29 Eylül 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

29-9-939 BUGÜNİ Harbin İlk Dersleri Yazan: Ömer Rıza DOĞRUL V arşovanın Şerefli bir müdalan- dan sonra yenilmez imkânsiz- Almanl ar Varşovayı Alır ken << İransızlar Sarbrük'e Yaklaştı Şark Cephesinde Muharipler Silâhlarından | Müttefiklerin Havada Bugün Tecrit Olunacak | Faikiyetleri Anlaşıldı bile devam etmemesinin sebepleri, zihinleri en çok meşgul eden en mü- him noktadır. En salâhiyetli müte- hassısların anlatışına bakılırsa, bu- nun en belli başlı sebebi, iki taraf hava kuvvetleri arasındaki geniş farktır. Bu fark, ezici bir üstünlük derecesinde Almanya Tehinde idi. Gerçi Polonyaya karşı : harekete &eçen piyade ve topçu kuvvetleri de Polonya kuvvetlerine faikti ve bn kuvvetlerle beraber motörize edil- miş büyük kıtalar da hareket ediyor- du; fakat buna karşı Polonyalıların yapacağı iş, strateji bakımından za. yıf olan mevkilerden ricat etmekti. Vaziyet bununla kalmış olsaydı ve Polonyalılar daha ezici bir silâhin İanrruzuna uğramamış olsalardı, mo- dern silâhların, bilhassa makineli tüi- feklerin geciktirici kudretinden isti fade eder, ağır ağır geriler ve kor- kunç kayıplara uğramazlardı, Fakat böyle olmadı. Çünkü Almanlar, üs- hava silâhlarının faikiyetinden de etmişler, ve bu yüzden rica. tin ağır ağır ve metod dairesinde vu- kunna imkân vermemişlerdir. Çünkü hava silâhı, bugünün, her Şeyden evvel takip silâhıdır. Bu si- lâha karşı, hava müdafaası faaliyete geçmez ve ricat eden ordu kâfi dere. cede tayyare dâfii silâhlarla müceh- hez olmazsa, soluk bile almağa vakit bulmadan ricate mecbur kalır ve © nun düşman ilerlemesini geciktirecek vaziyetler almasına ve mevziler tut. masına imkân kalmaz. Tayyare silâhının, son Polonya harbinde oynadığı rol bu mahiyette dir. Fakat diğer taraftan motöriye kıs taların da mühim bir.rol oynadığı inkâr olunmuyor. Bunlar da hasmın teşkilâtını yıkmak ve bu teşkilâtı in. hilâle uğratmak hususunda mühim bir rol oynamışldıdır, Motörize kıta- ların akınlarını, külli kuvvetlerin ha- reketi takip etmezse, bu kılaların ka. zandığı muvaffakiyetler, yalnız mu- vakkat bir mahiyeti haiz oluyor. Şark cephesinin mukadderatı bu şekilde taayyün ettiği halde garp cephesinde vaziyet bambaşkadır, Bir kere iki tarafın biri de hava üstünlüğü iddiasında değildir. Sonra iki taraf da kâfi derecede tayyare dâfii toplarla mücehhezdir. İki tara- fın mevkii de sitaleği bakımından kuvvetlidir ve müdafaa için organize edilmiştir Bu yüzden burada vukubu. lacak çekilmeler sırasında hava silâ- hinın kuvvetli bir takip silâhı olarak kullanılması için fırsat elde edilme- si pek muhtemel değildir. Bunu, ha- va kuvvetlerinin ehemmiyetini kay. betmesi mânasında telâkki etmek yanlış olur. Çünkü onun bu vaziyet içinde üzerine alacağı başka roller vardır. Bunlar müstahkem mevki. leri bombardıman hususunda topçu. lara yardım edeceği gibi top menzi- li haricindeki mevkileri bombardı- man etmek hususunda mühim hiz. metler ifa eder ve bunlara benzer birçok vazifeler görürler. Fakat şimdiden izah edilmesine imkân bulunmıyan nokta, garp cep- hesinde harbin alacağı omahiyettir. Çünkü “stratejik intizar, devresi hâlâ devam ediyor. Belki de bir müd- det daha devam edecektir. ———— ——— Yeni Rumen Kabinesi Bükreş 28 (A. A.) — Yeni Ru - men kabinesi. A. Constantin'nin bağ- kanlığında teşekkül etmiştir. Şimdiki kabinenin bütün nazırlarını o ihtiva eden yeni kabine, saat 21 de sarayda yemin etmiştir. —— Riyaseti Cümhur Yaverliği Ankara, 28 (A.A.) — Münhal bu. lunan Riyaseticümhur yaverliğine deniz yüzbaşısı Ulvi Tekeş tayin e- dilmiş ve bugünden itibaren vazile. sine başlamıştır. Londra, 28 (Hususi) — Varşova müdafan kümandanlığı, bu gün de) bir tebliğ neşretmiştir. o Tebliğde, şehrin yandığı, açlığın baş gösterdiği, 16 bin askerin ve yirmi bin sivilin) yaralı yattığı, ölülerin bir o çoklapı enkaz altında kaldıkları için zayiat mıktarının kati olarak tesbit edile -| ediği anlatıldıktan sonra şu sözler söyleniyor: “Bütün bu şartlara rağmen mü: dalan kuvvetinin maneviyatı ze, kadar sarsılmamış ve herkes o vazife| başında kalmıştır. Fakat © müdafaa kumandası halkın daha fazla izteraj çekmesine meydan vermemek & yirmi dört saatlik hir müta-! reke yapmış ve bazı şartlar dairesin-, de teslim olmak istemiştir, . Teslim olma şartları Varşova ve Modlende | müzakere edilmektedir. Ayın 29 un- cu günü şartname imzalanacaktır.,, Bu tebliğ şehrin Almanlar tara - fından haber verildiği gibi bili kay- düşart teslim olmadığını apaçık gös“ Şehir -İşgal Ediliyor Berlin 28 (Hususi) — Alman kuv- vetleri Varşovaya yarın (bugün) gi- recektir. Kararlaştırılan şartlara gö- r6 bütün mueharipler ayni #aatto si - Jâklarını terkedeğeklerdir. Alman kuvvetleri şehre girdikten sonra ev- velâ askerleri silâhtan tecrit edecek- tir, Bunların 130 binden fazla olduk- ları anlaşılıyor. Daha sonra siviller silâhtan tecrit edilecektir. * Kadnastan o bildirildiğine göre, Polonyalıların bir askeri tayyaresi, dün burada yere inmiştir. 4 kişiden mürekkep olan mürettebatı, tevkif ve tayyare müsadere edilmiştir. Litvan. yanın temerküz kamplarında on bin Polonya askeri mevkuf bulunmak - tadır. Romanyadaki Mülteciler Romanyada bulunan ve 70.000 ol- dukları tahmin olunan Polonya 29- 'kerleri kamplarda yüşimüktadırlar, Siviller ve teknisyenler İngiltereye ranmayıp da hasım tarafa le idare olunmaktadır, Sovyetler, Avrupadan vu- kubulacak büyük bir hücumu kormak gayesile hazırladıkları bu arazide, şehir, kâsaba, köy bı- rakmamışlardır. Ve bu araziyi, icabında su altın- da bırakmak imkânına sahiptirler. Yine bu saha- da, Sovyetler, - denize mayin döker gibi - toprağa mayin dökmüşlerdir. İcabında bu mayinlerin in- filâklarını temin etmek, - sayesinde - kendi ellerindedir. Sovyetlerin, Avru- padan gelebilecek o hücumlardan O korkmayış- ları, bilhassa bu istihkâmlara ve bu tesisata güve- nişlerindendir. Halbuki, Leningrat şehri, Baltık denizine, Finlândiyaya, ve Estonyaya yakındır. Kopacak herhangi bir kavgada, bu memleketler bitaraf kalmayıp, veya Sovyetlerle müttefik dav- dirde, Leningrat şehrinin müdafaa olunması zor- laşacaktır. Bunun içindir ki, Sovyetler, Estonya ile, çok kati ve füli bir anlaşma yapmak mecbu- riyetini duymaktadırlar, Bu anlaşma, kendilerine emniyet verebilecek bir katiyet, ve ciddiyet hes- Varşova, 28 (A. A.) Bu sabah sa- at sekizde Varşova müdafaa kumandan. lığı keşidesinde geçiken aşağıdaki teb- Tiği neşreylemiştin: 28 - 27 eylül gecesi ve 27 sabahı Vis. tülün Sol sahilinde çötii © muharebeler vakubulmuştur. Batıdan ve © cenuptarı gelen Alman hücumları püskürtülmüş ve yapılan mukabi) bücumlar esnasinda bir miktar esir ile dört hücum arabası ve 3 top alınmıştır. 17 gün makavemetten sonra, fasılasız topçu ve hava bombar. dımanınaı ve şimdi alevler içinde olma. sına ve günlerdenberi hüküm süren #w- suzluğa rağmen, Polonyanın — hükümet merkezi hâlâ ayaktadır. gidiyorlar. Bunların birçokları İngil. tere mühimmat nezaretinde çalışa- caklardır. & Nevyorkta çikan “Nowyswiat,, is- mindeki Polonya gazetesi Romanya. daki Polonya mültecilerine harcan- mak üzere Amerika Birleşik Devlet- lerinin Bükreş büyük elçisine tel. grafla 10 bin dolar göndermiştir. Alman Gazeteleri Berlin, ö (A.A) — Alman gaze teleri, Varşova sukutunun ehemmi- yetini tebarüz ettirmektedir. Berliner Börsen Zeitung diyor ki: “Varşova için mücadele son haftaların harp hâdtselerinin dramatik faslın teşkil eylemiştir. Bu müctdelenin, muharebe- nin umumf veçhesi üzerinde herhangi ka- Wi bir ehemmiyeti yoktur. Harp birçok Polonya fırkalarınm Radöm ve Kutns ci- yarında muhasara eğildiği, Brestlitovsk düştüğü ve cenup ordusunun Galicyiy» girdiği zaman kati mahiyetile bitmişti, Varşovanın ve Varşova hemmiyeti başka bir sahada bul dır. Polonyalılar burada sivil helki silâhh mukavemete tahrik etmekle, Varşova ml- dafaasını Alman aleyhtarı bir propaganda vasıtası haline getirmeğe teşebbüs etmiş- lerdir, Almanlar şehiri İşgal için kanlı bir mücadeleye mecbur edilmek istenilmiştir. Hedef, bu esnada diğer taraflarda zulüm propngandalarında bulunmaktı. Fakat so- ri askeri hareket bu teşebbüse nihayet vermiştir.” HÂDİSELERİN Sovyetlerin, sekiz sene süren uzun ve büyük bir emekle ve milyarlar harcayarak vücude getirdik- leri “90 kilometre murabbalık,, muazzam şark is. Leningrattaki tesisat yardım ettikleri tak. Garp Cephesinde Londra, 28 (Hususi) — Garp cep- .. EBLİĞL “ihesinden verilen malümata göre Fransız kuvvetleri Sar nehrinin sol! kıyısına varmışlar ve buzuda yapı - lan hareketler de müttefiklerin hava. da faikiyetini göstermiştir. Fransızlar Sarbrüke çok yaklaştık- larını bildiriyor, Fransa her ihtimale karşı topçu barajları yapmakla mu. abele etmiş olduğu için, son derece az zaylat vermiştir. Lüksemburgdan haber verildiğine göre, dün saat 16,dan sonra Moselin öbür tarafında Beseh ve Borgm ara. sındaki muntakalarda şiddetli bir topçu bombardımanı yapılmıştır. Ayni istikamette bugün de bütü gün top infilâkleri işitilmiştir. Diğer taraftan Bern'den verileni haberlere göre ikinci defa olarak 24 | ——. saatten az,bir zaman zarfında Bâle mıntakasının İsviçreli sekenesi, Al man hududunda büyük bir hava faaliyeti göstermişlerdir. Le Temps'in askeri muh, günkü yazısında bu- Polonyanın mu- TEBLİĞLERİ Paris, 28 (A.A.) — 28 Eylül sabahı Fransız tebliği: Gece, heyeti umumiyesi İtibarile sakin Keçmietir. Sarbrukun garbında Bir düş- man hücumu akim kalmıştır. Ticaret gemilerine harp gemilerinin tezfiki # denizde ve havada devriye servislefi tesisi sayesinde, #cart seyrisefain mun- tazam bir surette işlemeğe başlamıştır. Dün öğleden sonra, birlikte hareket e- den Fransız ve İngilizler, düşmanın müteaddit avcı tayyaresini düsürmüşler- dir, Gece keşif hava küvvetlerimiz fa- aliyette bulunmuştur. 28 Eylül akşam tebliği; Moselle'in hemen şarkındak! bölge- lerde kılaatımızın mevzii taarruzu mü- sait bir suretle cereyan elmiş ve bir miktar esir alınmıştır. Portekiz, Almanyaya Karşı Hasmane Bir Bitaraflık Takip Ediyor Londra, 28 (A.A.) — Portekiz ta. rafından, muhasamatın o başladığın- kavemeti sayesinde müttefiklerin | danberi İngiltereye karşı takı. seferberliklerini ikmal ettiklerini, | Dılan müzaharetkâr bitaraflık vazi- hava müdafaasına ait bütün ted. birleri aldıklarını, İngiliz. kuvvet- lerinin. bir ârı uğramadan Fransaya geldiğini anlatıyor ve bü- tün .bu sırada Lehistanın tek başı. na bütün Alman yüküne tahammül ettiğini anlatiyor. i tebliğ ediyor: Dün iz tayyareleri, Alman. yada ve garp cephesinde istikşaf uçuşları yapmışlardır. Düşmanın muhalefetine rağ- men kıymetli malâmat elde edilmiştir. Bü- tün tayyareler hiç bif arızaya uğramadan üssülharekelerine dönmüşlerdir. Alman propagandası sistematik bir ye kilde hakikati tağyir etmektedir. Ezcü; le yirmi dört eylül tarihli Alman tebliği de sekiz Fransiz tayyaresinin düşürül nü bildirmekte İse de hakikatte yalnız iki tayyare düşmüş ve bunlardan birinin pilo- tu da paraşütle Fransiz toprağına inmeğe wavaffak olmuştur. Tayyarecilerimiz, bütün hava muhare- belerinde Alman tayyarecilerine faik ol. duklarını göstermişlerdir. yeti, Alman - Sovyet anlaşmasını müteakip Almanyaya karşı haâmane bir mahiyet almağa başlamiştır. Sa. lazar hükümeti denizde müttefiklere yardımı itihdaf eden bahri tedbir ler almıştır, A GE MEMİŞ Almanya, Yugaslavyaya Ültimatom Vermemiş Belgrad, 28 (A.A.) — İyi haber a- Jan Yugoslav mahfilleri Almanyanın Yugoslavyaya bir ültimatom tevdi ettiğine dair yabancı gazeteler tara- fından verilen haberleri kati surette , | yalanlamaktadır. Yugoslavya Ticaret Nazırı dün ak. şam Almanyanın Belgrad elçisini kabul etmiştir. Bu görüşme esnasın. da, başlamak üzere bulunan Alman. ya - Yugoslavya ekonomi görüşme. leri bahis mevzuu edilmiştir. betmezse, Sovyetler, Estonyaya karşı şiddet kul. lanmak zaruretini bile duyacaklardır, hulunuyor. Sovyetler, miye başlamışlardır. içindedir. Bu anlaşma vukubulduğu takdi ayni mealde bir teklifi Finlândiyaya tevcih ede- cekleri de söylenmektedir. irde, lerin * Sovyetlerin, Rumen hududunu kapatışlarından, ve Ma- caristanla siyasi temasları sıklaştırışlarından sonra, Almanyanın şarka doğru siyaseti büsbütün tıkanmiş Macaristanda iki gazete neşret. Bu Slâv milletinin Sovyetlere karsı besledikleri sempatiyi, Bela Kuhn zamanından. beri çok iyi bilen Almanya, gittikçe artan bir endişe . Almanlar şimdi, garp cephesinde, Belçikayı veya Hollandayı çiğnemek suretile taarruza hazırlan- maktadırlar. Bu taarruzu bir an evvel yapmak niyetini beslemek mecburiyetini duyaşları, kışın çok yaklaşmış bulunmasıdır. Almanya, kış iyice bastırmadan evvel, neticesi kârlı bir taarruz ba- şaramadığı takdirde, İngilterenin ve Fransanın müttefikan takip ettikleri “ikısadi abloka,, siste- mi, mutlaka muzaffer olacaktır. Zira: 1 — Almanlar, kışın, hiçbir hareket yapamamak mecburiyetinde kalacaklardır. 2 — Ellerinde mevcut bulunan gıda maddeleri stoku, yazı bekliyebilmelerine kâfi değildir. i İki Çeşit Hareket! Yazan: B. FELE arp gerçi — yurt müdafi diası ile — birbirini mektir. Böylece birbirinin ali giren iki tarafın artık yekdiğeri kında mevlüt okuması da beklenme Vâkıâ Almanlar kendi topraklarına düşen Fransız ve İngiliz tayyareci - lerine askeri merasim yapıyorlar a» ma bu bir hürmet işareti değil, p paganda dalaveresidir. İmdi düşmanların birbiri hakkım da iyi söylemesi beklenir bir şey de- ğildir. Fakat birbirini öldürürken de bir mertçe, yiğitçe hareket etmek, bir de işi kalleşliğe vurmak vardır. Ben bunun ikisine de © misaller göstereceğim. Siz hilkmünüzü veri niz: Alman tebliğlerinde bile itiraf e- iliyor: Varşova müdafaası, o bütün gayri müsait şartlara, bütün ağır tayyare hombardımanlarına ve artık endini kurtarmak ümidi olmaması" na rağmen devam ederken i şiddetinden ve telefatın çokluğun an dolayı erkek müdafilerin safla- rında açılan rahneleri kadınlar dol duruyorlardı. ş Böyle kahramanlıklar ortaçağ sün vaş destanlarında okunur. Varşova kalesinin ümitsiz müdafaasında kan İken ve Alman güllelerine (gö küs geren Leh kadınlarının bu hareketlerine mukabil karşı da bir diğer vaziyet daha var: Harp patlar patlamaz Alma Şimal denizinde Athenia isminde İngiliz yolcu vapurunu tırdı Da Hiç haber verilmeden ve beynelmi - lel hukuk kaidelerine riayet edilme" den bir yolcu gemisinin o batırılmış ve bir çok bigünahın hayatına kıyıl. mış olması dünya efkârı umumiye - sini Almanların aleyhine tahrik et” ti. Bunu göreni Almanlar: 1 “— Bu gemiyi İngilizler batırdı, diye gülünç iddiada bulundukları gi. bi son günlerde nazi - yâni Alman « taraftarı Demir Muhafızlar İsminde gizli teşşkkül tarafından öldürtülen Başvekil” Calinescunun © katlini de Alman radyoları İngilizlerin üzerine atmıya başladılar, Ve işin garibi hu. nu kendileri de dahil olduğu halde kimsenin inanmadığını bilerek yapı: yorlar. ik Bu gidişle, Varşova © şehrindeki çoluk çocuğu, hastaneleri ve sivil halkı da İngiliz ve Fransızların bome bardıman ettiğini iddia etmeleri beklenebilir. Bence namert olmakla yalan da bir silâhtır. Lâkin olmamak şartiyle. “ez ,Yine Nazi Şeflerinin Paraları Meselesi Londra, 28 (Hususi) — Amerika- h gazeteci Mister Nikerbokerin na - rist rüesesının herice (yatırdıkları servetler hakkında yaptığı neşriyat Alman propagandasını fena de hiddetlendirmiş, Alman matbust mü | dürü bugün bitaraf (o memleketi re mensup gazetecileri çağırarak bu. neşriyata karşı gelmek için kend ne yardım etmelerini rica — etmiş ve bu işe ait bütün masrafların veri» leceğini söylemiştir. şi İngiltere Yunanistana Mal Verecek yi Londra, 28 (Hususi) — Alinadaki İngiliz sefareti, İngilterenin Yuna- nistana gıda maddeleri ve esir ihti. yaçları ihraç etmiyeceğine dair düşman membalarından reşrolünan © | haberleri tekzip etmekte ve iki mem- leket arasında ticari 'mübadelenin. devam ettiği bildirmektedir. Almanyanın Romanyaya Sattığı Tayyareler Berlin, 28 (Hususi) — Almanya | hükümeti tarafından satılan 11 tay« yare Romanyaya gitmek üzere hare. ket etmiştir. * Londra, 28 (Hususi) — Blemen | tarzındaki 14 İngiliz harp tayyaresi Romanyaya gitmek üzere İngiltere: | den hareket etmiştir.