26 Haziran 1935 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 4

di y S “zararına olarak elde SAYIFA 4 ULUS Gd ee L & ü BAA e aa y ? B 26 iiAZ!RAN 1935 ÇARŞAMBA Bransız gazetelerine göre: Pertinaks, Eko dö Pari gazetesin- de diyor ki: ingiliz — al - man deniz andlaması, 3 şübat tarihli fransız — ingiliz bildiriğinde anlatı - lan ve 17 nisanda İtalyanın da . katıl- ingiliz — fransız « 18 haziran tarihli masiyle pekişstirilen sıyasasının sonuna erdiğini tedir. Dün Londrada alınıp verilen mek - tuplar Adolf Hitleri epey yüreklendi- göstermek- recektir. Hitler ingiliz ve fransız ' - - kanları tarafından ilan edilen «barış bölün prensipini yenmiştir. Şim - diye kadar, bölünmez barış dediğimiz zaman, batının güvenliğinin doğunun edilemiyeceğini düşünüyorduk.. İngiltere ise, aynı za - manda Avrupa barışı sağlanmaksızın denizde ve havada barışın elde edilece- ğini sanryor. Bu, tuhaf bir görüş ayrı- lığıdır. Temps gazetesi de 20 haziran tarihli sayısında şöyle diyor: *« İngiliz dostlarımız, öteki ulusla- rın bu hadiseyi büsbütün başka türlü görmelerine şaşmasınlar; çünkü ingi - liz — alman deniz andlaşması Rayhşın deniz kuvvetlerinin iyice buclandırıla- cağını garanti altına alryorsa da, İngil- tere harb donanmasını pekiştirmek z0- runda kalırsa alman donanmasının da aynı nisbette — kuvvetlendirilmesi gibi bir tehlikeyi de ortaya atıyor. Bunda deniz silahlanma yarışına doğru haki- kiğ bir şevklendirme — bulunmasından korkulur. Morning Post gazetesi, büs- bütün de haksız olmıyarak, ingiliz hü - kümeti Almanyanın tek taraflı olarak Versay andlaş b dan do - layı 18 martta Berline enerjik bir pro - testo yapmış iken şimdi aynı Almanya- yar, barış andlaşmasının deniz şartları- nraçıktan açığa bozmağa şevklendir. mesine şaşmaktadır. Tayms gazetesi de Fransa deniz kuvvetlerini artırmak için ısrar — ederse ingiliz — ve alman hükümetlerinin de buna uygun şekilde kuvvetlerini artırmayı düşünmeleri ge- rekeceğini yazmakta ve anlaşmayı im- zalryanların gayeleri deniz silahlanma- sı yarışını durdurmak iken, bu anlaş - manın deniz silahlanmasını artırması- nın kötü bir şey olacağını ilave etmek- tedir. —Yakından anlaşmış bütün bir. çalışma beraberliği sıyasasının üzerle - rinde geliştiği prensipler bir tarafa bıra. kılıverirse hertürlü ihtimaller karşısında kalınır ve bunlara üstün körü metod - lar ve doktrinlerle karşı konamaz. Si - Jahlanma işlerinin biribirlerine bağlı oluşu, ulusal kuvvetlerin buclandırı! - ması ve güvenlik meselelerinin bölün - mezliği, Avrupada geniş bir çalışma beraberliği sıyasası için sağlam bir te- meldir. B. Eden B. Lavalla konuştu - ğu zaman, — İngilterenin, her zaman bağlı kalmak istediğini söylediği bu sı- yasa ile ingiliz — alman deniz anlaş - — Masının ortaya koyduğu yeni meto- du nasıl bağdamayı düşündüğünü anla- mak belki mümkün olacaktır. Entransijan gazetesinde ise Gallüs, İtalya'nın, Fransa'nın hakikiğ — dostu olduğunu söylüyor: B. Eden Parise geliyor. O, hem in. giliz - alman deniz anlaşmasının biz- de uyandırdığı heyecanı yatıştıracak, — hem de bize italyan - habeş anlaşmaz- lığından bahsedecektir. Birinci nokta üzerinde onun az çok soğuk karşıla- nacağı, ikinci nokta için de öyle ola- cağı düşünülüyor. Çünkü, eskiden İtalya ile aramız. da bulunmuş olan anlaşmazlıklar, hiç olmazsa açık ve belli şeylerdi. B. Mu- solini bazen çok sert bulduğumuz söy- levlerinde bunlara işaret ediyordu. Fa. kat hiç olmazsa bu söylevlerin açık ve doğru sözlü olmak gibi bir meziyeti vardı. O lar bizim sıy manyaya faydasız yere gülümsemek- le vakit geçiriyor ve beceriksizcesine, İtalyayı bilmezlikten geliyordu. Hal- buki İtalya zihniyet ve çıkağ birliği bakrmından olduğu kadar coğrafik du. rum bakımından da bizim tabiiğ bağ. X ai Mec>ini bu yüzden iaern AL Yabancı gaze telerde okudükiz_ı_rnmız N | | j | ! N a İngiliz- Alman deniz anlaşmasmın yankıları haklı olarak kızıyor mekten de çekinmiyordu. ve bunü söyle- Bugün sağduyumuzu yeniden elde ettik ve, değeri Avrupa barışı için çok büyük olan italyan dostluğunu ye- niden kazandık. İngiltere ile de anlaş. tığımızı sanıyorduk. Böyle bir anlaş. ma bizim için her zamankinden çok lüzumludur. Fakat görüyoruz ki, bu anlaşmayı elde ettiğimizi sandığımız zaman, o ortadan kayboluveriyor. « Onun için, B. Eden, ülkesinin her değişen patisini kazan- mak için B. M Habeşi d elde etmek istediği şeylere karşı koy. mamız gerektiğine bizi inandıramrya. caktır.t.. Bu sıralarda iyiden iyiye ego- ist ve şahsiğ bir sıyasa güden, kimse- nin fikrini sormadan özel anlaşmalar yapan İngilterenin, kendisinin de al. dırış etmediği anlaşmalara dayanarak engel olmak istemesini görmek tuhaf olur, Biz, sı. yasasında hiç bir karanlık nokta bu- lunmayan İtalya ile beraberiz, doğru- başkalarının hüriyetine luğu ve medeniyeti sevdiğimiz için o. nunla beraberiz. La Repüblik gazetesi, 19 haziran ta- rihli sayısında, bu anlaşmayı alman diplomasisinin bir utkusu gibi göster- dikten sonra diyor ki- «Bundan çıkarmamız gereken so. nuç şudur: Alman dış bakanlığı Bis- mark'ın metodlarını kullanarak, “ayrı konuşmalar,, yapmak suretile kendisi- ne karşı ihtimali devletleri biribirlerinden ayırmağa çÇa- lışıyor. Yüzde 35 nisbeti biraz da 1870 harbinden önce Lüksemburg'un oyna. birleşmeleri olan dığı rolü oynuyor. Deniz eksperleri bu rakam üzerinde birçok sözler söyledi- ler. Fakat bu nisbet, İngiltereye de- nizden hücüma uğramıyacağını anla. tarak, yalnız Stresa yöneyini bozmak için seçilmişe benziyor. İngiltere için denizden bir hücüm, bizim için kara- dan gelen bir hücüm kadar önemlidir. «İngilizler bu anlaşmayı yapar- ken sadece, epiy kör bir ulusal egoiz- me mi, yoksa derin bir sıyasal düşün. ceye mi kapıldılar? Meselâ alman ö. nergesini, bu büyük ulusa, abloka altı- na alındığı hissini vermemek ve onda tehlikeli bir “abloka edilmiş olmak,, deliliği uyandırmamak için mi kabul ettiler?. «Stresa — yöneyinin Almanyayı, doğu Tuna — Avrupasında yapmak istediği şeylere yeniden baş- lamak bakımından yüreklendirmesin. den korkulabilir. Bununla beraber korkmayalım. Çok iyi ampirikler olan ingilizler, yeniden bir blok yapacaklardır. Yalnız bunun, 1914 deki gibi, bütün diplomatik oyun- lar oynandıktan sonra yapılmasını di- liyelim. bozulmasının Bir ingiliz gazetesinin düşüncesi: 19 haziran 1935 tarihli Deyli Herald gazetesinden: 'Tüze bakımından ingiliz . alman Yeni alman zırhlırlarına esas olacak tip: Londrada Almanya ile İn - giltere arasında yapılan ko - nuşmalar sonunda İngilterenin Almanyaya, kendi donanma - sının yüzde 35i nisbetinde bir 5 ; d yapmak hakkını ver- mesi, Avrupa — gazetelerinde türlü yankılar — doğ tar. Başlıca — Avrupa gazelele;ı'm'n bu mesele hakkinda yazdıkla - rını türkçeye çevirerek okur - larımtza sunuyoruz. Bu suret- bu önemli meselenin hangi yo - | la girmeğe eğgin olduğu kolay- ca anlaşılmış olacaktır. deniz paktı üzerinde bir takım tenkit. ler yapılabilir ve bu hiç de güç de- ğildir. Fakat pratik oluşu bakımından bu andlaşmanın hiç söz götürür bir tara- fi yoktur ve değeri göze görünür bir haldedir. Bu, Almanyanın gelecekte de filo. sunu bugün bulunduğu kuvvette tuta. cağına dair bir yüken değildir; Al- manyanın isteğiyle yapılmış bir anlaş- madır . Bütün bu buclamalar üzerinde in. giliz delegelerinin itiraz edeceği ve et. tireceği bir taraf da düşünülemez. Çün- kü bu, bir defa almanların kendileri tarafından yapılmış bir önergedir; bir defa da böyle bir indirme —yapmaya imkân voktur. Ne türlü tenkitler yapılırsa yapıl- sın, hakikat budur. Versay andlaşma. sının süel maddelerini tanımamağa ka. rar veren almanlar, kendi ellerile harb gemilerini buclandırıyorlar. Eğer Avrupanın öteki — devletleri de ayni şeyi yapacak olurlarsa o za- man aradaki gemi yapma yarışı ve ö- nürdeşmesi ve bunun bir sonucu olan genel güvensizlik ortadan kalkar. Harbten önceki yılları hatırlayan. ların bunu, hem silâhları buclandırma, hem de barışa doğru gitme yolunda a. tılan önemli bir adım diye almaları gerektir..,, İtalyan gazetelerinin düşüneeleri Noye Zürher Çaytung gazetesinin Milano aytarı italyan gazetelerinin al. man . ingiliz deniz anlaşması hakkında. ki yazılarının özetlerini almaktadır. Popolo d'İtaliya diyor ki: Almanya İngilterenin donanma üs- tünlüğünü tanıyor. Bunu da beliki ken- disinin Avrupa kıtasındaki süel üstün- lüğünü tanıtmak umudiyle yapıyor. E. ğer bu hâdiseden bir ders almak lâzım- sa o da, bir andlaşmanın Cenevre dışın. da değiştirilmiş olmasıdır. Gazeta del Popolo, bu anlaşmanın Fransada yapmış olduğu kötü etkiye işaret ettikten sonra diyor ki: Asığları ön plâna düşünce andlaş- malara hiç kulak asmaması ve başkala. rr için başka yasa, yani uluslar sosye- tesi ileri sürülmesi gibi İngilterenin yaptığı aykırılıklara işaret eden yalnız biz değiliz. Birkaç gündenberi İngilte. re yüzünü büsbütün Almanyaya çevir- di: Donanma anlaşması, parlamentoda söylev, Prens dö Gal'in söylevi, eski savaşçıların Almanyayı — ziyaretleri. İngiltere eski sryasasına geri dönüyor; bu sıyasa, Avrupa devletleri arasında denkleşme kurmak ve ondan sonra bü. tün durumu kendi hükmü altında tut- maktır. İtalyaya yaklaşmayı ve Rüusya ile anlaşmayı Fransanın; fazlasiyle kuvvetleşmesi şeklinde gören İngiltere, Almanyanın kuvvetlenmesine çalışmak. tadır. Mesele şöyle izahlanabilir: Da- ha birkaç hafta öncelere kadar alman silahlanmasının hem kendisini hem de Avrupa barışı için bir tehlike olduğu. nu avaz avaz bağırdığı halde, bugün, bu ülkenin türel ve sıyasal durumunu sağlamlaştırmak ve süel kuvvetlenme- sini güven altına almak için akılların alamıyacağı şeyleri yapmaktadır. İsviçre gazeteleri ne diyorlar? 19 haziran 1935 tarihli Noye Zürher Saytung yazdığı bir başyazıda diyor ki: Almanya, Britanya imparatorluğu- nun bütün deniz kuvvetleri tutarının yüzde otuz beşi derecesinde bir donan. ma yapabilecektir. Bu da şu demektir ki, Almanyanın Versay andlaşmasında 120,000 ton ola- , rak buclandırılmış olan harb donanması 400,000 veya 450.000 tona kadar çıkarı. labilecektir. Bu suretle Almanya Fran- sanın donanma kuvvetine çok yaklaş. miş oluyor. Bu arada dikkatle saptana- cak nokta, Britanya imparatorluğunun bütün donanma kuvvetleri hesab edilir. ken dominyonların da bu hesaba katıl- mış olmasıdır. Bu işler görüşülürken, başlangıçta ingilizler, Britanya donan. ması şimal denizinde üstünlüğü kaybet- memek için bu yüksek — tutulan yüzde | Hitler uzun zamandanberi arkasın- dan koşulmakta olan anlaşmayı yap- mak için bu anı kullanmasını pek iyi bilmiştir. Yeni anlasşma ve alman donanması Noye Fraye Prese gazetesinin Ber: Jin aytarı İngiliz — Alman anlaşma- sından sonra alman gazetelerinde bu uzadıya çıkan yazıların bit özetini gazetesine gönder. miştir. Buna göre: mesele hakkında -uzun Vaşington ve Londra anlaşmalarına 1.201.700 ton- luk bir donanması vardır ki, bunun yüz- de otuz beşi olan 420,595 ton, alman donanmasının tonajı olacaktır. Ayrı ay- dayanarak İngilterenin rı kategorilerle de durum göyle olacak- tır; büyük harb gemileri: İngilterenin 525.000 ton, Almanyanın 183,700 ton; uçak ana gemisi, İngilterenin — 135.000 ton, Almanyanın 47.250 ton; ağır kru- vazörler: İngilterenin 146.800 ton, Al- manyanın 51,380 ton; hafif kruvazör- ler: İngilterenin 192.000 ton, Almanya- nın 67.270 ton; torpidolar: İngilterenin 150.000 ton, Almanyanın 52.000 ton; denizaltı gemileri: İngilterenin 52.000 ton, Almanyanın 18,445 ton. Almanyanın bugüne kadar 10.000 tonluk üç tane büyük harb gemisi var- dı. Bu son anlaşmaya göre daha 153.750 tonluk büyük zırllı yapabilecektir. E- ğer Almanya İngilterenin de istedi- ği gibi 25.000 tonluk büyük zırhlılar yapılacak olursa, Almanıya, en aşağı da- ha altı tane büyük zırhlı yapabilecek- tir. Vaşington andlaşmasında uçak a- na gemilerinin en büyüğü 27.000 ton o- larak saptanmıştı. Halbuki Almanya- nın bu kategoriden hiç bir gemisi ol- madığından, iki tane büyük veya bir« kaç tane ufak uçak ana gemisi yapacak. tır, Almanyanın 20,3 santimetre çapın- da topları olan ağır kruvazörleri yok- tu. Şimdiki Aanlaşmaya göne beş tane 10.000 tonluk, veya daha küçük tonaj- da daha çok kruvazör yapacaktır. Al- manyanın 15,5 santimetre çapına kadar toplarla silahlanmış, tutarı 36.000 ton olan altı tane hafif kruvazörü vardır. Son duruma göre Almanya daha 32.000 K A İcbi ölçüsünün yalnız ana vatan d sı üzerinden hesab edilmesi düşüncesi- ni ileri sürmüşlerdi. İngilizlerin bu iti. razlarından hiç bir iz bile kalmamıştır. Bi Bugün Londradan gelen haberlere göre almanların donanma programı ye- di yıl sürecektir. Britanya - alman de. niz anlaşması etrafında Berlinde neş- redilen haberlerde bu program hakkın. da hiç bir şey söylenmiyor. Eğer doğ- ru çıkarsa, bu hüküm Londra anlaşma- sınıh en önemli tarafıdır. Çünkü bu hükümle İngiltere daha uzun müddet şimal denizinde üstünlüğünü güven al- tına almış olacaktır. İsviçre gazetesi bu yazısında harb gemilerinin kategorilerine göre kıyas. lama yaptıktan sonra diyor ki: Bu işlerde, İtalyanın doğu Afrika. sındaki plânları ve uzak şarkta olan biten şeylerin dayanışmayı b ik ne gibi bir rol oynadığını da sormağa değeri olan bir meseledir. Üa | ir, tonluk hafif kr yap Bugün Almanyanın tutarı 96.000 ton olan, her biri 800 tonluk 12 torpidosu var. Son hesaba göre elinde daha 43 bin ton kalmaktadır ki bu tonajla her biri 1500 tonluk daha otuz tane torpito yapabilecektir. Londra andlaşması denizaltı gemi- lerinde Almanya ile İngiltere arasın- da aynı ölçüyü kabul ettiğinden Al- manyanın 52.700 tondan fazla denizaltı gemisi olmayacaktır. Eğer Almanya İngilterenin denizaltı gemileri tona- jından 18.445 ton, yani yüzde 35 fazla olarak denizaltı gemisi yapacak olursa, bu fazlalığı öbür gemi kategorilerinin tonajından eksiltmesi lazımdır. Deniz- altı gemilerinin tonajında aynı ölçüyü kabul etmiş olân Almanya şimdilik bu ölçünün yalnız yüzde kiırk beşi olan 23.700 tondan fazla denizaltı gemisi yapmamayı da kabul etmiştir. Almanya- nın tona tutarı 3000 ton olan on' iki ta- ne denizaltı gemisi tezgâhtadır. Devletlerin donanma kuvvetleri Fraye Prese gazetesinin Berlin aytarı Esener Nasiyonal Saytung'dan alarak gazetesine bildiriyor: Stalin'in, Sovyet donanmasının önü- müzdeki iki yıl içinde üç kat büyüye- ceğini söylemiş olduğu da göz önünde tutularak 1 şubat 1935 tarihine kadar büyük devletlerin donanma kuvvetleri şu durumdadır- Büyük Britanya — İmparatorluğu, 1.332.569 ton; Birleşik Amerika Hükü- metleri, 1.324.260 ton; Japonya, 783,920 ton; Fransa 684.665 ton; İtalya, 503.159 ton; Sovyetler Birliği 500.000 ton. Şim- di Almanyaya izin verilen yüzde 35 nisbetinde ingiliz donanmasının büyü- mesi demek, bugünkü tonajının 466.399 ton daha artması demektir.