12 Ağustos 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

an 17-13.939 BUGÜN - : Danzig Meselesi Yazan: Ömer Rıza DOĞRUL Le gazetelerinden biri- nin veya hir kaçının Alman. lar tarafından Danzigde bir emrivâ- ki yapıldığı takdirde, Lehistan top- | larinin bu emrivâkie mukabele ede- | ceğine dair yazdığı yazılara Dan- zig'deki (oOAlman Nazi teşkilâtının “Lehistanlıların tehdit ve tecavüzü. ne,, karşı nümayişler yapmalarına sebep olün. Nümayişi hazırlıyan Nazist teşki-! iât, Lehli gazetenin yalnız tehdidin. den bahsediyor, fakat bunun ancak | bir emrivâkie teşebbüs edilmesine bağlı olduğunu £ söylemeğe lüzum görmüyor, ortada kayıtsız va şarisız bir tehdit varmış gibi, halkı kışkırt- miya bakıyorlardı. Emrivâkie karşı silâhlı mukave- metten bahseden Lehli gazete, (€- histan hükümetinin fikirlerine ter- cüman olmadığı halde, onun neşri. yatına bu derece ehemmiyet veril. mesinin sebebi, Danzig buhranınn yeni bir safhaya sevkedilmesinin is- tenmesidir. Almayaya giderek, Al. man şeflerinden talimat alan Dan-| zig'li Nazistler de, buhranı bir adım ileri götürmek için büyük bir nüma. yiş hazırlamışlar, nümayişlerde Le. histana karşı protestolar yağdırık mış, Almanyaya ikatten, Alman. yaya iltihak etmek anının yaklaşmış olduğundan bahsedilmiş, bu müna- sebetle Danzig'li Nazist Almanların şefi olan Förster de uzun bir nutuk söyliyerek Danzigin Almanlığını te. yit etmiştir. Danzigin Alman olduğu bir kimse tarafından inkâr olunmadığı, yalnız Danzig üzerinde birleşen Alman ve Leh menfaatlerini uzlaştırmak ve bu müşterek o menfaatleri koruyan bir anlaşma yapmak lâzım geldiği öte. denberi tekrar edilmekte olduğu i- çin, bu nümayişler ve nutuklar Dan. zig meselesini halle yarıyacak hiç bir yardımda bulunmamıştır. £ muntakası, Lehislanın mu- kadır. hehistanı Danzig'den mahrum etmek, onun iktisadi. hayatını boğ. mak, sonra Danzige hâkim olmak, Lehistanın siyasi ve askeri mukad- deratına tahakküm etmek mânasın. dadır. Onun için burasının Almab olduğunu tanımak, fakat harbi ida- reye tâbi tutmak ve bu suretle Le. histanın da, Almanyanın da menfa. atlerini korumak esasına dayanan bugünkü statü vücude getirilmiştir. Almanya tecavüz yolu ile ta - hakküm siyasetini takibe başladık - tan sonra, Lehistanı da ezmek ve Le- histanın mukadderatını istediği isti. kamele çevirmek için Danzigi, Al manyaya ilhak yolunu tuttu. Ve bu yüzden bugünkü buhron hasıl oldu. İşin içine tahakküm ve tecavüz iddiası karışmasaydı, meselenin hal. li, son derece kolay olurdu. Fakat bu iddialar, onu kör düğüm haline getirmiş ve üstelik bütün Avrupuyı seferber hale getirmiş, ve silâhlanma İnaliyetini, her faaliyete üstün tut- maya saik olmuştur. Rugün vaziyet bu merkezdedir. Ve tehlike, tecavüz ve tahakküm si. yasetinin vereceği karardadır. Bu siyaset yeni bir tecavüzü güze alırsa, harp çıkacaktır. Aksi takdirde sinir harbi bir tara- fun pes demesine kadar devam eder ve pes diyen taraf ta, bunun âkıbet- lerine tahammül eder, Ruzünkü manzara, tecavüz taraf. tarlarına karşı kurulan cephenin mü temadiyen kuvvet bulduğunu göster. diği için, pes demek tecavüz tarafı. sa düşüyor, Bügün Danzig meselesi Yolnız Dansi, Baüucımi at SIMISIKI DAZİI vir hükula, | gaz” MOSKOVA | Müzakeresi Bu Sabah Başlıyor Moskova, 11 (A. A.) — İngiliz ve Fransız askeri heyetleri saat 10,20 de buraya gelmişler ve istasyonda erkânı harbiye ikinci reisi general Smorodinof, donanma erkânı harbi. ye ikinci reisi miralay o Alafusof, Moskova Garnizonu kumandanı mi- ralay Suvarof, ecnebi askeri ataşele- ri ile irtibata memur miralay Os- İ setrof, Teşrifat müdürü Barkof, Fran| İsiz ve İngiliz sefaretleri erkânı, Türk || âskeri ataşesi miralay Türkmen, Fran sız ve İngiliz askeri ataşeleri tarafın- || dan karşılanmışlardır. Başka hiç bir ecnebi devlet ataşesi istasyonda ha- zir bulunmuyordu. | İngiliz ve Fransız askeri heyetleri| azası üniformalarını giymişlerdi. Ma| reşal Voroşilof, heyetleri saat 15 de| kabul etmiştir. Molotof, göneral Dumenc ile ami- ral plunkett" i sant 7 de kabul etti, İngiliz Hava Harbi Manevraları Bitti Londra, 11 (A.A) — Gece bütün Londrada ışıkları tamamile söndür. me İalimleri yapılmıştır. Teyyarelere karşı müdafaa teçki. lâtını yapmıya memur nazır Sir John Anderson, gece bütün Londrada tef. tişlerde bulunduktan sonra, şafağa doğru, gazetecilere demiştir ki: “Bu gece yapılan ekzersizler, bü. ! tün ışıkların söndrülmesi - gibi çok güç bir meselenin halli bahsinde ga- yet faydalı bir tecriibe teşkil A tir, Bu geceki Nazır, hava şerai dan daha kötülolamazdı,; demiştir. Manevralar sırasındg Londra yet mühim taarruzlara uğrar de, mütearrızlar son derece şiddetli zararlara uğramış ve gerilemek ıztı- rarında kalmışlardır. Bütün tecrübe. lerin müdafaa lehinde netice verdiği kanaati hüküm sürmektedir. Manev. | ralar bu akşam nihayet bulmuştur. Londra, 11 (A. A.) — Bütün ışık. ların söndürülmesi ekzersizleri esna. sında iki tayyare Sussex'de Tatsfield de yere düşmüş ve bu iki tayyare. nin pilotları bulunan ik! subay öl müştür, Roosevelt Bir Tehlike Anında Parlâmentoyu İçtimaa Çağıracak Hidepark, 11 (A. A) — Reisicüm. hur Roosevelt gazetecilere yaptığı beyanatta, Avrupa veya Uzak Şark ta vaziye bir harbi muhik gösterecek derecede buhranlı bir hal alırsa par. lamentoyu fevkalâde toplantıya ça- ğıracağını ve bitaraflık ksnununun | tadilini istiyeceğini söylemiştir. Reisicümhur, Amerikanın cidden bitaraf kalmasını, yani hukuku düz) vel kaidelerine kabil olduğu kâdar yakın bir siyaset takip eylemesini istediğini söylemiştir. © Mussolininin talebi üzerine Danzigi, yalnız Lehistanı, yalnız Al. veya bunların hepsini de. gil, bütün sulh ve bütün tecavüz da. nın çarpışmalarını temsil edi. yor, Danzig meselesinin halli bu çar- pışmanın neticesine bağlıdır. ———-———— Amerika Silâhlanıyor Vaşington, 11 (A. A.) — Harbiye nezareti 100 milyon doları geçen bir siparişte bulunduğunu bunun 64 mil yonu tayyareler ve 22 milyonu tay. yare motörleri için olduğunu bildir. mektedir, Sulh zamanında, şimdiye kadar ilk defa olarak bu kadar mühim bir si. pariş yapılmıştır | ğe büyük Trakya manevralarını lerdir. kumandanlarla hakem heyeti danlar ve hakem heyeti âzaları Yakında Geliyor Bir Mısır askeri heyetinin Türki- yeyi ziyaret | edeceğini yazmıştık. Heyet yakında şehrimize gelecektir. Resmimiz heyet reisi Kahire topeu kumandanı Tümgeneril Hüsnü El zeydi Paşayı gösteriyor. EE İtalyada Yeniden Silâh Altına Alınacaklar Roma, 11 (A. A.) — Resmen bildi- rildiğine göre büyük manevraların bitmesi dolayısile 1901 ve 1912 do. Iğumlu efrad terhis edilmiştir. Buna mukabil 1902 ve 1910 do. ğumlu efrad 31 eylülde nihayet bu. lacak olan bir talim devresine İşti- rak etmek Üzere 21 ağustostan iti. İbaren silâh altına alacaklardır. Bu tarihte yeniden talim devresine işti. rak etmek üzere 1901, 1903, 1904, 1906 ve 1910 doğumlu zabitler ve kü şük zabitler silâh altına davet edile- ceklerdir. LE RİNA SİN Hitlerle Mussolini bu hafta Brener civarında buluşacaklardır. Mussoli- ni, Danzig hakkında kati bir adım atmadan evvel Hitlerle görüşmek arzusunu izhar etmiştir. Şim- i birkaç defa bu mülâkatı is- temişse de, Hitler daima reddetmiştir. Bu defa görüşmeyi kabul etmesi, Danzig etrafında kati bir harekete karar verdiğine delâlet etmektedir. diye kadar Mussoli: * Japonyanın bir türlü Berlin - memesi için gösterilen sebep şudur: 1 — Amerika Japonya ile olan ticaret muahede- sini feshedince, Souyet Rusya Çinlilere daha ge- Roma ittifakına gir- niş miyasta yardım etmiye karar öermiştir. Çin lilerin lideri Çang-Kay-Şek'e, Sovyet Rusyadan Cümhurreisimiz Milli Şef İsmet İnönünün, etmek üzere salı veya çarşamba günü Kırkla- reline hareketleri muhtemeldir. Manvra Kumandanı Orgeneral Fahrettin | Altay, Manevra Kumandan vekili Genelkur- may İkinci Reisi Orgeneral Asım Gündüz ve Kumandanirk Kurmay Başkanı General Zeki Erokay bu sabah Trakyaya hareket edecek- Dün Harbiyedeki Ordu Evinde son bir top- İ lantı yapılmış, manevraya iştirak edecek olan Kumandanından direktif almışlardır. Kuman- yakmdan takip lareline gideceklerdir. Manevranın birinci gü nü son hazırlıkların ikmaline tahsis edildiği! için, harekâta ikinci gün başlanacaktır. Ma- nevranın ilk günü harekâtın cereyan ettiği sa- hada hazırlık tatbikatı yapılacaktır. Mareşal Çakmak bugün şehrimize geliyor Ankara, 11 (TAN Muhabirinden) — Ge- nelkurmay Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak, büyük Trakya manevralarında bulunmak üze- âzası Manevra da bugün Kırk- | Mısır Askeri Heyeti re bu akşamki trenle İstanbula hareket etmiş- tir. Milli Müdafaa Vekili General Naci Tınaz da bu akşam İstanbula gitmiştir. Manevraya davetli bulunan vekillerimiz pa-| zartesiden itibaren manevralara gideceklerdir. — | Nazi akideler-artık mahiyeti ne olur. Yurt Arayan Yahudiler İki Vapur da Finike Limanımıza Geldi İzmir, 11 (Tan Muhabirinden) — Yürt arıyan 600 Çek Yahudisini hâ. mil olan ve bir kaç g nımızda bulunan Ari n ta vapuru bu gün de buradan hareket etmedi. Çek Yahudilerine yardım cemiyetinin Varşovadaki mümessili tâyyare ile ve İstanbul yoluyla şehrimize geldi Alâkadar makamlarla temas ettik- ten sonra vapura giderek mülteciler. le görüştü. Varşovalı mümessil vapur daki Yahudilere para getirdi ve gü- rültü çıkarmamalarını, çünkü Türki. yede karaya çıkmalarının ımkânsız olduğunu kendilerine söyledi. Fakat vapurdaki Yahudiler bu na. sihatleri dinlememekte, bazı hâdise. ler çıkarmıya teşebbüs etmekte, ba. | ğırıp çağırmıya ve tayfalara hücuma devam etmektedir. Karşıyakaya işliyen vapurlar ge-| minin yanından geçerken üzerinde türkçe olarak “ekmek, su, alkol is- | tiyoruz,, yazılı bir levhayı vapurda- kilere göstermekte ve haykırmakta- dırlar. Vapurda 1500 kilo ekmek varılır. | Su ihtiyacı da temin edilmiştir. Ge- mi kaptanına bugün Osmanlı Ban. kası vasıtasile 300 İngiliz lirası gel. di. Yeniden kömür alındı. Vapurun yarın akşam buradan hareket etmesi muhtemeldir, Fakat gideceği yer he. nüz tesbit edilememiştir. Aritenın kaptan; dün gece korku. dan vapura gidememiş ve karada kal mıştır. Gemide hastalık olduğu, genç kız- ların öldüğü ve e bir kaç kişinin ağır) rindedirler. muşlardır. hasta bulunduğu hakkındaki şayialar doğru değildir Finikeye iltica eden Yahudiler Bugün Mersinden gelen Erzürüm vapurundan slınan malâmata * göre; evvelçe Çekyadan çıkan Yahudiler» den bir kısmı da iki vapurla Finike limanına gelmiştir. Bunlar da, lims- nımiza gelenler gibi, bir hayli evvel Çekyadan kovulmuş olup, hâlâ ken- dilerine bir yurt aramaktadırlar, Onlar da İzmirdekiler gibi hareket ederek mutlaka karaya çıkmak iste. | mektedirler. Finike limanına gelmiş olan vapurlardan biri limana girer. ken karaya oturmuş ve mülteci Ya. hudiler sandallarla sahile çıkarıldık. tan sonra gemi yüzdürülebilmiştir. Gemi kurtulduktan sonra alâkadar lar Yahudileri yine sandal'arla, fakat çok güçlükle gemiye iade edebilmiş- lerdir. Akdenizde dolaşan diğer gemiler Erzurum vapurunda © bulunanların Finike liman memurlarından öğren- dikleri malâmata göre, İzmir ve Fi- pikeye iltica eden bu gemilerden baş- ka Akdenizde Yahudi dolu üç vapur deha dolaşmaktadır. —— Bilbao Hazinesi İspanyaya İade Ediliyor Paris, 11 (A. A.) — Evvelce Fran. saya nakledilmiş olan Bilbao hazi. nesi sureti mahsusada gönderilen İs. panyol gemisine bugün yükletilmiş- içyuzuj silâh ve mühimmat almak için 70 milyon İngiliz liralık kredi açacaktır, bu kredi Çinlilerin vazi- yetini hayli takviye edecektir. 2 — Japonyanın deniz âmirleri İspanya da ilti- hak etmedikçe mihverle ittifak Yapılmasına mu- haliftir, İspanya bitaraf kaldığı takdirde İngiliz donanmasının Şarka gitmesi kolaylaşacağı fik- * Mussolininin tesis ettiği Gerarchia mecmuasında çıkan bir yazıya göre İtalyanlar Oniki adalarda Alman kuvvetlerinin havai bir üs tesis etmeleri- ne müsaade etmiştir. Almanlar bu müsaadeden istifade ederek derhal adalarda havai üsler kur. tir. > İkasursa bu kusur, bende İİ İrani doyurduklarını bir türlü anlıya- İ miyorum. İvayetine göre | için, bence mutlaka bu işe bir der. | Siyasi Fırka Değil, Tarikat! Yazan: B. FELEK allahi azizim! Eğer bir insanın anlamadığını itiraf etmesi bir istediğin V kadar var. Avrupanın ortasına düşen bir iki milletin muttasıl nutukla, haykır. makla, nümayiş, marş, mızıka, res- mi geçit ve palavra ile nasıl karinla. Bu tertip bir lâkırdı ziyafetine rast geleceğim diye sevgili radyoma çoktandır elimi süremez oldum. İ Dün de yine Danzig'de, Alman ri. 100 bin kişi önünde verilen nutkun radyoda tekrarlanan , plâğını dinledim. Almanyadan ge. lenler bu mesut memlekette bir kile dana ,etinin 250 ve bir kilo peynirin © 500 kuruş olduğunu anlatıyorlar, Şimdilik et, tereyağı ve yumurta ye» memek ve bunların yerine gırtlak, İtan gelen boğuk ifadeli nutuklarla İ gıdalanmak vatan borcu, bunun zıd- dı da hiyanet sayılmakta olan bir memleketin âtisinden ümitvar olmak” viş, bir mutaassıp gibi körü körüne bağlanmış olmak lâzımdır. Kanaatim odur ki; Almanyadaki sa olsun, bir tarikat haline gelmiş tir. Geçende bir mecmuada Nazi par. tisinin hücum kıtaatı olan S. S. efra- dının parti şefine nasıl taptıklarımı okudum. Milyonlarca nüsha basan bir mevkutenin verdiği bu mali ta göre, bu adamlar, şeflerini galiba peygamber saymakta ve şöyle hitap etmektedirler. “Başbuğum! Bugün senin hayaline yak laşıyorum, Bu hayal büyüklüğün de fev- kindedir, hudutsuzdur ve mütkiştir. O ay- ni satla toplanmış . bizim babamız, anam mız ve kardeşimizdir. 4 Sen, emretmiye muhtâç olmaksızın Bi. Mu Sen ssğtin ve sen ( #anunsun, sen aşk ve kuvvetsin!” Bunu görüp te hâlâ bir siyasi te. şekkülle karşı karşiya bulundüğü- muza hükmetmek safdillik olur, Bu bir tarikattir ve her tarikatte oldü- Zu gibi, bütün marifeti ve kuvveti kendi müritlerini tehyiç etmek, cez. beye getirmek ve onları düşündür. memektir, Yakın ve uzak tarihte tarikata siyasetin - karışlığım ve O karış. tırıldığını şeflerin mürşit ve hat tâ evliya şekline sokulduğunu vi teren misaller çoktur. Hattâ Meşrutiyetin ilk senelerinde belki de ilânından evvel, Melâmilik. le politikanın “nasıl karıştırıldığım bilenler az değildir. ; Uzak tarihte de böyle şeyler var- dır, Safeviler, Celâliler, Şiiler hep bu çeşit şeylerdir. Bu münasebetle size bir fıkra an. latayım. Bunu tekke ve tarikat <i rihinde malümat sahibi olan dostum Hacı Beyzade Muhtardan ai o e anlattı: “— Gençliğimde tarikate mera | kım vardı, Tekkelerde post nakipli.. ği ediyordum. Bu, tekkenin inzi| memuru dömektir. Bulunduğumuz. dergâha bir Arap geliyor ve ayakta zikrederken cezbeye tutulup kandil. leri falan kıriyordu. Bir gün yine böyle bir vaziyete giren Arap derviş, kandilleri kırmı. ya başlayınca, Şeyh efendi bana gö zü ile işaret ederek kendisini teskin etmemi emretti, Usul odur ki; böy- lelerinin döndüğü istikametin aksine olarak koltuğunun altına girilir ve meydandan usuletle çıkarılır. Ben bunu yapmak üzereyken, güya cez. bede bulunan Arbp hızla dönen eli. le burnuma bir yumruk attı ki; ate. şi gözlerimdön çıktı, Çekildim ve şebbüsümü tazeledim. Bu sefer mu vaffak oldum. Genç ve güçlü kuv. vetli olduğum için, herifin beline pıştım ve alelusul kulağına oki cak dua yerine: vi — Edepsizlik etme! “Tepeleri; Dedim, Derhal siikünet buldu ve kenara büzülerek oturdu. Herkes benim duanın tesirine inandılar, Cezbeye gelenleri sükünete irca için tatbiki mücerrep usulü göster bu fıkrayı etimleye ithaf ederim.