2 Eylül 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

—— eai 2-9-9D39 BUGÜN Harp! Yazan: Ömer Rıza DOĞRUL lmanya ile Lehistan — arasında harp başladı. Ve harp Lehis « tan topraklarında devam etmektedir. İngiltere ile Fransa, Almanyaya son ihtarı göndererek, Lehistan toprak - larından derhal çekilmesini, çekil - mediği takdirde, Lehistanı müdafaa- Yya koşacaklarını ve gayri müsait ce- vap verildiği takdirde sefirlerini çe- keceklerini bildirdiler. Cevabın gay- ri müsait hakkak oldu - ğundan İngiltere ile Fransanın da harbe karışması bir saat meselesidir. Şimdiki görünüşe göre harp Al - manya ile Lehistan, — İngiltere ve Fransaya münhasır kalacaktır. Çün- kü Her Hitler dünkü nutkunda ya « banct yardımı istemiyeceğini söyledi. ği gibi Sinyor Mussoliniye ayrıca tel- graf çekerek İtalyadan yardım iste- meğe ihtiyaç hissetmediğini, Alman ordularını deruhte ettikleri tarihi va. zifeyi ifaya kâfi gördüğünü bildir - miştir. Acaba İtalyanın harbe karışma - Ması ne zamana kadar devam eder? İngiltere ile Fransa Almanyaya karşı harp ilân etmelerinden sonra İtalya da harbe karışmağa lüzum hisseder veyahut Almanya tarafın- dan yardıma davet olunur mu? Da- vet olunduğu takdirde yardıma ko- Şşar mı? Bunlar henüz belli değildir. ve hâdiselerin alacağı şekle bağlıdır. Asıl hakikat harbin artık başla. dığıdır. Bu müthiş yangının ne ka- dar genişleyeceğini, ne kadar devam edeceğini kestirmek kimsenin elin- de değildir. Bu harbin başlamasına — lüzum Var mıydı? Bu harbin başlamasını İcabettirecek, kördüğüm olmuş bir Mesele mi vardı? — Asla! Danziğg meselesi de, Koridor da- Vası da müzakere ile pekâlâ halledi- lebilirdi. Fakat bütün — vesikaların heştinden anlaşılan sarih bir nokta sir köle muamelesi yapmak, Polon. Ya milletine her dilediğini dikte et: mek istedikçe, Polonyanın bu mua- Meleyi kabul etmemesi yüzünden ta. arruza uğradığıdır. Almanya, kendi iradesine ve ta. ıı'Ülkümüne boyun eğmek isteme. Yen, şerefli bir millete yakışan mü- Savat şeraiti dairesinde her mesele. Yi halletmek siyasetini güden bir Milleti, evvelâ tehdit ile tazyık et- Mek daha sonra kuvvet istimaliyle €zmek istemiş ve dünden başlayarak U siyasetini tatbika girişmiştir. Harbin sebebi, Lehistanın kıs - bağl ğa, bütün k Tatını Almanyanın eline vermeğe Tazı olmamasıdır. Onun için bu harp Almanya bakımından tahakküm id. diası uğurunda yapılan bir — istilâ harbi olduğu halde Lehistan bakı- Mından, kurtuluş savaşı ve bir hür. l'!yet harbidir. Ve zafere namzet ve üyık olan dava da kurtuluş ve hür. Tiyettir. İstilâ uğrunda çekilen kılıcı, er- Seç başka bir kılıç kırar ve o kılıcin ilması ile istilânın bütün eserleri de yıkılır. Bütün tarihin verdiği ders budur. Almanyanın bu dersten ve ' dersin tazammun ettiği kati haki- atlerden üstün kalmasına — imkân Yoktur. Bugün Almanyanın yaptığı harp, İr ihtiras harbidir. Milletleri çiğni. Yerek ihtirasları tatmin etmek dev. Tinin geçtiğine, Almanyanın kendi Ayatı da şahittir. Onun — için Al. Manyanın bu harp neticesinde ala - Cağı biricik netice, bu hakikati, fa. k_—'iî çok ağır fedakârlıklar pahasına, ir kere daha öğrenmek olacaktır. Harbin daha başka bir netice ve- Teceğine inanmıyoruz. S — dâ Erzincanda Yeni Bir Hal Erzincan (TAN) — Belediyenin o- fuz bin liraya yaptırtmakta olduğu al inşaatı bitmek üzeredir. Bütün asap ve sebzeciler bu halde topla- hacaktır. Eskiden hal gibi kullanılan, Yerin yıkılmasına başlanılmıştır. Gölcük - İzmit Şosesi İzmit, (TAN) — Gölcük - İzmit fosesinin yapılmasına başlanılmıştır. * < AN ct Hitler Danzig'in Almanyaya İlhakını Resmen İlân Etti Führer, “Kuvvete Kuvvetle Mukabeleden Başka Çare Olmadığını,, Orduya Bildirdi Berlin, 1 (Hususi) — Polonya, Al- manyanın 16 maddelik uzlaşma tek- lifini kabul veya müzakereye yanaş- madığı cihetle Almanya haklarını kuvvetle tanıtmıya karar vermiştir. Bunun üzerine Hitler bu sabah oör- duya hitaben neşrettiği bir emri yevmide şöyle demektedir: “Polonya deyvleti, Führerin arzü ettiği muslihane sureti tesviyeyi red- dederek silâha müracaat etmiştir.,, “Bu delice tahrikâta nihayet ver. mek üzere şimdiden kuvvete kuv - vetle mukabele etmekten başka be- nim için yapılacak bir şey kalmamış- tır. Alman ordusu, Alman milletinin şerefi ve hayati hakları için büyük bir azimle çarpışacaktır. Her askerden büyük ananeden ve ebedi Alman askerlik zihniyetinden ilham alarak sonuna kadar vazifesi. ni yapmasını beklerim.., . Danzig İlhak Edildi Danzig Nazi şefi Förster, bu sabah Hitlere gönderdiği bir telgrafla Dan- zigin Almanyaya iltihak kararı ver- diğini bildirmiş ve bu karar Hitler tarafından kabul olunmuştur. Förster telgrafında şunları yazmak tadır: “Danzig'in Alman devletile birleşmesi hakkındaki esâas kanunu imza ederek tat- bik mevkiine kaydum. 1 — Serbest sşehrin 1931( esasiye ka- eralüu WEriea Yü YEDeEr Un ÜzcLe Tüğve- dilmiştir. 2 — Devlet kuvvetiyle icra kuvveti devlet reisinin elinde toplanmıştır. 3 — Serbest şehir bütün arazisi ve aha- lisi ile Almanyanın eczayı mütemmime- sindedir. Bu hüküm de derhal meridir. 4 — Alman hukukunun Führer tara- fından tatbikına kadar hali hazırdaki teş- kilâtı esasiye kanununa bağlı kanunlar mer'iyette kalacaktır.,, Ayni telgrafta, Danzig ve Gdinya 1li- manlarının abloka altına alındığı da bil- dirilmektedir. Hitler, Försterin telgrafına şu ce- vabı vermiştir: “Danzig'in Almanyaya rücuuna ait olan beyannameyi kabul ediyorum. Almanya- ya karşı olan sarsılmaz sadakatinizden dolayı size ve bütün Danzig kadın ve er- keklerine teşekkür ederim. Danzig'in Al- manyaya rücuu hakkındaki kanun derhal tatbik ve icra edilecektir..,, Förster, Danzig ahalisine hitaben aşa- ğıdaki beyannameyi neşretmiştir: “Danzigin erkekleri, kadınları.. 20 se- nedenberi arzu etmekte olduğunuz — saat geldi.. Bugünden itibaren Danzig, büyük Almanyanın hudutları içine girmiştir. Führerimiz bizi kürtarmıştır. İlk defa o- larak gamalı haçlı bayrak Alman bay- rağı Danzig'in umuml binaları üzerinde dalgal ğa b ir. Buğünd iti- baren eski Polonya binaları üzerinde ve her tarafta dalgalancaktır. Eski belediye binasının ve mukaddes Sainte Marie kilisesinin kulelerindeki çanlar halâs saatini çalıyor. Bize, Versay diktasından kurtulmak kuvveti ve imkâ- nını bahşetmiş olan Führere teşekkür e- delim. Biz Danzig'liler, artık Alman — vatan- daşları olduğumuzdan dolayı bahtiyarız. Danzigliler, bu fevkalâde anda müttehit olmak, elele vermek ve büyük Alman- yamız için elimizd geleni yı Führerimize vaadetmek istiyoruz, j Yaşasın büyük vatanımız Almanya, ya- şasın aziz Führerimiz Adolf Hitlerimiz.,, Rayştag Toplandı Rayştag, hükümetin bir tebliği- ne ıttılâ kesbetmek üzere saat 10 da içtimaa davet edilmiş ve bu toplantı- ğımızı da Hitler, söylediği bir nutukta ez- cümle demiştir ki: “Aylardanberi, Versay'da icat edilen ve bizim için tahammül edilmez bir şekil a- lan bir meselenin kâbusu altında hepi- miz istırap çekiyoruz. Danzig ve Koridor bundan evvel olduğu gibi şimdi de Al- manyaya aittir. Danzigi bizden Versay a- yırdı. Ve Koridor da Polonya' tarafından ilhak edildi. Fakat bilhassa Alman ekal- liyeti en istirap verici bir şekilde fena muamelelere maruz kaldı. Her zaman ol- duğu gibi bu işte de muslihane bir de- ğişiklik yapılması için tekliflerde bu- lundum. Benim tekliflerim kadar açık ve mütevazi bir şey olamaz. Bu teklifle- rim reddedildi ve bunlara seferberlik ve Belediye reisi Şerif Bilgen, İsparta si temel Göksel Parti Genel Başk: —— ÜUç Mebusluğa Yeni Namzetler Gösterildi Ankara, 1 (A.A.) — Trabzon mebusu Süleyman Sırrı Gedik, Edirne mebusu Şeref Aykut ve İsparta mebusu İbrahim Demiralay'ın ölüm. lerile boşalan Trabzon mebusluğuna Edirne C. H. P. idare heyeti ve Halkevi reisi Remzi Ünlü, Edirne mebusluğuna Trabzon Belediye rei. mebusluğuna İsparta C. H. P. ve hk div Parti di olarak kararlaştırılmışlardır. Sayın ikinci müntehiplere bildirir ve ilân ederim. C, H. P. Genel Başkan Vekili Başvekil Dr. Refik Saydam Hırvatlardan Sonra slovenlere de Muhtariyet Verileceği Söyleniyor Belgrad, 1 (Hususi) — Yeni Sırp - Hırvat anlaşması, Yugoslavya tari. hinde en büyük hâdiselerden biridir. Bu anlaşma ile Yugoslavyanın da- hili vaziyeti yeni bir şekil almış bu- lunmaktadır. Şimdiye kadar sıkı bir merkeziyet i- le idare olunan Yugoslavya, artık bir zamanki Avusturya-Macaristan im- paratorluğu gibi dualist bir devlet mahiyetini arzetmektedir. Yeni kabi. ne toplantısında evvelâ yeni intihap- la meşgul olunmuş ve âyan meclisi intihabının 24 eylülde yapılması ka- rarlaştırılmıştır. Yeni rejim memleketin her tara. fında memnuniyetle karşılanmakta. dır. Bütün gazeteler, Sırp, Hırvat, Sloven hepsi bu seyince iştirak et- mektedirler. Hırvatlık muhtariyeti hakkındaki hükümlerin diğer eyaletler ve Slo. venya üzerinde de meri olacağı ve Slovenyanın da yakında muhtariye. te kavuşacağı kaydedilmektedir. Hırvatlarla Sırplar arasında ilk an- laşma teşebbüsü eski Sırp Başveki. li Paşiç zamanında yapılmıştı. Paşiç, 1925 de hükümet aleyhtarlığında bu.- lunmasından dolayı hapiste yatan o zamanki Hırvatların önderi Stepan Radiç'e kabineye girmesi için teklif. te bulunmuştu. Radiç, daveti kabul etmişti. Fakat birkaç ay sonra Hırvatlarla Belgrad hükümetinin arası yeniden açılarak iki taraf arasında münasebat tama- mile durmuş, hattâ Skupçina mecli. sinde Stepan Radiç üç arkadaşile birlikte Sırp mebuslar tarafından te. cavüze uğrıyarak öldürülmüştü. O zaman Hırvatlar muhtariyet elde e. dinceye kadar Belgrada dönmemeği ve Belgradla tamamen münasebatı kesmeyi kararlaştırmışlardı ki bu hal, tam 11 sene sürmüştür. 'Şimdi dahilen kuvvetlenen Yu- goslavya, bugünkü beynelmilel va. ziyeti dikkatle takip etmektedir. Ha. len Yugoslavyanın başlıca gayesi. sulhü ve hudutlarını muhafaza et. mektir. Bu itibarla yeni hükümetin büyük devletler arasındaki ihtilâf- ta tamamile bitaraf kalmıya karar verdiği anlaşılmaktadır. tethiş ile mukabele edildi. Polonya hü- kümeti, Alman tekliflerini tetkik etmek imkânlarını mütalâa ettiğini dün akşam bildirdi. Sulhe karşi aşkımın ve göster- diğim sabrın alçaklık mânasına alınma- ması lâzımdır. Alman devleti ile şefleri bu hale tahammül #decek olurlarsa ben siyasi sahadan çekilirim. Tavassut — te- şebbüsleri suya düşmüştür. Ben garpte hiç bir şey istemiyorum. İtalyaya teşek- kür ederim. Ecnebilerin yardımına müra- caat etmek istemiyorum. Meseleyi ken- dim halledeceğim. Bitaraflara riayet ede- ceğiz, Evvelâ Danzig meselesini musliha- ne bir şekilde “halletmiye karar verdim. Polonya, şartlarımızı kabul edinciye ka- dar mücadele etmeğe azmettim, Almanya- da bizzat benim de tahammiül edemiyece- ğim bir mahrumiyet yoktur.,, Dün İsviçre de Seferberlik Yaptı Berne, 1 (A.A.) — Federal mec- lis, 2 eylülden itibaren umumi sefer. berlik yapılmasını karar altına al- mıştır, BELÇİKADA Brüksel, 1 (A.A.) — Dün akşam aktedilen kabine içtimaından sonra neşredilen bir tebliğde bilhassa şöyle denilmektedir: “Seferberliğin C safhasına geçil- mesine karar verilmiştir..,, t * AMERİKADA Vaşington, 1 (A.A,) — Roosevelt, saât 430 da Fransa, İngiltere, İtalya, Almanya ve Pölonyaya bir telgraf çe kerek sivil ahalinin, bombardıman e- dilmemesini tavsiye etmiştir. Roo- sevelt, derhal bir cevap verilmesini istemiştir. Ş BULGARİSTANDA Sofya, 1 (Hususi) — Kral tara- fından btugün neşredilen bir iradede Bulgaristan motörlü arabaların, arpa, yulaf, yonca ve fiy gibi hayvan yi- yeceğinin ihracını meneylemiştir. YUNANİSTANDA Atina, 1 (Hususi) — Dünden iti- baren Yunanistandan zahire ve mah- rukat ihracatı yasak edilmiştir. ROMANYADA Bükreş, 1 (Hususi) — Stefani a- jansının bildirdiğine göre, Fransada harbiye kurslarında tahsil etmekte o- lan Rumen erkânı harbiyesinden bü- tün Rumen zabitleri Romanyaya ge- ri çağırılmışlardır. PORTEKİZDE Lizbon, 1 (A. A.) — 1935 ve 1936 sınıflarının ihtiyatları silâh altına a- lınmıştır. DANİMARKADA Kopenhag, 1 (A. A.) — Bugün iki sınıf silâh altına çağrılmıştır. Yarın da üç sınıf çağrılacaktır. haları yazmakla iktifa ettiler, dilmektedir. İtalya şimdilik harbe girmemek kararındadır. Zaten Mussolini ötedenberi Hitlere Danzig için harbe girmi- yeceğini tekrav edip durmuştur. Mussolininin son bir tayassut teklifi yapacağı zannc- * Almanyada halk çok sinirlidir. Hitlerin, kendile- rini büyük bir felâkete sürüklediğine kani bu- lunmaktadır. Hattâ Nazi partisi içinde bulunan- lar arasında bile bu fikirde olanlar vardır. Nite- kim kati harekete geçmeden evvel Hitler parti içinde bir tasfiye yapmak mecburiyetini duymuş- tur. Partiden binlerce kişi atılmıştır. Bunlar ara- sında birçok da Rayştag âzası vardır. Nitekim HÂDİSELERİN Dün Ttalyan radyoları halkar Almanyanın harp kara. rını, Alman ordularının Polonyaya hücum ettiklerini bildirmediler. Hitlerle Chamberlain arasında cereyan eden müzakereleri ve bu müzakerelerin geçirdiği saf. P | ' J 720 â yalnız 400 ü bulunmuştur. dün sabahki Rayştag içti; İÇYÜZ * söylenmektedir. L bi A, Alman « Rus ademi tecavüz misakının naziler nezdinde çok fena tesir yapmıştır. Nazi partisi- ne mensup işciler işi alaya almışlardır. Hitlerin Rus. larla anlaşacak yerde, ademi tecavüz misakı imza etmesinin daha iyi olacağı Alman - Sovyet ticari anlaşmasının esasları hak- kında şu malümat verilmektedir: Almanya Sovyet Rusyaya 200 milyon marklık kredi açmıştır. İlk sene bunun 120 milyonu kulla- FELEK Şuna Deydi, Buna Deymedi! Yazan: B. FELEK Azîz okuyucular! Bu satırları ya« zarken gelen haberler, Alman diktatörü Hitlerin Polonya ile harp etmeğe karar verdiğini ve sabahtan- beri de hudutlarda ateş teati edildiği. ni hattâ bazı Leh şehirlerinin hava taarruzuna uğradığını bildiriyordu. Dünya, ümit dünyasıdır. Hitlerin teferruatı kulaklarımıza kadar ge. en, dün — Rayhştağda — söylediği nutkunda çocuk ve kadınların ha « yatına kıyılmamasını hava kuvvet - lerine emir verdiğini öğrendik. Umalım ve Alman diktatörünün vicdanına, tanımadığı Tanrının biraz nur vermesini, Avrupada dökülecek milyonlarca adam kanının heyulâsı onu biraz irkitmesini bekleyslim de işi yine filezofluğa vurarak hergün birbirlerine demediklerini bırakmı - yan, arz üzerinde birbirinin varlığı. na kasdetmiş olan Nazilerle Bolşe - viklerin nasıl anlaştıkları hakkında fikrimi sî)nn bir okuyucuya verdi - ğim cevabı isterseniz beraberce mü.- talea edelim. Bundan evvel istidrat olarak şu- rayı işaret etmek — isterim ki; dün bizzat ağzından işittiğim —nutkunda Hitler hayatında ilk defa olarak bol. şeviklik aleybinde bir tek — kelime söylemedi ve Rus - Alman paktının tasdikını Rayihştağ'ın serapa el şa - kırtısından mürekkep ekseriyetine - daha doğrusu - bütünlüğüne bildi - rirken iki memleketin kendi doktrin. lerini yâni siyasi kanaat ve umdele- rini birbirlerinin memleketine ihraç etmiyeceklerini ve demek ki Alman. yada bolşevik ve Rusyada nazi pro- dası yapılmıyacağını ilâve etti. Bu sözü işitenlerin evvelden bu karşılıklı propagandanın mevcudi - yetine 'inanmasina İmkân yoktur. Çünkü bir taraftan Rus gizli polisi Gepeonun karşı tarafta da Alman si. yasi polisi Gestaponun en ufak pro« pagandayı nasıl şiddetle imha ettiği dünyanın malümudur. Şu halde bu iki ideoloji arasında bir nevi müta - rekedir. Bu mütarekeyi — Rusyadan ziyade Almanyanın istediğini bildi - ğimiz için hergün ağıza alınmıyacak sözlerle tahkir ettiği bu devlete na . sıl el uzattığını sormakta okuyucu muzu haklı bulduk. Lâkin, aziz okuyucularım, Bizim ecdadımızın meşhur Türk — filozofu Nasrettin Hocanım karpuz fıkrasını biliyor musunuz? Şüphesiz bilirsiniz, ama bir de benim ağzımdan işitmek pekte zıd - dınıza gitmez. Rahmetli bir yaz günü, — dihinin serinlendiği bir ağacın gölgesinde o tururken heybesinde taşıdığı karpuz- lardan birini kesip yemek istemiş. Karpuz ekseri benim de başıma gel- diği gibi kabak çıkmış. Onu — şöyle kenara atmış, bir başkasını kesmiş o da kabak çıkmış. Uzatmıyalım efen. dim dört karpuzun dördü de kahak çıkmış. Hoca da içerlemiş, Güzelce bu kabak karpuzların üzerine küçük suyunu döküp ağaç gölgesinde uy - kuya dalmış. Herhalde bir kaç saat kestirmiş olmalı ki; uyandığı zaman, daha evvel yediği yemeğin hazmi bi. terek $ olduğunu görmüş. Ci imzalanması, Polonya ve Garp devletleriyle * Ki L ya > denleri, kimya ve elektroteknik sanayii için lâ- zım olan maddeleri, mütehassıs işçiler verecek- tir. Buna mukabil Rusya da Almanyaya zirai mahsuller ve erzak verecektir. Fakat bu anlaşma Sovyetlerin Romanya ve Polonyaya da erzak ve saire satmasına mâni olmıyacaktır. ir ma- varda da içecek su yok. Ne yapsın! Gitmiş evvelce üstüne küçük su dök- tüğü karpuzları: — Buna deymemistir. Diye ye - meğe başlamış ve o kadar susamış imiş ki, kabak karpuzun dördünü de — Buna deymemiştir. yemiş. Diyerek İnsan susamıya görsün azizlerim. Ama suya, ama kana! Ondan sonra. sını gözü görmez. e — Ankaradaki okuyucularımızdan Bay A, Gür'e: Mektubunuzu aldım. Alâkanıza ve ilti- fatlarınıza ve bankacılık hakkında ver- mek zahmetine katlandığınız —kıymetli malümata teşekkürler ve hürmetler. B E. Yakalanan Kaçakçılar Siverek (TAN) — Suriyeden ka- çak eşya getirmekte olan Palulu Hay do ve Salih, geceleyin pusuya düşü. rülerek yakalanmışlardır.