24 Nisan 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

—— BUGÜN Üç Diplomatik Hareket Yazan: Ömer Rıza DOĞRUL kisi mihyer devletlerine, biri Garp demokarsilerine ait ol - Mak üzere üç diplomatik hareket ve faaliyet karşısında bulunan Avrupa, ;fluhım kararlar arefesinde sayılabi- ir, 939 Bu üç hareketin en kıdemlisi İn- giltere ve Fransanın bir sulh cephe- sSİ kurmak için giriştikleri ve ümitli bir surette takip ettikleri harekettir. Bünş sever milletleri tecavüze karşı Belmek için bir araya getirmeyi İs- tihdaf eden bu hareketin muvaffa - kıyetli adımlar attığı temin olunu - Yor. İngiltere ile Fransa Lehistana iki taraflı teminat verdikten sonra Yunanistan ve Romanyaya tek ta - Taflı teminat vermiş, verilen bu te - Minatı sağlamlamak için Sovyet Bir liği ile anlaşmak ve bu suretle teca- Vüz siyasetini olduğu yerde durdur- Mak istemişlerdi. Bu yoldaki müza - kerelerin neticelenmeğe yüz tuttuğu bildirilmektedir. Mihver devletleri tarafından ile- Ti sürülen iki hareketten birinin li- deri Almanya, ikincisinin lideri İtal- yadır. Almanya, Mister Rooseveltin te- şŞebbüsünü âkamete uğratmak ve hiç bir kimsenin Almanya tarafından te- cavüz kork içinde yaş dığı göstermek için bazı devletlere mü - racaat etmiş ve bunlara bu maksadı- nı temin edecek sualler sormuştur. Fakat bu teşebbüsün; ortalığı kapla - yan emniyetsizliği giderecek hiç bir değeri haiz olmadığını, dün de izah etmiştik. — Ortalıkta — emniyetsizlik vardır ve bu emniyetsizliği gidermek zaruretini hissetmeyen yoktur. Bu emniyetsizliği gidermek için millet - ler arası mü betleri — & dayamak, ve bu kanunlara karşı ge- lenleri, bu kanunları çiğneyenleri te- dip etmek lâzımdır. Hakikat bu mer- kezde olduğu için bu diplomatik te- şebbüsün, mühim bir netice vermesi beklenemez. Mihverin ikinci devleti olan İtal- larla meşguî ola Euhgohz.â“çw İtalya, Macaristan ile Yugo:lıvyı a- rasında anl imkânları k Yugoılıvyıyı kazanmak istemekte- dir. Bu yüzden geçen hafta zarfında İtalyan ricalinin evvelâ Macaristan ricaliyle, sonra da Yugoslavya hari- ciye nazırı ile görüştüklerini gördük. Bu görüşmelerle ne istihdaf olun- duğu söyl ktedir. Fa- kat, resmi ağızların gizlediğini hâdi- selerin dili vuzuh ile anlatıyor. İtalyanın Macaristan ile Yugos - lavyayı barıştırarak ve aralarındaki münasebetleri sıklaştırarak Yugos - lavyayı ötedenberi menfaati — olan Romanyadan ve Balkan birliğinden ayırmak fikrinde olduğu anlaşılıyor. İtalya Arnavutluğu işgal ederek Bal- kanlara ayak: ba.shktııı sonn bir Balkan cephesi ile k is- teycbılır Çünkü lmvvetll bir Balkan hesi, İtalyayı Balkanları — daima kollamağa mecbur eder, bu da İtal- yaya bir hayli pahalrya mal olur ve onun Balkanlarda yerleşmesine ma- ni olur. Balkanlıların Balkan Birliği- ni âzami kuvvetle hissettikleri bu sı- rada, bu gibi teşebbüslerin vukuu, hayretle karşılanmaz. Hayretle kar- şılanacak bir şey varsa Balkan Birli- ğini sarsabilecek herhangi bir hâdi- sedir. Yugoslavya ile Macaristanı ba - rıştırmaktan istihdaf — olunan bu maksat da bu devleti müşterek barış cephesinden uzaklaştırmak mümkün se Antik n pakta s ktır. Nitekim Romanın teşebbüsünden sonra gerek Macar, gerek Yugoslav ricalinin Berline de gitmeğe — karar vermeleri, bunu tebarüz ettirmekte- dir, © Görülüyor ki bugünkü mukabil siyasi faaliyetin siklet merkezi Bal- kanlardır ve vaziyet bu — bakımdan merakla takibe değer. Alman Radyolarının Teklifi Berlin, 23 (Hususi) — Alman radyola- rı ve gazeteleri, demokratik memleketler- deki üre tâbi ları için, mütemadi neşriyata ve propagandaya başlamışlardır. €© Bilbao — Alman Amiral Hsheer kru- vazörü buraya gelmiştir. Fransız Nafıa Nazırı Varşovada Fransa, Sulhte Olduğu Gibi HarpZamanında da Polonya İle Beraberdir Varşova, 23 (A.A.) — Fransız Na- tıa nazırı Anatole de Monzile ile bir- likte Fransiz nafia nezareti şimen- diferler ve münakalât müdürü Slau- don, Fransız - Leh şimendiler şirke- tı administratörü Dautzy ve nazırın kalemi mahsusundan iki zat gelmiş- lerdir. Fransız nazırının ziyareti münase- betile Varşova istasyonu Fransız ve Leh bayraklarile mükemmel bir su- rette donatılmış idi. De Monzie'nin istasyona muvasalat esnasında bir ihtiram müfrezesi selâm resmini ifa etmiş ve mızıka Fransız milli marşı- nı çalmıştır. GAFENKO Bugünlerde mühim mülâkatlar yapan Ro- manya Hariciye Nazırı Gafenko, daha önce ga- zeteci İdi ve gazete sa- hibi idi. 47 yaşındadiır. Kendisine cesaret kal- pağı — verilmiştir. Kral Karol geçen sene Lon- draya gittiği zaman bu kalpakla gezmiş ve kal- pak Londrada beğenil- mişti. Ğ Gafenko, uzun boylu, yakışıklı bir adamdır. Mükemmel ingilizce ko- nuşur. Büyük babası Rüs Çarının sanat mü- şaviri — ve — İskoçyalı idi. MAİSKY Rusyanın Londra se- firi olan Maisky, son günlerde İngiliz - Rus anlaşmasına ait müza- kerelerde hazır bulun- mak üzere Moskovaya dönmüştür. 55 yaşın- dadır, Siberyalı bir dok- torun oğludur. Çar dev- rinde birkaç defa tevkif edilmiş ve iki defa sür- güne gönderilmiştir. 1912 de Londrada gaze- tecilik yaparak maişeti- ni kazanmış ve iktısat üzerinde kitaplar yaz- miştir. Moğolistan üze- rinde mütehassıstır.. Çünkü burada keşif se- yahatleri yapmıştır.. Londraya sefir tayin 0- lunmadan evvel Japon- ya ve Finlandiyada dıp- lomattı. KONT CZAKİ Mâcaristan Hariciye Nazırı Kont Czaki Ma- car Başvekili ile birlikte son günlerde Romayı zi- “yaret etmiş ve mühim te- maslarda bulunmuştur. 44 yaşındadır. Kısa boy- lu ve ince endamlıdır. Mütekait bir generalin oğludur. Dört Tisanı çok güzel konuşur. 20 senelik diplomatik hizmeti var- dir. 1934 de Madridde Ma- caristanı temsil ediyordu. Babası da eski nazırlar- dandır. Nafıa nazırı De Manzie verilen ziyafette bir nutuk söylemiş ve de- miştir ki: « — Pransa ile Polonya arasında anlaşmamazlık çıkarmak için ne ka- dar çalışırlarsa çalışsınlar ve her ne olursa olsun, sulh zamanında olduğu gibi harp zamanında da Fransanın burada bulunduğunu ve yarın da yi- ne burada bulunacağını söylemek i- çin geldim.” Polonya - Amerika ticareti Güdynia, 23 (A.A.) — Nevyork ser- gisine gidecek olan ve Amerika hü- kümeti tarafından davet edilen res- mi Polonya heöyeti buraya gelmiştir. Heyet akşam Batarg transatlantiği i- le Amerikaya hareket etmiştir. Sanayi nazırı Roman ve münaka- lât nazır muavini Bobkovski'nin ri- yasetinde hareket eden heyet Polon- ya milli bay'ramm;ı tesadüf eden 3 HÂDİSELERİN İÇYÜZÜEEEE © Romanya kendi topraklarından Rus ordularının geçme- sine müsacde etmiyeceğine dair Hitlere teminat vermiştir. © Hitlerin ellinci yıldönü! K VA k üzere İngiltere- de 150 kişiye davetiye gönderilmiş, fakat davetliler meş- gul olduklarını, ve yahut hasta olduklarını, baziları da kızlarının yaş g tesadüf teklifleri reddetmişlerdir. i ileri sürerek bu © Polonya ve Romanyaya sorulan bazı suallere cevapların gecikmesi, Sovyet Rusya ile İngiltere arasındaki müza- kerelerin bir müddet yavaşlı sebep olmuştur. Po- lonya bir türlü Sovyet ordularının kendi topraklarından razı ol ktadır. 8€$ç © Sitalin, İngilterenin tekliflerini - müzakere etmek üzere Berlin, Paris ve Stokholm'deki Sovvet sefirleri vaya çagırmıştır. resmini yapncaktır Heyet Amerıka- da iki memlekefin ticari inkişafları hakkında müzakerelerde bulunacak- tır. Macar - Slovak L .o Gerginliği Arttı Bratislava, 23 (A.A.) — Macaris- tan ile Slovakya arasında gerginlik yeniden artmıştır. Macar kıtaatı, Slovak - Macar mu- ahedesile tesbit edilen üç kilometre derinlikteki bitaraf hudut mıntaka- sına giderek Blatnerevisteyi işgal et- mişler ve Slovak hududuna 1500 ki- lometre yaklaşmışlardır. | ni Mosko- 'a ç'karılan iki tabur İngiliz as- keri Cebelıtarıka çıkarılmıştır. Cebelitarık civarında İs- panyol ve İtalyan kıtalarının tahşidatı devam etmektedir. ceklerdir. © İngiltere Bulgaristanla da S ANİ İspanyollar Portekize bir federasyon teşkilini teklif ede- 5 l . Sof- eye yadaki İngiliz sefiri doğrudan doğruya Kral Borıı ıle gö- rüşmektedir. Bulgaristan hükümeti ihtiyat efradına, silâh altına çağırıldıkları takdirde, nerelerde kıtalarına iltihak edeceklerini bildiren birer kâğıt dağıtmıştır. © — Berlin - Roma mihveri, Bulgaristana komşularından arazi istememek şartiyle hudutlarını temin edeceklerini vaa- dederek, onu mihvere almıya çalışıyorlar. © İtalya kısa bir zamanda denizaltı gemilerini 124 e, Al- manya 142 ye çıkarmıya karar vermişlerdir. Fransa Romanya Anlaşması ——— Son Mukavele Totaliter Devletlerin Petrol İşinde Nüfuzlarını güçleştirecek Bükreş, 23 (A.A.) — Siyasi mah- fillerde hâkim olan kanaate göre, Fransa ile imza edilen itilâflar tota- liter devletlerin resmen petrol endüs trisi üzerindeki nüfuzlarını arttırmak için sarfettikleri gayretleri müşkül- leştirecektir. Romen petrol şirketleri şimdi yüz- de doksan nisbetinde İngiliz, Fran- sız, Belçika ve Amerikan sermaye- lerinin kontrolü altında bulunmakta- dır. Harp halinde Fransanın iaşesi Paris 23 (A. A.) — Neşredilen bir kararname, Ziraat Nazırının harp halinde gerek Fransada gerek de- nizaşırı topraklarda halkın iaşesine memur etmektedir. Zirai ve gıdai seferberlik işlerini idare etmek üzere bir “umumi iaşe servisi” tesis edilecektir. Amerika Tayyaresini Çoğaltıyor Nevyork, 23 (A. A.) — Lindberg Amerikan hava servislerini teftiş et- mek üzere tayyaresiyle hareket et - miştir. Gazeteler, Rooseveltin Amerikan ,havacılığının dünyada birinci dere - PARİS VAPURU NASIL YANDI? N Nevyorka gitmek üzere hazırlanan ve hamulesi meyanında Nevyork sergisine götürülecek çok kıy- metli eşya da bulunan 32 bin tonluk Paris transat- lantiğinin Havre Himanında yanarak battığını yaz- mıştık. Geminin hareketine birkaç saat kala, ekmek ve pasta firımı dairesinden çıkan ateşi müteakip, bir kaç dakika fasıla ile, iki kat yukarıdaki berber sa- lonundan ikinci bir yangın başlamış olması, hâdise- nin kaza değil, kast eseri olduğu şüphesini uyandır- q'um’dı türlü türlü rivayetler dolaşmakta- yete irabil İ için, k dır. Paris gemisinin, limandaki yana yatmış vazi- büyük bir yaranın 400.000 İngiliz 1i Yukarıki resim vapuru yanarken ve batmak üze- reyken yana yatmış iy açılmış olması lâzım geldiği iddiası takdirde, kasdin vücudünü kabul elmek zarureti hasıl olmaktadır. Paris vapuru, İngiliz sigorta kumpany yvardır ki, bu 1 ceye çıkmasını arzu ettiğini yazmak- tadırlar. Bir taraftan da ihtiyat deniz tay- yare kuvvetleri üç misline iblâğ edil- mekte, üniversitelerde havacılık ders leri çoğaltılmakta ve tayyare inşaa - tının artması için fabrikalara ikra - zatta bulunulmaktadır. Harp Halinde Amerikada Alınacak Mali Tedbirler Vaşington 23 (A. A.) — Hazine mütehassısları reisicümhur Roose - vetle bir harp takdirinde alınması lâzım gelen mali tedbirler hakkın - daki raporlarını vermişlerdir. Bu ra- porlarda iki vaziyet derpiş edilmek- tedir: 1 — Harp birdenbire patlarsa pi- yasanın kendisini toplayabilmesi i - çin borsalar bir müddet için kapatı- lacaktır. 2 — Vaziyet tedricen vahimleşti- ği takdirde, hükümet “idarei masla- hat” tedbirleri alacaktır. Üçler mukavelesi, Paris, Londra, ve Vaşington arasında altın nakliya- tı yapıldığı müddetce meriyette ka- lacaktır. Amerika hükümeti Londra ve Paris hükümetlerine ait — eshamı mezkür hükümetlerle anlaşarak Nev yorka nakledecektir. Bu hususta mali mahafilde beyan olunduğuna göre, Amerika hazinesi, Fransa ve İngilterenin — hariçteki matlubatlarını elde etmelerini kolay- laştıracaktır. K Amerikan efkârı umüumiyesi enstitü- sünün neşrettâği bir istatistiğe göre, Ame- rika halkının yüzde 73 ü Rooseveltin me- sajında teklif ettiği enternasyonal könfe- ranslara müzahirdir, KİSA HABERLER © Filistin makamatı, kaçak muhacir- tedbirler almıştır, © Kopenhag — Anayasanın değiştiril- mesi hakkında yapılacak plebisite Alman partisi, bu işin an Di kalı- ünh lerin girmesine mâni olmak için şiddetli y #FELEK Tarihi Bir Fıkra! Yazan: B. FELEK Heı—kes tarihi makale, tarihi tef- rika, tarihi piyes yazıyor; ta- rihi filim, tarihi şiir, tarihi bina, ta- rihi resim, tarihi eser, tarihi kıyafet, tarihi musiki, tarihi şu, tarihi bu hat- tâ tarihi salataya kadar yapıyor da ben neden bir tarihi fıkra yazmıya - yım? Diye kendi kendime cesaret verip şunu yazdım: Efendim! Vakit ve zamaniyle ye- niçeri tayfasının zorbalık ve kimse - den peı-vıl.ırı olmadığı bir devirde betiyle Yı ri A- ğasına para lâzım olmuş. Bemen sar- raf (Nesim) i çağırtmış, Sarraf sük - lüm püklüm ağanın huzuruna çık « mış: — Gel bakalım Nesimaçi! Bize ramazan için biraz para lâzım. Bay- ram günü faiziyle birlikte ödemek üzere bana iki yüz altın ver, Sarraf yerden temenna ile: — Baş üzerine sultanım! Diyerek koynundan iki yüz altın çıkarıp ver- miş. Ağa da kaleme bir senet yaz - malarını emretmiş Alıkurna denilen eski çeşit kalın kâğıt üzerine kalın kalem ve koyu mürekkeple “Bazir - gân Nesime maafaiz 220 altunu helâli şevval ile tediye ” edeceğine — dair yazılan senedi Nesime vermiş, Ramazan geçmiş; bayram olmuş. Sarraf Nesimaçi ayıp olur diye birin- ci günü gidip parasını istememiş. İ - kinci günü de ağa ziyaretlere çıkar diye gitmemiş. Üçüncü günü Paşaka- pısına varmış ve Ağanın huzuruna çıkmış. Sarrafı görünce, Yeniçeri A- ğası işi çakmış ve hemen — gözlerini faltaşı gibi açarak, yüksek sesle: — Ne istiyorsun? Diye bağırmış. Yahudi sarraf korkak bir tavırla: — Bayramınız mübarek sultanım! Demiş Beriki, notayı indirmeden: — Anladık! Sonra? Sarraf Nesimaçi, ezile büzüle: — Efendim sonra bizim 200 al « tın... — Hangi iki yüz altın? — Şu senetle takdim ettiğim.. Di- ye senedi koyun cebinden göstereck olmuş, Yeniçeri ağası senedi görün- ce hemen belinden yatağanı çekip kükremiş: — Yut kerata! — Aman efendim! Midem... — Yut diyorum, şimdi tepele - rim!.. Yahudi âdeta deve derisi gibi ka- tı ve kalın Alikurna kâğıdını, üze - rindeki mürekkep ve rıhlariyle bir- likte parça parça çiğneyip bin müş- külâtla yutmuş ve çekip gitmiş ama bu yüzden bir ay hasta yatmış. Aradan bir yıl geçmiş. Ağaya ra- mazanda para iktiza etmiş. — Başka kimse bulunmadığından tekrar Ne- simaçiye baş vurulmuş. Nesimaçi çar naçar yine huzura çıkmış. Ağa bu sefer daha mülâyim bir lisanla: — Nesimaçi bize yine biraz para lâzım. Geçen sene bir öfkeli zamanı- ma rastladındı da paranı alamamış- tın, Bize 200 altın daha ver de geçen seneki ile birlikte dört yüz altınlık bir senet yazsınlar; mühürleyeyim.. (Kıleme doğru bağırarak) — Geecel! Ni çiye bir senet y Neıîmıçı bir taraftan 200 altın - lık keseyi Ağanın önüne koyarken, öteki cebinden de bir kâğıt helvası çıkarıp Ağaya sunmuş: — Ağa hazretleri! Müsaade bu - yurursanız senedi bunun üzerine yaz- sınlar. Kulunuzun midem zayıf! Her kâğıdı hazmedemiyorm. Demiş, İşte tarihi fıkra budur. Tarih tekerrürden ibarettir der - ler. Eğer doğru is& imza alanlar, te - minat alanlar, bunların sırasına gö- re yudulabilmesi zarureti hasıl ola- cağını düşünerek midelerini koru - mak için kâğıt helvası üzerlerine Biner Nesimaçinin ilk düştü- Bğü vartaya düşmezler D Karlı olsun ları alâkadar ettiğini beyan ederek iştirak d yordu. sigortalı bul ktadir te göster eyl i kararlaştırmıştır. © Yugoslavya Başvekili Svetkoviç ile köylü Hırvat partisi şefi Maçek arasındaki arilerimizden Mühendis Bay M. Nacl Göçmen: aldım. etti- ğiniz tenkitler (Tan) da intişar etmediği için kendi anızın Börüşmelere pazartesi günü devam edile- cektir. addetmedik. Kusura bakmazsınız. Saygı- lar, Tineni geee N li