12 Ağustos 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 9

Muharebe ŞiddetleDevamEdiyordu Fekat Bu Mücadele ve Yapılan Müsademeler İstanbul Emir ve Arzuları Hilâfına İdi i 12-5.939 “A ... Hükümetinin Fakat, bu topların ateşe başlattı- rılmasında nazarı itibara alınacak siyasi bir mesele vardı. Kuman . dan derhal bunu hatırladı. Mese- is şuydu: Salgıncılara karşı girişilen mü. cadele ve o ans kadar yapılan mü sademe ve muharebeler, İstanbul hükümetinin emir ve arzuları ve hattâ sükün ve itidal tavsiyeleri hilâfına doğrudan doğruya gale. yan eden milletin emri ve milk kuvvetlerin elile yapılıyormuş gi- bi gösteriliyordu. İtilâf devletle. rinde ve diğer alâkadarlarda, bu ve emsali teşebbüslere fırka ku- mandanlığının — karışmadığı ve hattâ taraftar bile.olmadığı zan. nını hasıl edecek bir şekilde hare. ket olunuyordu. Bütün müsade - me ve muharebeler piyade silâh- ları ve bu arada makineli tüfek. lerle yapılıyordu. Bu sebeple, o gün Yapılacak topçu ateşi, hiç şüphesiz ki, yal nız o günkü muharebenir şeklin. de değil, hükümetin siyasi vaziye- tinde de bir değişiklik yapacaktı. Başta İstanbul olmak üzere bir çok yerlerde telâş uyandıracaktı. Bu mülâhaza, fırka kumandanı Şefik beye, topçulara ateş emri vermeden evvel bazı tedbirler slmak ve yapılacak bu teşebbüs ve hareketin uyandıracağı muhak. kak olan tesirleri azaltmak gibi çok ehemmiyetli ve nazik bir me. sele tahmil etmişti. esur ve müdebbir kuman- dan, bu hususa ait kararı. da daxhal verdi, Hemen ateş hattında bulunan binbaşı Hacı Şükrü Beyin yanına gitti. Ve: — Binbaşım, dedi. Görüyorsu. nuz ki, mukabil kuvvetler topçu gteşi açtı üzerimize. Biz de açmaz- sak milli kuvvetlerimizin manevi, yatı üzerinde fena bir tesir yapa. cak. Bunun için topçulara emir verdim. Nerede İse ateş başlıya. caktır. Ancak, düşüneceğimiz si. yasi bir nokta var. Malümya, a- lâkadarlar, topların milli kuvvet. ler tarafından kullanıldığına, hiç bir vakit inanmıyacak, bu hareket lere, hükümet kuvveti olan ordu. nun da iştirakine hükmedecekler ve hiç şüphesiz ki, bunu bir harp sebebi ve İyi bir vesile telâkki e. derek İstanbulu fena halde hirpa- layıp ezecek ve belki de hüküme. ti atarak şehri büsbütün işgal ede. cektir. Böyle bir felâkete sebebi. yet vermemek için bir çare var, O da isyan. İstanbul hükümetine karşı, bizzat fırka namına isyan et. meği ve milli kuvvetlere iltihak ettiğimi resmi bir surette İstanbu. la bildirmeği düşünüyorum. Bu şekil de, hükümetin, benden alaca- ğı telgrafı göstermek suretile, ya. pılması yüzde yüz muhakkak olan müdahale ve teşebbüslerin tevlid edeceği mes'uliyetten kendini ve herhangi bir felâketten de yurdu kurtarabilecteğini kuvvetle ümit ediyorum. Fakat... Ben isyan ettiğim tak. dirde yerime, esasen mücadeleye muhalif olan Ferid Paşa kabinesi tarafından bir kumandan gönde- rilmesi ve gelecek bu kumandanm da bizimle hemfikir olmaması ih. timali vardır. Bu vaziyette, nice müşkülât ile vücude getirdiğimiz bugünkü mücadele his ve harvketi derhal sönecek, sarfedilen bunca emekler heba olup gidecektir. Ve | bilhassa milli şerefimiz ayaklar al tında ezilecektir. Benim yerime di. ğer bir arkadaş isyan ettiği tak, dirde tabiatile ben fırka kuman- danlığında kalacağım ve kumandan bk nüfuzumu, fırkanın o vesaltini milli mücadele lehine, şimdiki gi- bi, yine sarfa devam edeceğim. İsyanım halinde, yerime gelecek kumandanın bunu yapacağı şüp- bellidir. Şu halde, şahsımdan ziya. de diğer bir arkadaşın isyanı, mil. Tefrika No. 132 li hareket ve merfaatimiz için da- ha faydalı olacaktır. Ben, sizin is. yan etmenizi düşünüyor Ve çok münasip görüyorum ve işe de şöy le bir şekil vermek istiyorum. FP murlu ve Köprübaşı müfre, zelerini kumandanız altına verdiğimi, şimdi yazacağım bir c- mirle size bildireceğim. Siz de, bu emri aldıktan sonra, mukabil kuv vetler tarafından kadın ve çocuk- ların, medeniyet ve insaniyet ka. ide ve mefhumları hilâfına itlâf edilmekte olduğuna tahammül e- demiyerek, kumandanız altında bu lunan müfrezelerle beraber milli kuvvetlere güya iltihak edecek ve keyfiyeti, kısa bir esbabı mucibe ile bana şimdi yazacaksınız. Ben de, bu vaziyeti şifreli bir telgrafla İstanbula bildireceğim. Bu suret. le, taarruz mahiyetteki topçu ate- şimizle tevellüd edecek siyasi va- ziyete ve tahassül edecek şüphe. lere karşı, hem hükümeti müşkül bir mevkiden ve hem de İstanbulu melhuz bir tehlikeden kurtarmış olacağız. Ne dersin bu işe arkadaş? Bu şekillere göre siz mi bana is- yan edersiniz, yoksa ben mi İstan- bula isyan edeyim?.. Cidden çok fedakâr bir kuman- dan ve o nisbette milletine ve yur- duna karşı vefakâr bir insan olan Binbaşı Hacı Şükrü Bey, verilen bu izahat karşısında, kumandanı. run eskisi gibi mücadelenin beşm- da âmil ve nâzım olarak bulunma. sını vaadetmek şartile, fırkaya kar şı isyan etmeği hemen kabul et. mişti. Şefik Bey de, bu mukaddes db TSUY TT Dizenterinin bu türlüsü esasen sıcak Oo memleketler hastalığıdır. Fakat, gariptir, hastalığın asıl se. bebi olan amip dünyanın en s0 uk o memleketlerinden biri olan Rusyada Arkanjel şehri halkın. dan bir delik:/.li dizanteri hasta. lığından Petrograt hastanelerinin birinde i edilirken, 1785 yı- lında oradu keşfedilmiştir. Basilli dizanterinin basili bundan ancak on üç yıl sonra bulunduğundan, n- miplisinin fence tanınmış olması daha eski demektir. Bu amipin ilk defa tâ Rusyanın Şimalinde keşfedilmesi, onun as- lından sicak memleket sakinlerin. den olmakla beraber, seyahatten korkmadığını ve en soğuk memle- ketlere kadar gidebildiğini göste- rir. Zaten seyahali İnsanların karnında olduğu için, pasaportsuz. ve masrafsız her yere gidebilir. Onun için bizim memleketimizin İstanbul gibi en mutedil, hattâ si. cak iklimlerden ziyade soğukça ik» limlere benziyen yerlerinde | bile arada amipli .dizanteri görülür. Büyük muharebedenberi, Avrupa. lılar da bu türlü dizanteri İle hay. lice tanışmışlardır. Basil ile amipin farkını bilmi - yorsanız, bunu sormak, tabii, hak. kınızdır.. .İkisinin arasındaki far- kı tam ilmi olarak anlatmak pek uzun düşer. Yalnız şunu hatırla. tayım ki, basil bütün mikroplarla birlikte nebatat sınıflarından «a yılır, Halbuki amip, hayvanların &n küçüğü ve cok hareket eden bir şeydir. o Tek hücreli olduğu halde, işine yarıyacak bir gıda bu- lunduğunu hissedince, kolunu &- zatır gibi bir çıkıntı uzatarak, © gıdayı yutuvermesi, mikroskop al tında pek ziyade göze çarpar. Bunun da insanın barsağına ka. dar girmesi, gene elden ele geç- mekle olur, Gene pislik ve dil katsizlik, Fakat basil, su ielnde yaşadığı halde, amipin kendisi de, yavruları da su icinde yaşarlar. O- nun icin, bu türlü dizenteri içilen «uya karsırsa, onunla da gelebilir. Sineklerin, onu kanat na tal rak yiyecek şeylere kadar getir. Epa AMİPLİ DİZANTERİ mücadele yolundan ölünceye ka» dar ayrılmıyacağını temin eylemiş. ti, Günün bu iki fedakâr kuman. danının yaşlı gözleri, güler yüzleri üzerinde gezinmiş, heyecandan tit. reyen elleri avuç avuca gelmişti. Miralay Şefik Bey bahsettiği emri yazarken, Binbaşı Hacı Şükrü Bey dö o tarihi İsyannamesini imzala. maştı. Milli Mücadelede ilk patlıyan Türk topları ve şerefli topçuları inbaşı Hacı Şükrü Bey, © andan itibaren Aydin mil- li kuvvetleri kumandanı ve günün mukaddes ve şerefli âsisi oldu ve hemen işinin başma koştu. Bu si. rada, İskoda Obüs takımı da Men. deres köprüsünün altı yüz metre ilerisinde, zaten evvelce hazırlan. mış olan mevzilerine girmişti. O sırada Umurlu müfrezesinin sahra topçu takımı da harbe gir. miş ve Aydın milli mücadelesinin ilk sahra topları da patlamıştı. Ar- tık, bu topları ateşlemek şeref ve iftiharı topçu mülâzımlarından Ya kup ve Kemal Beylere nasip olmuş tu. Toplartmiız, birbiri ardına ateş saçıyordu ve hırçm gürlemelerile efradımıza muvaffakiyet müjdeli. yor, savurduğu lâğım ve tahrip taneleri ile karşı taraftakileri acı acı düşündürüyordu. Biraz sonra piyade ateşleri gibi topçu düello. su da birden şiddetlenmiş ve böyle ce müsademe hakiki bir muhare. be şeklini almıştı Devamı Var). memelerine de bir sebep yok! Amip te, insanın barsaklarına kadar girince, orada yapacağı ma. rifet, dizanteri olmakla beraber, bu türlüsü basilli dizanteriden ax çok farklıdır. Bir kere, öteki gibi birdenbire yüksek ateşle başlamaz. Ateş gel- se bile, yüksek olmaz. İlk günleri sadece bayağı bir ishal, Fakat pek fena kokulu. Sonra kanlı ve irin. li. Dışarı çıkmak ta ötekindeki ka- dar sık değildir... Günde on defa kadar. o Buruntu da olmuyi Karın ağrısı daha hafiftir. Hiç bir şey yapılmadan da has. talık bir kaç gün içinde kendi ken. dine hafifler ve geçer, Fakat, te- davi edilmemiş ise, tekrar, tekrar gelir ve ni et dizanteri müzmin olur, kalır. O vakit te arada sıra. da karın ağrısı, kanlı ve irinli... Bunlar pek sık olmasa da devem nı zayıflatır, eritir. Bu müzmin dizanterinin de ken- di kendine durduğu olur. Fakat en fenası budur, çünkü amip ha. zim cihazından içeriye girmiş de- mektir, O zaman, az çok uzun bir müddet sonra, hangi uzuvda yer- leştiğini bildirir. En ziyade kara- ciğerde, fakat onun beğenin te, yerleşmiyeceği uzuv, hemen yok gibidir, Onun için, amipli dizanteriyi daha başlangıçta tedavi ettirmeli. dir. Bu türlü dizanerinin seromu olamazsa da, kat'i ilâcları vardır: Emetin ve Yatren. e İkincisi daha 1921 denberi bilinir, birincisi da. ha eski, 1912 de bulunmuştu. Yeni ilâçları öğrenmek işinde, memleketimiz hiç bir vakit geç kalmadığından. Büyük Harp için- de bir sıcak iklime giderken, ora» daki ordumuzun merkez nesine teslim etmek oüzeve bana da kocaman bir şisede emetin ©&- manet etmişlerdi. Hiç bir sandığa emniyet edemediğimden, şişeyi gündüz koltuğumda, gece koy. numda saklıyarak götürdüm. O. nun için, bu ilâcin kıymetini be- nim kadar hissetmiş olan başka hiç kimse olmamıstır. 2 C iğ. , > 2023223222223323327222222228 # Yeni Nesle Eski Hikâyeler v : z GE v 9 v A : BİR MİRAS DAYASI : A v. N Yazan: AKA GÜNDÜZ i : <<0CCc00 0000CC0CCCCCOCE serili Molla Darurhoğlu KA en ta dar Allahlık bir adamdı. Öyle ka- nşik bir miras davasının kanca. sına yakalanmıştı ki dört uzun harp yılı içinde ne Kayseri kadısı, ne Ankara mahkemesi, ne Sıvas Müftüsü İşin içinden çıkamadılar. Halbuki dava pek basitti, Molla To rumoğluna dedesinden birçok mülk ve çift çubuk miras kalmıştı. De. desi sağlığında Bursa, Balıkesir taraflarında uzun yıllar yapı kal. falığı yapmıştı. Onun için mirasın çoğu o taraflardaydı. Mirasa tam vaktinde konamadığının sebebi, dedesinin ölümü siralarında Bal, kan harbinde yaralanıp uzun za- man hastanelerde (o kalışıydı. Umumi har de gelip çatınca işler büsbütün karıştı. Kadı yedi, hâ. kim yançizdi, Müftü işe akıl erdire. medi, Koca dava kala, kala Molla Torumoğlunun cahil başına kaldı. Bir gün tahrirat kalemi altıner baş mümeyyizi acıdı: — Molla Torumoğlu, dedi, sen işini gördürsen, gördürsen İstan. bulda gördürürsün. — Şu mütareke zamanında ora- da ne yapabilirim ki? Bütün ya- ban devletler İstanbulun başına çullanmışlar, nefes aldırmıyorlar. — Torumun torunu! benim de. diğim başka. Sen sdam akıllı ca. hilsin, bir şey bilmezsin. Hem da. vanı orada değil, burada yürüte- ceksin, Usuli muhakematı huku. kiye kanunnamei Hümayunun al, İnel faslının on. beşinci maddeli müzeyyelesince bu böyledir. Orada büyük avukatlar vardır, birini ki. ralarsın, Bursaya götürürsün. da- vanı kazanıyerir, . Hangisini mi? Meselâ, Kenkeranizade Firuzefam Bey pek meşhur: bir avukattır. Ondan üstününü az bulursun. Me celleyi meşhur mesele şarihi Esat hocadan okudu. Fransa fakültesin den birinci, İtalyadan ikinci, AL manyadan İkisi ortası diploma al. dı. Daha mektep siralarındayken meşahiri hukukiyundan, Vezir Ha. san Fehmi Paşa merhum bile Fi. ruzefam Beye parmak ısırmış, hem iki üç parmağını birden. Bu biçim salığa can mi dayanır, para kesesi mi? Molla Torumoğlu heybesini, seceadesini omuzlayın- ca soluğu İstanbulda aldı. Meşhur Üstad Kenkeranizade Firüzefam Beyi buldu. — Pek zor iş! dedi,'beş on gün- de kurtarılamaz. Çok mudil bir meselei hukukiye.. — Sakın olmaya ki bir becerik. sizliğe... — Ağa! ağa! Sen bana dikkatli bak! Ben bu diyarın en benam mu hamisiyim. — Afedersin, kusura kalma E. fendi, seni bana abukat dedilerdi, meğer zatiniz... — Muhami avukat demektir, iL. mi fabiri budur. — Peki, peki, tecrübe eder an- Pazarlık oldu bitti, Bursa vapu. runa binecekleri sabah ilk masraf ve yol harçlığı olmak üzere elli ta. ne sarı lira verdi, çünkü avukat kâğıt paraya para demeyen takım. dandı. Davanın ortasında iki yüz sarı. Kazanırsa üç yüz daha ala. cak, Vur çok kalabalıktı, Ken- keranizade slafranga çanta. larını, bavullarını birinci kamara. ya yerleştirtti. Kendine güverte bileti alan Molla Torumoğlunun ise bir heybesinden, bir seccadesinden ve bir siska, viran eşeğinden baş- ka bir şeyi yoktu. Avukat Bey a Jay etti; — Molla torunu! bu kılkuyruğu de nerede buldun? — Fatihteki Atpazarından al dım. — Bu berbadı ne yapacaksın? — Ah abukat Efendi! Sen be. nim miras kaçakçısı akrabalarımı bilmezsin. Beş paraya on taklak a. / tarlar. Hele'bir çocukları var, da. ri dünyada eşi bulunmaz. Biricik olduğu için son kertesine kadar şı. martmışlar. Oha bir eşek hediye götürürsem belki çocuğun sevinci yüzüsuyu hürmetine yüzleri biraz yumuşar da dava kolaylaşır. — Başka bir şey bulamadın da bunu mu buldun? — Ne yapayım efendi? Katirın oğluna eşek hediye edilir; sırma haşalı Arabistan kısrağı götürecek değilim ya, 'Tam bu esnada İstanbulu işgel eden ecnebilerin memurları Pura geldiler. Anadoluda milli ihtilâl başlamış ve Ankara hükümeti yeni kurul. muştu. Bunun için yolcular sert bir kontrolden geçiriliyor, bilhas. sa Anadoluya altın kaçırılmaması için pek dikkat ediliyordu. — Altını olan teslim etsin! sltın götürme va Önce birinci mevki yolcuları aradılar, “birinde üç dört altın bulup aldılar, Bir başkasının tek lira çeyreğini de aldılar. Meşhur avukatı da iyice aradılar, Avukat bütün Fransızca. $i, İtelyancası, İngilizcesi ile söy- lendi, nutuk verdi ama kimse din. lemedi ve sonunda sayın avukatın #âdâ apışarasından bir çıkın çıkar. dılar! Açtılar, sarı'sarı, çil çil lira. lar, saydılar, tam kırk tane. Ki ekirmizde araştırmanın şeklinden kepaze, altınların gitmesinden perişan oldu. Yoleula. rın kimi gülüştü kimi acıdı. Molla Torumoğlunun bir şeyden haberi “yoktu, habire her yerden kovulan sıska eşe ğine yer arıyordu. O da sırası ni savdı. Yirmi otuz kâğıt lirasını tabii almadılar, Vapur yola düze. lince avukat açtı ağzını yumdu gö. | zünü, hamiyete dair ne kadar lâf varsa sıraladı, vatanperverliği şah. landı. Hele Bozburunu aşınca büs. bütün köpürdü. Bir aralık yeni müşterisi yanına geldi. İşi öğrenin ce sade suya bir: — Vah vah vah! Deyip sustu, Piruzefam Bey dertleşecek #dam arıyordu. Müş- terisine dönüptğ söze başlamağa hazırlanırken Molla Torumoğlu kalktı: — Hele şu eşeğe bir bakayım e. fendi, dedi, arpası samanı tüken. miş olmasın, — Benim liralârım gitti, üstüne üstlük kepaze de oldum. Beni din. lemiyorsun da viran eşeğini mi dü. şünüyorsun? — Ne yapayım efendi? Bana da- vamı asıl kazandıracak odur. — Vay! demek bana hakaret hal — Hişa ve kellâ. Sümme hâ. $a! Sittin estağfirullah! Demek is. tediğim şudur ki eşeği Mudanyaya sağ, salim çıkarırda hasımlarımın çocuklarına verirsem mesele yüz- de yüz bitmiş gibidir de. İnhisarlar İstanbul Başmüdürlüğünden: 18 » Ağustos - 939 tarihinden — Sen kavanini mevcudeyi, mu amelâtı adliye ve hukukiyeyi ne bilirsin? — İşte onun için değilmi Şa E. fendi? ben de davamı bir eşek sa- yesinde kazanmak sevdasına düş, © tüm, Az kalsm kavga çıkacaktı. Aşa. ğıdan haykırdılar: — Bu eşeğin sahibi kim? Bu e. şek kimin? Molla Torumoğlu telâşla kulak Kabaritı, Avukat hakaretli bir ta. vırla; — Bak, dedi, lar! Torumoğlunun torunu saftı, bu mükteyi anlamadı. Hemen eşeğinin yanına koştu. Felâket! Eşek can çekişiyor. Zavallı eşeğe ne oldu? Gözleri fır fır, gövdesi titremeler içinde, dar dar nefes alıyor? (Sonu: Yarın) seni oçağirıyor- İ MALATYADA Milli Şef İnönünün Heykeli Rekzedilecek Malatyada Yenicami namile gayet kıymetli ve güzel bir Türk eseri var. dır. Bu camlin etrafı şimdiye kadar bir takım köhne, ve harap bina ve barakalarla kapatıldığı için bu gi. zel ©er güzelliğini kaybedi. yordu. Bu defa Malatyanın ileri ge. len zevatından Tevfik Temelli, Va. hap Saltoğlu, Etem Fadıllı, Müteah. hit Sait Demirbağ, Darendeli Zaroğ.. lu ve daha bazı hamiyetli zevat ta- rafından camiin etrafındaki bu bi. nalar satın alınarak bir park haline ifrağ edilmek, bu parkın ortasında İs. met İnönünün bir heykeli konmak. şartile mezkür arsaları belediyeye teberru edilmiştir. Malatyanın faal İyeni belediye reisi Dektor Cafer Ö. İzelçi de arsaların modem bir park haline konması için güzel bir proje hazırlamaktadır. Yeşil Malatya bir kat daha güzelleşecek ve çok güzel bir Türk eseri olan Yenicamlin de meydana çıkacaktır. İstanbuldaki bazı Malatyalı tüc. carlar da İnönünün heykelinin bir an evvel yapılması için Malatya be- İediyesine müracaat ederek kendile. rine düşecek yardımın hemen bildi. rilmesini dilemişlerdir. - DAKTİLO -. | Eski ve yeni yazıyı o- | İ o kur, yazar, dosya tanzim | İ eder seri bir daktiloya ih- | tiyaç vardır. Askerliğini * bitirmiş olması şarttır. ğ Şimdilik ayda 25 lira ve- | rilecektir. İstanbul posta ( kutusu (406) ya daktilo işaretile müracaat. ui. itibaren 50 santilitrelik bira şişeleri perakende olarak 16 ve 62 santilitrelik salon biraları da 20 kuruşa #â. tılacaktır. 14 ağustos 939 günü akşamı ellerinde eski fiyatlı bira buluz nan bayiler mevcut miktarı gösterir bir beyannameyi en yakın inhisar satış depolarma vermeleri ilân olunur. (6120) ül