2 Eylül 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

TAN BEDELİ Kenabi 2800 Kr, 100 » so » so * 1400 Kr mw * * » — m » 1 Sene BAy 3 Ay tay Milletlerarası posta itthadını dahi olmıyan memleketler için abene bedeli müddet siresiyle 30, 16, & 35 liradır. Abone bedeli peşindir. Adres değiştirmek 26 kuruştur. Cevap için mektuplara 10 kuruşluk pul ilâvesi Izmır. Şimdi Silâhlar Konuşuyor Yazan: M. Zekeriya SERTEL iplomatlar mihayet © günlerce süren sinirli bir mücadeleden sonra sözü silâha bıraktı! Diple - matların halledemediği işi artık or - dular görecektir. İnsanlık ve medeniyet, dünyaya hâkim olmak hırsıyle gözleri kara - ranlarım verdikleri (O karar üzerine dünden itibaren yeniden büyük bir faciaya atılmış bulunuyor. Bir sene içinde Avusturyalıların, £ Çeklerin, Moravya ve Bohemiyanın istiklâlini silip süpüren Alman kuvvetleri, şim. di yeni bir milletin elinden istiklâli- ni almağa kalkışmıştır. Bu oyüzden bütün Avrupa korkunç bir maceraya sürüklenmiştir. * Hitlerin son dakikada İngiltere &- le müzakereye girişmesi herkesi ü - mide düşürmüş, bütün milletlere bi- raz nefes aldırmıştı. Mahrem tutulan bu müzakereler ifşa edilince, Hitle - rin hâlâ bir sene evvel Südet Alman- ları meselesinde tatbik ettiği metod ve taktiği takip ettiği | öğrenildi. O vakit de Hitler Südet Almanlarımın mutlak ekseriyeti haiz olduğu yerle. eb ALL ia p man bulunan diğer sahalarda da giz bisit yapılmasını tekli fetmiş ve o va. kit Münihte toplanan garp devletleri başvekilleri makul görünen bu tek » Hifi kabul etmişlerdi. Fakat bu kara- rın ve bilhassa plebisitin nasıl idare edildiğini hepimiz biliyoruz. Bugün Hitlerin Dönzig ve Kori. dor için de ayni teklifi yaptığımı gü. rüyoruz. Danzig kayıtsız ve şartsız ilhak edilecek, Koridorda plebisit yapılacak. Ve yine Südet meselesin - de Berline giden Çekoslovak murah- hasına dikte edildiği gibi, bu karar Berline gidecek bir Polonya murah. hasına dikte edilecek. Birinci tecrübede aldanan garp devletleri artık böyle bir oyuna ye - lemezdi, hele Çekoslovakyanın âkı - betini bilen Polonyanın teklife muvafakat cevabı beklenemezdi. Binaenaleyh hakikaten küyvete karşı kuvvetle mukabeleden başka bir çare kalmıyordu. İşte bugün bu © zaruretle karşı karşıyayız. Alman orduları Polonya- yı istilâya teşebbüs etmişlerdir. Fran sa ve İngiltere umumi seferberlik £. lân etmişlerdir ve © Almanyanın bu böyle vermesi ver hareketine kuvvetle mukabele ede » | ceklerdir, Eğer son dakikada harbi durdu. racak yeni bir teklif ile ortaya çıkan biri bulunmazsa, Avrupa © içtinabi mümkün olmıyan korkunç ve feci bir harbe giriyor demektir. * Bu yeni cihan harbinde Türkiye- nin vaziyeti emin ve sağlamdır. e bu büyük bâdirede ancak kendi hak ve menfaatlerini müdafaa | için harbe girebilir. Türkiye hudut - larma tecavüz edilmedikçe veyahut taahhütlerinin icabını iera vaziyeti - ne düşmedikçe harpten uzak kala - taktır, Türkiyeyi bağlayan taahhütler - den biri Balkan Antantı, diğeri İn - giltere ve Fransa ile akdettiğimiz askeri anlaşmadır. Balkan Paktı mu- cibinee, ancak bugünkü Balkan sta. tilkosunu ihlâl eden bir hareket bizi veyahut Akdeniz statükosunun bozulması o karşısında! Muntazam ve talimli bir kıta yü E" büyük erkânıharp za- biti dahi, harbin âkıbe- tini tahmin edemez. Fakat mevcut vâkıa ve malümata dayanarak az çok isabetli tah- minler yapılabilir Askeri mü- tehassıslar Çekoslovakyanın hava kuvvetlerini ve tahki- matını kullanarak Almanya - ya haftalarca mukavemet e- debileceği fikrinde idiler, o“ Polonya meselesinde © vaziyet tamamen başkadır. Evvelâ 35 mil. yonluk Polonya Münihten evvelki Bohemya ve Moravyadan dört de. fa daha büyüktür, Polonya ordusu ayni nisbette daha kuvvetlidir. Sonra Çekoslovak ordüsunda bir mıktar Alman bulunduğu halde, Polonya ordusunda hiç bir Alman yoktur. Polonyada mevcut azlik - lar da kati surette Alman düşma - nıdırlar. Gemiz sevkülceyş vaziyeti ümitsizdi. Çekoslo- vakyanın ancak bir kaç hafta mu. kavemet edebileceğini tahmin e. denler de, sevkülceyş vaziyetinde - ki fenalığı gözönüne © almışlardı. Polonyanın sevkülceyş vaziyeti haritada fenr görünür. Fakat ha » rita vaziyetin hakiki manzarasını veremez. Meselâ haritada Polonya cenuptan Slovakya ve şimalden şarki Prusya ile çevrilmiş görünür, | Fakst Slovakya ile Polonya ara . sındaki hudud dağlıktır, ve geniş mıkyasta askeri harekâta müsait değildir, bilhassa Slovakya tara » fında pek az yol ve demiryolu var. dır, halbuki Polonya tarafında faz. la yol mevcuttur, arki Prusya da bir taarruza başlamak bakımından mü - salt değildir. Çünkü buradaki Al. man askerlerine yardımcı kuvvet- | ler ancak deniz tarikiyle veya Pomrose yâni koridor üzerinden gönderilebilir. Almanya şarki Prus. yayı bir askeri üs olarak kullana. bilmek için evvelâ koridoru geç - meğe mecburdur. Bu yapılmadık. ça Şarki Prusyanm vaziyeti tehli. kededir. Bu sebeple Alman taarruzu bir çevirme hareketinden ziyade bir cephe hücumu halinde vuku büfla. caktır, Sovyet Rusyanm bitara? kala. cağı tahmin edilir, çünkü onun i- çin en makul hareket budür. Baltık devletleriyle Macaris - —ş———a az müttefiklerimize karşı vâki taahhtit. İlerimizin icabını icra mecburiyeti ile İharekete geçebiliriz. Bugün için ne Balkanlarda bir tehlike vardır, ne de Akdeniz statü. kosunu bozan bir vaziyet. Şimdilik harp Polonya etrafında temerküz et- miş gibidir. Onun için bugün Türki. yeyi doğrudan doğruya alâkadar © den bir harp karşısında değiliz. Maamafih Türkiye, istiklâline, haklarına bir tecavüz vâki | olduğu, veyahut taahhütlerini yerine getir - mek meeburiyetinde kaldığı gün si- lâha sarılmaktan ve hakkını müda - faadan biran geri kalmıyacaktır. Polonya ordusunaan iş esnasında Polonya ordusunda motörize kıtaat : Tank taburları Polonyanın bir senedenberi geceli gündüzlü çalışarak tayyare imal eden modern fabrikalarından birisinde faaliyet tan ve Romanya da bilaraf kala. caklardır. Çünkü (topraklarından Alman askerlerinin geçmesine mü- saade etmeleri bile istiklâllerine mal olabilir, Her ne kadar Polonya tle Ro » manya arasında askeri ittifak garp cepbesine ait değilse de, harp es. nasırda Romanyanın bitaraf kal - mağa çalışacağına şüphe yoktur. Son zamanlarda Varşovayı ziyaret eden Litvanya başkumandanı ge - neral Rasztikis memleketinin de bitaraf kalacağını bildirmiştir. H esnasında Bohemya ve Morayda halk isyan ve i- taatsizlik hareketlerine | teşebbüs etmeleri, bir mıktar Alman aske - rini orada alikomaları da ihtimal dahilindedir. man ordusunun Polonya or- karşı olan adedi üstünlüğü ikiye karşı üç nisbetindedir. Fa » ş ihtiyat efradı Po. Jusu miktarı dört buçuk milyonu bul » maktadır. Polonyanm çıkarabile - ceği asker mıktarı ise altı milyon- dur. Almanyanın techizat ve tesli hatı hakkında tam bir fikir ver mek mümkün değildir. Alman harp AVRUPANIN BUGUNKU VAZİYETİ Polonya Ne Kadar Zaman Dayanabilir : siyle yenilenmiş ve modernize ol. muştur. Buna mukabil Fransanın Polonysya açabildiği kredi mah » duttu. Fakat taarruz, dalma malidafaa- ya nisbetle, fazla asker ve daha kuvvetli silâh ister. Bu bakimdan Almanyanın hesabı altüst olabilir, mumiyetle denilebilir ki, Po. lonya hava taarruzuna di ğer memleketlere nisbetle, daha Çünkü halkın üçte i- irler haricindedir. Halbuki Almanya ve Alman endüstrisi ha. va taarruzuna fevkalâde müsait ve bu bakımdan Almanyanın Yazi. yeti çok fenadır. Palonyanın 2,500 tayyaresi var- dır, bunların üçte biri bomba tay. yaresidir: Ve Polonya hava kuv « vetleri Alman aşına hay- li meşgul edebilir. Polonya b ba tayyareleri Polonyadan Be: ne.dört defa inmeden gidip gele - bilirler, ve iki buçuk tonluk bom. balar taşıyabilirler. Şimdiye kadar Polo: ranın hü. dut tahkimatından bahsedilme « | miştir. Fakat bu tahkimatın -mev. | cut olmadığmı zannetmek Polon - ya erkânharbiyesine bir hakaret olur. Bu tahkimat belki © Majino hattı kadar kuvvetli değildir, fa. kat Alman ordusunu hayli rahat- sız edeceğine şüphe yoktur. Polonya bir senedenberi bu teh. Yike ile karşı karşıyadır, ve bu müd. det zarfında hazırlanmak için e linden gelen bütün kuvveti sarfet- miştir. Garp devletlerinin ilk zaman - da Polonyaya yapabileceği yardım filvaki denizden ve havadan ola - caktır. Fakat ne de olsa Polonya ordusu, Alman ordusuna hiç ol. mazsa bir kaç ay muksvemet ede- bilir. O vakte kadar da garp dev. letleri Almanyayı her taraftan ab. loka etmeğe imkân bulacaklardır. Düzcede Bir Vaka Boludan Niyazi Özoğuz imzasiyle İyazılan bir mektupta, bir maç yap- imak üzere Düzceye giden Bolu spor- İcularının sahada domates, kabak ve. saire atılmak ve (Yuha!) diye bağı- rilmak suretiyle karşılandıkları ya- zılmaktadır. Bu kariimiz diyor ki: “— Bu hal devam *tti. Bu yüz. den bir gol yapmış olmamıza rağ. men, sahayı terkettik. Fakat #okak- tomobilimize atıldı, Bunun için bir sebep tasavvur e demiyor ve bu hâle akıl erdiremiyo- ruz. Çok müteessiriz.,, Spor temaslarının böyle çirkin şe- illerle neticelenmesi üzücü bir hal. dir. Alâkadarların hazarı dikkatini celbetmekle beraber, nezahet ve sü- künetleri mütlak olan gençlerimizi ve halkımızı maske ederek, bu gibi hallere sebebiyet veren bir kaç ursuza hadlerinin bildirilmesini zumlu görüyoruz. Teşekküller arasında ihtilâflar o- labilir. Fakat bu ihtilâfların hiç bir zaman böyle çirkin tezahürlere vesi. le olmasına müsaade edilemez. tenekelerle çamurlar | İbaren sana kurtarıcı gibi el verecek, İsenin elinle milletlerin boynuna ge- e — ÖOPŞLEP Harbi Karşılarken Yazan: Sabiha Zekeriya Sertel S akanyada “Vatanim harimi boğduğu. muz gün sana veda etmiştik. O kav- ga, milli istiklâlinden mahrum edi mek istenen bir milletin kavgn: dı. Bu da onun devamıdır. Habeşise tanda müstevliye kurşun sıkan zen. ci, İspanyada ecnebi istilâsını püs. kürtmek için can veren İspanyol, lançukoda, Çinde kan döken Çinli, bugün Polonyada düşman bombar- dımanına göğsünü siper eden Polon- yalı da bunun için ölecektir. Seni artık dünyayı cehenneme çeviren ej- der gibi karşılamıyoruz. Çünkü in. sanlığı, bu uçurumun kenarına geti. ren büyük imparatorluk hırsını an. cak, yine senin elinle tasfiye ede- ceğiz. Sana höş geldin demiyeceğim. Te- düşmanı <avüz için hudut boylarına yığılan orduların elinde sen, bir tahrip vasıs tasısın. Beşeriyetin kökünden kopar. mak istediği esareti, milletlerin boyu nuna bir şenmet halkası gibi tek. İmak, hür yaşamak istiyenlerin ayak» İlarına zincir vurmak için şahlandın. Dünyayı istilâ elmek istiyenlerin hırsı, senin ölüm getiren kılıcının çeliğinde parlıyor. Biz, o kılıcı müs- tevlilerin başına çalmak için hudut boylarına ineceğiz. Bu hududa geldiğimiz andan iti- İstenen esaret zincirlerini elimizde sen, an. sıtasısın, Atatürkün bu millete emanet etti. ği Milli İstiklâli kurtarmak için ka- dın, erkek, çocuk, ihtiyar, istilânm önüne dikilmiş birer kaleyiz. Bunun içindir ki, seni bir felâket diye kar- şılamıyoruz, Biz, harplerin içinden gölmiş nesilleriz. “İspanya, iki buçuk sene harbe heşesiyle mukavemet etti. Topun se- si, müz sesini susturamadı,, di- yen muharrir, azim ve imanla, istik. Iâl aşkıyle harp edenlerin neşesini kaybetmediklerini - biliyordür elbet, Biz de, seni bu neşe, bu irade ile kar. şılıyoruz. Sulhü uğurlarken, duydu- uz teessür, asırlardanberi dük- imüz kanın hürriyet ve istiklâl leri ebedi emniyetin o ve insanlığın siperleri altına alamadığı i Şimdi seni karşılarken, duyduğu. muz metanet ve güven, dökece, kanın hayat hakkı olduğunu bildiği. miz dir, çirilmek larda da ayni hale maruz keldik, O.| Tarihin bir dönüm noklasındayız. Küçük milletlerin istiklâli ile, istilâ. cı büyük devletlerin parçal yüme hırsı, gergin iki ok gibi birinin göğsüne nişan alıyor. Muzta, İrip bütün insanlık, hakkın, hürriye. İ asırlar, ve beşi penceresinden bir delik açmışlar, tin zalerini istiyen bütün insan küt. leleri bu harbin cephesindedir. Mü- dafaanın harbi, tecavüzün harbini yenmek için yalnız topuna, tüfeğine değil, beşeriyetin ve tarihi akışın İs- tikametine güveniyor, Her halde im- sanlık rotasını barbarlık ve dehşete değil, hürriyet ve istiklâle, esareli kökünden koparan milli hâkimiyet. lere çevirmiştir. Bugüne kadar akan tekâmülü bunun kefilidir, Tekâmülün akışını, ne Na. polyon, ne Cengiz, ne Führer, ne de Mussolini durduramaz. ——— Kınık ve Turnalıda Fırtına Oldu Bergama (TAN) — Kınık ve Tur. nalı nahiyelerinin bazı kısımlarına yağmur yağmış, yeni serilmiş olan sergilerdeki üzümleri ıslatmıştır. Kınıkta, çok az süren bir fırtına da olmuş, bazı evlerin camlarını kır. mış, kiremitlerini uçurmuştur. Fırti. nadan şaşıran bir çok kuşlar şuraya buraya çarparak ölmüşlerdir. sele 1 eg İki Mahküm Kaçmak İstedi Adapazarı (TAN) — Geceleyin hi. pishanenin ikinci kovuşundan bir fp rar teşebbüsü olmuştur. mahküm Babaeskili Ahmet ile ıda, On woye a mahküm dönme Hasan, h lunun duvarına kadar da inişleri dir. Nöbetçi jandarma bunu görerek bir el silâh atmış, etraftan U yetişi miş ve kaçmak istiyenler tutulmuş. tur,