27 Nisan 1936 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 2

İ ; p E nu;ıdı kelimenin Lâtince aslı- , Dün sarımtırak ve katıca bir "zarl içinde bir mektup aldım. Mektubu gönderen ilk Türk Kâ - ıd Fabrikası'nın direktörü Meh- wnet Ali Kâğıdçı ve bu sarımtırak | ve katıca zarfla kâğıd da İzmit “fabrikasının çıkardığı ilk örnekti. |. Mehmet Ali, büyük bir heyecan — “gçinde yazdığına şüphe olmuyan — Bu kısa mektubunda diyor ki: &... Fabrikamızın ilk tecrübe “mahsullerinden bir parçayı sunu- yorum. Seneler süren didinmele- Timle yakından alâkadar olduğun ve bu yolda karşılaştığım müşkü Jâtı bildiğin için sevincimin bü- yüklüğünü, heyecanımın taşkınlı- anı çok iyi anlarsın .......» Bana mevsimin bahara döndi (günü, bir gönül macerasını, bir — kavuşmayı, bir ayrılışı anlatmak- sızın büyük bir hevecan veren bu mektubu okurken Mehmed Ali'yi, benim lisenin ilk sınıtlarından be- ri arkadaşım 116 Mehmed Ali'yi hatırladım. O, üniversiteden iyi bir kimya - ker olarak çıktıktan sonra bir gün kalktı, Fransa'ya gitti. — Orada ne yapacak? diye so - ranlara kendisi haber gönderdi: — Kâğıd mühendisi olacağım. Birçokları: — Hangi fabrikamızda, hangi endüstrimizde - çalışacak? Diye dudak büktüler ve içlerinden elin- kâyfdı de iki diploma ile işsiz bir zavallıya acıdılar. 'diplomasını aldı, tatbikatını gördü ve yurduna döl dü. Yıllarca onun seçtiği şubeye acıyan ve aldığı katmerli diplo- maya bıyık altından gülenler hak i oldular. O, her mevsim biraz daha artan tetkikleri, biraz daha ilerliyen projeleri ile en utfak umud veren kapılara bile başvurmaktan geri durmiyor, fakat kafasında bilgi, çantasında proje ve cebinde dip- loma gerisi gerive dönüyordu. kalacak İzmit kâğıd fabrikası, cumuri - yetin birinci beş endüstri - yılının içinde açıldı. ilk kâğıd nümunesine yukarıki sa- urları ne büyük bir heyecan ve se- vinçle yazdığını, gerçekten iyi du- yuyorum. Mehmed, Grenoble'de kâğıdçı- lık- okürken, Türkiye'de kâğıd yapmak uzak bir kaval gibi — idi. Bugün önun önümdeki zarl ve kâ- #id gibi gerçekleştiğini gören her yurddaştan fazla heyecan ve se- vinç duymasını fazla görmeyelim. İlk İzmit kâğıdı ve zarfı üzeri - 'ne yazılmış olan bu mektubu en- düstri hevecanımızın bir şüri, bir belgesi gibi saklayacağım. Nurettin ARTAM ULUS ÜÇ HABERLER 27 NİŞAN 1936 YAZAP.TESX ISTANBUL TELEFONLARI: İstanbul'da eski bir dehliz meydana çıkarıldı İstanbul, 26 — Ayatofyada ayrı arasında bi izin kapısı © evlerden bürnin kuyusunun B. Bakster, yürın, bu deh- lizde tetkiklerine başlıyacaktır. İstanbul Yugoslav kulübü İstanbul, 26 — Bugün İstanbulda merasimle yugoslav kulübü açılmış- tır. Katil çocuk çocuk Çengelköyünde oturan Hasa- 'nın oğlu ön beş yaşındaki Salâbaddini av çiftesi ile vurdu, öldürdü ve kendi- #i tevkif edildi. İnebolu'da yağmurlar İnebolu, 26 (A.A.) — İki gün - denberi çok faydalı yağmurlar yağmış olduğundan çil vinç içindedirler. iver. — Daha 12 nci ve 13 - «cası da vazıh bir Iıvnıı- ömektedir. I) ” ver” kelir gibi görünen “rive” ve ” “lerinin kaynağı. bilinemi bulunamamış olduğu neti. Simdi “arriver” kelimesinin eti-" n, başta iki (r) konsonu- mun yanyana - bulunuşu / ilk göze çarpan bir şeydir. Bünun ilk (r) s (8) si olacaktır. İşte bu (&), bir kerre - kendisinden sonra gelen elemanla kaynaşıp o- 'nun konsonuna çevrilmekle (arri- d, bir kerre de tama: le du;mk (rive) ve (river) lerini doğurmuştur. Bu iki hâ; min kelimelerde bulunuşu Avrupa- h etimologları şaşırtmış olsa ge- — mrele alamayız. Çünkü onun mef- Tuz ve tahmini olduğunu kendile- ri söyliyorlar. Fransızcadan alın- ma dedikleri İtalyan kelimesine le bakamayız. Şu halde doğrudan doğruya (arriver) kelimesini ele almalıyız. Bunun sonuna Fransız- 1 şekli vermek üzere konul- — muş olan (er) i de bırakarak asıl Keli, çalışalım. imenin etimolojik şekli şu- (a) (2) (3) ÇCağ-Har-hiv ) * (1) Ağ:“Hareket” anlamına ma köktür. Ana kök anlamının ü- ve temerküz ey- lediği süje veya objeyi gösterir. (Âğ -& ar -| iv — ağariv) şek- — Hinde, ana kök, kendisinden son- “Öra gelen elemanla kaynaşarak, () ana konsonu kendinden son- 'T) konsonuna çevrilmiş, ara- rındaki vokal de düşerek keli- (4) Dictionnaire ötymologigue “de İa Tangue trançaise, par Oscar Bioch, T. 11., P. 235. 3 bu karışık izahlar, yatnız eli D Ha blaA Yala sinin ve önünlü iiişil H; ele alarak anâliz "|' me son fonetik ve morfolojik şek- Tini almıştır: Arriv. Bu analize göre (arriv) sözü: “bir hareketin bir süje veya obje üzerinde tekarrür ve temerküzü” demek olur. Bu sözün nihayetine, kelimeyi tamatiliyan ve isimlendiren (eğ) getirilir ve bunun da () si % -Bu hükmün Mmüspet ve kat'i af ükannlarilenle : için - Ger ilâye.olunursa(arkiver) masfarı etimolojik sekli (©) (2) Ğ) ÇCağ Havkar ) dive göstermiş ve bunlara da: (1) Ağ: Hareket anlamına ana kökç (2) Av: Ana kök anlammnı üze- rine alan ve, temsil eden süje ve- ya obie; (3) Âr; Hareketin bu süje ve- ya obie ürerinde tekarrür ve te- me-küzüi diye mana vermiştik. İki analizi karşılastırınca: (a) (2) (3) Arriv: Çağ b ar H iv ) Var :( ağ H av Har ) arada yalnız (2) ve (3) mumaralı elemanların yerlerinin - değişme- sinden baska bir fark olmadröı ve manaları da- bir olduğu derhal meydana çıkar (5). Rive, River Fransız etimoloji lügatinin (ar- river) ile ilişikli gösterdizi (rive) ve (river) kelimelerine de şöyle bir hakalım: (Rive) kelimesi: kıyı, sal ıt, kıt'a anlamlarına gel etimolojik şekli: () (©. (Y W) Ciğ tir4ivHeğ) hu- Bunun dir. Burada (iğ) ana köküne “su” ve “töprak” anlamları verilebi “Su” anlamına göre manası “su- yun bir obje veya süje üzerinde tekarrürü”, yani “suyun karaya yaklaştığı yerde durup kalısı” de- mîlıhıluıki" ” ve “sahil” de- (5) “Varmak” ve “arriver” ma- nalarında Türkçe “irmel mek” sözünün analizi ileride ayrı- ca yazılacaktır. Çünkü bu kelime aymr zamanda da en mücerret 6- duş anlamını da haizdir. (lğ 4 ir — iğir “su” anlamı Türkçe “ırmak” keli- de de Toprak” anlamma göre de “toprağın bir obje veya süje üze- rinde tekarrürü” mefhumu “hu- dut, kıt'a, meraleket” manalarını ifade eder. (River) kelimesi: “tesoit etmek, perçinlemek” f mektir, ıuwıdı etimol. H ( 26 — Bugün Fmdikl adında o dört yaşında bir T n e) gea — İ Çiğ Hir Tşiveken olur. Burakla “Uü 'arla köke -“kerv- vet, küdret” manası, yerilerek, “kuvvet ve kudretin bir süje veya obie Üüzerinde tekarfür ve temer- küzünün kat't ve mürmet / olarak vaknu” anlamı çıkar ki “tespit” ve “percin' fikirleti âncak- böyle “KEYTRİ kelimede iyle kaynaşmış ve baş vokal de düşmlştür. Aribar (Arriver) sözükük İtalyanca, İspanyolca, ve Lâtince şekilleri de aynı veçhile analiz edilebilir. Eti- molojik - şekillerini karşılaştıra- 005 () (9 () Artivet » (ağ Yar H iv ter4 .) Arrivarer (ağ H ar 4 ivotar * eB) Arribâr ; (ağ ar H ib bar 4 .) Arriparet (ağ * ar 4 ipot ar * eğ) örülüyor ki hepsi de “hareket” bunun tekarrü. (r) elemanı, je veya obje gösteren bir (o — b ) unsuru, tahâkkuk . ve vuku anlatan ikinci bir (r) konsonu ile kurulmuş ve yalnız İtalyanca ve Lâtince sekillerde son bir tayin ve ifade eki de katılmıştır. Kelimenin eski provansal şekli olan (aribar) sözü de böyle kurul- muştur. Ancak bunda ana kök ta- mamiyle kaynasmış bulunuyor. Etimolojik şekli şudur: (a) (2) (3) () Y Çağ H ar 4 ib Har ) bunun ilk üç unsuru - Türkçe Çovar) m başka bir şekli olan - (bar) ile birdir. (Varlık) ve (varmak) kelime- lerindeki her iki manasiyle Ti çe (var) sözünün ne kadar oriji- nal bir kuruluş gösterdiği ve yer llerine ne geniş üremeler bu izahlarla anlaşılmış ol- Çocuk haftası Dün Çocuk bahçesinde eğlenceler yapıldı. 23 Nisan çocuk bayramından sonra başlayan Çocuk haftasının üçüncü günü olan dünkü pazar gü- nü çocuk bahçesinde öğleden son- ra çocuklariyle beraber gelen ka- labalık bir halk önünde eğle..ci spor yarışları ve oyunları yapıl- anış Çocuk Esirgeme Kurumu bah- çesinde yetişen çocukl: dikleri canlılık ve çeviklik se, lerin takdirini ve sürekli alkışları- ı toplamıştır. Bugün de Halkevinde çocukla- ra ve aylelerine 13,30 da bir mü- samere verilecektir. Bugünden itibaren sinemalarda | Muğla'da at koşuları Moğla, 26 (A.A.) — Özel mu- hasebenin tertib ettiği ilkbahar at koşuları bugün öğleden sonra ya- pilmiştir. Bütün Muğla balkı koşuda idi. Koşu çok mükemmel olmus ve bi kinci ve üçüncü, gelenlere para mükâfatı verilmiştir. En son- a subaylar, koşusu yapılmıştır. —O . okul çocuklarına terbiyevi ve eğ « lenceli filimler gösterilecektir. Ankara ve İstanbul radyoların. da her akşam tanınmış zatlar ta « rafından çocuklarımız hakkında .ydalı konferanslar verilmekte « Her yıl olduğu gibi bu yıl da ço« cuk haftası çok neşeli ve parlak bir sekilde gecmektedir. ——— — Mektuplar: ündelik FETİHÇİ “TERBİYE (Başı 1. inci sayfada) v sokak kavgası hakları verecek- bin keyfini sürerken, ben Hind or- | İtri yerde, inanmak, itaat etmek manlarında vahşi hayvanlarla bo- | V€ #avaşmak düsturunu sunmakla, #uşacağım. (Yahut) Bombaydaki | Yeni bir şey icad etmediler: Bir tüccarın ” kazançlarını - korumak | Ceniyeti, ıııiııukn:ek; ıııı:ı,ı._ bü- , ayda birkaç , dağ başı | Yük hareketlere koyulmak icin, en Bry ae Hraya, dağ Baş l o çamanlardanberi ” hakikat - Rudyard Kipline'in kahraman- | İan fetihci terbiyeyi, yeni zaman- rı bu dar letlerine düşürmivecek a- bir fetih peşindedirler, Hattâ çoğu bilir ki senelerce bir memuriyette kaldıktan sonra, tam muvaffak olacağı zaman, kendi 'ne yerinin değiştirildiği haberi ge- lecek, ve bir baskası onun ektik- lerini biçecektir. Bunun, ahlak ve karakter imtihanı için eyi bir fir- sat olmaktan başka ne ehemiyeti Büyük işler gören n cemiyetler. hen ayaı modal B Gelle ge vardır, Fetihçiler, onun emri altı da, kademe kademe sıralanmı Bu sayededir ki İngil ni bileadam etmek tediğinde, ne bir duc. ne bir comte ne de sır- ma kasketli bir general, fakat sa- formılı çavuş What- adamını Rudyard Kipling hürriyet düş- manı mıdir? Asla! Fakat onun iyet, anarşi demek de; takım fedakârlıklı deni bir mahlük ol Kendileri bir şef bulmıyanlar, başkalarının şeflerine boyun eğe- Hürriyet, Aristo'nun de- diği gibi, hükümet etmek ve hü- kümet edilmektir. İdare edilmeği kabul etmiyenler, idare etmek hakkını da kaybederle Kanun tanımıyanlar, aşağı irk- lardır. n aleyhindedir. Hi- kâyelerinin birinde, bir köy halkı olduğuna rey verir! österilmiştir: Cün - , imparatorluğun birçok adam- , onun eserindeki tasvirlerine benzemeğe çalışmıslardır. Butidan baska Kipling, fetih adamlarma taklidciler yetiştirmiştir: “Artist- ler, para için yazmıyacaksınız. Ko- lay kazanç, sizi fena eserler yetiş- tirmeğe sevkedecek, hafife aldığı- nız sanat, iyanet edecektir.” kadar değistiren boyskavtçılık disiplin, ahlak - ve dayançlarından bi- 'in eseridir. lyan . faşistleri, iversite hürriyetleri g' Alman ve gençliklere, ların teknik ve teşkilat kuvvetle- ifade ederek kendilerine ) Bu satırları niçin yazdığımı so- racaksınız. Sakin, avlı bir gece. Yrman kt- yılarına yaklaşıyoruz. — Yanımda henüz tanıştığımız bir vatandaş *ar. Kardeşi; hükümet - hesabına tıbbiye'de okuduğu icin, hükümet karafından Anadolu'da- çalıştırıl- Jüni'birkaç sene kalırsa, onda"” * ne hayır kalır? Yü * |— Fakat Anadolu'da hasta var. |— Sonra veni nesillerin maddi şünmelisiniz. On lar da genç yaslarında kazanmak ve rahat etmek isterler. |— Mwallimler için, 2: 'memurlar için, herke: " dblu aynı memleketdeğil midir? Türklük ayını cemiyet değil midir? 'Bir akşam eveli Rudyard Kip- g için, yukardaki fikirleri hulâ. sa eden bir yazı okumuştum. Gü- verte konuşmasından sonra, hep- si sıra ile aklıma geldi. Fi Kemalizm ıiaı başka ne ile hulâsa olunal Hayatın kahramanca z GkEl bundan başka hangi iyman- emalizmin vazifeleri görüle- çuk şehir, (1 İstanbul, 1 Ankara, 0,5 İzmir) sayarak ondan çıkışı, gençliğin tatlı yaş zevklerinden u- zaklasmak cezası addetmek zihni- yetini brrakacağız. İsmet İnönün- den bir iş istemek aklımıza geldi- zaman, pasaportlu hizmet de- #il, kazada hizmet, vilayette hiz- met, kurucu ve yaratıcı kemalizm davasının insa faaliyetinde bir va- zife arıyacağız. Çünkü türk hürriyetinin, vani yarlığımın, her seyinin temeli, bir an evel, mümkün olduğu kadar süratle, bütün Türkiye'yi çobanm- dan şehirlisine, köyünden en bü- yük şehrine kadar, kafası ile, ru- hu ile, tekniği ile, üretim ve yoğak tımı ile, bayındırlığı ile, hııııhıı',.