13 Mayıs 1939 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

FOTO MAGAZiN TUrkiyenin biricik aylık mecmuası Tanınmış yaztlar ve bol resim ı u m h u r iy e t rnnt İSTANBUE CAĞALOĞLU 5387 igraf ve mektub adresl: Cumhurfyet, fatanbul Posta Tmtusu: İstanbuL No. 246 Te Telefon: Başmuharrir ve evl: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve matbaa kısmı 24299 24290 • En Biiyiik Kaybıı O'nun için yazı Yazılar ve şii{ l 13 MajflS 1939 11 u ınon 2 nci tab'ı çı Tlirk Iııgiliz Anlaşması Itilâf dün Ankarada Büyük Millet Meclisinde Doktor Refik Saydam ve Londrada Avam Kamarasmda Çemberlayn tarafmdan ilân olundu Müşterek beyanname «Türkiye hükumeti ve Büyük Britanya hükumeti bir tecavüz hareketinin Akdeniz mıntakasmda bir harbe saik olması halinde bilfiil işbirliği yapmağa ve ve Dr. Refik Saydam, Meclis kürsüsünde yediiktidarında bulunduklarmı bulunan beyan bütün ederler» yardıtn hazır Ingiliz Başvekili M. Çemberlayn muzahereti birbîrlerine göstermeğe "Hükumetiniz milleti harb badiresinden uzak bulundurmanın en müessir çaresini harbi göze alarak sulh gayesinde teşriki mesaide bulmuştur,, Ankara 12 (a.a.) Büyük Millet M«cltstnin bugtm Abdülhahk RciHİamn başkanlığmda yaptığı ikinci celsede Başvekil doktor Refik Saydam alkışlar arasında kürsüye gelerek aşagıdaki beyanatün, Başvekil Refik Saydamm ta bulunmuştur: « Muhteretn arkadaşlarım, Meclıste verdiği beyanatından Avrupadaki siyasî ve askerî vakayiin, öğrendığimiz Türk Ingiliz anlaşmasını, son haftalann en miıhim sıyasî son zamanlarda, ne yolda ve ne sür'atle hâdisesi olarak telâkki etmekle hata işle inkişaf etmiş olduğu malumunuzdur. Dünya sulhunun büyük ve kanlı vamıs olmayız. kayi ıle haleldar olmaması, idare mes'uliBu anlaşma ile Türkiye Cumhuriyeti, şimdiye kadar takib etmeğe çalıştığı kat'î yetini ellerinde tutan devlet adamları ıçin bitaraflık politikasını bırakmış ve demok en mühim ve en dıkkate değer mevzuu rasıler cephesine iltıhak etmiş bulunuyor. teşkıl edıyor. On beş senelik genc devletimizin dış si Memleketimizi, yarının tehlikeli hadiyasetinde mühim bir dönüm noktası teş satından mümkün mertebe uzak bulun kil eden değişikliğin sebebleri nelerdir? durmak ve Avrupada ve bütün dünyada Bunlan sayın Başvekılin dünkü açık ve başgösteren ihtilâflar onünde sulhperver samimî beyanatını okuduktan sonra, zih siyasetimizin samimî bir tezahürü olan bininizde hiçbir sorgu çizgisi kalmamak tarafhğı muhafaza etmek Cumhuriyet hükumeti ıçin esas siyaseti teşkil etmekte şartile öğrenmiş bulunacaksınız. bulunuyordu. Fakat hâdisatm Balkan Kurulduğu gündenberi kendi emniyetinden sonra dünya emniyeti uğrunda ça yarımadasma intikal etmesi ve Akdeniz lışmayı hedef tutan Türkiye Cumhuriyeti, ecnniyetinin millî hayatımızda kendisini iki diktatörlük tarafından son aylar zar yeniden hissettirmesi anından itibaren hüfında Balkan komşulanmıza yapılan mu kumetiniz, kendisini ciddî bir millî emniameleler üzerine, haklı olarak, dünya yet meselesi karşısında bulmuş ve bu ememniyetile beraber kendi emniyetini de niyeti tehlikeli tesadüflere maruz bıraktehlikede görmüş ve icab eden tedbirleri maksızın lâkayd ve bitaraf bir vaziyette almak hususunda daha fazla gecikmeyi buluntnanın mümkün olamıyacağı kanaatine varmıştır. (bravo sesleri) muvafık bulmamıştır. Başvekilimizin meclisteki mühim sözleri "Hiç bir hegemonya hevesine imkân bırakmıyan bir Akdeniz nizamı bizim daima göz önünde tuttuğumuz bir millî emniyet meselesidir,, Çemberlayn 9ın beyanatı Londra, 12 (Hususî) Türk îngîliz anlaşmasının akdi haberi İngilterede umumî bir memnuniyet uyandırmıştır. Başvekil Çemberlayn, Avam Kamarasımn bu günkü celsesinde Türkiye ile İngiltere arasmda bir anlaşma husule geldığini bildirmiş ve demiştir ki: « Herhangi bir tecavüz neticesinde Akdenizde harb çıktığı lakdırde mütekabilen birbirine yardım etmek üzere TürSaffet Arıkan kiye ile İngiltere arasında tam bir anlaşma hasıl olmuştur. Bu hususta iki devlet arasında tam noktainazar birliği müşahede edilmiştir. İhtiyac hissedıldıği zaman iki devlet derhal yekdiğerine yardım edecektir. Mevzuubahs mütekabil yardım anlaşmasının tatbikatına aid teferrüatm tespiti için iki devlet arasmda müzakereler yapılacaktır. Ingiliz Türk anlaşması Vımseye karşî tevcih edilmiş değildir. meğe matuf bir siyasetin yani ötedenberi Muhalefet lideri Binbaşî Atli bu antakibini hükumete bir direktif olarak tevdi laşma neticesinde Türk ve İngiliz erkânî buyurduğunuz ana siyasetin bir ifadesidir. Filhakika arkadaşlar, biz kimsenin aley harbiyeleri arasında görüşmeler yapılıp hine çalışmıyoruz. Ve bizim bu iyi niye yapılmıyacağını sordu. Başvekil Çemberlayn kat'î anlaşmadan timize bilmukabele herkes tarafmdan da evvel bu gibi bir görüşme yapılacağmı hürmet olunacağını umuyoruz. BinaenatArkası Sa. 9 sütun 6 ddl lArkast Sa. 7 sütun 1 de] Türk Ingiliz Anlaşması Fethi Okyar alâkadar devletlerin birbirine karşı emniyet içinde bulunarak ve bu denizı müşterek bir vatan sayarak onun müsavi nımetlerinden hepimizin müstefid oimasmı daimî olarak temenni etmişizdir. Hiçbir alâkadar devleti hakkı olduğu istifadeden mahrum etmiyen, fakat hiçbir hegemonya hevesine imkân bırakmıyan bir Akdeniz nizamı bizim daima gözönünde tuttuğu tnuz bir millî emniyet meselesidir. (bravo sesleri ve alkışlar) Ankara, 12 (a.a.) Mecliste Bu şartlar içinde, hükumetiniz milleti Başvekilin sürekli alkışlarla karşılanan harb badiresinden azamî imkânlarla uzak bulundurmanın en müessir çaresini gene beyanatından sonra Hariciye encü sulh için birleşen memleketlerle harbı gö meni reisi Saffet Ankan (Erzincan), ze alarak sulh gayesinde teşriki mesai et eski Londra elçimiz Fethi Okyar (Bolu) Akdeniz emniyeti mekte bulmuştur. (bravo sesleri, alkışlar) ve General Kâzım Özalp söz almışlar NADtR NAD1 Bir Avrupa devleci olan Türkiyenin, dır. Malumunuzdur ki Akdenizde bütün (Arkası Sa. 9 sütun 3 de) Avrupadaki sulh teşebbüslerinin ve harb '•lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllMllllllllllllllllllllııılllıııııılllllllllllMIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIMIIIIIIIIIIIIMIIIIMIMIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIfllllllllllll Saffet Arıkanın sözlerî IIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIInilllMIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIllllMIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIUIIIIIII tehlikelerinin millî hayatımıza tesirlerini « Muhterem arkadaşlar, ehemmiyetle hesab etmekten fariğ olmıSayın Başvekilimizin huzuru âlinizde yacağı aşikârdır. Cumhuriyet hükumeti, vuku bulan beyanatı ve kararınıza arzetmiş hiçbir memleket aleyhine müteveccih ololduğu Türkiye İngiltere müşterek bemıyan, hiçbir memleketi ihata ve ızrar yannamesi Cumhuriyet hükumetinin tâ bımaksadına matuf bulunmıyan, bilâkis milletleri harbin feci akıbetınden masun dayetindenberi takib etmiş olduğu sulh bulundurmak maksadını güden bir sulh, politikasmın yeni ve muvaffak bir tezahümüdafaa ve emniyet beraberliğinde İn rüdür. Hepimiz kanaat getirdik ki Türkigiltere ile yanyana yürümek ve yer almak yenin sulh isteyenlerle teşriki mesai etmesi için bugün millet vekillerinin müsaade ve ve bu suretle Avrupa vaziyetine karşı otasvibini istemeğe gelmiştir. (bravo sesle lan yakından alâkası herşeyden evvel milletleri harb badiresinden kurtarmağa ve ri ve alkışlar) [Ârkast Sa. 7 sütun 5 de] memleketimizin de emniyetini temin et ııımııııımıiMiııtııııııı ıtııııııııııııııı ı ımııııııımıııııı IIIIIMIIIIIIIIIMIII IMIMIIMIIIIIIIIIIIIHIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII tmi IUN Dünkü hararetli celse General Kâzım fjzalp Saffet Arıkan, Fethi Okyar ve General Kâzım Özalp heyecanlı sözlerle Türk Ingiliz anîaşmasının hususiyetlerini tebarüz ettirdiler Havaî seyrüsefer Taymis'in birmakalesi «Türkiye prestij ve kuvvetini komşularile dostluklar tesisinde kullanmakta ve bunları tedafüî bir sistemde birleştirmektedir» Hükumet, topraklarımız üstünde uçan yerli ve yabancı tayyarelerin tâbi olacağı hükümleri tespit eden bir lâyihayı Meclise verdi THE TIMES Kıyamet Kopuyor! Arkadaşımız Hamdi Varoğlu, Moris Dekobra'nın bu en cazib eserini nakle başlıyor Hava meydanlanmızdan birinin umumî manzarası Yeni romanımız Taymis gazetesinin başlığı Dünkü posta ile gelen 9 mayıs tarihli Taymis gazetesinin «Rusya ve Balkanlar» serlevhası altındaki başmakalesinde deniliyor ki: «Açıkça söylemek icab ederse denilebilir ki halihazırda emniyet en ziyade sarkî Avruoada tehdid edilmiş görün mektedir. Bunun için son zamanların diplomasi faaliyetine de burası sahne olmuştur. Binaenaleyh gerek İngiliz gerek Rus mümessilleri bilhassa Balkanlarda ve Ankarada faal bulunmaktadırlar. Çünkü Türkiye uzun zamandanberi Avrupanm (Arkası Sa. 9, sutun 5 te). (Yazttt 9 uncu sayfada) Pek yakında