26 Haziran 1935 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 4

SAYIFA 4 Kweansız gazetelerine göre: inde anlatı - da katıl- pekiştirilen ingiliz — İransız sıyasasının sonuna erdiğini göstermek- tedir. Dün Londrada alınıp verilen mek - tuplar Adolf Hitleri epey yüreklendi- recektir. Hitler ingiliz ve fransız kanları tarafımdan «barış bölünmez> prensipini yenmiştir. Şim « diye kadar, bölünmez barış dediğimiz zaman, batının güvenliğinin ilan edilen doğunun zararına olarak elde — edilemiyeceğini düşünüyorduk.. İngiltere ise, aynı za - manda Avrupa barışı sağlanmaksızın denizde ve havada barışın elde edilece- ğini ganıyor. Bu, tahaf bir görüş ayr- lığıdır. Temps gözetesi de 20 haziran tarihli sayısında şöyle diyor: » İngiliz dostlarımız, öteki ulusla- rın bu hadiseyi büsbütün başka türlü görmelerine şaşmasınlar; çünkü ingi - Hiz — alman deniz andlaşması Rayhşın deniz kuvvetlerinin iyice buclandırıla. cağını garanti altıma alıyorsa da, İngil- tere harb donanmasını pekiştirmek z0- runda kalırsa alman donanmasınm da aynı nisbette — kuvvetlendirilmesi gibi bir tehlikeyi de ortaya atıyor. Bunda deniz silahlanma yarışına doğru haki- kiğ bir şevklendirme korkulur bulunmasından Morninz Post gazctesi, büs- bi de haksız olmıyarak, ingiliz hü - yanın — tek tarafir olarak Versay andlaşmasını bozmasından do layı 18 martta Berline enerjik bir pro - testo yapmış iken gimdi aynı Almanya- yar, b andlaşmasının deniz şartları- n açıktan açı rmağa şevklendir. mesine . Tayıns gazetesi de kuvvetlerini artırmak için ingiliz — ve —alman etlerinin de buna uygun şekilde kuvvetlerini artırmayı düşünmeleri ge- rekeceğini yazmakta ve anlaşmayı im- zalıyanların gayeleri deniz silahlanma- & yarışını durdurmak iken, bu anlaş - manın deniz silahlanmasını artırması- nın kötü bir şey olacağını ilave etmek. tedir. — Yakından - anlaşmış bütün bir çalışma beraberliği sıyasasının üzerle - rinde geliştiği prensipler bir tarafa bıra. kılrrerirse hertürlü ihtimaller karşısında kalınır ve bunlara Üstün körü metod - lar ve doktrinlerle karşı konamarz. Si - lahlanma işlerinin biribirlerine bağlı oluşu, ulusal küvvetlerin — buclandırı! - ması ve güvenlik meselelerinin bölün - mezliği, Avrupada geniş bir çalışma beraberliği sıyasası için sağlam bir te- meldir. B. Eden B. Lavalla konuştu - ğu zaman, — İngilterenin, her zaman bağlı kalmak istediğini söylediği bu &- yasa ile ingilir — alman deniz anlaş - masının ortaya köyduğu yeni meto- du nasıl bağdamayı düşündüğünü anla- mak belki mümkün olacaktır. Entransijan gazetesimde ise Gallüs, İtalya'nın, Fransa'nın hakikiğ dostu olduğunu söylüyor: B. Eden Parise geliyor. O, hem in. giliz - alman deniz anlaşmasının biz- de uyandırdığı — heyecanı yatıştıracak, bem de bize italyan . babeş anlaşmaz- lığından bahsedecektir. Birinci nokta üzerinde onun az çok soğuk karşıla- nacağı, ikinci nokta için de öyle ola- cağı düşünülüyor. Çünkü, eskiden İtalya ile aramız. da bulunmuş olan anlaşmazlıklar, hiç olmazsa açık ve belli şeylerdi. B. Mu- solini bazen çok sert bulduğumuz söy- levlerinde bunlara işaret ediyordu. Fa. kat hiç olmazsa bu söylevlerin açık ve doğru sözlü olmak gibi bir meziyeti vardı. O zamanlar bizim sryasamız Al. manyaya faydasız yere gülümsemek- le vakit geçiriyor ve beceriksizcesine, İtalyayı bilmezlikten geliyordu. Hal- buki İtalya zihniyet ve çıkağ birliği bakrmından olduğu kadar coğrafik du. rum balımından da bizim tabilğ bağ. »i bu yüzden ——— e vemirane ee ©| Yabancı gazetelerde okuduklarımız İngiliz- Alman deniz anlaşmasının yankıları haklı ol YK bilkda ve bunu söyle Bugün sağduyumuzu yeniden elde ettik ve, değeri — Avrupa — barışı için çok büyük olan italyan dostluğunu ye- niden kazandık. İngiltere ile de anlaş. tığımızı sanıyorduk ma bizim için her Böyle bir anlaş. zamankinden çok lüzumludur. Fakat görüyoruz ki, bu anlaşmayı zaman, o ortadan kayboluveriyor. — Onun için, B. Eden, ülkesinin her zemöm değişen sempatisini kazan- mak için B. Musolininin Habeşistanda elde etmek istediği şeylere karşı koy. mamız gerektiğine bizi inandıramıya. elde ettiğimizi sandığımız caktır. Bu sıralarda iyiden iyiye ego- ist ve şahsiğ bir sıyasa güden, kimse- nin fikrini sormadan özel anlaşmalar kendisinin de al. dırış etmediği anlaşmalara yapan İngilterenin, dayanarak başkalarının hüriyetine engel olmak istemesini görmek tuhaf olur, Biz, $ı. yasasında biç bir karanlık nokta bu- hınmayan İtalya ile beraberiz, doğru- luğu ve medeniyeti sevdiğli nunla beraberiz. iz için o. La Repüblik gazetesi, 19 haziran ta- rihli sayısında, bu diplomasisinin bir utku: dikten sonra diyor ki- —Bundan çıkarmamız nüç şudür: Alman diş bakanlığı Bis- alman göster- gereken so. mark'ın metodlarını kullanarak, “ayrı konuşmalar,, yapmak suretile kendisi- ne karşı ihtimali birleşmeleri olan devletleri biribirlerinden ayırmağa ça- lışıyor. Yüzde 35 nisbeti biraz da 1870 harbinden önce Lüksemburg'un oyna. dığı rolü oynuyor. Deniz eksperleri bu rakam üzerinde birçok sözler söyledi- ler. Fakat bu nisbet, İngiltereye de- nizden hücüma uğramıyacağını anla. tarak, yalnız Stresa yöneyini bozmak için seçilmişe benziyor. İngiltere için denizden bir hücüm, bizim için kara- dan gelen bir hücüm kadar önemlidir. İngilizler bu anlaşmayı — yapar ken sadecc, epiy kör bir ulusal egoiz- me mi, yoksa derin bir sıyasal düşün. ceye mi kapıldılar? Meselâ alman Ü. nergesini, bu büyük ulusa, abloka altı- na alındığı hissini vermemek ve onda tehlikeli bir “adloka edilmiş olmak,, deliliği uyandırmamak — için mi kabul ettiler?. «Stresa —yöneyinin — bozulmasının Almanyayı, doğu Tuna yapmak istediği şeylere yeniden baş- lamak bakımından yüreklendirmesin. den korkulabilir. Bununla beraber korkmayalım. Çok iyi ampirikler olan ingilizler, yeniden bir blok yapacaklardır. Yalnız bunun, 1914 deki gibi, bütün diplomatik oyun- lar oynandıktan sonra yapılmasını di- liyelim. Avrupasında Bir ingiliz gazetesinin düşüncesi: 19 haziran 1935 tarihli Deyli Herald gazetesinden: 'Tüze bakımından ingiliz . alman Londrada Almanya ile İn - giltere arasında yapılan ko - nuşmalar sonunda İngilterenin Almanyaya, kendi donanma - sının yüzde 35i nisbetinde bi donanma yapmak hakkınrı ver- mesi, Avrupa türlü yankılar — doğurmuştur. Başlıca — Avrupa gazetelerinin bu mesele hakkında yazdıkla - rınt türkçeye çevirerek okur - larımıza sunuyoruz. Bu suret bu önemli meselenin hangi yo - gazetelerinde la girmeğe eğgin olduğu kolay- ca anlaşılmış olacaktır. deniz paktı üzerinde bir takım tenkit. ler yapılabilir ve bu hiç de ğildir. küç de- Fakat pratik oluşu bakımından bu andlaşmanın hiç söz götürür bir tara- fı yoktur ve değeri göze görünür b haldedir. Bu, Almanyanın gelecekte de filo. sunu bugün bulunduğu kuvvette tuta. cağına dair yüken — değildir; A- manyanın isteğiyle yapılmış bir anlaş- madır . Bütün bu buclamalar üzerinde in. giliz delegelerinin itiraz edeceği ve et. tireceği bir taraf da düşünülemez. Çün kü bu, bir defa almanların kendileri tarafından yapılmış bir önergedir; bir defa da böyle bir indirme yapmaya T yapılırsa yapıl- sın, hakikat budi sının sücl maddelerini tanımamağa ka. Versay andlaşma. rar venen almanlar, kendi ellerile harb gemilerini buclandırıyorlar, Eğer Avrupanım öteki devletleri de ayni şeyi yapacak olurlarsa © za- man aradaki gemi yapma yarışı ve Ö- nürdeşmesi ve bunun bir sonucu olan genel güvensizlik ortadan kalkar. Harbten önceki yılları hatırlayan. ların bunu, bem silâhları buclandırma, hem de barışa doğru gitmme yolunda a. trlan önemli bir adım diye almaları gerektir.., İtalyan gazetelerinin düşünceleri Noye Zürher Çaytung gazetesinin Milano aytarı italyan gazetelerinin a. man . ingiliz deniz anlaşması hakkında. ki yazılarının — özetlerini almaktadır. Popolo d'İtaliya diyor ki: Almanya İngilterenin donanma Üs- tünlüğünü tanıyor. Bunu da beliki ken. disinin Avrupa kıtasındaki sücl üstün- lüğünü tanrtmak umudiyle yapıyor. E. ğer bu hâdiseden bir ders almak lâzım- sa © da, bir andlaşmanın Cenevre dışım. da değiştirilmiş olmasıdır. Gazeta del Popolo, bu anlaşmanın Fransada yapmış olduğu kötü etkiye işaret ettikten sonra diyor ki: Asığları ön plâna düşünce andlaş- malara hiç kulak asmaması ve başkala. rt için başka yasa, yani uluslar sosye- tesi ileri sürülmesi gibi İngilterenin yaptığı aykırılıklara işaret eden y biz değiliz. Birkaç gündenberi İngilte. re yüzünü büsbütün Almanyaya çevir- di: Donanma anlı amentoda evki ziyaretleri sası, p söylev, Prens dâ Gal'in söylevi, Almanyayı İngiltere eski sıyasasına geri dönüyor; bu sıyasa, Avrupa devletleri arasında denkleşme kurmak ve ondan sonra bü. tün durumu keadi hükmü altında tut- maktır. İtalyaya yaklaşmayı ve Rusya ile anlaşmayı Fransanın; — fazlasiyle kuvvetleşmesi şeklinde gören İngiltere, Almanyanın kuvvetlenmesine çalışmak. tadır, Mesele şüyle izahlanabilir: Da: ha birkaç hafta öncelere kadar alman sili masının hem kendisini hem de Avrupa barışt için bir tehlike olduğu. nu avaz avaz bağırdığı halde, bugün, bu ülkenin türel ve sıyasal durumunu sağlamlaştırmak ve süel kuvvetlenme- sini güven altına almak için akılların alamıyacağı şeyleri yapmaktadır. İsviçre gazeteleri ne diyorlar? 19 haziran 1935 tarihli Noye Zürher Saytung yazdığı bir başyazıda diyor ki: Almanya, Britanya imparatorluğu- nun bütün deniz kuvvetleri — tutarının yüzde otuz beşi derecesinde bir donan. ma yapabilecektir. Bu da şu demektir ki, Almanyanın Versay andlaşmasında 120,000 ton ola- rak landırılmış olan harb donanması 400,000 veya 450.000 tona kadar çıkarı. lebilecektir. Bu suretle sanım donanma kuvvetine çok yaklaş. imanya Fran- maş oluyor. Bu arada dikkatle saptana cak nokta, Britanya imparetorluğunun bütün donanma kuvvetleri hesab edilir. ken dominyonların da bu hesaba katıl- mış olmasıdır. Bu işler görüşülürken, başlangıçta ingilizler, Britanya donan. de üstünlüğü kaybet- memek için bu yüksek — tutulan yüzde ölçüsünün yalnız ana vatan donanma. ması şimal deni; üzerinden besab edilmesi düşüncesi- ni ileri türmüşlerdi, İngilizlerin bu iti. razlarından hiç bir iz bile kalmamıştır. DU Bugün Londradan gelen haberlere göre almanların donanma programı ye- di yıl sürecektir. Britanya - alman de. anlaşması otrafında Berlinde neş- redilen haberlerde bu program hakkın. da hiç bir şey söylenmiyor. Eğer doğ. ru çıkarsa, bu hüküm Londra anlaşma- sının en önemli tarafıdır. Çünkü bu hükümle İngiltere daha uzun müddet şimal denizinde Üstünlüğünü güven al- tina almış olacaktır. Tsviçre gazetesi bu yazısında harb gemilerinin kategorilerine göre kıyas. lama yaptıktan sonra diyor ki: Bu işlerde, İtalyanın doğu Afrika. sındaki plânları ve uzak şarkta — olan biten şeylerin dayanışmayı bozmakta ne gibi bir rol oynadığını da sormağa değeri olan bir meseledir. Yeni anlasma ve alman donanması Voye Fraye Proso gazetesinin Bar: Tin tarı İngilir — Almen an sından sonra alman — gazotelerinde bu mesele hakkında s<urun — uzadıya çıkan yazıların bir özetini gazetesine gönder. miştir. Buna göre: Vaşington ve Londra anlaşmalarına dayanarak İngilterenin — 1.201.700 ton- Tuk bir donanması vardır ki, bunun yüz. de otüz beşi olan — 420.595 ton, alman donanmasının tonajı olacaktır. Ayrı ay- rı kategorilerle de durum şöyle olacak- tır; büyük harb gemileri: 525.000 ton, Almanyanın uçak ana gemisi, İngilterenin İngilterenin 183,700 ton; 135.000 ton, Almanyanın 47.250 ton; ağır kru- vazörler: İngilterenin 146800 ton, Al- manyanın 51,380 ton; hafif ker: İngilterenin 192.000 ton, Almanya- nn 67.270 ton; torpidolar: İngilterenin 150.000 ton, Almanyanız — 52.000 kruvazör- denizaltı gemileri: İngili ton, Almanyanın 18,445 ton. Almanyanın bugüne kadar 10000 tonluk üç tanc büyük harb gemisi var- dı. Bu son anlaşmaya göre daha 153.750 tonluk büyük zırhlı yapabilecektir. E- İngilterenin de ü 25.000 tonluk büyük zırhlılar yapılacak olursa, Almanga, en aşağı da- ğer Almanya tedi- ği gibi ha altı tane büyük zırhlı yapabilecek- tir. Vaşington andlaşmasında uçak 2- na gemilerinin en büyüğü 27.000 ton o- larak saptanmiştı. Halbuki —Almanya- nin bu kategoriden hiç bir gemisi ol- madığından, iki tane büyük veya bir- kaç tane ufak uçak ana gemisi yapacak- tır. Almanyanın 20,3 santimetre çapin- da topları olan ağır kruvazörleri yok- tu. Şimdiki anlaşmaya güöre beş tanc 10.000 tonluk, veya daha küçük tonaj- AL manyanın 15,5 santimetre çapına kadar toplarla silahlanmış, tutarı 36.000 ton olan altı tane hafif kruvazörü vardır. Son duruma göre Almanya daha 32.000 tonluk hafif kruvazör — yapabilecektir. Bugün Almanyanın tutarı 06000 ton olan, her biri 800 tonluk 12 torpidosu var. Son hesaba göre elinde dahi 43 bin ton kalmaktadır ki bu tonajla her biri 1500 tonluk daha otuz tane torpito yapabilecektir. Londra andlaşması denizaltı gemi- lerinde Almanya ile İngiltere arasın- da aynı ölçüyü kabul cttiğinden Al- manyanın 52.700 tondan fazla denizaltı gemisi olmayacaktır. Eğer İngilterenin — denizaltı gemileri da daha çok kruvazör yapacaktır. Almanya tona- jmdan 18445 ton, yani yüzde 35 fazla olarak denizaltı gemisi yapacak olursa, bu fazlalığı öbür gemi kategorilerinin tonajından eksiltmesi lazımdır. Deniz- altı gemilerinin tonajında aynı ölçüyü kabul etmiş olan Almanya şimdilik bu ölçünün yalnız yüzde kırk beşi 23.700 tondan fazla denizaltr gemisi yapmamayı da kabul etmiştir. Almanya- nın tona tutarı 3000 ton olan on” iki ta- ne denizaltı gemisi tezgâhtadır. olan Devletlerin donanma kuvvetleri Fraye Prese gazetesinin Berlin aytarı Esener Nasiyonal Saytung'dan alarak gazetesine bildiriyor: Stalin'in, Sovyet donanmasının önü müzdeki iki yıl içinde üç kat büyüye- ceğini söylemiş olduğu da göz önünde tutularak 1 şubat 1935 tarihine kadar büyük devletlerin donanma kuvvetleri şu durumdadır- Büyük Britanya — İmparatorluğu 1.332.569 ton; Birleşik Amerika Hükü- metleri, 1.324.260 ton; Janonya, 783.920 ton; Fransa 684665 ton; İtalya, 503159 i 500000 ton, Şim- yüzde 35 ton; Sovyetler Birli di Almanyaya izin verilen nisbetinde ingiliz donanmasının büyü- mesi demek, bugünkü tonajının 466.399 artması demehktir.