29 Eylül 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

STT A 'f““nr'îr"" ——— — 29-9-939 BUGÜN Harbin İlk Dersleri Yazan: Ömer Rıza DOĞRUL Varşovanuı Şerefli bir müdalaa- dan sonra yenilmez imkânsız- lıklara boyun eğerek teslim olmasile Almanya - Polonya harbi nihayet bulmuş sayılabilir. Bu harbin bir ay bile devam etmemesinin sebepleri, zihinleri en çok meşgul eden en mü- him noktadır. En salâhiyetli müte- hassısların anlatışına bakılırsa, bu- nun en belli başlı sebebi, iki taraf hava kuvvetleri arasındaki geniş farktır. Bu fark, ezici bir üstünlük derecesinde Almanya lehinde idi. Gerçi Polonyaya karşı - harekete geçen piyade ve topçu kuvvetleri de Polonya kuvvetlerine faikti ve bu kuvvetlerle beraber motörize edil- miş büyük kıtalar da hareket ediyor- du; fakat buna karşı Polonyalıların yapacağı iş, stratejği bakımından za. yıf olan mevkilerden ricat etmekti. Vaziyet bununla kalmış olsaydı ve Polonyalılar daha ezici bir silâhın taarruzuna uğramamış:olsalardı, mo- dern silâhların, bilhassa makineli tü- feklerin geciktirici kudretinden isti. fade eder, ağır ağır geriler ve kor- kunç kayıplara uğramazlardı. Fakat böyle olmadı. Çünkü Almanlar, üs- telik hava silâhlarının faikiyetinden istifade etmişler, ve bu yüzden rica. tin ağır ağır ve metod dairesinde vu- kuuna imkân vermemişlerdir. Çünkü hava silâhı, bugünün, her şeyden evvel takip silâhıdır. Bu si- lâha karşı, hava müdafaası faaliyete geçmez ve ricat eden ordu kâfi dere. cede tayyare dâfii silâhlarla müceh- hez ol: , soluk bile al vakit bulmadan ricate mecbur kalır ve 6- 'nun düşman ilerlemesini geciktirecek vaziyetler almasına ve mevziler tut. masına imkân kalmaz. Tayyare silâhının, son Polonya harbinde oynadığı rol bu mahiyette- dir. Fakat diğer taraftan motörize ki: taların da mühim bir rol oynadığı inkâr olunmuyor. Bunlar da hasmın teşkilâtını yıkmak ve bu teşkilâtı in. hilâle uğratmak hususunda mühim & bir rol oynamışldrdır. Motörize kıta- ların akınlarını, külli kuvvetlerin ha- reketi takip etmezse, bu kıtaların ka. zandığı muvaffakiyetler, yalnız mu- vakkat bir mahiyeti haiz oluyor. ni T | Şark h n dderatı. bu şekilde taayyün ettiği halde garp phesinde vaziyet bambaşkadır. Bir kere iki tarafın biri de hava üstünlüğü iddiasında değildir. Sonra iki taraf da kâfi derecede tayyare dâfii toplarla mücehhezdir, İki tara- fın mevkii de strateği bakımından kuvvetlidir ve müdafaa için organize edilmiştir Bu yüzden burada vukubu. Tacak çekilmeler sırasında hava silâ- hının kuvvetli bir takip silâhı olarak kullanılması için fırsat elde edilme- si pek muhtemel değildir. Bunu, ha- va kuvvetlerinin ehemmiyetini kay. betmesi mânasında telâkki etmek yanlış olur. Çünkü onun bu vaziyet içinde üzerine alacağı başka roller vardır. Bunlar müstahkem mevki. leri bombardı h da topçu. lara yardım edeceği' gibi top menzi- li haricindeki mevkileri bombardı- man etmek hususunda mühim hiz. metler ifa eder ve bunlara benzer birçok vazifeler görürler. Fakat şimdiden izah edilmesine imkân bulunmıyan nokta, garp cep- hesinde harbin alacağı mahiyettir. Çünkü “stratejik intizar,, devresi hâlâ devam ediyor. Belki de bir müd- det daha devam edecektir. Yeni Rumen Kabinesi Bükreş 28 (A. A.) — Yeni Ru - men kabinesi. A. Constantin'nin baş- kanlığında teşekkül etmiştir. Şimdiki kabinenin bütün nazırlarını ihtiva eden yeni kabine, saat 21 de sarayda yemin etmiştir. — Riyaseti Cümhur Yaverliği Ankara, 28 (A.A.) — Münhal bu. lunan Riyaseticümhur yaverliğine deniz yüzbaşısı Ulvi Tekeş tayin e- dilmiş ve bugünden itibaren vazife. #ine başlamıştır. b öş ci a Geimel e nn SN eai ee K zi TAN a aa l İAlmanlar Varşovayı Alırken Fransızlar Sarbrük'e Yaklaştı Şark Cephesinde Londra, 28 (Hususi) — Varşova müdafaa kumandanlığı, bu gün de bir tebliğ neşretmiştir. — Tebliğde, şehrin yandığı, açlığın baş gösterdiği_, 16 bin askerin ve yirmi bin sivilin yaralı yattığı, ölülerin bir — çokları enkaz altında kaldıkları için zayiat mıktarının kati olarak tesbit edile - kmediği anlatıldıktan sonra şu sözler söyleniyor: “Bütün bu şartlara rağmen mü: dafaa kuyvetinin maneviyatı zerre kadar sarsılmamış ve herkes vazifel başında kalmıştır. Fakat — müdafan kumandası halkın daha fazla ıztırap çekmesine meydan vermemek için yirmi dört saatlik bir müta- Muharipler Silâhlarından Bugün Tecrit Olunacak - # TEBLİĞLERİN Varşova, 28 (A. A.) — Bu sabah sa- at sekizde Varşova müdafaa kumandan- lığt keşidesind l daki teb- liği neşreylemiştin: 26 - 27 eylül gecesi ve 27 sabahı Vis. tülün Sol sahilinde çetin mMmuharebeler vukubulmuştur. Batıdan ve cenuptan gelen Alman hücumları püskürtülmüş ve yapılar mukabil hücumlar esnasında bir miktar esir ile dört hücum arabası ve 3 top alınmıştır. 17 gün mukavemetten sonra, fasılasız topçu ve hava bombar- dımanına ve şimdi alevler içinde olma. sına ve günlerdenberi hüküm süren su- suzluğa rağmen, Polonyanın — hükümet merkezi hâlâ ayaktadır. İkabele etmiş olduğu için, ton derece reke yapmış ve bazı şartlar dairesin- de teslim olmak istemiştir. — Teslim olma şartları Varşova ve Modlende müzakere edilmektedir. Ayın 29 un- cu günü şartname imzalanacaktır.,, Bu tebliğ şehrin Almanlar tara - fından haber verildiği gibi bilâ kay- düşart teslim olmadığını apaçık gös- Şehir İşgal Ediliyor Berlin 28 (Hususi) — Alman kuv- vetleri Varşovaya yarın (bugün) gi- recektir. Kararlaştırılan şartlara gö- re bütün muharipler ayni saatte si - lâklarinı terkedeceklerdir. Alman kuvvetleri şehre girdikten sonra ev- velâ askerleri silâhtan tecrit edecek- tir, Bunların 180 binden fazla olduk- ları anlaşılıyor. Daha sonra siviller silâhtan tecrit edilecektir. * Kadnastan bildirildiğine göre, Polonyalıların bir askeri tayyaresi, dün burada yere inmiştir. 4 kişiden mürekkep olan mürettebatı, tevkif ve tayyare müsadere edilmiştir. Litvan- yanın temerküz kamplarında on bin Polonya askeri mevkuf bulunmak - tadır. Romanyadaki Mülteciler Romanyada bulunan ve 70.000 ol- dukları tahmin olunan Polonya as- kerleri kamplarda yaşamaktadırlar. Siviller ve teknisyenler İngiltereye gidiyorlar. Bunların birçokları İngil. tere mühimmat nezaretinde çalışa- caklardır. * Nevyorkta çıkan “Nowyswiat,, is- mindeki Polonya gazetesi Romanya. daki Polonya mültecilerine harcan- mak üzere Amerika Birleşik Devlet- lerinin Bükreş büyük elçisine tel. grafla 10 bin dolar göndermiştir. Alman Gaoazeteleri Berlin; 38 (A.A.) Almân gaze- teleri, Varşova sukutunun ehemmi- yetini tebarüz ettirmektedir. Berliner Börsen Zeitung diyor ki: “Varşova için mücadele son haftaların harp hâdiselerinin dramatik faslını teşkil eylemiştir. Bu mücadelenin, muharebe- nin umum? veçhesi üzerinde herhangi ka- ti bir ehemmiyeti yoktur. Harp birçok Polonya fırkalarınm Radom ve Kutno ci- varında muhasara edildiği, Brestlitovsk düştüğü ve cenup ordusunun Galiçyaya girdiği zaman kati mahiyetile bitmişti. Varşovanın ve Varşova müdafaasının e- hemmiyeti başka bir sahada bulunmaktla- dir, Polonyalılar burada sivil halkı silâhlı mukavemete tahrik etmekle, Varşova mü- dafaasını Alman aleyhtarı bir propaganda vasıtası haline getirmeğe teşebbüs etmiş- lerdir. Almanlar şehri İşgal için kanlı bir mücadeleye mecbur edilmek istenilmiştir. Hedef, bu esnada diğer taraflarda zulüm pr dalarında bul ktı. Fakat se- ri askeri hareket bu teşebbüse nihayet Garp Cephesinde Müttefiklerin Havada Faikiyetleri Anlaşıldı Londra, 28 (Hususi) — Garp cep- Fransız kuvvetleri Sar nehrinin sol kıyısına varmışlar ve burada yapı - lan hareketler de müttefiklerin hava. da faikiyetini göstermiştir. Fransızlar Sarbrüke çok yaklaştık- larını bildiriyor, Fransa her ihtimale karşı topçu barajları yapmakla mu. az zaylat vermiştir. Lüksemburgdan haber verildiğine göre, dün saat 16.dan sonra Moselin iöbür tarafında Besch ve Borgm ara- sındaki mıntakalarda şiddetli bir topçu bombardımanı yapılmıştır. Ayni istikamette bugün de bütün gün top infilâkleri işitilmiştir. hesinden verilen malümata göre,*" Diğer taraftan Bern'den verilen; Paris, 28 (A.A.) — 28 Eylül sabahı Fransiz tebliği: Gece, heyeti umumiyesi itibarile sakin geçmiştir. Sarbrukun garbında bir düş- man hücumu akim kalmıştır. Ticaret gemilerine harp gemilerinin terfiki denizde ve havada devriye servislev tesisi sayesinde, ticari seyrisefain mun- tazam bir surette işlemeğe başlamıştır. Dün öğleden sonra, birlikte hareket e- den Fransız ve İngilizler. düşmanın müteaddit avcı tayyaresini düsürmüşler- dir. Gece keşif hava kuvvetlerimiz fa- aliyette bulunmuştur. 28 Eylül akşam tebliği: Moselle'in hemen şarkındaki bölge- lerde kıtaatımızın mevzit taarruzu mü- sait bir surette cereyan etmiş ve bir miktar esir alınmıştır. İki Çeşit : Hareket! : Yazan: B. FELEK arp gerçi — yurt müdafaası diası ile — birbirini öldür- mektir. Böylece birbirinin — kanına giren iki tarafın artık yekdiğeri h kında mevlüt okuması da beklenmi Vâkıâ Almanlar kendi topraklarına düşen Fransız ve İngiliz tayyareci lerine askeri merasim yapıyorlar a- ma bu bir hürmet işareti değil, pro- paganda dalaveresidir. İmdi düşmanların birbiri hakkıı da iyi söylemesi beklenir bir şey de- ğildir. Fakat birbirini öldürürken d bir mertçe, yiğitçe hareket etmek, bir de işi kalleşliğe vurmak vardır. Ben bunun ikisine de — misall a niz: T E B L İ L E R ““E Alman tebliğlerinde bile itiraf e- göstereceğim. Siz hükmünüzü veri | diliyor: Varşova müdafaası, bütün gayri müsait şartlara, bütün ağır top | tayyare bombardımanlarına ve artık #kendini kurtarmak ümidi olmaması- na rağmen devam ederken — ate şin şiddetinden ve telefatın çokluğun - dan dolayı erkek müdafilerin ıını%, rında açılan rahneleri kadınlar dol « duruyorlardı. bi Böyle kahramanlıklar ortaçgğr“ vaş destanlarında okunur. Vırğı ı da ki ga' z geren Leh kadınlarının bu — şerefli hareketlerine mukabil karşı tuıîîı da bir diğer vaziyet daha var: PY üdaf döken ve Alman güllelerine haberlere göre ikinci defa olarak 24 saatten az bir zaman zarfında Bâle tak İsviçreli sek i, Al. man hududunda büyük bir hava faaliyeti göstermişlerdir. Le Temps'in askeri muharriri bu- günkü yazısında Polonyanın mu- kavemeti sayesinde — müttefiklerin seferberliklerini ikmal ettiklerini, hava müdafaasına ait bütün ted. birleri aldıklarını, İngiliz kuvvet- lerinin bir ârızaya — uğramadan Fransaya geldiğini anlatıyor ve bü- tün bu sırada Lehistanın tek başı. na bütün Alman yüküne tahammül ettiğini anlatiyor. İstihbarat nezâreti tebliğ ediyor: Dün gündüz ve gece İngiliz tayyareleri, Alman- yada ve garp cephesinde istikşaf uçuşları y lardır. Dü halefetine rağ- men kıymetli malümat elde edilmiştir. Bü- tün tayyareler hiç bir arızaya uğramadan üssülharekelerine dönmüşlerdir. Alman propagandası sistematik bir şe- kilde hakikati tağyir etmektedir. Ezcüm- le yirmi dört eylül tarihli Alman tebliğin- de sekiz FPransız tayyaresinin düşürüldüğü- nü bildirmekte ise de hakikatte yalnız iki tayyare düşmüş ve bunlardan birinin pilo- tu da paraşütle Fransız toprağına inmeğe muvaffak olmuştur. Tayyarecilerimiz, bütün hava muhare- belerinde Alman tayyarecilerine faik ol. vermiştir,” duklarını göstermişlerdir. Portekiz, Almanyaya Karşı Hasmane Bir Bitaraflık Takip Ediyor Londra, 28 (A.A.) — Portekiz ta. rafından, muhasamatın başladığın- danberi İngiltereye karşı takı- nılan müzaharetkâr bitaraflık vazi- yeti, Alman - Soövyet anlaşmasını müteakip Almanyaya karşı haâmane bir mahiyet almağa başlamiştır. Sa. lazar hükümeti denizde müttefiklere yardımı istihdaf eden bahri tedbir- ler almıştır. ——— Almanya, Yugoslavyaya Ültimatom Vermemiş Belgrad, 28 (A.A.) — İyi haber a- lan Yugoslav mahfilleri Almanyanın Yugoslavyaya bir ültimatom tevdi ettiğine dair yabancı gazeteler tara- fından verilen haberleri kati surette yalanlamaktadır. Yugoslavya Tiearet Nazırı dün ak. şam Almanyanın Belgrad elçisini kabul etmiştir. Bu görüşme esnasın- da, başlamak üzere bulunan Alman- ya « Yugoslavya ekonomi görüşme- leri bahis mevzuu edilmiştir. filâklarını temin Sovyetlerin, sekiz sene süren uzun ve büyük bir emekle ve milyarlar harcayarak vücude getirdik- leri “90 kilometre murabbalık,, muazzam şark is- tihkâmları, Leningrat şehrindeki tesisat vasıtasi- le idare olunmaktadır. Sovyetler, Avrupadan vu- kubulacak büyük bir hücumu kırmak gayesile hazırladıkları bu arazide, şehir, kâsaba, köy bı- rakmamışlardır. Ve bu araziyi, icabinda su altın- da bırakmak imkânına sahiptirler. Yine bu saha- da, Sovyetler, - denize mayin döker gibi - toprağa mayin dökmüşlerdir. İcabında bu mayinlerin in- #fmek. - Leni ü saslikadi ile, çok kati ve fiili bir sayesinde - kendi ellerindedir. Sovyetlerin, Avru- padan gelebilecek hücumlardan korkmayış- lart, bilhassa bu istihkâmlara ve bu tesisata güve- nişlerindendir. Halbuki, Leningrat şehri, Baltık denizine, Finlândiyaya, ve Estonyaya yakındır. Kopacak herhangi bir kavgada, bu memleketler bitaraf kalmayıp, veya Sovyetlerle müttefik dav- ranmayıp da hasım tarafa yardım ettikleri tak- dirde, Leningrat şehrinin müdafaa olunması zor- laşacaktır. Bunun içindir ki, Sovyetler, Estonya v b '3 yup riyetini duymaktadırlar. Bu anlaşma, kendilerine eminiyet verebilecek bir katiyet, ve ciddiyet kes- HÂDİSELERİN betmezse, Sovyetler, Estonyaya karşı şiddet kul- lanmak zaruretini bile duyacaklardır. Bu anlaşma vukubulduğu takdirde, Sovyetlerin ayni mealde bir teklifi Finlândiyaya tevcih ede- L; 5| i de söyl. miye başlamışlardır. içindedir. 2 — Ellerinde Sovyetlerin, Rumen hududıxıı kapatışlarından, ve Ma- taristanla siyasi temasları sıklaştırışlarından sonra, Almanyanın şarka doğru siyaseti -büsbütün tıkanmış hulunuyor. Sovyetler, Macaristanda iki gazete neşret. karsı besledikleri sempatiyi, Bela Kuhn zamanından- beri çok iyi bilen Almanya, gittikçe artan bir endişe * Almanlar şimdi, garp cephesinde, Belçikayı veya Hollandayı çiğnemek suretile taarruza hazırlan- maktadırlar. Bu taarruzu bir an evvel yapmak niyetini beslemek mecburiyetini duyuşları, kışın çok yaklaşmış bulunmasıdır. Almanya, kış iyice bastırmadan evvel, neticesi kârlı bir taarruz ba- şaramadığı takdirde, İngilterenin ve Fransanın müttefikan takip ettikleri “ikısadi abloka,, siste- mi, mutlaka muzaffer olacaktır. Zira: 1 — Almanlar, kışın, hiçbir hareket yapamamak mecburiyetinde kalacaklardır. 4 . Bu Slâv milletinin Sovyetlere d Hİi d gıda İ stoku, yazı bekliyebilmelerine kâfi değildir. Harp patlar patlamaz Almı'ıhfı,' Şimal denizinde Athenia isminde Nı' İngiliz yoleu vapurunu — batırdılar, Hiç haber verilmeden ve beynelmi - Tel hukuk kaidelerine riayet edilme- den bir yolcu gemisinin — batırılmış ve bir çok bigünahın hayatına kıyıl- mış olması dünya efkârı umumiye - — sini Almanların aleyhine tahrik et- t. Bunu gören Almanlar: - “— Bu gemiyi İngilizler batırdı!.; diye gülünç iddiada bulunduklmîş- Ç bi son günlerde nazi - yâni Alman « taraftarı Demir Muhafızlar İsminde — gizli tet_îkkül tarafından öldürtülen — Başvekil Calinescunun — katlini de Alman radyoları İngilizlerin üzerine — atmıya başladılar. Ve işin garibi bu- nu kendileri de dahil olduğu halde ğE Ud dığını bilerek Yapık yorlar. h Bu gidişle, Varşova şchı-'mdek;'e çoluk çocuğu, hastaneleri ve — sivil halkı da İngiliz ve Fransızların bom- — bardıman ettiğini iddia etmeleri beklenebilir. f l Bence namert olmakla — beraber yalan da bir silâhtır. Lâkin gülü_’ng olmamak şartiyle. A Yine Nazi Şeflerinin '; : Paraları Meselesi Londra, 28 (Hususi) — Amerika- h gazeteci Mister Nikerbokerin na - zist rüesasının harice — yatırdıkları servetler hakkında yaptığı neşriyat Alman propagandasını fena — halde hiddetlendirmiş, Alman matbuat mü dürü bugün bitaraf — memleketle- re mensup gazetecileri çağırarak bi neşriyata karşı gelmek için kendisi- ne yardım etmelerini rica — etmiş ve bu işe ait bütün masrafların veri- leceğini söylemiştir. W ; İngiltere Yunanistana Mal Verecek Londra, 28 (Husüsi) — Atinadaki — İngiliz sefareti, İngilterenin Yuna- nistana gıda maddeleri ve sair ihti. — yaçları ihraç etmiyeceğine — dair , düşman balarından neşrol haberleri tekzip etmekte ve iki mem- — leket arasında ticari 'mübadelenin devam ettiği bildirmektedir. Almanyanın Romanyaya Sattığı Tayyareler Berlin, 28 (Hususi) — Almanya hükümeti tarafından satılan 11 tay- yare Romanyaya gitmek üzere hare. ket etmiştir. Hİ * Londra, 28 (Hususi) — Blemen — tarzındaki 14 İngiliz harp tayyaresi — Romanyaya gitmek üzere İngiltere- — den hareket etmiştir. - İ DŞ |