1 Haziran 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 7

S— 1.6.939 TAN Tahlil ve Tenkid n Geçen Hafta İçinde Çıkan Kitaplar ÜVEY ANA Yazan: AKA GÜNDÜZ Basan; İnkilâp Kitabevi n taha liyetini zere kadar sarsmadan, eserlerinde içti- mai davaların ö- hemlilerini tah- lil, teşrih ve bir neticeye rapte- den sayılı edip- İârin biri de Aka Gündüzdür. Ka. Takulak suyu kâdar berrak bir üs- Üp sahibi olan ve yazılarına ger- Sekten bir akış selâseti veren bu Büzlde romancımız, sade sanat “Ygusiyle eser yazmaz. O kaygu- Yu mihv kullanarak, etra- fnda derin mülâhazalar yürütür Ve dediğimiz gibi büyük davalar Sn tahliline girişir. Onun bence *R büyük muvafafkıyoti müdafaa “İİZİ tezi hissettirmeden okuyu- “uya kabul ettirmesidir ve ger- Şekten yü k bir hünerverlik o- <n bu işi Aka gündüz, büyük gör- Büsiyle mütenasip bilgisine, üslü- bundaki cazibeye modyundur, İkinci defa basılan (Uvey Ana) Tomanı, sayın edibin —üzerinde Srar ile durmak istediğim— o in- “€ sanatkârlığ ni tevsik eden kıy- Metli eserlerden biridir. Aka Gün düz bu pe romazında (U- Vey Ana) lığa ait umumi telâkki- yin, kanaatlerin mutlak bir isa rengini © göste Yor, ortaya cazip bir yenilik ko Yuyor, Kitabı okurken iman geti- Tİyoruz ki Moteyi öldürtmek isti- Yen üvey: ana gibi tiplerin tarihe Seçmiş olmalarına rağmen her ü- VEY ana bain ve zalim değildir. E- $ine açtığı kalbinde üv ağu 4 da sıcak bir yer veren üvey “alar da vardı Fakat Aka İddiayı tenvir Hanın, nefis ündüz yalnız bu için üvey! ana ro- zmamiştır. Orada (mü- Pebbiye) lerin, içine girdikleri &- tler haytında maddi ve rnanevi rdan yarattıkları değişik- de teşrih olunmuştur. Sayın *dibimiz bu mes Mevzu olarak kabul etmiş ve ken- görüşüne göre o mevzuu uzun Uzin incel Vaktiyle üsti Rahmi, mürebbiyel tenk kısmını meşhur eserinde Mudhikeleştirmişti. Aka Gündüz Bir mürebiyeden bir içtimai dava Mevzuu çrkarıyor. Bu gibi ince ve isaebtli tahlille- Ye merakı olanların, revan bir üs- P içinde heyecanlı sayfalar oku- k istiyenlerin (Üvey Ana) ya Mâka göstereceklerini kuvvetle Unuyorum, TÜRK KEMANKEŞLERİ Yazan; SULEYMAN KANI İRTEM | Basan; Ülkü Basımevi Di urt gibi * eski muharrir» ler, Türke has olan bilek ve yürek — pekliği- ni âzami mik- yasta taşıyıp ta Alplık menzele- sine yükselen ba hadirlerin ne gi- ler görerek o pâyeyi anlatırlarken “okla kar- börküne taktı, di ve kuyruğu- r. Ok, mi Üârihimizde o kadar önemlidir ki İplar bile, şerefi *kseriya ok atmaktaki meharetle- YİNE medyundurlar. Si ve Orta Çağda ok, Türkün kılıçtan sonra— en erin ve en vetli silâhı idi. Son çağ içinde © bir buçuk asır kadar Osmanlı 'dusunda ok, kıymı tiklerini ta ünvanlarinı ki eeaaasaeeaasasseseeasasa za etti ve sonra mili spor cümle- sinden olmak üzere yalnız merak- blar arasında kullanılır oldu. Bu- gün Amerikada heyecanlı bir spor olarak telâki olunuyor, genç kız- ların lâtif ellerinde yay ve ok gö- rülüyor. albuki işa miz üzere, ok Türkün silâha idi ve o hay yetle Türk tari: hinde büyük bir yer işgal tir. Feleğe bo- yun eğmiyen ni- ce (şehriyarlar görülmüştür ki ok üstatlarının sanatkârlığı önün- de rüküa varmışlardır. Yine o zümreden nice devletliler vardır ki Tuna üzerinden bir ok & ildi- ği için kendini dünyanın en me- sut adamı saymıştır. Dedelerimiz, okun Türk hayatı üzerinde oyna- dığı bu büyük rolden dolayı bir hayli eserler yazdılar, okun ve okçuluğun mahiyetini tesbit etti ler, Bunların, bu kitapların çoğu kaybolmuş, bir kısmı da —zaman itibariyle — istifade olunamıyacak bir hale gelmiştir. Eski Istanbul VW. tarihçi Bay Süleyman Kâni Türk kemankeşleri ismi altında yazıp neşrettiği pek güzel, pek mükemel bir kitap ile okçuluk #- mine ve tarihine ölümden sonra hayat zevkini tattır:yor, Müellifin ismi eserin kıymetini tebârüz et- tirmiye kâfi ise de Türk keman- keşlerinin kütüphanelerde mevcut mahezlerin hepsine müracaat olu- narak yazıldığını söylemekle © kıymeti ayrıca tevsik etmeyi ken- dime borç tanıdım. Istanbulda canlanmıya başlanmış gibi gör nen ok sporuna meyledenlerle ta- rihseverlerin bu güzel eserden k rer tane edinmelerini tavsiye edi rim. TÜRK MATBAACILIĞI Yazan: SELİM NÜZHET GERÇEK Basan: Devlet Basımevi M atbaacılığın - henüz tavaz- zuh etmiyen - bir tarihi ol- duğu gibi Türk matbaacıi- uğnm da yine tamamile vâzih olmıyan önemli bir tarihi vardır. Malüm olduğu üzere harf kalıplar yaparak ki- tap basmayı düşünen ve bu düşün- ceyl müsbet sahaya çıkaran Ma- yanslı Gütenberg'dir, Fakat 0 şe- refi ondan almak için uğraşanlar çıkmamış değildir. Avrupa hesa- | bina bu gayretler mânasızdı. Çünki Gütenberg gerçekten kâşifti, mu- citti. Lâkin tarih bakımından ke; fiyetin incelenmesi halinde Orta Asya Türklerinin Gütenberg'den birkaç asir önce matbaacılığı bil dikleri meydana çikiyor. Sonra ikinci bir mesele var: Os- manlı Türklerinde matbaacılık İb- rahim Müteferrikanın 18 inci asır. da açtığı matbaa ile mi başlar? Deha evvel Türkiyede matbaa yok muydu ve Arap harflerini ilk kullanan matbaacı İbrahim efendi midir? Kitabiyat ilminde sayıları üçü, beşi geçmiyen değerli şahsiyetler- iri olan ve bütün eserlerini iye, dayanarak yazmayı va- zife edinen Selim Nüzhet Gerçek, adlı eserile işte bu'dâvaları müsbet neticelere er- diriyor. Eserde bâkir bilgiler ve eşi başka kitaplarda bulunmuyan dikkate değer vesikalar vardır. Gençler kadar olgun vatandaşlar da Selim Nüzhetin bu kitabından, kuvvetle kanlim ki, müstefit ola- caklardır. KAVAKLAR ALTINDA Yazan: V. VOLUNAKİS B u, 'adelemiz sırasm- da Türklerle dövüşmüş ve esir düşmüş bir Yunanlının ha- tralarmı ihtiva sden o yunanca bir kitaptır. Mu. harrir, ara sıra şiire © saparek, manzumeler Yazarak o büyük sa- vaşta başma gelenleri hikâş mektedir. Bizi bu eserle ren nokta, VW. Volunakisi, nasebet düşürdükçe Türl lüvvücenabını - heyecanlı b; de ile - ti r etmesi, kitabın muh. telif yerlerinde: “Düşmanları idim. Onlara silâh çekmiştim. Bana bir dost gibi, hattâ bir dosttan daha şefkatli olarak baktılar” dir. Gördüğü iyiliği unutmıyan, milletimizin ulüvvücenabını min- netle, şükranla terennüm, eyliyen muharriri biz de te Tarız ve”esötini - Yunanca bilen - okuyucularımıza tavsiye ederiz. * YENİ NEŞRİYAT: çocuklar için bir seri iş ve o seriye bağlı eserlerden için: Ev Sokak çocuklu şleri, m çikan bu babalara, analara tavsiye ede- BİR AşK BÖYLE BİTTİ — Kıymetli muharrir Bayan Nezihe zel bi, İkbe fından çıkarılmış olup satılmaktadır. Çocuk Bakımı ve Halk Sağlığı Bilgileri romanıdır Kitabevi tar müdürlükleri tarafından » Bu kitapla beraber kabarcığa (şarbon) alt kitaplar Gilmistir, bunlar da bedava Sağı Bahar Hikâyeleri Yazan: Kenan Hulüsi Basan: Çığır Kitabevi Muhtelif güzel hikâyeleri ihtiva eden ve 25 kuruşa satılan 112 sayfahk bir kitaptır. Tavsiye ederiz. Tunceli Yazan; Naşit Uluğ Dersime ve Tunceline ait eserdir. Dersim harekâtı hakkında tafsilâtı, eski Dersim ile yeni ve medeniyete | açılmış Dersim arasnda mukayeseli o malümeti ihtiva etmektedir. Bir Katil Asıldı Niğde (TAN) — Iki yıl evvel, is- tasyon civarmdaki büyük çayır mev- kilnde, uyumakta olan Karahacılı 2- şiretinden Hacı Ömer oğlu Ibrahim ile Mehmet oğlu Aliyi paralarına ta- ma ederek, balyozla başlarını ezmek suretile öldüren Kayserinin Isplli İ köyünden Emin oğlu 317 doğumlu | Edip, narm diğer Mehmet Bölen, | Cümhuriyet meydanında asılmıştır. Katil, kendisini asacak olan çinge- İneye bir kolayını bulup başı ile vur- muş, “bu kadar ekmek yedik bera- ber. Beni asmaktan utanmıyor mu-| sun?,, demiş ve bazı küfürler savur- muştur. Bu çingene de mahkümlar- dandır ve katilin koğuş arkadaşıdır. demesi- | ni beş kuruşa | “VERGİ İŞLERİMİZDE | NE GİBİ GÜÇLÜKLERLE KARŞILAŞIYORUZ? rl yapılır i mebullar, vergi ta hakkuk ve ishefl işlerinde mükeliefles masını istediler. A bu mevzudak z çok sıkıntı çekilen mevzula- len ibaret olduğunu tesbit için z anketin ikinci kurun tatbikat yazı, lerin, en takdir * peki Yİ Verilerin tahakkuk ve tahsil işlerinde mükelleflerin kar- şılaştıkları zorlukları anlata anla- ta bitiremiyen avukat Mesut Se. lenden, devletin kaç çeşit vergi tah sil etiğini de öğrenmek Kütüphanesinin raflarından seçip çektiği kalın kitapları birer birer, ve dikkatle karıştırdı. Onlardan aldığı notlarla dolan büyük kâğı önüne yerleştirdikten sonra: “— İsterseniz, yazımız, dedi. Sa- yıyorum! Sonra, o aymıya, ben de yazmı- istedim. Kazanç vergisi, Veraset ve intikal vergisi, Madenler rüsumu, Istihlâk vergisi, 8 — Muamele vergisi, 7 — Gümrük vergileri, 8 — Dahili istihlâk vergisi, 9 — Elektrik ve hava gazi ver gisi, 10 — Madenlerden alınan istih- lâk vergisi, 11 — Kara ve deniz leri, 12 — Nakliyat resmi, 13 — Sefineler rüsumu, 14 — Damga resmi, 15 — Tapu harçları, - Mahkeme harçları, Pasaport harçları, Noter harçları, us harçları, Eczacılar harçları, Ispençiyari o maddeler harçları, 22— rüsumu, 23 — Meslek erbabının ruhsi ye harçları, avukatların, dok rın, mimarların, eczacıların, ve sa- irenin ruhsat harçları, 24 — Ihtira beratı harçları, 25 — Alâmeti farika harçları, 26 — Ecnebilerden alınan harç- lar, 27 — Hayvan sağlık resmi, 28 — Ecnebi memleketlere ih- raç olunacak hayvanlardan alina- cak resimler. 29 — Inhisarlar rüsumu, 30 — Ispirto ve isplrtolu içkiler rüsumu, 31 — Kibrit ve mü, 32 ları, 33 — Oyun kâğıtları resimle: 34 — Durphaneden alınan har lar, 35 — Fenerler rüsumu, 36 — Tayyare resmi, Müstahzaratı kimyeviye zabıtası çakmak rüsu- — Rovelver ve fişek rüsum- 37 — Askerlik mükellefiyeti se- bebiyle harç ve rüsum, 38 — Kıymetli evrak rüsumu, 39 — Şirket ve müesseselerden teftiş sebebiyle alınan harçlar, 4 — 166 çeşit, vergi ve rüsum cezası, 41 — Iktisadi buhran vergisi, 42 — Muvazene Vergisi, 43 — Buğday koruma vergisi, 44 — Hava kuvvetlerine yar- dım vergisi, 45 — Asgari mükellefiyet gisi, © 46 — Tanzifat ve tenviriye, 47 — Bina vergisi, 48 — Taş ocakları rüsumu, 49 — "Teçhizatı askeriye resmi, 50 — Arazi vergileri, 51 — Ferağ, ve intikal harçları, 52 — 'Tabiiyet harçları. ver- müzakereler sırasın- Meclisteki da vergi işlerindeki güçlükler üzerinde ısrarla duran Manisa Mebusu Refik İnce vukat Mesut Selen, sabrrmın tükend olacak — Daha başka vergi dedi. Fakat listeyi satı a lamak için, boşuna vakit zi; miyelim. Bunlardan başka, birde belediye resimleri var. Belki is- tersiniz diye, onları da not etmiş- tim, kat Mesut Selen, * e Sİeii da sayeliyo Cmpdi edeni demek ister gibi gülüm- yip boynunu büktü, Ben de gülümsedim: mm da dedim, ben, Sadece yüza- bakınca, yorum, se ilim ya? — O halde yazı O, tekrar söylem mıya başladım. İ — Inşaat ruhsatiye harcı, 2 — Lübiyat ve eği leri resmi, 3 — Emakin ve akaratla, #aiti nakliye numara resmi 4 — Tephirat ve ratı Biye resmi, 5 — Tente, siper, ve saçak res- , ve ben yaz e mahaj- ve- fen- m 6 — İskele meş mahallerinin işe 7 — Lüvha, ilân, dan, resmi, reklâm ve pazar res- mi 8 — Müvellidülbuhar © kazan- larla, motörler ve inbikler tesmi, 9 — Sergiler resmi, 10 — Olçü ve &; nacak resim, 11 — Ev kontratlı arlardan alı- dan alınan iti nakliye resmi, 15 — Merakibi bahriye resmi, 16 — Köpek resmi 17 Iskele, sal, müruriye resmi, vesairenin 18 — Mevaddı müştaile resmi, 19 — Mezbaha resmi, 20 — Menba suları teftiş resmi, 21 — Şerefi 22 — Gümrüğe ilâve olunan ok- truva resmi, 24 — Balık resmi. Avukat Mesut n. susunca, geniş bir nefes alarak gülümse dim: “ — Biraz daha devam etseydi- niz, “Selim Tevfiğin bayıldığımın resmi,, idil. O ciddiyetle izah etti; “- Ben, bütün bunları, alın makta olan vergilerin çoklu tebarüz ettirmek için saymış deği- lim. Bütün bu vergiler, başka başka vatandaşlar tarafından ödenmek- tedir, Binaenaleyh, mükelleflerin vaziyetleri de, hemen hemen bu n yektnü kadar çeşitli- ye resmi, .- - — Bu noktayı nazarı itibara alırsa- nız, bu harçları, resimleri, ve ver- gileri fazla görmezsiniz. Ben, vergi, harç, ve resim çeşitlerinin çokluğunu, tahsilde, ve takdirde karşılaşılan güçlüklerin sebebini anlatmak maksadiyle tebarüz etti riyorum. u vergilerden resimlerden, harçlardan, cezalardan ço- unun, takdirinde ve tahsilinde gösterilen tatbikat hataları, keleflere, vergilerden çok daha a- Size, aklıma geliveren misal Meselâ, bina vergileri, hususiyeye devredildi, Bu devir yüzünden, memurlar arasında te- düller yapıldı. Değişen o me- r, bir çok mükellefleri, hakuk etmiş vergi borçlarını öde- diklerini, ayni deftere yazmadık- ları için, yeni gelen memurlar, on- lardan bu paraları tekrar almak istediler. Mükelelfler, haksız bir tazyike maruz kalınca, haklı ola- rek şikâyet etmek mecburiyetinde kaldılar. Işe, Dahiliye Vekâleti karıştı. Bir tamim neşrederek, mükelleflere ait borçların dikkat- le tetkikini istedi. Ve “müükerrer tahsilât,, in ağır mesuliyeti mucip olacağını bildirdi. Bu sayede de, bir çok mükellefler, ödenmiş borç- ları bir defa daha ödemekten kur- tulabildiler.. Cezaların tayininde, tahsilinde de, vatandaşları msğdur mevkie düşüren vâkılara şahit olup du- ruyoruz. Bu itibarla, ceza takdir k salâhiyetinin 'âelettayin memurlara, şahıslara değil mah- kemelere veril: murlar, cez leri vatandaşları, mahkemeye ve- rirler. Ve cezayı, mahkeme tayin eder. Ancak bu suretledir ki, hak- h şikâyetlere yol açan bir çok haksızlıkların önüne geçilmiş o- lar! Avukat Mesut Selene sorduğum son susl şuydu: “— Tahakkuk, ve tahsil işlerin- deki zorluklara meydan kalmama- si için, ne gibi tedbirler almak mümkündür?,, Genç fakat tecrübeli avukatımı- zın, bu sualime verdiği şayanı dik- kat cevaplari da, üçüncü yazıma mevzu edineceğim! Selim Tevfik Aşağı Nazilli Mektebinde Yapılan Yardım Yardım gören çocuklar Nazilli (TAN) — Aşağı Nazillinin İstiklâl mektebi talebesinden 97 si- ne elbise, defter, kitap verilmiştir. Bu yardım, basma fabrikası Sü- mer Halkevi sosyal yardım kolu ile mektep himaye heyeti ve Nazilli halkevi taratından temin olunmuş» tur, Himaye heyetinin çalışmaları ve halkm teberrülyle bu mektebe i- ki dershane ilâve edilmişse de, © mıntakada büyük bir ilkmektep bi- nasına şiddetli bir ihtiyaç vardır.