5 Ekim 1935 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 4

KTT GN SAYIFA 4 Kamutay, çiftçi kredi kooperatifleri kanununu görüşmeye başladı körlüğü ĞA © arsadn) a | Siftcilere kredi kooperatifleri ADT LN kurulması kanunu kanun projesi, harcirab kararnamesinin b l üntak 13 üncü maddesinin tefsiri hakkındaki MAĞ Sodifa. gilişilee takitmde bre: terkereler, Sü ve Finans Bakanlıklariyle | * Hooperatlileri kurulmasına dair ka - Vakıflar Genel Direktörlüğünün talebi | "39 projesinin görüşülmesine haşlandı. üzerine yazılan başbakanlık terkereleri | - Refik Şevket İnce, yeni ve eski kre. konurarak geri verildi. di koperatifleri arasındaki farkın izab ı..,.m:,.,, mayrs, baziran, tem- | *dilmesini ve bu iş doğrudan doğruya müz, ağıstos — aylarma aid mu- | “tonomik bir mesele olması dolayısiyle rakiblik raperu — okunmuş — ve ikin- | *tonomi komisyonunu ilgilendirdiğini söyledi. Ekonomi komisyonu raportörli ci görüşülmesi gereken maddelere ge - BMek a Vöi a lğmüsn b ilmiştir. Demi ry olları teknik birli toplantır luNMAaL n şöNEMI KA e V Yaküireür'ülür N hakkındaki 1886 tarihli mukavele ile bundan sonraki protokollara - girmemiz B. Celâl Bayarın izahları “— Meseleyi kısaca — arzedebilirim. hakkındaki kanun kabul edildikten son- ra Gümrük ve “Tekitler Bakanlığının | giliyorsunuz ki kredi kooperatifleri i. ödev ve kurum kanunu projesinin görü- çin meclise bir kanun lâyihası gelmiş şülmesine başlandı. ve kanun baline geçerek tatbikatına ge. B. Refik Şevket İnce (Manisa) hu - | Çilmiştir. Bilhassa İzmir havalisinde ve kuk müşavirinin varife ve salâhiyeti | Karadeniz havalisinde kredi — koopera: ni tayin ve tesbit için önergediği muad- | tifleri vücuda getirilmiştir. Kredi ko- del bir madde projeye ilâve edilmek Üze | Gporatiflerinin şimdiye kadarki işleme re komisyona gönderildi. tarzı üzerinde İktısad vekâleti ve Zira. at bankası tetkikat yaptı. Gördüğümüz Posta, telgraf ve telefon memırları- mıtı zincirleme keflili borçları hakkında- | noksanları ıslah etmek ve bundan son. ra kooperatiflerin arızasır işlemesini ki kanun projesi görlşilürken B. Refik temin etmek için kanaat getirdiğimiz İnce (Manisa) nm bir önergesini bayın- dirhik kemisyonu: kanunan yalmız adını | hususatı tespit ederekten şimdi buzuru bir şekilde halledileceğini söylemiş ve sekiz sene meselesine geçerek demiştir ki: Beş sene, sekir sene meselesine ge - lince, bu, o kadar mühim değildir, he - yeti umumüyenin — takdirine kalmıştır. Her şeyde olduğu gibi.. yalnız şimdiye kadar söylenilmemiş olan esbabı mucij - beye yeni bir esbabr mucibe daha ilâve etmek isterim: Satış kooptera'şflerinde de sekiz gene koyduk. Bu iki sistem kooperatif bera- ber yürüyecektir. Sebebi de, ancak se. kiz sene zarlında bir alış verişin tasfiye edilebileceğidir. Maksadımız her ikisin- de aynı hükmün cari olmasıdır. Zaten borçlu olmıyan kimselerin ü zerinde tazyik yapmak doğru değildir.* Arkadaşlarımızın söylediğini biz de ka- bul ederiz.,, Bu izablardan sonra beş mizli salâ- hiyetli kooperatifler hakkındaki takrir kabul edilmedi ve birinci madde ile i. kinci, üçüncü, dönrüdncü maddeler de olunarak kabul edildi. Beş ve sekiz sene B. Refik Şevket İnce (Manisa) dür- düncü maddede kredi keoperatifi ortak. larına terketmek hakkınım beş yıl iken neden & yıla çıkarıldı ve ölenler hakkında ne gibi hükümler konduğunu sordu. Ziraat komisyonu raportorü B. Ya. ve birinel maddesinin bir fikrasımı de - #iştirmesi bakımından kabul etti. Geri alınan projeler Birinci görüşmesi yaprlacak olan maddeler arasındaki süel ceza kanunu - nun bazı maddelerini değiştiren kanın projesiyle, sdel hakyerleri kanununun bazı maddelerinin değiştirilmesi ve 26 mer maddesinc iki fikra eklenmesi hak- kımdaki kanun projsi, askerlik mükel! -- fiyeti kanununun bazr maddelerinin de- Eistirilmesi hakkındaki kanun projesi sü kemisyonunca istendiğinden geri verik e A ve elinde otomatike benziyen tüfeğiyle açıkta bulunan muhafaza kaptanına ve tayfalarına seri ateşe başlıyor. Muha, faza kaptanı son hıziyle kaçan motörün kıç aynasına bir daha bindiriyor ve aç- tığı sıkı bir ateşle kaçan motörün ka- portasında bulunan (Regülatör) ü kineye giden cereyan teli bir kur, kırılıyor. Kaçan motör artık birden ış lemeden durüyor. (Niko) ikinci teslim kollarını açıyor. Muhafaza motöründen indirilen sandal, kalçasından yaralı Ni- koyu ve ambara saklanmış yedi tayfa. yı birer birer muhafaza motörüne taşı yor. Yaralı Niko'ya ilk tedavi yapılıyor. Kaçak motör yedeğe alınıyor en yakın Bodrum limanına götürülüyor. Altın- diş Nikonun yakalanan motöründe 800 kilo balık ve 20 kilo sünger bulunuyor. Bodrumda yapılan hazırlık tahkika. tına göre, Nikonun taylaları, balık ağ- harını denize atarken türk kara suların- da bulunduklarını Nikoya söyliyor!ar. Niko, kızıyor ve (siz karışmayın işini. x€ bakın) diye bunları azarlıyor. Mu- hafaza motörünün üzerlerine geldiğini ve (dur) işaretlerini gören tayfalar, Ni koya (duralım) diye yalvarıyorlar. Gene Nikonun tehdidine uğrayorlar. Niko teslim olmadan elindeki kısa boylu ve gçabuk ateş yapan tüfeğini ve bunun tahta kutulu şarjürünü denize atıyor. 'Tayfalara bu tüfekle ateş ettiğimi — ve tüfeğin devize atıldığını söylememele- Ti ve gıkışızlarsa motördeki av tüfeği. ni kullandığını ortaya atmalarını tay- falarına tembih etmeği unutmıyor. Niko; yapılan sorguya: Sularınızda değildim. İtalyan — sularında balık av- hiyordum. Motörünüzün üstüme geldi. gini gördüm. (Bir yanlışlık — yapıyor; beni arayacaksa gelsin Farmako adası- na yanaşınca arasın diye Farmakoya gi- diyordum. Ateş açtılar ben onlara ateş açmadım. Bize gelen kurşunlar motö - YTümüzün demir parçalarına çarpıp ge- riye sizim motörünüze çarptı.) diye us- talıklı sandığı cevablar vermiştir. Bu çarpışmada pgümrük —muhafaza motörü kaptan ve tayfalarına bir şey olmamıştır. Yalnız kaçak motörün kıçı. na iki defa bindirmesinden baş tarafı ezilip çökelmiş ve beş altr kurşun yara S1 görülmüstür. Nikonun 19 tonluk (Kleonida) motö- rTünde 34 kurşun beresi görülmüştür. Nikoö; kara sularımızda avlanma ve mi. Ti gemiye ateş etme suçundan ceza yi- yeceği gibi birkaç sene önce kıyıları- mıza çıkardığı kacak maldan ötürü İz. mir ihtısas mah'temesince —aranmakta olduğundan ayrıca kaçakçılıktan ceza yiyeceği işitilmiştir. — ' tahsilinin en çok menfaatlerine uygun — ettiğini bunun ancak bir tedbir olduğu- âlinize gelen kanun lâyihasına yer ver- dik. Bu âki kanunu yanyana getirdi. ğimiz zaman aralarındaki farklar tama. men görülür... Ziraat kredi kooperatiflerinin şim diye kadar muvaffak olamamasının cn büyük sebebinin tahsilâtin — güçlükler içinde geçmesi olduğunu izah eden Bü- kan kooperatif üyelerinin diledikleri ıslahatı da yapabileceklerine işaret etti. B. Bakan'ın izahlarından sonra ko misyonun “müstaceliyet, hakkıncd.... önergesi kabul edildi. şar Özey (Manisa) kanun hazırlanırken başka memleketlerdeki kooperatiflerin vaziyetlerinin tetkâk edildiğini — ve uz manların fikirlerinin alındığını, — ölen ortaklar için aşağıdaki maddelerde hü- kümlerin konulduğunu söyledi. B. Refik Şevket İnce çiftçilerin ban. kadan para aldıkça esas mnizamnameleri mucibince kesilen yüzde onları oldu- ğunu, bu madde ile beş senelik yüzde onları alabileceğini zanneden köylünün hakkıtın üç sene daha uzatıldığını, müddetin beş seneye indirilmesinin çift. çiyi kooperatife bağlamak bakımından ruhi, ameli bir fayda olacağını söyledi. Ziraat komisyonu raportörü bu ka- nunda yüzde onların mevzuubahs e- dilmediğini, intikal devresinde intikal- den sonra bunlardan nasıl istilade edi. izceğinin komisyonda görüşüldüğünü, diğer kooperatifler bu kanun hükümle- rine uyduğundan dolayı doğrudan doğ. ruya çiftçinin borçlarına mahsup edile ceği kanaatine varıldığı cevabını ver. di. dAdliye komisyonu raportörü Salâh Yargı ölüm halinde mesuliyetin ne şe- kilde devam edeceğinin dokuzuncu maddede yazılı olduğunu gerek koope. ratifler ve gerek şirketler için bu hu- susta ticaret kanununda sarahat olduğu- mu, adliye komisyonu — “ölüm halinde kendisinin,, maddeye ilâvesini muvafık gördüğünü söyledi. Remzi Gürez (Garziantep) ekonomi komisyonunda bu gibi kurumların ha- yatlarınım uzun olması için sekiz sene. lik müddetin bırakıldığını (Nazmi Top- çu oğlu Aydın) kooperatiflerin bir has. sasının da balk içerisinde tasarrufu te- min etmek olduğunu bu sekiz sene kay. dınin türlü sebeblerle ortaklarım ayrıl- maması için konulduğunu — dolayısiyle çiftçinin lehinde olduğunu (Turgud Türkoğlu Manisa) müddet sekiz sene. ye çıkarıldığı vakit beş senelik koopera. tife giren ortakların fazla bir hisse ver. miyeceklerini tamtersi kolaylık — göre- teklerini yalnız çiftçinin ihtiyat akçe. sini iki senelik taksiti yerine kabul e- dilmesini istediğini söyledi. Bundan sonra (Refik Şevket İnce) nin müddetin beş seneye işdirilmesi hakkındaki takriri reye — konarak red ve altıncı, yedinci, sekizinci, dokuzun. €u ve onuncu maddeler okunarak kahul edildi. Kooperatiflerin alacakları nasıl toplanacak? Kooperatiflere aid alacakların tah- sili emval kanununa göre alınacağı hak- kındaki madde görüşülürken — Ziraat komisyonu raportörü (Yaşar Özey Ma. nisa) bu usulün kooperatif ortakları ü. zerinde tatbikini gene kooperatiflerin menfaatleri bakımından kabul - ettiğini ve bu yolda yapılacak takibatta hiç masraf olmadığını bundan dolayı bu usulün tercih edildiğ' | cöyledi. Adliye encümeni raportörü Salâh Yargı adliyede teşkiltâın henüz tamam. Tanmaması dolayısile bugünkü faal hal- lerile göz önüne alarak muvakkat bir madde ile bir müddet için tahsili em. val kamnununun kabul edilmesini kabul Beş misli mesuliyet, hudutsuz mesuliyet Söz alan B. Hamdi Ongur (İçel) — Eski kredi kooperatifleri ile, bu ka - nunla kurulacak — olan kooperatiflerin arasındaki farkın birinci maddede gö. ze çarptığını ve buradaki koopcratifle- rin hudutsuz mesuliyetli olduğunu, bu * sada çiftçilerden çok Ziraat Bankası düşünüldüğünü budutsuz mesuliyet ye rine muayyen bir hadde meselâ, yatı . rılmış olan kapitalin üç. dört misli bir mesuliyetin kabulü — lazım geldiğini, yoksa bu hudutsuz mesuliyetin bir çok kimseleri endişeye düşürerek girme - mesini mucib olacağını, bu kanun pro jJesile Ziraat Bankasına çok geniş sa . lahiyetler verildiğini söyledi. Cözetil Ekonomi Bakanı Celal Bayar: ”— Kanun lâyihası encümenlerde görüşülürken bu mesele de uzun boylu münakaşa ve müzakere edilmiştir. Ne- ticede bu kanun lâyihasında olduğu gi. * bi gayri mahdut mesuliyetle kanu- mun kabul edilmesi karargir olmuştur. Arkadaşımızın — dediği — gibi bunda * Ziraat bankasının hukukunu gözetmek gaye-i yoktur. Bittabi her para veren müessese gibi bu milli müecssesemizin gde yaptığı ikrar muamelesinin tamamen emoniyet altında olması lâzımdır.., Mevcud kooperatiflerin yüzde sek seninden fazlasının hudutsu? — mesuli- yetli olduğunu söyliyen Bakan güdü. len gayenin aynı halde, aynı seviyede, aynı fikir ve menfaatc bağlı bir mücs. sese kurulması olduğunu, mabdud me suliyetli teşekküle girmek istiyenlerin de aralarında bir teşekkül yapabilecek. lerini bunun da şayanı temenni oldu. Kunu, mahdud mesuliyetli teşekkülle. rin bu kanun projesinde istihdaf edi len maksadlar içinde yürüyeceğine kâ- ni olmadığını, bunun Ziraat bankasının mekanizmasiyle ve Ziraat bankasının düşüncesiyle bir alâkası olmadığımı, budutsuz mesul kooperatiflerin — esazlı ümdelerinden biri olduğunu, ortağın ancak sâyinin ve sâyinden mütevellid is- tihsal kuvvetinin esas tutulduğunu, ko. operatif adedini çoğalmaktan ziyade kooperatife dahil ortakların ihtiyaçla - TININ temininin daha mühim olduğunu ve bu ihtiyaç karşılanmazsa ortağın koo- peratife karşı olan itimad ve sadakati. nin dejenere olacağını, Ziraat bankası. »nın kooperatif ortaklarından kredi kıs kanmıyacağımı, satış kooperatifleri ku- rulduğu zaman tahsil meselesinin nor. mal bir şekle gireceğini ve bunun müs. ENDÜSTRİ VE (Alman haber alma bürosun un B. Fritz Titz tarafından) Kayseride dünyanın en büyük ve en modern bex fabrikalarından birinin açıldığı; gerek türk gerek yabanet ba. sını tarafından herkese bildirildi. 'Tür- kiyenin ilk beş yıllık plânının belki en belli başlı merhalesi olan bu eserin e- kanomik önemi hakkında yetkili kim. seler tarafından Jâzım gelen sözler söy. lendi. Onun için ben yalnız, yeni Tür- kiyenin rubunu çok doğru olarak gös- teren bu hâdisenin genel hatlarından bazılarını aydınlatmak denecine - giri. şeceğim. İlk önce, açılma töreninin organi. sasyonundan bahsetmek gerektir. Sü- mer Bank, uzun bir tecrübe sahibi bile olsaydı, berhalde bu kadar iyi bir şey yapamazdı. Yüzlerce kişilik misafir grublarının bareketinden dönüşüne ka- dar bütün tören programı, hiç bir arı. zayâ uğramadan parlak bir surette tat. bik olurmuştur. Fabrika binası çok katlı — olmayıp tamtersine geniş bir alan üzerine ya. yıldığından, makina dayrelerine ve ida- ve binalarına ilk bakışta, enstallasyo- nun ne kadar büyük olduğu anlaşıl. mryor. Ancak ikj saat, dayreden dayre. ye giderek en belli taşlı kısımları gör- dükten sonra, bütün kombinanın bü yüklüğü hakkında bir fikir edinmek kabil oluyor ve barış askerleri gibi bi. ribiri ardınca sıralanan sonsuz dokuma tezgâhlarının ve diğer özel makinala. rın görünüşü, “işin senfonisi,, ni iyice anlatıyor. Binanım plânını çizen ve o- nu inşa eden türk mimarlariyle maki na ve enstallasyonişlerini — üzerlerine alan rus mübendisleri, iş birliklerinin bu güzel ahenkli eseriyle, çok haklı a. larak öğünebilirler. Kayseri vilayeti yoksuldur. Acaba oranın kanaatli halkı, kombinanın on. lar için ne kadar büyük bir ütüf ol- duğunu takdir - ediyorlar mı? — Eğer 4500 amelenin, ora şartlarına ve fiatla rına uygun, devamlı bir ücret alacak. ları düşünülürse © zaman ilerde kaç ki. şinin rşhat ve geniş bir bayat sürebi- leceği anlaşılır; kalabalık bir halk küt lesinin çoğalan satınalma kabiliyetin. den faydalanacak olanlar daha bu he. sabın içinde değildir. Fakat muntaza- man ödenen bir sâyin ne kadar iyi bir şey olduğunu daha bugünden anlayan- lar varsa, onlar da asıl işçiler, vatan. larının kalkımmasına sevinç ve gurur. la yardım eden basit Anadolu çocukla- rıdır. Türkiye endüstrisinin kalkınmasın- * da Kayseri kombinasının önemli - bir merhale teşkil ettiğini tamamiyle tak. dir etmekle beraber, başka bir alanda”| gördüğüm bir hödise, benim üzerimde çok derin etkiler bırâktı: Bu da Tür. kiye için oldukça yeni olan işçi mese- lesinin, örnek olacak derecede parlak bir-kültürel başarı şeklinde kotarılma- sıdır. Fabrikanın tanışmadığım — genc o — — e nu ve zaten bükümetle komisyon arasın. da tamamiyle bir mutabakat hazıl ol duğunu söyledi. Ziraat Bankası Genel Direktörü- nün izahları Bu usulün tatbikinde elde edilecek sonuçları Ziraat bankası genel direktö. rü B. Kemal Zaim Kamutaya izah ede- rek dedi ki: — Bundan evvel ve hali ha- zırda tatbik edilmekte olan kanunda ay- ni hüküm mevcuddur. Tahsili emval ka aunu, hali hazırda tatbik edilmektedir. Eğer kredi kooperatifleri kaza merke zinde olsaydı mühterem arkadaşlarımı- zın teklif ettiği yekli tatbike dahi lüzum kalmaksızın doğrudan doğrüya icra ve iflâs kanununun tatbik edilmesinde hiç bir mahzur olmıyacaktı. Fakat koope- ratifler köylerdedir. Hacir ve tebligat İş- lerini yapmak için daima uzun mesafe - lerde bulunan köylerdeki kooperatif or- taklarına yapılması mecburiyeti vardır. Va mecburiyet asıl oldukça ve köy' ç kadar nakil vasrtamız pok — kolaylıkla bulunamadığından — ekseriya hacizler için otomobillere müracaat edilmektedir. Halbuki bir kredi kooperatifi ortağının malı ne olabilirdi. Haciz edilih şehre getirilen ve xatrları malın bedeli masrr * bile ödemez. Takibat yapılmıstır. Orta- Bin bazı eşyası gitmiştir. Fakat borcu eksilmemiştir, bilâkis artmıştır. Bu za - ruret tahsili emval kanununun tatbikini p G Ha v at onda olacaktır. -i 5 İLKTEŞRİN 1935 CUMA : KüÜLTÜR “D. N. B.,, Ankara aytarı direktörü bu yönde yorulmak bilmiyen bir gayretle, kendisini — unuturcasına çalışmış ve büyük bir eser meydana ge- tirmiştir. Bir samanlar büyük babaları hakikiğ ödevlerini unutmuş bir hükü. met tarafından sadece vergi vericisi ola» rak yıllarca baskı görmüş olan — genc Anadolu çocuklarının, bugân — gurürüu fabrika işçileri olarak boş zamanlarını futbol, bokey oyaamakla, lskrim, jim- nastik yapmakla, ata binmekle, yüz. mekle ve gece kurslarına devam et mekle geçirdiklerini duymak, yabancı kulaklar için bir hayli garib gelir. Pa- kat bu, tamamiyle doğrudur. ve sade &- Ççılma töreni münasebetiyle — gösteriş olarak değil, tamtersine hayret uyan. dıracak derecede tabiiğ bir istekle ya. pılmaktadır. Bütün işçiler, fabrikanın dokuduğu kumaşlardan yapılmış pra- tik, zevkli elbiseler giyerler, fabrika- nın kantininde bol ve gıdalı yemekler yerler; özel doktor her vakit kendile. rine bakmağa hazır olduğu gibi, sıhi İ enstallasyon da hiç bir tenkide lüzum göstermiyecek gibi eksiksizdir. Birkaç ay sonra buralarda, kültürel bakımdan otuz kırk yıllık bir ilerleme esem mey. İ dana gelecek ve türk toprağımım - inti- bak kapasitesi ve verimliliği bir defa daha saptanmış olacaktır. Bu işte durumsayanların akıllarına gelebilecek iki soruya hemen cevab ve rilebilir: | 1 — Kayseri kombinasının, sosyal ve kültürel enstallasyonları birer mün. ferid (sporadik) başarı olarak kalmıya. | cak mıdır? Yeni Türkiyenin gelişimini büyük bir ' anlayışla takib edenler, bu soruya de- j rin bir kanaatla hemen “hayır|, ceva- | bii verecekterdir. | 2 — Genc ve herhalde alçak gönüllü w kanaatli olan türk endüstri işçilerine, bütün sosyal ve kültürel armağanların ı bepsini birden vermeğe lüzüm var mıy- | dı? Her vakit ulusunun iyiliğine çalı. l şan bir hükümet için bundan tabilğ bir şey olamaz. İşçisine ve çiftçisine Tâyik — , olduğu mevkii vermiyen bir memleket, er veya geç, bu dar görüşlü hareketinin kötü sonuçlarını görmek zorağında ka. Tacaktır. Kuvvetle umarız ki, türk ulusu, sı- nıf mücadelesinin açtığı yaraların acı- sıni çeken ve bugün bile çekmekte o. lan birçok sosyal merhaleleri — görmi. yecektir. Memleketin başmda bulunan adamlar, bu sehirlenmenin ilk alâmet- Eğer “proleter, kelimesi, ulusları parçalıyan anlamı ile, yeniden canla. 'nan Türkiye için sadece akademik bir söz ise, bu, değeri biçilemiyecek dere. <cede büyük bir armağan sayılmalıdır. Türkiseher Post “İstanbul,, Tica etmemize âmil ve mücssir olmakta- dır. Bugün için başka bir sureti hal de bulmak imkânı yoktur. Köylümüzün ka- zancı azdır, Elindeki malı azdır. Mesela ineği vardır. İneği, birkaç bakracı geti - rilip satılacaktır. Fakat otomobil mas. rafı olarak belki $ . 6 lira sarfolunımuz- tur. Elinden malh da gittiği halde borcu ödenmemiştir. Binacnaleyh daha kısa olan tahsili emval kanununun tatbikin'n kabul buyurulmasını rica ederim. Bil. hasta bendeniz de tatbikatın içinde bu: Tunmaklığım dolayısile müessesem na. mına rica ederim. Tahsili emval kanu. nunun tatbiki hususuna — dikkat buyu. rulsun. Bu izahtan sonra madde aynen ka. bul edildi. Kanun — projesinin 17 inci maddesine kadar görüşüldükten sonra vaktin geç olması dolayısiyle toplantı. ya son verildi. Kamutay pazartesiye toplanacaktır. n İş kanunu projesi İş kanunu projesini tetkik e- decek olan Kamutay muhtelit ko- misyonu dün sabah ekseriyeti ol- madığından birinci — toplantısını yapamamıştır. Proje üzerinde tet- : kiklerin nihayet bir ay içinde ta- mamlanması için kömisyon hal- tada üç gün toplanacaktır. İlk toplantı önümüzdeki pazarte.i sa-