29 Eylül 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

29 Eylül 1939 .,. TAN ABONE BEDELİ Türkiye Ecnebi 1400 750 400 10 2800 Kr. 109 * so * se * 1 Sene Gr sAy 1Ay Milletlerarası posta ittihadına dahil olmıyan memleketler için abone bedeli müddet sırastyle 30, 16, 8; 3,5 liradır. Abone bedeli peşindir. Adres değiştirmek 25 kuruştur. Cevap için mektuplara 10 kuruşluk pul ilâvesi lâzımdır. Bir Tercümeye Dair ! stat Hüseyin Cahit Yalçın, A- dolf Hitlerin (Kavgam) adın- daki malâm eserini Türkçeye çeviri- yor. Onu Türkçeye tercüme etmek, hiç şüphe yok ki, takdirle karşılanması lâzım gelen yerinde bir o külfettir. Müelliflerinden evvel ölmeğe mah - küm olan ömürsüz eserler, ve sakat davalar arasına, ismini hiç tereddüt <tmeden katabileceğimiz (Kavgam), yaşayabilecek eserlerde ebedi vasıf- Jar arayan İdeoloji âleminde, bir ço- cuk maytabi gibi, kıvılcımlar, cazır » talar, çatırtılar, rengârenk alevler Saçtı ve bir kibrit kadar (o parlayıp söndü: Zira bugün, bu eserin ortaya koyduğu davaya bilfiil ihanet eden- ler arasında, bizzat Hitler bile var. Fakat bugünün dünyasını ateşe sürük leyen Adolf Hitlerin dimağını del - duran ihtirasın enginliğini kavra - mak için, bu kitabı okumak zahme - tine katlanmaktan başka tek © çare Yoktur. Yine bizzat bu © esördir ki, Nazizmin, bir çok milletlerin mu * kadderatı ile birlikte bu memleketi <iğnemeyi de istihdaf eden istilâ e mellerini, tam bir sarahatle meyda- ma koyacaktır. Bunun içindir ki, bu ©serin lisanımıza kazandırılması, bi- Ze, Nazizme karşı şiddetle cephe al- mak mecburiyetinde bulunuşumu - Yun sebeplerini de öğretecektir. Fakat, çürük davalarını, — sayıf “ sağlı bir ekseriyete aşılamak gayretini | güden her fert gibi, Hitler de kitabını, cahillere, hattâ bazı (yarı münevver) lere sağlam görünebilecek olan bir (de. Mmagoji) temeli dzerine kurmuştur. San. Ta, (Kavgam) admdaki esere giren ba- x basit tehminlerin tahakkuk © etmiş bulunmasını, Hitlerin kerametine at İedecekler bulunabilir, Eğer en saka €n kof, en çürük, ve en basit demagoji lerin bile, ayartabalicek müdafamsız di- mağlar bulabildiklerini hatırlarsak, bu endişeyi pek te yersiz sayamayız. Bu. hun içindir ki, büyük tezadlarla doldu. ralmuş bulunan bu eser, bazı bomboş dimağları çelmek istidadını gösterebilir: Zira unutulmasın ki, o çürük davanın, onu yıkdmaz temeller üzerine kurul muş İdeolojilerle mukayese etmek im. kânma sahip bulunmayanlara cazip gö- rünebilecek bir dinamizmi vardır. Bu dinamizmin Erzatalığını ancak, hakiki ideolojilerin sahip olmaları lâzım çelen ilmi, felsefi, ve ebedi evsafı | bilenler sezebilirler, Bu bakımlardandır ki, bu eserin ter» cümesini yaparken, bahsettiğimiz endi- şelere mahal bırakmayacak tavzihlerin istitradını da unutmamak lâzımdır. Va. ks, bu mühim Jüzumun, üstat Hüseyin Cahit Yalçınm dikkatinden kaçacağın sanmıyoruz, Nitekim, o, iye, eserin ter. cümesinden evvel tenkidi ile başlamış. tı. Fakat, biz, Hüseyin Cabit Yalçının tercüme ettiği eserin aşikâr rânimr dü. sönmesi, ve o kadarcık tenkidi k&fi gör- mesi, daha fazlasını Kizumsuz sayması ihtimalini de hatırladık. Bizi, bu satır - ları yazmağa sevkeden de, ba ciheti ha. turlamaktan doğan basit endişeden kur- tulmak arzusudur. Bu sayede herkes öğrenmiş olacak ki (Kavgam); onu zalcre kavuşturması mümkün görü- lebilecek bir (kavga) değildir! * Bir Yazıya Cevap Hayskul ismindeki İngiliz mek - tebinin harp vaziyetini ö rerek, tedrisata başlamadığını, geçenlerde bu sütunlarda yazmıştık. Maarif mü- dürlöğünden aldığımız bir mektupta mektebin normal tedrisata başladığı haber verilerek deniliyor ki; “İstanbulda Beyoğlunda Hayskul adlı biri erkeklere ve diğeri kızlara mahsus ol. mak üzere iki İngiliz okulu vardır. Bun. lardan erkek İngiliz okulunun öğretmen kadrosu tamam olup tedrisata aksaksız 0- İarak başlamıştır. İngiliz kar okulunun ise, ahvali hazıra dolayısıyle İngiltereye gitmiş olan ihzari snuf öğretmeninin yerine der- hal diğer bir öğretmen temini kabil olma. dığı için ba ihzari smufın tedrisatı teaahö- Fe uğramışsa da, halen bu sınıfa da öğret. men balanmuş ve ba okulda da normal tedrisat baplamıştar... idi im İk Dün hâdiselerin içyüzünü anlatan yazı mubarriri, bugün de bu bilgilere istinaden hâdiselerin alabileceği şekiller üzerinde tahminlerde bulunmaktadır. Müstakbel hâdiseleri daha iyi görüp muhakeme edebilmek ve hüküm verebilmek için bu tahminlerin büyük bir kıymeti vardır. Hadiseler Ne Gıbı İhtımallere Gebedir? (2) imdiye kadar vukva gelen hâdiselerin sebeplerini izah ettikten sonra bunların aydınlığı altında, inkişafları hakkında tah. minlerde bulunabiliriz. Polonyada askeri harekât bit. miş sayılabilir. Varşova müdafaa- sının, ancak kahramanca bir ha- reket olarak kıymeti vardır. Günün en mühim hâdisesi, Po. lonyanin yarısından fazlasının, A). manya tarafından .hatlâ bilfiil kendi işgali altında olan mühim şe- hirler ve mıntakalar da dahil oldu- ğu halde - Sovyet Rusyaya bırakıl. mast keyfiyetidir. Bu, sıkışık, ümit. siz bir vaziyette kalmış olan Hit- lerin Sovyet Ru4yaya teslim oldu. ğunu açıkça gösteren bir hüdide dir, Sovyet ordularının Polonyanın şarki kısmını İşgal ederek Roman. ya ve Mücaristan hüdutlarına da. yanmaları, Almanyanın cenuba sarkmasına mâni olması dolayışi- le, Almanya hükümetini sinirlen- direcek: İngiltere halkını - hiç ol. mazsa muvakkat bir zaman için memnun edecek mühim bir hâdi- sedir, Önümüzdeki haftalar içinde, Balkan ittifakının ve küçük antan- im yeniden canlanmasına, İngüte. renin Münih esnasında ve bu gün yapmıya muvaffak olmadığı bu işin Sovyet Rusya tarafından tahakkuk ettirilmesine inliizar olunabilir, Askeri ve, siyaşi hâdiseler s6 yirlerini takip ederken, Polon- yanın Sovyet askerlerinin işgali al- tında bulunan kısmında bir Polon- ya Sovyet devletinin kurulması da beklenebilir. Fakat, bir taraftan İngiltere ve Fransanın açık, diğer taraftan Sov. yet Rusyanın kapalı tazyiki altın. da kalmış olan, cenup yolu istilâ. sına kapanmış sayılan Almanya ne yapacaktır? En evvel akla gelen ihtimal, şarkta ve cenuptaki hareketlerine sed çekilmiş olan Almanyanın, hu- dutları Almanya ve Rusyu tarafın- dan müştereken çizilecek bir Po. Jonya devleti esası üzerine İngilte. re, Fransâya sulh teklif etmesidir. Fakat böyle bir sulhü İngiltere. nin ve Fransanın kabul efesi mümkün değildir. Diğer cihetten, Almanların bu teklifinin Sovyetler tarafından kabul edileceği de muh- temel değildir. öyle olunca, o Almanların Garp cephesinde, bitaraf devletlerin arazilerini çiğniyerek Fransaya taarruz etmeleri bekle- nebilir. Almanlar bunu, her halde İstemiyerek ve korkarak yapacak. lardır. Bu taarruzun neticesi hakkında yalnız erkânı harbiye heyetleri doğru tahminler yapabilirler, An. Yazan: Orhan Altay cak düşünülebilir ki, Almenlar bu taarruzu yaparlarken Polonyada. ki askerlerinden büyük bir kısmı hı - Sovyet ordularından çekindik. leri için - Avusturya ve Çekoslo - vakyadaki kuvvetlerini de « dahi. Mi isyanlardan ve ihtimal İtafyadan korktukları - Garp cephesine nakledemiyeceklerdir. İngiltere ve Fransanın - bir tehlike görmedikleri takdirde - esaslı bir bazırlıktan sonra Almanysya karşı ciddi bir taarruza geçımeleri bek. lenebildiği gibi, tedafü bir vazlyet- te kalarak, Rusyadan yardım gör- miyecek olan nazi hükümetinin ik. tısadi müşkülât ve dahili “syanlar içinde kendi kendini mahvetmesine de intizar etmeleri muhtemeldir. kika, askeri hâdiselerin ce. reyanına muvazi olarak, bizzat Al. manya İçinde vukua gelmesi muh- temel olan hâdiseleri, davanın ni- hai halli üzerinde milessir olacak unsurlar olarak tetkik etmek icap eder. Bu hâdiselerin hem İngiltere, hem de Sovyet Rusya tarafından ihdas edilecekleri tabildir. Polonyada teessiis edetex Sovyet rejiminin, Alman işgal! altında bu. lunan Polonyada ve bizzat Alman. yada derin akisler yapmasına, Sov. yet ordusu İle temasa gelen Alman ordusunun komünist pronaganda- TAHTELBAHIR Harbinde Almanya H“ Hitler, İngiltere ile yaptı" ” ğı deniz anlaşmasını feshet- meden önce İngiltereye (o müsavi derecede denizaltı gemileri yapa - cağını ilân etmişti, Almanya, o za- man 8360 ton tutan © tahtelba - hirler yaptırmış, veva yaptırmak- ta idi, Ve bunlar 756 tonluk elli ve 500 tonluk 80 tahtelbahir teşkil e- decekti, zelal İngilizlerin inşa ettikleri tah - telbahirlerin çoğu 1400 tonluktur. Almanya İse geçen temmuza ka - dar bu büyüklükteki tahtelbahir « lerin inşasına başlamamış bulunu- yordu. Fakat, tahtelbahir harbine karşı gelmek için, tahtelbahir in - şasına lüzum yoktur, Almanların tahtelbahir inşaatı tamamlandıktan sonra 130 tahtel- bahirleri bulunacaktır. Bunlardan yüz tahtelbahirin henüz inşa edil- mekte olduğu anlaşılıyor. Fakat Almanyanın inşaatını bızlandır - ması kuvvetle muhtemeldir, Nite - kim, 1915 ile 1918 © arasında her büyüklükte 765 tahtelbahir yap turmaştı İş, harikulâde büyüktü. Ve bü- yük bir süratle başarılıyordu. 1914 ile 1915 te 186 tahtelbahir sipariş edilmiş, 1916 da 86 tahtelbahir da- ha suya indirilmiş, 1917 senesinin inşaat programına 273 tahtelbahir konmuş ve 1918 haziranına kadar 220 tahtelbahir daha hazırlanmış” tı, F at bütün bu programın ta- hakkuk eden kısmı neydi? Büyük Harbin ilk beş ayında üç tahtelbahir tamamlanmış, 1915 te bunlara 62 adet katılmış, 1916 da bunların sayısı 96 ya ve 1917 de 103 e çıkmış, 1918 senesinin bütün verimi $1 gemiyi geçmemişti. 765 tahtelbahirin inşasını icabettiren program İse ancak 344 geminin in- şası İle tamamlanmış, bunların bir kısmı da müttefiklere teslim edil- mek üzere yetiştirilmişti. Almanya, tahtelbahir inşasına müsait, bütün tezgühlarını faali - yete geçirdiği halde işler plân da- iresinde yürlimemiş, beş altı veya sekiz ayda bitmesi lâzım gelen bir çok gemiler, ancak mütarekenin imzasından sonra bitirilmiş, mü * tarekenin imzası yüzünden bu tah- telbahirler derhal © müttefiklere teslim edilmişti, , Geçen harbin tecrübeleri bu - Du apaçık gösteriyor: 150 tonluk bir tahtelbahir hiç bir ârızaya uğramamak şartiyle 14 ayda inşa olunabilir, Fakat ayni hacimdeki bir çok gemilerin 25 ayda bile ikmal olunamadığı, İş- çi veya malzeme bulamamak yü- zünden inşaatın istenen süratle ta- mamlanamadığı görülmüştür. üzen 500 tonluk tahtelbahirlerse 10- 18 ay zarfında inşa olunuyor. 400 tonluklar için 10 - 15 ay lâzımdır. Alman deniz kumandası, inşa- at sürati hakkında ilk beş yüz ve dört yüz tonluk gemilerin beş ay- da İkmal olunduğuna bakarak ay- id ni süratin toptan inşaat hususunda da devam edeceğini sanmıştır. Fakat çok geçmeden bu süratle inşa edilen tahtelba - hirlerin, işçilik bakımından ak - sak olduğu, bunlardan su dahi s1z- dığı görülmüş, bunları islah için bir hayli para, ve vakit sarfedil - miş ve neticede inşaatta gösterilen sürat hafiflemişti, —aizeelaiikm Hulâsa, bugünkü harbin üç se- ne deyam edeceği tahmin edildiği takdirde Almanyanın inşa edehi - leceği tahtelbahirlerin sayısı 230 u geçmeyecektir. i Veren diğer bir vardır: 1918 de İngilizlerin tahtelba - nire karşı hazırladıkları vasıtalar bir hayli inkişaf etmişti. Ayni se- ne zarfında Almanya 81 tahtelba- hir yapmış ve garip bir tesadüf e- seri olarak ayni senedeki tahtelba- hir kayıpları da seksen bire var - mış, bu yüzden bir senelik bütün mesal boşa gitmişti. Bugün tahtelbahire karşı kul lanılan vesait 1918 e nisbetle da - ha çok fazla tekemmül etmiş bir haldedir. Bu yüzden Almanyanın her ay altı veya yedi tahtelbahiri faaliye- te geçirmesi mukabilinde uğrayaca ğı zararların nisbeti, bu mıktarı da geçecektir. Binaenaleyh ,bu mülâhazalarla şu neticeye varıyor: Almanya biç bir vakit İngilte- re ile müsavi derecede tahtelba * hire sahip olamryacaktır. cephesi sından müteessir olmasına ve Al- manyada komünist hareketleri baş göstermesine intizar olunabilir. Sovyetlerin inkişafına çalışacak. ları bu hareketler mukavemet ©. dilmez bir hele gelir ve Almanya Garp cephesinde mağlübiyete uğ. rarsa bizzat Hitlerin komünizmi İ- lân etmiye mecbur kalması ve ya- hut ortadan kaldırılması muhte - meldir. hi bu komünist hareketi. ne muvazi olarak, Alman. yadaki büyük kapitalizmin mü- messillerinin yapacakları (Anglo- fil) bir harekete de intizar edile. bilir. Bu, bugün artık Hitlerle an. lâşması ve birleşmesi imkânı kal. mıyan İngilterenin istediği, bek- lediği ve hazırladığı bir hareket o- Jacaktır. Esasen (Sovyet - Alman) itt'fa. kından memnun olmıyan ve Hit. lerin sermayeye karşı koyduğu son ağır tahdidattan endişe eden sermayedarlar, fabrikatörler, İn gilterenin yardımı ile Almanyada -Berlinde yahut diğer bir şehirde - bir hükümet darbesi yapmak te. şebbüsünde bulunabilirler, Bu su. retle Almanya, - İspanyada olduğu gibi - iki Almanyanın çarpıştığı bir harp sahnesi haline gelebilir. Bu vaziyet karşısında, bir taraf- tan Sovyetlerin, diğer cihetten İn- giltere ve Fransanın hattı hareket. leri ne olacaktır? Hâdiseler böyle bir cereyan alın- ca, beynelmile! mikyasta bir Kapl. talizm - Komünizm kavgası baş- Jamış demektir ve Sovyet Rusya karşısında, İngiltere ve Fransa ile beraber, Amerika, Japonyn, İtal, ya ve diğer bir çok devletlerin da- hil olacağı muazzam bir anti Sov. yetik blok bulacaktır. Bu iki cephe arasında - âkıbeti- ni şimdiden tahmin edemediğimiz » çarpışma çok çetin olacak, çok w- zun sürecektir, Sovyet Rusya, mu. halif cephedeki memleketlerde ken- di lehine isyan hareketlerini bek. liyebilir, skat meselenin, bugün müs. taki siyaseti olan iki büyük devletin, İngiltere ve Sovyet Rus- yanın anlaşması İle neticelenebile. ceğini ve bu tarihi işin, kurulduğu gündenberi sulhe hizmet etmiş 0- Jan Türkiye Cümhuriyeti hükü . metinin tavassutu ile temin edile. bileceğini i kuvvetle ve hararetle ümit ve temenni ediyoruz. Bu takdirde Milletler Cemiyeti tekrar dirilecek, bütün milletlerin iştirâkile toplanacak olan sulh kon- feransında, Polonya ve Almanya meselelerile bunlara bağlı bulunan bütün meseleler, hak, adalet pren. siplerine göre halledilecek, ihtimal Almanyanın cenubunda, Çekoslo- vakyayı da içine alacak olan bir (Tuna devletleri ittihadı) kurula. cak, Almanyada demokratik biri. dare teessüs edecek ve bugün bü- yük bir kâbus içinde bunslan in. sanlık sulhe kavuşacak, medeniyet kurtulacaktır. Tekrar Başlıyabilecek “Londra, 28 (A.A.) — Times gazete. sl, Tokyodan istihbar ediyor: İngilizlerle Japonlar arasındaki müzakerelerin yeniden başlamasına Japon mahafilinde mümkün nazarile bakılmaktadır. İngilterede Yeni Vergiler Londra, 28 (A.A) — Avam Ka | / Kumandan gibi dolaşabilirsin. Neron | Roma yangınını nasıl seyretmişse, a- Varşova Yazan: Sabiha Zekeriya sırlarca insan emeği (dö k kurduğu mamur şehrin son e vi yıkılıncıya kadar, dokuz hastı tıklım tıklım yaralı ile, siperleri ka- dınlar ve çocuklarla doluncıya kı Varşova dayandı. Son ev yıkıldığı sokaklar insan cesetleriyle bir meydanına döndüğü, ig eserler yerleyeksan olduğu, su boruları şehri tufana (o çevirdiği, açlıktan insanların nefesleri kesildiği dakika Varşova düştü. i Gecenin karanlıklarını yı a) radyo ile son mütareke kararını eden başkumandan diyor ki: j “Varşovanın son evi de yıkıld Yaralılarla dolu hastaneler, alevle içinde yanıyor. Su boruları patladı Aç, susuz, mühimmatsız, o İmdateu bir müdafaanın kahredici karşısındayız. Tarih şimdiye bu derece vahşiyane tahrip , bir şehir görmediği gibi, böyle kah - ramanca bir müdafaa da görmemiş tir. Biz kendimizi tarihe havale de- rek teslim oluyoruz.,, Ey Varşovayı teslim alan kuman- dan... Muzaffer oldun. 23 günde çöle cesetlerini çiğniyerek muzaffer levler içinde yanan bu şehri, yan hastanelerden kömür halinde hava le seyredebilirsin. “ Nasyonal sosyalizm, gamalı hayat sahası, küçük Avrupa, büz | Almanya, psikolojik tecavüz, istilâ namına ortaya atılan bütün bu ide alar ve davalar hep ideal içindi Gi mi? İşte ideal... Varşova avuçlarını! içindedir. Bir harabenin ortasında » sın, Menfisin, Palmirin, duvarları olsun kaldı.. O Varşo' dikili taşı kalmadı. Kendilerini he havale eden esirlerinin ayı zincir vurabilirsin. Yalnız dağları a- şarak ülke ülke hicret eden katlelaz rin içindeki kini O köstekleyemezsi geçirebilirsin. Fakat ey Varşova fa- linin, zehirli bombanın Varşova hak- kında verdiği hükümden çok Tarih, bugünün zabıt kâtibidir. N Vazifesi buzünkü hâdiseleri kay- detmektir. “Bugün” esirleri, hürle « sarılmıştır. Tarihin 1848 den vee akışı, bu devreler içindeki ve ihtilâller emperyalizmin durdurmak içindir. Başını o ko altına alıp harp sahasında ki dikilen Joan Picr, Varşova | veya Modlin değildir, tarihin akışıdır. Ü keler zaptedebilirsin, fakat bu akışı durduramazsın. Beşerin tekâmülüş den vurmak için şaha kalkan htrri". yetin kanıdır. İşte tarih bu muzal! olduğun noktada, ezilenleri esaret ki senin mi?... Sana teslim alanlkndi mı? Almanyada Yahudilere marası, yeni varidat, bira, şarap, ş$e-| kenlerini terketmemeleri lüzumun RR YE ağ RE a İNMİŞ iz di Yaptırılan İşler çevirdiğin şehrin ortasında, insan lara uçan insan kemiklerini dürbin.. Pompeyin Varşova senin artık... Kokmuş Jâşe dolu asfaltın üstünden zafer alayları rin pençesinden, hürriyeti müstebit. lerin elinden kurtarmak için silâha geriye çeviremezsin. Varşova sokak» larında dökülen kan, esareti kalbin. ten kurtaracak bir devrin başi in Bı kaydedecektir. Bu zafer | bilmem tihi, dürbününü tarihe çevirme, O » hun hakkında vereceği hüküm, zep-* Bern, 28 (A.A) — Bund gazetesi, Berlinden almış olduğu bir haberi neşretmektedir. Bu habere nazaran Almanlar, ha. hazırda Yahudiler için hususi iş kampları vücude getirmektedirler. işlerde kullanılacaklardır. Bundan birkaç gün evvel Himler tarafından neşredilmiş olan bir ka- rarname, bütün Yahudilerin hususi kamplarda toplatılmaları ve muha- faza edilmeleri lüzumunu ilân etmek. te idi, Bu tedbirin erkeklerden başka ka» dınlara da şamil olacağı zannedili-. yor. Bundan başka Yahudilerin bütü Almanyada saat 20 den sonra m ilân edilmiş olduğuna dair olan Ne berler de teeyyüt etmektedir... —aaamam | Yahudiler, siper kazmak gibi çetin İngiliz - Japon Müzakereleri