13 Şubat 1937 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 6

Ölümün çerçevelediği şehir M ADR İM söstd. bir tarattan top sesleri, bir taraftan da tayyare bombalarının tarakalarile - sarsılmakta ve muhasara altında bulunmaktadır. Şehirde hayat 'Gevam ediyor. Fakat bu normal bir ha- yat değildir; orada yaşayan insanların bazen ölüm tehlikesini - göze aldığını, bazen de canlarını kurtarmak için dörte mala sığınaklara kaçtıklarını - görüyor. sunuz. Madrid, bugünkü — günde yıkıntılar, Gelikler, deşikler ve harabelerle dole muş, büyük dün- ya harbında - tah- edilen herhan- gi bir şehirden fazla — harab ol muştür. — Burada modern — harbiın tahrib — kudretini müşahede —etmek mümkündür. Bir zaman — dünyanın €n güzel vimli — şehirlerin. Gen biri olan Mad- Tid, şimdi öyle perişan bir manzara ar. zediyor ki, günün birinde büyük dev- letler gene birbirlerine girecek olursa © zaman büyük şehirlerin ne hale gire- ceğini buraya bakarak kestirebilirsiniz, Her defasında sayılart yirmiden aşağı- ya düşmeyen — tayyareler ve dışarıda Mevzi almış toplar tarafından bombar- dıman edilen Madrid şehrinde sokak. Jar kan lekeleriyle - bülanmış, - birçok Büzel binalarla parklar birer harabe yığını haline gelmiştir. Orada bir gün yapılan — bombardı. imandan yakasını kurtarabilen bir kime #e veyahud bir bina, ondan sonra yapı. Jacak hücumdan sağ çıkacağına emin olamaz. Madridde huzür ve sükün için- de geçen hiç bir gün yoktur. -Hergün fük infilâklar yüzünden binalar sal. Jdanmakta, camlar şangır - şangır kiril. maktadır. K Burası, güzel ve sevimli bir şehrdi. 4000 ayak irtifamda mail bir satıh üze- Finde bulunan şehirde' hava berrak ve Serindir. Gene batan güneşin son ışık- Jarınt yüksek binaların - damlarından seyredebiliyorsunuz veso zaman bu ka dar güzel bir şehrin bu kadar korkunç bir trajediye nasıl olup da sahne oldu.. Buna hayret ediyorsunuz. Çünkü aşağı. & ölüm, ıstırap ve cinayetle doludur. GSisi barb şehirdeki hayatın yük rüyüşünü tamamiyle değiştirmiş. tir. Evelce Madrid, erkenden — uyanıp Btç vakte kadar uyanık kalan bir şe- hirdi. İspanya payitahtının geç saatle- Fi çok meşhurdu. Bugün bütün bunlar- Gan bir nişane bile kalmamıştır. Şimdi teşin doğmasiyle beraber uyanan şe- bir halkı, saat sekizde bütün caddeler Fin ışıkları sönünce lâmbalarını söndü. Terek yataklarına çekilmektedir. - Saat düç ile altı veya yedi arasında herhangi bir zamanda tayyare hücumu ihtimali olduğu için halkın ne Gereceye kadar, Tahat uyuyabildiğini de tasavvur ede- biliriz. Gülleler, bombalar / patlamağa ve Şehrin civarındaki toplar gürlemeğe başlar başlamaz, herkesin işi sığınakla. Fa kendilerini daratmak oluyor. Madridde sessizlik denilen şey yok kur. Ya hücum, yahud da müdafaa için Atılan silâh sesleri, mukavemet için a Jaman tedbirleri tamamlamak için kul- Janılan alet ve vasıtaların sesleri, bur Yada mütemadi bir gürültü yaratmak. tadır. Madrid'in sokakları, artık, süpü- Tülüp temizlenmiyor. Bir defa, halk, bunlarınsıksık toza - toprağa — bulan - dığını görerek temizlemekten bıkıp u. Sanmış, bir de süprüntüden ve kirden tiksinmez hale gelmiştir. Madrid, bir Zaman İspanyann en temiz ve gıcır ge çar bir şehri idi. Şimdi her tarafı, akla, hayale gelmez pislikler ve çöplerle bir göp araabsı haline - gelmiştir. Birçok yerlerde kaldırımların üzerinde kan le- kelerine, elbise parçalarına, hattâ bir gün önce atılan bombaların parçaladığı insan vücudlarından fırlamış et parça- Jarıma rastgelinmektedir. -Bütün bun. lar, sabahleyin erkenden sokağa çıkan bir kimsenin göreceği şeylerdir. Ondan #onra morg memurları insan vücudun- 'dan kopmuş parçaları toplarlar; ortar da öteki türlü çerler, çöpler kalır. Bu arada birçok eşekler ve köpek- Herkes korkuve heyecanda D Bütün kadınlar Çünkü ya karısı, ya çocuğu ya Babası ve ya akrabası ölmüştür. Ve ölüm Madridi git- tikçe çerçevelemekte ve sarmaktadır. Şe- hirde, sessizlik denilen şey yoktur. Ya hü- cum veya müdafaa için atılan silâh sesleri, lar başlamaz kendileri: siyah giyiniyor burada mütemadi bir gürültü yaratmak- tadır . Gülleler , bombalar patlamağa ve şehrin civarındaki toplar gürlemeğe baş- işi sığınaklara ni daratmak oluyor. herkesin pilot yakalanmış, belinden ve ayaklar' rından bağlanmış, ve bir otomobilin are kasında sokaklarda sürüklenmeye baş lamıştı. Milisler yetiştiği zaman henüz sağı dı; fakat adama benzer hali kalmamış. tı. Bu vaziyeti ben de gördüm. Belki de birçoklarının bombalarla öldüğünü gö 'zen halkın bu hinet haklı idi. Fakat ne de olsa ben müteessir oldum. Şehrin civarında dolaştığınız man, orada bir gece evel - öldürülmüş insanların cesed derin ötesinde de — ellerindeki değnekleri silâh gibi kullanarak askerlik oyna - yan — çocuklara tesadüf edersi - niz. İspanyada- ki sivil harb şek- line girince harb herkesin haya « GÜZEL MADRİD BİR HARABEDİR ler de parçalanmıştır; fakat - Madridin Bivil halkr için bunlar, artık, tabil manzaralar halini almıştır. Bir tarafta da etraft kurşunlarla delik deşik olmuş bir otomobile tesadüf edersiniz. İçinde vurulmüş olan adam, ihtimal ki, bir fa- şist taraftarıdır ve gece nöbetçilerinin ihtarına kulak asmadığı — için bu hale gelmiştir. Bir yerde cadde üzerinde bü- yük bir çukura ve etrafında ölü olarak yere serilmiş kadınlara, erkeklere ve çocuklara rastlarsınız. Bunlar bir ge- zintiye giderlerken üzerlerinde bir tay. 'yare bombası patlamış ve bu feci âki- bete yol açmıştır. Bunlar biraz - sonra kaldırılacaktır. -Bir yabancı, bunlara karşı dehşet ve korku içinde kalarak bakar. Fakat yerli ispanyollar, artık kanıksamışlardır; ancak bir boğa dövü- Şünü seyreder gibi bir merakla manza. Tayı seyretmek için çukurun etrafına toplanırlar. SS >hleyin erkenden görülen bu man. zaralar, ispanyolların mizacı hak- kında bir fikir verebilir. İspanyolların tuhaf tarafları vardır. Meselâ öğleden sonra yapmak itiyadında oldukları ge- zintileri gene yaparlar; yalnız bu ge- zintilerin sulh zamanındakinden farkı Şudur: şimdi halk, evlere daha yakın dolaşmaktadır. Bir bombanın açmış ol- duğu bir çukuru büyük bir lâkaydili le seyrederler; öte tarafta - bir bomba patlayacak olursa hemen kaçışırlar; fa- kat arkası kesildikten sonra gene orta. ya çıkarlar. Madridlilerin başlıca — düşünceleri yiyecek tedarikidir. Yiyecek satan dük- VİLLİAM. P. CORNEY NEWYORK - TİMES'Dİ kânların önünde kuyruk yapanlar ara- sında en ziyade kadınlar ve kızlar gö- rülür. Erkeklerin başka işleri - vardır. Delikanlıtarla büyük erkekler - askeri talimdedirler. Bunların çoğuna bundan iki üç ay önce kendileri de sivil olan kimseler askerlik öğretir, talim ettirir. ler, Bunlarda askeri kılık yoktur. Orta- da sınif farkı gözetilmemesi / için de hiçbir işaret takmazlar. Kadınların ba- yında şapka yoktur; sırtlarında en eski 've en kaba elbiseler görülür. Hulâsa, bugünkü Madrid bir proletarya şehri- dir ve faşizme karşı mücadele etmek- tedir. Yiyecek almak üzere kuyruğa dizi- lenlerin bir kulağı topta, yahud bom- badadır. Bazen o civarda bir binaya i- sabet vâki olur: O zaman kuyruk, pek- az sonra tekrar dizilmek üzere muvak. kat bir müddet için dağılır. Bütün bu halk, büyük bir harbda cephedeki bir askerin bildiği kadar, bombalar. toplar, isabet ve tesirler hakkında malümat sa- hibi olmuştur. “Tyareler sehrin üzerinde görünür görünmez, bir takım fazla ihtiyatlı kimseler, hemen sığınağa — inmektedir. der. Bir kısmı da yeraltı yollarına gi- derler ki burada binlerce insan, kötü gartlar altında — haftalardanberi — yaşa- maktadırlar. Arada bir büyük bir bom- banın bu tünelin üstündeki tavanr de- lip ken takım biçareleri öldürdüğü de olmuş- lerini emniyette zanneden bir- Bomba tayyareleri geri halkın çoğu meydana çıkıp: dönerken — Çue son Cannallas! diye bağırır. lar, Bu: — Bunların hepsi — köpek! demek- tir. Yahud tercümesi mümkün olmayan şu ispanyol kelimesi ağızlarda —düyu- dur — Carayf yahud . da - tayyareler, Madridin berrak semasında birer nok- ta gibi görünürken şu manâlarda bir ta- kım sözler savrulur. — Bebek katilleri, caniler, dart alçak. Aradan çok geçmedi. Bir gün bir italyan tayyaresi, havada bir başka tay- yare ile çarpıştı. Madridliler - düşman tayyarelerini havada vurup yere indi- remedikleri için bazen böyle hücum e- derler, Çarpışan tayyaredeki italyan pi lot hemen paraşütünü açarak kendini atarak şehrin amele mahallesinde yere yetişmeden indi. Daha milis: tından. bir kıs . amı halini alıyor. Bütün bir milletin Tâha sarıldığını gördükten sonra kadı ların siperlerde harb ettiğine — şaşmak icab etmiyor. Burada harb edenler, inandıkları bir ideal uğrunda dövüş - mektedirler ki bu ideal, kadınlarla ço- cuklarda büyüklerden ve erkeklerden daha az değili G şçeteri. Valansiyadan şehre ge- len arabalar, cephane ve yiyecek getiriyor. Bunlar, İspanyanın harbiye nezareti, postahanesi ve milli bankası bulunan Cibeles meydanında toplanır. lar, Bunlar oraya gelince - karınları aç birçok insanlar, bunlardan kendilerine Pay çıkıp çıkmıyacağını anlamak üze- re etrafına birikirler. Ekseriya bu yi- yecekten onlara hisse çıkmaz. Çünkü her şeyden evel askerin karnını doyur- mak lâzımdır. Harbiye nezaretinin et- rafındar da birçok insanlar vardır;“bun- lar şehirden çıkabilmek için müsaade ve kılavuz istemektedirler. - Madridli- 'nın hayatında en mühim düşünce yiye cek ve pasodur. Bir yerde bir bomba patlayabilir; fakat ondan sonra 'nın câni yemek ister. adridde kadınların çoğu elbise giyiyor. Çünkü — çoğunun ya kocası, ya oğlu, ya kardeşi ölmüş- tür ve bu zavallılar matemdedir. Mad- ridde sıksık cenaze alaylarına tesadüf olunur ve ölüler, tehlike mıntakası dı- şında bulunan mezarlığa götürülüp gö- Mülür. Bir takım ölüler, harb sahasın- da gömülür. Fakat sokaklarda ölenler, Pek yakınlardaki siperlerde can veren. lerin cenazesi Madride gelir ve bura- do kâğıddan yapılmış çiçeklerle onlara cenaze merasimi yapılır. Valansiyadan gelen yiyecek —mad- deleri, askerlere verildikten villere pekaz bir şey kalmaktadır. Bu zavallılar, tayyare gelmeyip de rahat birkaç saat uyku uyuyabi halde bol eti, tereyağını Çözll yüke atik aa “akir d aai ça beşderi gaa Mlüm öaAar BEi LA eai a Tn salip aei el ee aaklar SRAEL İA a ni KeiRS salr Rana ÜnÜCşü aei eee D Flnan e SN7 DD N Arripa derletleri sağlamı bir yt eaeen O n siyah irlerse here Tüyalarında