29 Eylül 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 6

__ı ıbenffop_'ğn - Moskova Zıyure'l'ı (Başı 1 incide) ve yanyana bulunmaları İcap e- Halbuki Almanlar nazi ordula- in Sovyet orduları ile, temas ha« e bulunmasını istemedikleri gibi, etler de Alman ordularını ken- hudutlarında görmek istemezler. “için iki devlet açasında kü- - bir Polonya devleti yaratmak lâ- , Bu küçük Polonyanın geniş- ği ne olacak, hudutları nerelerden ecektir. Bunu tesbit etmek ve ) olonya yüzünden çıkabilecek ihti- fların önünü almak için müzakere. ihtiyaç vardır. — Sovyetler, Almanların inti- hılâfına Romanya hududunu Al. ordularına kapayıverdiler. Bu hududun kapanması, Almanyayı bir yat sahasından daha mahrum et- ıîîek demektir. Bu sebeple Sovyetle. “rin bu hareketi de, Almanların men- erile barışmaz. Hele şimdi Sov- Balkanlarla da alâkadar olme başlayınca Almanyanın haklı bir şa düşmesini tabit görmek lâzım- gır. Yarın iki memleket arasında ir ihtilâf doğurabilecek olan bu nfaat tezadını da müzakere ile etmiye ihtiyaç vardır. K 8 — Almanya Danzigi, Memeli ve — Koridoru aldıktan sonra, Baltık deni- e hâkim olmak ister. Halbuki Al- h mıınyanm Baltık denizinde hâkim bir vaziyette bulunması Sovyet Rus. — ya için bir tehlike teşkil eder. Mos« koya bu tehlikeyi önlemek için Bal- tğk devletlerini rızalarile kendi nü. $ :uhı altına almak, buna müvaffak o« azsa bu devletleri işgal ederek, altık denizindeki cenahını kapat- mak mecburiyetindedir. — Nitekim — şimdiden Estonyayı tazyike başlamış — buluünmaktadır. Sovyet Rusyanın bu hareketi Almanların hoşuna gitmez, — Binaenaleyh, bu lenin de peşi- — nen halledilmesi lâzımdır. — 4 — Bundan sonra takip edilecek ıiyaset ve hareketlerde de bir çok “ihtilâf noktaları belirebilir. İki taraf bugünden bütün bu ihtimalleri göz- —önünde bulundurarak ona göre ted- bir almak mecburiyetindedirler. -Bütün bu ihtilâf mevzuları, iki ta. w bütün hüsnü niyetine rağmen, Sovyetlerle Almanlar arasında ani bir harbe sebebiyet verebilir. Halbuki ne Sovyetler şimdilik harbe — girmek taraftarıdırlar, ne de Hitler — Sovyetlerle bir çarpışmaya mütema- - ”ylldır İki taraf ta harpten kaçınca, aralarındaki ihtilâflı noktaları sulh ve müzakere yolu ile halletmiye mec burdurlar. |— İşte bizce Ribentropun Moskova- ya gidişinin hakiki sebebi budur. İki memleket ademi tecavüz paktını im- za ederken halle vakit ve imkân bu- lamadıkları ve tahmin edemedikleri ütün meseleleri esaslı şekilde hal ve ,fe':bit edeceklerdir. Bu müzakerelerin bir Sovyet - Al. —man askeri ittifakına müncer olması — bizce varit ve mümkün değildir.Çün. A Pi der uyandırmaktadır. — kü evvelâ Soyyetlerle nazilerin müş. — terek bir harp gayesinde birleşmele. — rine imkân yoktur. Saniyen Sövyet ?Rusya emperyalist harbine girmek- “—ten mümkün olduğu kadar uzak kal. — mak kararındadır. Molotof, Alman . ' Rus ademi tecavüz paktı münasebhe- “tile irat ettiği nutukta bu nokta üze. rinde bilhassa ve ısrarla düurmuş, Sovyetlerle Almanların karşılıklı bir askeri ittifak akdetmelerine imkân olmadığını söylemiştir. t Almanyada Müteharrik Malzeme, Eksikliği ' Hissediliyor Afisterdam, 28 (A.A.) — Telegraph ga- zetesi, Berlinden istihbar ediyor! Almanyada elde bulunan müteharrik Malzemenin eksikliği kömür nakliyatını son derece müteessir etmektedir, bu ise Almanyanın kömür ticaretini izaç etmelk- — tedir, halbuki bu ticaret sayesinde Alman — iktısadiyatının mümkün olduğu kadar nor- mal seviyesinde tutulacağı ümit edilmek- te idi. İhracata tahsis edilmiş olan kömür stoklarının l mahal ver üzere kömür istih'#kini mümkün mertebe tenkis etmesi Alman halkına ihtar edil- miştir. Alman kömürü, bilhassa İtalyaya, Şimal ve Balkan memleketlerine gönde- tilmektedir. Buna mukabil, Almanya gıda maddele- ri ile sair emtila ithal eylı ktedir, Ma- Müzakerelere Dair Malümat Alınamıyor (Başı 1 incide) neticeleri hakkında bir şey söylemi. ye imkân yoktur. * Moskova, 28 (A. A.) — Büu akşam .Kremlin sarayında bir dine verile - cektir. Dineye Von Ribbentrop, Fo- erster, Alman büyük elçisi ve diğer Alman şahsiyetleri — davetlidir. Rus davetlileri arasında Molotof, Potem- kin, Luvoski, Kanasof ve Voroşilof vardır. Stalinin de gelmesi muhte - meldir. Saracoğlunun Temasları Moskova, 28 (A.A.) — Tas; 'Tür- kiye Hariciye Vekili B. Şükrü Sara- coğlu, refakatinde Cevat Açıkalın, Feridun Kemal Erkin ve Zeki Polar ziraat sergisini gezmiştir. Türkiye büyük elçisi B. Ali Hay. dar Akay, dün öğle üzeri Hariciye Vekili şerefine bir öğle ziyafeti ver- miştir. Bu ziyafette Ezcümle Molotof, Voroşilof, Mikoyan, Potemkin, Deka- nozof, Lozovski, Terentiyef ve daha sair zevat ile Türkiye büyük elçiliği erkânı hazır bulunmuştur. Ziyafetin sonlarına doğru Saracoğlu ve Molo- tof nezaket nutukları teati etmişler- dir. Akşam Şükrü Saracoğlu Büyük Ti- yatroya giderek “Cassenoisettes,, ba- lesini seyretmiştir. Paris, 28 (A.A.) — Le Temps gaze- tesi, Türkiye hariciye vekili Sara- coğlunun bulunmakta olduğu Mosko. vaya Alman hariciye nazırının yeni bir ziyarette bulunmasına tahsis et- miş olduğu başmakalesinde Alman- larla Sovyetler arasındaki yeni mü- zakerelerin beynelmilel vaziyette beklenilmiyen bir darbe ile neticele- nebileceğine ehemmiyetle işaret et- mektedir. Sovyetlerin Vaziyeti Londra, 28 (A.A.) — İyi malümat alan mahfillerde öğrenildiğine göre, Maiski, iki memleket.arasında tica- ret müzakereleri açılması hakkında- ki İngiliz tetkikine dair olan Mosko. vanın cevabını Lord Halifaksa ver. miştir. Söylendiğine göre, Maiski, dün öğ- leden sonra Lord Halifaksa müsait bir cevap vermiştir. Fakat Sovyet büyük elçisi İngiliz hükümetinin it. halâğt ve ihracat kredilerini kabule âmade bulunması ve İngiltereye mü- him miktarda Sovyet ihracatına mü. saade eylmesi icap edeceğini beyan eylemiştir. Diplomatik mahfiller Sövyet hattı hareketinin ancak şimdi Moskovada yapılmakta olan müzakereler bittik. ten sonra vazıh bir surette anlaşıla- bileceğini bildiriyorlar. İyi malümat alan mahfiller, Von Ribbentropun bütün Avrupa meselelerinin bütün « müsamaha kabul etmez - arazi me- selelerinin muhtemel olarak Macar ve Bulgar isteklerinin,, tekrar gözden geçiril - mesi suretile bir “barış taarruzu,, teklif etmek ve Türkiyeyi fMnüttefik- lerinden ayırmıya teşebbüs eylemek niyetinde bulunduğunu zannetmek- tedirler. Batı demakrasileri, red. detikleri takdirde —“ki, bilhassa dün İngiliz harp bütçesinin neş- rinden sonra böyle olacağı mu'hsk. kaktır,, Vön Ribbentrop, Rusyanın Besarabya hakkınaki isteklerine mü- zaheret teklifinde bulunmak suretile Sovyet teşriki mesaisini temine çalı. şacaktır. Baltık bölgesine gelince, Alman . lar ve Sovyetler için müşterek men- faat bölgesi olacaktır. Hitler Ansızın Berlinden Ayrıldı Berlin, 28 (A.A.) — D. N. B. ajan. sı, Hitlerin bugün Amiral Raeder ile birlikte ansızın Vilhelmhavene gitti- ğini bildirmektedir. Sovyetler Sofyaya Sefir Tayin Ettiler Sofya, 28 (Hususi) — İki seneden. beri münhal olan Sovyet sefirliğine 35 yaşında bir genç olan Rus diplo. amafih dahilf şeralit, mutasavver plân da- hmnde Almanyanın harici ticaretini art- ” muüvaffak olabileceğinde şüphe- matı Levrentiev in tayini için vukü bulan istimzaca Bulgar hükümeti muvafakat cevabı vermiştir. olduğu halde, dün Sovyetler Birliği | . Mösköyadaki'Alman'z"Soövyet Temasları Bağgün Bitiriliyor Polonyanın Taksimi Esasına Göre Sulh Teklifi Yapılacakmış! ? (Başı 1 incide) ri hakkında Berlinin henüz ne dü- şündüğü malüm olmamakla beraber, bu emellerin Von Ribbentropa bir emrivâki olarak arzedilmesi müm. kün görülmektedir.” Almanyanın Gayreti Times gazetesi şu satırları ilâve ediyor: “Almanya —ayni zamanda hem Moskova ile müzakere etmekte, hem de Türkiyenin itimadını kazan- mak için gayretlerinin iki misli art- tırmaktadır. Hitlerin Berline dönün- ce yaptığı ilk icraattan biri kendisi - ne itimatnamesini veren yeni Türki- ye sefirini kabul etmek — olmuştur. Yeni büyük elçiye askeri tazim me- rasimi yapılmıştır. Hitler, bu cemile ile Almanyanın ithal ettiği Türk eşyasının bedelini ödememesi yüzünden Ankarada ha- sıl olan feci intibaı silebileceğinden şüphe etmekteydi.,, News Cronicle de şöyle diyor: *“Stalin, hiç şüphesiz — nazilerin kendilerine saklamakta — oldukları Balkan ve Baltık pastalarının geniş dilimlerini kendisi için isteyecektir.., Berlinin diplomatik mahafilleri- ne göre, Memelin şimalinde Baltık denizinin bütün şark sahilinin kon - trolünü ve Romanya ile Bulgaristan üzerinde Sovyet nüfuzunu isteye - cektir. Bu suretle — Karadeniz bir Türk - Rus gölü halini alacaktır. Bu- nunla beraber, Alman diplom'asisi - nin temelini de Baltık deniziyle-Ro- manya ve Balkanların kontrolü ar- zusu teşkil etmekte, ve yine bu arzü- dur ki, Hitleri Polonyaya taarruza sevketmiş bulunmaktadır.,, Almanyada Endişe Stokholm, 28 (A. A:) — “Havas,, Berlinden alınan haberlere — göre, Berlin mahfilleri, Molotofun Berline iadei ziyaret etmemesini ve — Von Ribbentropun yeniden — Moskovaya gitmek mecburiyetinde kalmasını hayretle karşılamışlardır. Sovyetle - nin Almanyada endişeler uyandırdı- ği tasrih edilmektedir. Ziyaretin Sebepleri Moskova, 28 (A. A.) — Havas a- jansından: Ecnebi mahafil, Alman - yanın bilâhare garp cephesinden mu vaffakıyetle yakasını sıyırması tak- dirinde şark cephesinde — çarpışmak çüzere şimdilik Sovyet Rusyanın bü- tün — metalibatını kabul — etmek istemekte olduğu mütaleasındadır - lar. Von Ribbentrop ile gelmiş olan Alman eksperlerinin, yani Dr. Sh- murre, Von Steingrath, — Gaussun Rusyanın iktısadi teşriki mesaisini elde etmeyi tecrübe eylemek tasav- vurunda oldukları muhtemel ve Mo- lotof ile Saracoğlu arasında cereyan etmekte olan müzakereler üzerinde tesir icra etmeğe kıyam edecekleri| & tabildir. Bütün mahafil, Almanlarla Sovyetler arasında cereyan etmekte olan müzakerelerin evvelce ilân edil- miş olan hat, hudut ittihaz edilmek suretiyle Polonyanın âkıbetini tayin edeceğinin mümkün olduğunu beyan etmektedirler. Bu mahafil, Rusların yakında işgal edilmiş olan bütün a - razide Sovyetlerin sistemini tatbik etmek suretiyle Polonyada — bütün nasyonalist nümayişleri boğacakla- rını ilâve etmektedirler. Diplomasi mahafili, Von Ribbentropun Mosko- vaya gelmesinin Selterin muvasala- tına benzemekte olduğunu e&hemmi- yetle kaydetmektedirler. Almanya, Sovyet Rusyanın mü - talebatını kabul etmek mecburiye - tindedir. * Londra, 28 (A. A.) — Dün gece Maiski, hariciye nezaretine giderek Lord Halifax ile görüşmüştür. İttifak Şayiaları Londra 28 (A A) — Daily Mail tin, A habiri, Moskova hâdiselerı hakkında müta - lealar yürüterek şöyle demektedir: “Paris, Londra ve Romada Von Ribbentropun Moskovada yapmakta olduğu müzakerelerin — Hitlerin bir (sulh taarruzu) için hareket noktası olacağı ve bu taarruzun her an ya - pılması muhtemel olduğu — tahmin SYN rin Baltık denizi üzerinde emelleri-| edilmektedir. Ribbentrop, Sovyet hükümeti ile Baltıkta ve Balkanlarda Alman Rus menafii üzerinde tesir icra ede- cek bir itilâf ve ihtimal askeri bir it- tifak elde etmek ümidini beslemekte. dir. ü Von Ribbentrop, bütün bunları el- de ettiği takdirde, Hitler, Polonya- nın haritadan silinmiş olduğunu ka« bul etmek ve Almanya lehine müs- temlekelerde tadilât icrası vaadinde "buluünmak suüretile muhasamata bir nihayet vermeleri için İngiltere ve Fransaya sulh şartları teklifi için kendisinde kuvvet bulacaktır. İngil- tere ile Fransa, kabul etmedikleri takdirde, Hitlerin Avrupa harbini so- nuna kadar idame edeceği tahmin olunmaktadır. Führerin böyle bir harpte sivil a- haliye karşı amansız davranacağı söylenmektedir. Fransadaki Akisler Paris, 28 (A.A.) — (Havas): Gü- nün en mühim hâdisesi, Paris gazete- lerine göre, Von Ribbentropun Mos- kova seyahatidir. Moskovada neşre- dilen tebliğe göre, bu ziyaretin he- defi yalnız Polonyanm müstakbel statüsünü alâkadar eden meselelerin hallidir. Fakat Fransız matbuatının düşüncesine göre, muhakkak surette bu rçsmi sebep, görüşmeleri tek başı rette Baltık meseleleriyle Balkanlar meseleleri de görüşülecektir. Roger Massip, Petit Parisien gaze- tesinde diyor ki: Fajlhakika Almanya bizzat kendisinin menfaatleri bulunduğu bir denizde Çarla- riın ananevi siyasetini! d başl - sına karşı lâkayt kalamaz, Fakat her vaziyette, garpta İngiliz-Fran- sız bloku ile karşı karşıya bulunmuş ol- mak keyfiyeti, nasyonal sosyalizmi gittik- çe daha ağır fedakârlıklar kâbulüne ve Almanyayı tehlikelerle dolu bir yola sok- mağa mahküm etmektedir. Baltık mesele- sinde görüş ihtilâflarının derin surette te- barüz ettiği kuvvetle tahmin ediliyor.” de şöyle yazmaktadır: "İyj haber alan Möskova mahfilleri. Fon Ribbentrop'un günün birinde Baltıkta nü- fuz mıntakaları tahdidi teklifinde bulun- mak niyetini güttüğünü öğrenmiştir, Hal- buki politik büroda JIdanov grupu, Bal- tıkta nüfuz mıntakaları taksiminden bah- sedilmesini katiyen istememekte ve Rus- ların Riga körfezine hâkim Tallin limanı, Ossel, Dağoe ve Moon adaları gibi birinci sınıf deniz üslerini hiç kimse ile paylaş- mamaları icap ettiği fikrinde bulunmakta- dir." Journal gazetesinde Saint Brice diyor ki: “Bugün ortaya çıkan vaziyet şudur: Sovyetler Birliği Çarlık imparatorluğunun eski siyasetini mümkün olduğu kadar ge- niş mikyasta yeniden ele almak için Al- manyanın içinde bulunduğu sıkıntılı vazi- yetten istilade etmek istiyor.” İtalyan Gazeteleri Roma, 29 (A.A.) — Havas: İtalyan telerinin Moskova müzakareleri, hakkındaki mutaleaları, şaşkınlıktan nişane vermektedir. Gazeteler, mü- talea serdinden ictinap ediyaorlar. Şimdiki vakayi hakkında tarafgi- rane veya şahsi bir mütalea mahiye- tinde telâkki edilecek her türlü tel. mihlerde bulunmaktan da çekinmek- tedirler. Bununla beraber İtalyan gnzetele. ri, ilk sayfalarında ecnebi payitaht- lardan gelen ve Moskova görüşmele. rinin vaziyetin manzarasını pek zi- yade değiştirebileceğini bildiren ha- berleri neşretmektedirler. Gazeteler, Fransız komünist fır - kasının feshine büyük bir ehemmiyet atfetmektedirler. TAN Matbaası | Kitap, gazete, mecmuüa ve her türlü tabı, cilt ve klise işleri yapılır. TAN Matbaası - İstanbul Telefon: 24310 na izaha kâfi gelmez. Muhakkak su- Bayan Tabouis, Oeüvre gazetesin- | — Gemisi (Başı 1 incide) cevabı verdiler: .: Royal Ark zırhlısı, vazifesi başın- dadır. Ve zerre kadar hasara uğra - mamiştır. Almanların bu yoldaki bü- tün iddiaları, tamamiyle — esaşsızdır ve Royal Ark sağ salimdir., * Londra, 28 (Hususi) — Stokholm. dan bildirildiğine göre, bir tahtelba- hirin taarruzu üzerine, gemileri bat- makta olduğu sırada bir İsveç vapu. ru tarafından kurtarılıp alınmış olan 11 Imgiliz bahriyelisi bir Alman tah- telbahiri tarafındanm esir edilmişler- dir. İsveç vapurunun kumandanı protesto etmişse de itaat etmek mec. buriyetinde kalmıştır. Çünkü o sıra- da kara suları haricinde bulunuyor- du. Diğer taraftan istihbarat nezareti. nin bildirdiğine göre “Royal Scep- tre,, İngiliz vapurunun — müretteba- tından ancak 32 kişi kurtarılabilmiş. tir. Mürettebattan bir kısmı ve kap- tan gemiyi terkederlerken atılan gülle ile ölmüşlerdir. Zobrador adındaki Portekiz balık- çı gemisi Portekiz sahilleri açıkla- rında bir Alman denizaltısı tarafın- dan iyice araştırıldıktan sonra ser- 29.-9-939 bi ——— Berlin Ingiliz Tayyare “Ark Royal,,in Batırıldıgını Söylüyor Almanların, batırıldığını iddia ettikleri Ark Royal tayyare gemisi best bırakılmıştır. Deniz harbi karşısında Danimarka ve İsveçin vaziyeti Kopenhag'dan gelen haberlere gö re, Alman tahtelbahirlerinin Dani- marka ve İsveç sahillerindeki faali- yetleri, Danimarka ve İsveç hükü« metlerini düşündürmektedir. Kronprinzessin Margareta adında- ki İsveç gemisinin bir Alman tahtel- bahiri tarafindan araştırılması ve torpillenmiş olan gemilerinin batmış olmasından sonra kurtarmış olduğu 11 İngiliz bahriyelisini teslime Al. manlar tarafından icbar edilmesi si. yasi mahafilde bir infial hissi teyit etmiştir. Bu mahafilde Almanların harp usulleri şiddetle tenkit edilmek tedir. Ancak İsvec milli müdafaa nazırı, memleketi harbe sürüklememek mak sadile ticaret gemilerinin himayesi için kafileler sisteminin kabul edil- miyeceğini söylemiştir. Brükselden bildirildiğine göre, Kongodan. Belçikaya gitmekte olan posta gemisi İngilizler tarafından kontrol edılmış Ve vapurun dört bin ton kadar kalay, bakır, şeker, pamuk, kanve vesaireden mürekkep olan ha- mulesi musadere edilmişstir. .. Ka Hükümet A Fevkalâde A . Salâhiyet * İstiyecek Ankara, 28 (TAN Muhabiri bildi. riyor) — Vekâletler, ihtikârla mü- cadele için hazırlanan “Milli iktısa- dı koruma. kanunu projesi,, üzerin. deki tetkiklerini tamamlıyarak Tica- ret Vekâletine bildirmişlerdir. Öğ- rendiğime göre, bu kanun projesi, sadece ihtikârla mücadele gayesini istihdaf etmeyip lüzumu halinde ve« ya seferberlik vukuunda iktısadi ve mali mevzuat dışında fevkalâde ted- birler alabilmesi için hükümete ge- niş salâhiyetler temin eylemek mak- sadını da gütmektedir. Bu salâhiyet cümlesinden olarak hükümet, her türlü istihsal ve istih- İâk maddeleri üzerinde spekülâsyon yapanlardan 500 lira ile 20 bin lira arasında para cezası alınması, satı- lan malın musadere edilmesi ve bu hallete teşebbüs eden kimselerin ti. caretten menolunması gibi cezai mü- eyyidelerin tatbikine derhal teves. sül edebilecektir. Fevkalâde ahval zuhurunda her türlü iptidat maddelerin istihsal ve |satışları ve nakil işleri, bilümuüm ti- [earî müessese ve teşkilâtın faaliyeti devletin kontrolüne tâbi tutulabile- Bir Sovyet Gemisi Daha Batırıldı (Baş tarafı 1 incide) 10 kilometre garbında Zavada istas« yonunu Raovts'i Mosvisa'yı ve San nehrinin membaları mıntakasında Sianki istasyonunu işgal etmiştir. Kızılordunun diğer bir takım kıta- ları da, garbi Bielorusya ve Ukrayna arazisini, Polonya ordusu bakayasın dan temizlemiye devam eylemiştir. * Muhtelif kaynaklardan verilen ma- lümata göre, Rus kuvvetleri bir ta. raftan şarki Prusya hududuna, diğer taraftan Macar hududuna muvasalat etmişlerdir. Havas muhabiri Rus » Macar te- masının evvelki gün Lovocne'de vü« ku bulduğunu bildirdiktan sonra te- ması şu şekilde anlatıyor: “İlk temas, şiddetle yağan bir kar al- tında ve otomobil fenerlerinin ışığı saye- sinde Albay Kutzuk'un kumandasındaki Sovyet mümessilleri ile Albay Kunery'nin kumandası altındaki birçok Matar zabit- leri arasında vukua gelmiştir. Sovyet zabiti, Kızılordu namına kendi« sini takdim etmiş ve Macar zabitlerine hududun Polonyadaki kısmına vaziyet et- mekte olduğunu bildirmiştir. Mücamele- kârane bir hava içinde bir toplantı yapıl- miştir. Her iki taraftan tebrik hitabeleri | cek, icap ettiği takdirde bazı | lerin satışları doğrudan doğruya dey- let tarafından yapılabilecektir. Bugün, bu gibi hususatı derpiş e- den bir kanun mevcut olmadığından milli iktısadı koruma kanunu lâyiha- sı halin icaplarına göre devletin bu işlerle meşgul teşkilâtının tam ve a- henkli bir şekilde çalışmasını temin irad edilmiştir. Sovyetler, “yeni Macar dde. l ile iyi betler idame et- mek arzusunda,, olduklarını beyan et- mişlerdir. Bu sabah, iki taraf hudut hattında müş- terek bir istikşaf yapmışlardır.” Diğer taraftan Rus kuvvetleri öte ve be- ride kalan Leh kuvvetlerini toplamakta- dır, de toplamış bulunacaktır. Ticaret Vekâleti, projeyi önü - müzdeki günlerde Başvekâlete vere- için her türlü idari tedbirleri nefsin- cektir.