13 Mayıs 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 10

Başvekilimizin Mecliste TAN (Fethi Okyarın Mecliste| “öz: 3: m Özalpın 939 | İnsanlığın Sulhü Dünkü milmi bir tezahürü muhafaza etmek Ci tmekte Bal - kal etmesi etinin mili hayatı »| yeniden hissettir hükümetiniz, niyet yet as siyaşeli Fakat meti için e: bul kan Akdeniz izda eşkil unuy hâdisatın tibaren kendi elddi bir milli en me selesi niyeti rakmaksızın lük bulmuş ve bu em- maruz bi karşısındı flere bitaraf bir va n olam nın mi varmıştır. (Bravo ımunuzdu kadar devl karşı emniyet bu denizi mü ve e) 1 daimi ola-| Hiçbir alâ -) wleti hakkı olduğu istifade den mahrum fakat hiç bir a hev ân bırak Akdeniz nizamı bizim z bir mili sesleri| de bulunarak erek bir vatan sevi himetli Bu şartlar içinde, o hükümetiniz milleti harp bâdiresinden imkânlarla uzak | bulundurmanın en müessir çaresini yine sulh için birleşen memleketlerle harbi gö- ze alarak sulh gayesinde teşriki mesaj etmekte bulmuştur. (Bravo sesleri alkışlar) Bir Avrupa devleti olan Türkiye nin, Avrupadaki sulh teşebbüs nin ve harp tehlikelerinin milli ha le he- âzami | olmıyacağı aşi *| metâ, hiç bir) memleket aleyhine miiteveccih ol. mıyan, hiç bi memleketi ihata ve | maksadma matuf bulunme yan, bilâkis milletleri harbin feci akibetinden masun . bulandurmak | maksadını güden bir sulh, müda: niyet beraberliğinde In ZE nyana yürümek tecrübelerden arâmızda tecessüs e- itimat o ve meclisinizin Ingiltere ile k geçtikten sonra, den kuvvetli v bağları samimi dostluk büyük muhtelif vesile etmiş | Bu metin rabıtalar, politikair: zmn) inkişafında biribirine hiçbir vakit zıt | olmıyan bir görüş ve düşünü -| da müşareketimizi temin etmiş ve & | ki hükümet, bir çok mühim vesile lerde bu görüş birliğinin feyizli s6- merelerini iktitafa muvaffak kılmış» tir. Biraz evvel arzett Av. rupadaki mühim hâdiselerin cereya- n! esnasında ve hassaten endişebahş tikal eder etmez ? zle, In- | rasında samimi bir | giltere hüküm ve sulh ve fikirlerimiz, deratında daba müşavere başlami yet gayesinde birle iki memleket ı ve d üzumun. gecikmemişi Esasları Cümhuriyet Halk Pa si Meclis grupünun müttefikan tas- vibine fkti mek suretile başla- yan müzakereler, şimdi yüksek huzu- runuza arzedeceğim Türkiye - In-| giltere müşterek © beyannamesi üze- | rinde mutabakat temin etmiştir. Müşterek beya i aynen o- in mukaf müş r, küyorum (Başvekil burada ayrıca neş- imiz müşterek beyanname: | yi okumuştur.) Aziz, ark: Gördüğünüz veçhile Türkiye «| İngiltere münasebatında bir temel | taşı ve ayni zamanda mühim bir) merhale olan bu anlaşmayı; İki hükümet arasında elyevm müta - kerrleri cereyan eden kati ve de- vamlı taahhütler & | Ve bütün bu karşılıklı anlaşmala- rın hedefi birdir: Sulh ve emniyet, (Bravo sesleri, alkışlar) ve İngilterenin o umumi sfı teşkil © sden zannediyoruz, © kana aşlarım, ıkip edecektir. Türkiye siyasetlerinde an bu hedef &lte bulunuyoruz ki, dünya harbine | İ anlaşmanın İlindedirle İlerin takip edip Nutku Jmani olac iye ilâvesi tarzı Bravo sesleri, alkışları Müttelikimizle birlikte sulhüt tut: mayı, kimsenin hakkina meyi umd tecaviiz | bilen siyasetleri mizle hakların çiğnenmesine mani | olmağa bütün gayretimizi sarfet -| et te devam edeceğiz. (Bravo ses leri, alkışlar) | Bugü; sulhperv ne kadar olduğu gibi, yarın| mizin maddi delil lerini vermek tları zuhur kaçırmayacağız. Fakat Bir gün müşlerek hak ve menfa - atlerimiz ihlâl edilmek teşebbüsü» , bize verdiği kuvvetle buna silâhla n olmakta da tereddüt etmiyece- (Bravo sesleri, şiddetli alkış çe bunları ne maruz kalır: hakkımızın " lar). Bunuri iç rif ederken * melerini kullandım. zleri ndiz sulh ve ki, mefkâremizi ta- emniyet” keli- şimdi erzettiğim itilâf e bunu takip edecek olan nihai mu- Ingi avele Fransa ile de aramızda dot- tane müzakerelere mevzu teşkil »ektedir. Bu görüşmelerin yakında bir netice; ndan mit varız. Muhtere: şumuz ve do: ie en sıkı, en vüm etmekley kışlar) Müşterek rimiz, önümüzde teşriki mesai yolu nun tamamen açık olduğunu bize is- bet etmiş ve sayın misafirimiz Potem kinin Ankarada geçirdiği günler zar. fında aramızda tam bir görüş ve an layış beraberliği olduğu e yarınki yasetimizin da bu esas dairesinde İinkişafa namzet bulunduğu tesbit €- dilmiştir. (Alkışlar). Dünya buhranı içinde mevki çok nazik ve mühim olan Balkan yarımadasında müttefiklerimizle | imevcut münasebetlerimizin — her| zamanki samimiyetle devam ede- ceğine ümitvar bulunuyoruz. Se yetanda ünha müessir bir sekilde çalışmak için yer almış o et- r, büyük kom amuz Sovyet Rus amimi temasi (Bravo sesleri, menfaatle lan Türkiyenin, tam o manasıyle| bir sulh unsu 1 olarak © kü Balkan misakında yeri değişme - miştir. (Bravo sesleri) Yine il ve temenni ederim ki Balkanlar - da, Balkan menfaatlerini koruyan blok, daha genişlemek, vazifesini daha velât şekilde yapmak fırsa -| teni bulsun. | | | an Her nanki ilham ve peri. nizle inki; wsetimizin ayr direktiflerden mü şaf eden siy hem bü günkü & rahürünü yüksek tasvip ve tasdil ze arzeder ve millet vekillerinin evvel okuduğum beyanname ü deni ni kullanmalarını rica ederim Başvekilin sürekli alkışlarla karşı- lanan bü beyanatından sonra Saffe Arıkan, Fethi Okyar ve General Kâ- zim Ozalp söz almış reyl Chamberlain'in 1 inci beyanat anlaşma h teveccih değildir. Ancak lüzumu tak dirinde İngiltereye ve Türj İ şılıklı bir yardım ve müzaheret te ine matuftur. İki hükümet, nihai malinden evvel bazi meselelerin halen devam etmekte 0- lan daha derin bir tetkika ihtiyaç gös| terdiğini kabul etmektedir. İki hükü- met, Balkanlarda emniyetin teessü - temin etmek lüzum sdik ederler ve bu bir derpiş edilen| bir devlet aleyhine mü ve gerek ye mi sün: ud ien seri surekte İstihsal için ere hâ- Bu anlaşma, iki hükü sülhün faat iktiza - etlerle ai metten herhangi birinin viyesindeki umumi men sından olar k mâni değildir malur akdetmesine Chamberlain'in beyanatını mü teakip, muhalefet lideri Atlee, mev » zuubahis anlaşmayı iki © memleket genel kurmayları arasında görüşme" | etmiyeceğini sor - muştur. Chamberlain, büna vermiştir: Bunun nihat arilaşmanın den evvel vük geleceğini miyorum Hendel şü cevabıl akdin - zannet - 3aşvekilden, nda deap ve Selâmeti Uğrunda | (Başr 1 incide? | gibi yakından alâkalı olanlar biri- birlerinden | şüphelendi. Bütün | bunlar Akdeniz ve binnetice dün-| be ya emniyetini “korkulu hale | m: getiriyordu. as Akde bir £ Dünkü Nutku (Başı 1 incide İdiği hava içerisinde kolları bağı | elmek elbi nünasebatımız senelerd. Balkan y rle bil vya ve Ro-| a: İlarak vukudüa Şitizer pe den m. etmektedir rı dürbikeri hir sdasır #klenâm » Yunanistan lif, Akdenizd, vetlerinin her timali karşısında lerini s'du-| bu suretle nd yardım rk see | maya ile dostane lemetper NİZ £ den milletlerinin her İverane mü ve nelerdi umacısının çıkmasile edeceklerine bu| ve zihin. sar van bu s ma tazaramun ed i dası se eri görmemiş kabil e işi sağl beri f eke İngilizler ve dolayısiy vin BE sulh ve müsalemet havası. içinde|z Rus alde mşumuz So ettiğ Ikışlamak Frans; anda böyle olunca bun- iki iz nilelâi milli ci- |kararını vesnire a beri devam et efendil m emniyet anlaşması ki 1uniyeti nasebatı i katiyed tir da memnun olacağ mf j.) ni mucip Türkiye miştir İzak devli Bizim gibi birinci 1 MR şekilde devam et ) Ti İ Türkiyenin incak bi rkiyenin kahra —şiddetli alkışlar— İng İngiliz yle bir ka Akdeniz d ri olar b $ vaziyeti coğrafyası talya zaten ve ötedenberi bu Le agiz ire zenenin lüzümundan hararetle ba iğ rle de ayni dostane nası sedip duruyordü. İşte olan budur mağ kuvvetle hasıl olan r içinde Türkiye İhilde inkişafır erhangi tecavüze etmesi rlaş ki Akdı Belki istediği olmadı, fakat dedii du bilir. Aradaki fark ki İtalya Akdenizin hâki konuşurdu ve bu ümhu: sayıl adu i sn ehemm sonra, eminim 23 ) eessüs etmi nokta naza- mak ter sınai ve ticari v kilerin t sulh hi İden başka hiç bir arzusu yoktu yine yoktur. Ancak son günlerir disatı birdenbire bir takım zelzelelerle herkesin efkârını rinin netleesinde emniyet ölde edil- diğer denizdi bu:tarafın hâkimiye emniyeti iler işi üzerinde en hiç e hakkı nin şimdiye müsalemetkârane malümudur. H şüphelenmiye ve şı kimseni phe Türk Cümhu kadar takip et siyaset ar ve asınm devam etme yoktur tinden nce sür müşterek yorlardı.. Bu en bugün hakikaten yet kati bir netice senin ve be veya bu hi ette N dığina göre um yan bir iş nelmilel | münasebatın ter sarsmıştır. Çekosle g İzarfında nasıl haritadan silindiğir İhepiniz biliyorsunuz. Ondan Almanya - Roman, ratında ,Romany itin mahi izale et gelen nisb yatışmasına Adriyatik bir| mete karşı hasmane lâkki etmiye asla hakkı yoktu sadımiz kara ve deni: emniyet alima almaktır tedbire de lüzum vardır lar, akyanın bir Bu anlaşma, görül bir noktadan tecavüzi bir hareket değildir. Ancak müşterek emi tin müşterek ve müsavi şartlarlı demektir. E- müdafaacı ve suk sonr Böyle yw ya ticari müzske ükümetine ver değilse bile ül tinde bir ikirlerindeki Bilâhare kün kismen u ünkü Balkanlara ait olması zim gelen Balkan yarım adı ük bir devlet garantiye alınması sasen Türkiy hü temin başka hiç ir. Siyasi pre miş olan atom ş askerlerini çıkar: O dev tim | tom yapılan edici konuşmalardan e oraya ayak atmıştır Di zamanda Akdeniz tam burnu dibinde bir çok al ederek (üzerlerinde tah tesisat ve tertibat meşgul bulunmaktadır. Bu şı bizim hükümetimizden de | hükümetinin de bizimle ri bir müzakereye girme- > miş leri bunu â- hudu mirdir. husule mumi endişenin etmişken bunu müteakip İdenizinin şark sahilindeki zayıf müttefikine ültimatom sonra işgal altına alma ada cdr | da iş mal yapmal ir takımları kendi kurşun kalem- lerinin kendi hesaplarına göre gökleri, deniz- Ikıştıklarını tasallütu gil — müşterek sulhü| tir, Buyihlâl istihdaf seden. -böyle| kesin huzuru bir anlaşmadan , sulhperver cihanın | emniyeti i bizim gibi” pek “MEMNUN Ores İTarinin Mü kayd Hattâ göndererek nda İngi çizdikleri toprakları çizdikleri toprakları, karşı! leri pay lerlerken, paylaşır ve er az zamar söy. müşterek müşahede ve mütal sun: k la şısmda kalımınca klönemezd n kara ve de niz faz: il r etmiştir, lidir ederiz ki bu | ötedenberi dostane münusebattâ bu) Biygariç lunduğumuz İngiltere hükümeti, Ak edecek herhe Türk ve İngiliz İçin takv dak ve eğer mümkün an) da bazı #razi işgeli mellerinden © vazgfeçirerek, sulh ve müsalemel havasi ziyade iz mağa 5€ Bu meyan olur biz temenni müşterek emniyet anlaşması deniz! 1. İdenizde sulhü. ihlâ onü rden karalara da intikal etmiş içine al bbüse karşı ayret etmelidir. Şimal komşumuz Sovyet Rusya ramızdaki dostane münasebatın mu bâariciye nkkinin t sun da bunca zamandanberi lüzüm- rinin müştereken hareket et mesine dair bir teklifte bulunmuş - Bu teklif neticesinde dıya cereyan eden müzakerat nil lktan ve deniz anlaşması dolayı- | yet bugünkü karara iktiran etmiştir. | ketimizin siya: le boğazlardan bahsedilecektir. | Bundan dolayı tekrar hükümetimiz! | tane münasebet bu alliec de olsa | tebrik etmek isterim. Esasen malü “İy, ne bahsedilecektir. Alıştık artık, | munuz olduğu veçhile İngiltere hü «| ne tempoda söyler söylensin a evvel Akdeniz hav?ösu Bitaraflık, bir taraflık demek de oz olm: iildir, hem biz bitaraflığı Sancak ve kuliyen kendi anladığımız gibi mânalandırırız. Başkalarının ken- manda Romanyanın di hesaplarına tarif ve izahı bizi tekeffül etmiştir. Böyle bir alüke'andırmaz. P ları bağlı durarak eski bitaraflık s yasetini de muhafaza edemezdi. Ç'in | met sarfedecektir ve evvelce arzettiğim gibi, emniye izlik 1 içinde, hiç bir ahdın hiç d teminatın, hiç bir sözün suz yere rahatsız edilen'dünya bir niyet ferahma kavuşsun. G5 uzun oldu kadar sarnimi Tahmin ediyoruz, yine bitaraf- -İmiseri muavini Po mer Gerç sefer » tebliğden a Bu da şay Bumür yorUZ nı memnuniyet b ebet kümeti dah m » ösha ziyade t Ş Kk olu ası da sulhün teminine viye Arzu; üzere Yunanistana bir taraflı olarak | Bu bir çok gi vesağ'ni da hudutlarını teklif rsısında hükümetimiz elbette kol- şayan suretle: arkadşlar vermi 7a- | kim sulh ve emniyet ist la teşriki zu göstermeliyiz ve hi yorsa on or ki, bunu reti $ natından öyle anlası Açık konuşalım, termek için her türlü ga, nuncu olmıyacaktır. ni sulhü hı ceklerdir Akdenizde yukarı A' bü anlaşma s0 Şeroli stiyenler bu faziletli an ketlerinde 8 İn p ki niye çalarına karşı su havas: seve wletlerin birleserek se* laşma devam ele İ meleri lâzımdır Arkadaşlar, miş bir devletiz pars elime biz çok kayb Fakat arazi kayb tikten sonra kendimizi daha daha bal vakte z m arazi Londra Radyosunun sulh ve emni 3 iyle bü h ve em upada ve dolayı tün insanlık dünyasındı : Neşriyatı mütecavizle çarpış- 1 maktan çekindiğimiz “için değil; is. | gltere aöstluğu beslemek ve kuvvet- | guna tiklâl ve insanlik vazifelerimizi müd- |lendirmek lâzım geldiğini anlatmıştı İngiltere Türkiye arasındaki | ruz. | İhakiki ve samimi dostluğu takviye ile yardım eden iki prensip vardır 1 — Türkiyenin bütün iaahhütle- rine sadakati, hükümlerini mek İstediği her muahadeyi sulh severlere yakışan müzakereler. | kat le değiştirmesidir. "ürkiyenin Cenubu Şarki Av- niyet demektir. #zfye sahip olduğumuz zaman (Başı 1 incide! | İyük devletler Osmanlı iri nci derecede bir apmakta idiler, mühim bir k Biz herhangi ki devlet 1 İ melesi Arazimi nı gitmiş olduğu rik olduğumuz için sulh istiy: Anlaşmalarımızın sonuncusundan bir evvelkisi olan bu Akdeniz sn-| laşması da ancak o isteğimizin dehil-| den biridir çinde bulunduğumuz bu ük devlet olan Ingilte dost muametesi ve a (Alkışlı iybetme leri cak | amelesi yapmaktadır efsirle tle Aksini düşünmek ve indi arkadaşlar arazi haddi vardır. Artik bundan b: karış toprak değil sir ze karşı Türk milleti kah dusu İle birlikte e Tena nazarla vak redektir vo sesleri, şiddetli sürekli alkışlar Biz bunu İstiklâl ettik. Arkadı tmsali Atatürk, bepimizin ve cek nesillerin kalplerinde canlı rak yaşamaktadır ve yaşayacak kışlar) Atatürkün en n emniyetsiz. | nerjik arkadaşları ktadir, h hiçbir devlet tini re rinde Bu yapmal serl istiyenler de hareke > besttirler, 2 —T » bizder ' kıyetlerinden dolayı | rupada, Yakın ve Orta Şarkta sulh | kımızın almak isti Si Refik Sa Sayın B. Ci j* muvaff, 2 i ğ ar ömili olması ere aman vdam hükümetiyle Miyan > diz “Türkiye bütün kom dimdik duracak ve Balki İsin'i tebrik etme m anlantının emiğidir. Türkiye: ile İngilterenin anlağı , Mesir üzerinde çok derin tes pacaktır. Çünkü İngilterenin Mısıra verdiği teminatı bir kat daha takv ye edecektir. Londra radyosu daha sonra İngi tere ile Türkiyenin hiç bir tecavüz, slemediklerire, tur arı geri yi insani ve milli bir vazife biliriz. | paktının bı ettiği takdirde Romanyaya yardım harbi için İngiliz harp gemilerinin Kara - denize geçmeleri hakkında bir sud!| sormuştur. Başvekil Chamberlain, bu de aşağıdaki cevapla muk mistir "Bu nokta bahis ec kal iş suale le et - yalnız ortalığı kaplı liği emni söylem bu gün Ikışlar” Türkiye ci » bir imtiha beyannamede niş değildir. fakat muhak mevzu. te çevirmek istediklerini |da bulünm iki şınasını | enale İhuriy k ki nihai anlaşmanın akdinde der tarafın olunacaktır... İ hararetle star, tekrar bi metin | ruz giliz ola > bu tiği bundan arrmızı | Arkadaş- hale kar al ve v beraber komşu dostlarımı ricalile vâki olan dos den ve neticede çı- | dür. Hepimiz kanan mesaiye Amade olduğumu- ikümetin bey bu suretle eri- | biz kimsi kran mus evi r eşsiz kahramanlık gele Nutku İngilizlerle bu anl muşta Bunu m Beğenme altar i ksek udretin ceğini vira | z bunu yalnız İmek için lâzım geler rm do- muka | donanm İnizlere hâkim olan birlik bir " zle Böyle şiddetli ve etmek bize düşmez. anlaşmada memlek görüşüyoru tan mukabelenin ne kadır in ezici olacağını tasavvu Arkadaşlar timiz içim, çe Hü - İfaydalar metimiz milli bir anlaşmayı olduğuna karaktı şekilde ve tam kaniim iri- mize uygun maninda bu vaffak old tebr sin yapmıya m ndan dolayı teşekkür ây Alkışlar Bu beyanatlardan dülhalik Renda kifayeti r ye dair bir takı te sonra Reis lak bulundu dirmiş arak dilmiş miştir, bir ve ta u ve açık reye racaat nde ümetin t Tasnifi âra neticesi ittifakiyle Bük li- bü- | mevcudun miş | yasa dil ve beyönnamenin ay- sürekli alkışlar aras arı kürsüye gelen Başve ki Refik Saydam ikla Arkada ütfen izhar buyurduğunuz re Jarım, iliz e kı ümetinize kuvvet verdiniz. gün olduğu gibi yarın da sizin itir set ve ayni yeli —alkışlar—, Saffet Arıkanın Nutku ühterein arkadaşlar ir rsa a da ma ayın Başvekilimizla huzuru âlini vuku bulan beyanatı ve kararın! ie tmiş olduğu Türk ne ko üşterek beyar t hükümetin kip etmiş olduğu sulh polit uvaffak bir c â bidayetind mesi Cümhu eni ve m tezahürü İkiyenin sulh istiy tmesi ve bu süretie Avr k- dur. olan yakından alâka en evvel mille inden kurtar izin de matuf bir a- | takibini hükü ai lar tini temin etmeğe setin yani enberi e bir di duğunuz hakika aleyhine ana siyasetin arkadaşlar gös | tevdi bir ifadesidir buyur Ihü | ve bizim bu niyetimize bilmu ek- | herkes tarafından da hürmet olur Binaenaleyh şı mevki aldığı" nuz müpası bu vesikadan ve bunu 1a- kip edecek te ki gı kay tedenberi cağını umuyoruz er hangi bir devlete k ola i anlaşmadan el arılsmaz. Bu noktayı em» eti gilti Isg olan karşılıklı re ile Ö mat ve dosluk hislerinin böyle sağ 18 zin | lam ve devamlı la takviyi © hal- | dilmiş olma de dahi kendi milli hudutlarımız | büyük mecli * bağlılığını bu kedar isabet ve sadakatle ve hüküm ene vr va den esini al hüküm rinür kışlar p etmekte Olduğumu bildirmek im hsal edi t hür Beynelmilel siyuse miş olan bu büyük muvaffakı kümetimiz için büyük bir ş kil edecektir. Bu muvaffakiye hilf muvaffakıyetlerle e kültürel sahala te bulund ve dar sınai tır. ticari, teb ve şiddetli na, İrek