını zannediyorura.> Hmdenbourg'un müstehziyane ve mütecavizane tavn hareketinden «oo derece hayrete düşen Başvekil, sükut ediyordu. Reisicumhur, sözlerine şu suretle devam etti: « Bu hal, devam edemez. Ka binede iki «Sendikalist» var, biri six... iMabadi 4 üncü sahifede* Prof. Malşjlun gitti Profesör hareketinden evvel Darülfünun için şayani dikkat sözler söyledi J i Teberruat listesi Rusya nasıl gezilebilir? • • • • • " * l I » ' • Sovyet turizm şirketi faaliyete geçtî Şirket müdürü tarafından dün ma^ııat şerefine verüen ziyafetten bir intîba Sovyet Tu rizm devlet şirketi Yakın Şark mümessili olan Dr. Gerşater tarafından dün öğleyin Tokat Iıyan otelinde matbuat şeref i • ne bir ziyafet verilmiştir. Bu ziyafet esnasında Dr. Ger şater (İntu Ştrek mümessiV J. rist) şirketinin Gerşater mesaisi hakkın da bazı izahat vermiştir. Rusça söylenen bu sözler Rus sefareti müter cimlerinden M. Hamat Gomerof tarafından türkçeye tercüme edilmiştir. İnturist mümessili demiştir ki: « Çarlık Rusya'sı memlekete turist celbi için hiç bir teşebbüste buYurt içinde işsizliğin korkunç gölgesi uzanırken, sanayi sönerken, mahreçler kapanırken milyarlar haracı ile karşılaşan bir milletin duyabileceği müthiş isyanı göz önüne getirmek güç bir şey değildir. Sözle rinde içtimaî karanlığın yıldırımı tu • tuşan Hitler, böyle bir vaziyetin kahramanıdır. İncilin kurtarıcı bir pe gamber bekliyen milletleri gibi Al man milleti de birleştiren, onun bü yük sıkıntısını silken, elinde kurtu luşun bayrağını tasıyan bir kahra mana, yeni bir Teuteburg Her mann'ına defne çelengi uzatmak için zamanını bekliyor. lunmamıştı. Filvaki memlekete arası1 ra bîr vapur seyyah gelirdi. Fakat bu seyyahlar, davet üzerine değil, sırf kendi tecessüs ve merakları saikasile gelirlerdi. O zaman seyyah celbi için hususî bir teşkilât yoktu. Çar hüku • meti bu işlerle alâkadar olraadığı için Sovyet hükumeti inkılâptan sonra bu hususta hazırlığı bulunmadığı gördü. Binaenaleyh memlekete derhal seyyah celbi için teşebbüslere girişemedi. Fakat bir müddet sonra, yani 1929 senesinde turizm harekâtma başlanıldı. Vücude getirilen teşkilâta (İnturist) ismi verildi. Sovyet mem leketi tabiî servetleri itibarile çok zengindir. Kafkasya, Gürcistan gibi görülecek, fevkalâde calibi raerak yerleri vardır. Rusya'nın bir hususiyeti daha vardır ki buna diğer memlekelterde rastlamak imkânsızdı. Rusya'da on, on beş gün içinde en sı{Mabadi 4 tinciı sahifede) Esami L. K. Evvelki yekun 91 Türkspor mecmuası 15 Darülfünunumuzun ıslahı için tetEski Fener'lilerden S. B. 30 kikatta bulunarak Maarif Vekâle Fener'li Razi B. 10 tme bir rapor veren tsviçre'li pro Kadıköy hamal esnaf ı 10 fesör M. Malş dün akşamki ekspresle Kadıköy kayıkçı esnafi 5 memleketine avdet etmiştir. Profesör Kadıköy yük arabacı esnatı 5 Sirkeci istasyonunda Darülfünun müTüccardan Ali B. ve biraderi B. 5 Tüccardan tstepan Ef. 5 derrisleri tarafından teşyi edilmiştir. Profesör Malş, dün bir muharririTüccardan Rüştü B. 2 mize memleketimizde yaptığı tetki • Tüccardan Avram ve Lombo Ef. 2 Mühendis mektebinden Hami B. 1 kat ve hazırladığı rapor hakkında şu Fener idare memuru Kasrm B. 1 beyanatta bulunmuştur: Muhtar Rauf B. 1 « Darülfünunun ıslahı ile müs • takbel vaziyeti hakkında uzun müd183 dettenberi etraflı tetkikat yaptığımı îsmet Paşanın taziyeti biliyorsunuz. Bu tetkikatım neticesinAnkara 9 (A.A.) Kederinize iş de hazırladığım raporu Ankara'da tirak ve sizi teselli ederim. Sporcu Maarif Vekili Esat Beyefendiye tak azim ve metanetinizle az zamanda dim ettim. Yüz sahifeden fazla tu veni bir eser meydana geleceğinden tan raporumu fransızca ve türkçe oeminim. larak iki şekiide hazırladım. Rapo Başvekil Ismet ruma arzu edildiği veçhile bir kanun projesini raptettim. Marif Vekili Bey Kâztm Paşamn taziyeti Profesör Malş raporumla pek alâkadar oldular, Ankara 9 (A.A.) Yangından izah ettim. Sonra da kendi noktai raporu tamamen okudular. dolayı teessürlerimi beyan eylerim nazarıma göre memleketinizde Da efendim. Raporun mukaddemesinde Türk (.Mabadi 4 üncü sahifede) B M. M. Reisı A. Kâzım Darülfünununun şimdiki vaziyetini Ankara 9 (A.A.) Kulüo binasımn yanmasından mütevellit teessürünüze iştirak eder, gençlik azminin ve kalp kuvvetinin daha mükemmel tesisata vücut vereceğinden emin olduğumu arzeylerim. Maliye Vekili Abdulhaük (Mabadi 4 üncü sahifede) Maliye Vekilinin taziyesi IMIIIIIIIII llllllllllllllllIllllitlllllMMIIIIItilIllllllllllltttnilllltllHIIIIIHIIIIHIIIIIIIIIIftlIilllllllllllllllIlllllltllllllllllllllllllltlllllllIIIKlllttlMIHIMMM Ankara Halkevin'de: «Mavi Yıldınır1) İrtisa mes'elesi Kâzım Pş. dün Meclis'e malumat verdi Ankara 9 (Telefonla) İrtişa nıes'elesini tetkike memur Muhtelit Encümen bugün tekrar toplandı. Bu mes'ele hakkında tetkikat icrası için heyeti umumiye karanna lüzum o • lup olmedığmı bir daha tetkik etti. Neticede mes'elenin cumartesi içtimaında heyeti umumiyeye arzı ka rarlaştı. , # ! , •'.• Ankara 9 (Telefonla) Bu günkü Meclis içtimaında Reis Kâzım Paşa irtişa mes'elesine ait evrakın MuhtelH Encümene tevdi olundu • ğunu, encümence masuniyeti teşriiyenin ref'i talebinin tetkik edilece • ğini söyledi. iMiıııiMuıııııuıııııııııııııııınıııııuııııııııııııiMiııııuıııııııııııııııııınıııınııııııııııııııııııııiMiiııııııiıııııııııııııııııııınıııııııııınıııııııııııııııııııiMin Alman'lığm hemen yarısı bu rü yayı Hitler'de görüyor. Iztırap damlalarının yarattığı geniş göl taşmak üzeredir. Büyük bozgunlann arka sından gelen yıkılışları Iikide etmek o kadar kolay değildir. Kendine kurtuluş yolu, kurtuluş vasıtları seçmek her milletin en büyük hakkıdır. Fakat yeni von Papen kabinesi sağlam bir fırka kuvvetine dayanmadığı için bu yolların seçilmesini, çok büyük bir ihtimalle, yeni Reichstag'tan doğacak siyasî varhğa terketmek mecburiyetindedir. Millî Alman fırkası, yeni kabineye karşı, adeta bitaraf (Mabadt 4 uncü sahifede) 4fca Cündüz'ün Sakarya'yı btr dafıa vafata n esertnden btr sahne: adamı Jcurşuna dizümek üzere iken... Damat Ferid'ın Ankara (Hususî) Aka Gün düz'ün aylardanberi beklenen «Mavi Yıldırım» piyesi iki gündür Ankara Halkevinde temsil ediliyor. Piyes yalnız Aka'nın inkılâpçı imanının ve bir çağlıyan gibi muhitinde heybetli akisler uyandıran taşgın heyecanmın mahsulü olduğu için değil, ayni zamanda mevzuunu da millî mücadeleden aldığı için kalpleri mütemadi ve mütezayit bir his va heyecan seyline boğuyor. Aka bu eseri ile millî istiklâl aş • kmın genç ruhlardaki hummalı ve imanlı doğuşunun güzel bir tablosunu yaptıktan ve inkılftbm fikir unsurianm da yüz bmlerce Türk gencinin eşinden başka bir şey olmıyan kahramanlarınm lisanından bize dinLutfen sahifevi çevirtnU