23 Nisan 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

— 23.4.939 BUGÜN .. Roosevelt'in eee Teşebbüsüne Karşı Yazan: Ömer Rıza DOĞRUL B erlinden gelen haberlere göre Almanya hükümeti, Roos€ Velt'in sulhüi 10 sene korumak için vuku bulan teşebbüse mükabele için Muhtelif küçük milletlere müracaat ederek bunlara sualler sormuş ve kendilerini tehlike içinde görüp Kör” mediklerini öğrenmek istemiştir. Holanda, İsviçre ve Litvanya t- rafından verilen cevaplar hakkında alman malümata göre bu devletler, mevcut olan taahhütler dolayısiyle kehdilerini tehlike içinde görmedik- lerini söylemişler, İsviçre hitaraflı- ğı müdafanya, Hlolanda taarruza Uğradığı takdirde dövüşmiye hazır olduğunu bildirmiştir. Mevcut taahhütlere riayet edildi- İİ takdirde hir kimsenin emniyctsiz- lik hissetmiyeceği şüphe götürmez. Fakat emniyeti sarsan en mühim Mokta, taahhütlere riayet edilmeme- Sİ» bir takım emiri vâkilerle bütün taahhütlerin ayak alima almması- dır. Mister Roosevelt'i harekete 7e- tiren en mlihim âmil de bu idi, Mis- ter Roosevelt kısa bir müddet İçin de Avrupada üç milletin varlığını son verildiğini, Afrikada hir milletin ezildiğini, ve Uzak Sarkta Çin top- Taklarınm ulmorta çiğnendiğini söy- Jemişti, Demek ki asıl mesele, verilen tn- ahhütlere riayettir. Ve ortalığı kap- İvan emniyetsizliğin asil sebebi de taahhütlerin kiymet ve itibardan| düşmesi, beynelmilel münasebetle Tin mukarrer hukuka değil, fakat keyfi telikkkilere, ve hir takrm ihti- Taslara dayanarak (tereddi etmesi Bugün yapılması icap eden ilk iş Milletlerarası miinasebetleri bu te- Teddi hataklığından kurtarmaktır. Bu da ancak bu münasebetleri ka- nuna İstinat ettirmekle mümkün o- Bu mesele hallolunmadıkça het Millet kendini | dehlikede görmekle haklıdır. hirs) açıktan açığa emniyetsizlik içinde yaşadığını söy- lemek istemez veya söylemeyi gür Turuna yedirmez, Fakat her millet verilen taahhütlere riayet edilmei- Ni istemekle tehlikenin nereden gel diğini göstermiş ve kendini neden dolayı tehlikede göreceğini söylemiş olür, Bugün bütün Avrupayı askerlik bakımından e yarı seferber görüyo” Tuz. Avrupa diplomasisi ise baştan başa seferberdir. Mihver devletleri $u veya bu devleti kendi tarafına Sekmek istiyor ve bunun için harıl harıl çalışıyor. Demokrsiler de, te- *avüz teşebbüslerini körletmek için bir cephe kurmakla meşgul oluyor. Bütün hu karşılıklı faaliyetlerin. bu biribirine karşı koymuk için vu- “ bulan © gruplanmaların sebebi, her halde emniyet değildir. Belki) Münhasıran © emniyetsizliktir ve bu *mniyetsizliğin sebebi ise, taahhüt- ve gösterilen hürmetsizliktir. Şüphe yok ki, hiç hir taraf bu vas- İm kendisine atfedilmesini istemer:| © onun için her hâdiseyi, ve her; *mri vâkii uzun uzadıya tevil eder pi Tanımay Londra, 22 (A.A.) — Ingiliz ma- hafili, Ingilterenin italya ile dosta- ne münasebetlerini idame etmek is- tediği aşikâr olmakla beraber bu münasebetlerin alacağı şeklin 1938 tarihli itilâf hükümlerine riayet e- dilmesine bağlı bulunduğunu bildir- mektedir. Arnavudluk hakkinda ise ayni mahfeller İngiltere hükümetinin I- talyanın bu memleket üzerindeki himayesini tanımıyacağını beyan et- mektedirler. Iyi haber alan mahfellerde söy - lendiğine göre Ingiltere hükümeti, İtalya ile münasebetlerinin kesil memesi için elinden geleni yapmak- tadır. Bu mahfeller, bununla beraer yeni sefir Sir Percy Lorraine, itimad hamesini vermek üzere Romaya gi- deceği zaman AArnavudlük meselesi yüzünden yeni bir güçlük çıkarabi- İcceğini ehemmiyetle kaydetmekte - dirler. Burada zannedildiğine göre Ital ya, itimatnamenin İtalya ve Arna- Yudluk kralma hitaben yazılmasını taleb etmiyecektir. Herhalde bu hu- sususta İngilterenin tarzı hareketi geniş mıkyasta Ispanyadaki Italyan gönüllülerinin geri alınması mesele- sine bağlıdır. Tiran, 22 (A. navudluk arasında Italyan gümrük usulünün Arnavutlukta da tatbikini derpiş eden bir gümrük anlaşması imza edilmiştir. Arnavutluğun güm- rük servisleri Italyan gümrükleri Son Avrupa hâdiselerindenberi len ve âtıl bir halde duran sermaye rülmektedir. m — — m — Memelde tarafından idare elilevekliz.. Kashi Şökline müren tekiik TERİ Pi dir; Bir liret 6,25 Arnavut #rangına tekabül etmektedir. bankasına tevdi edilmiştir. Banka. bunları Italya'da cari ahkâma tevfi- kan idare edecektir. » Bulgaristanda Edirne İçin Merasim - Yapılması Menedildi Sofya, 22 (Hususi) — Bulgar lej- yonerleri her sene Edirnenin Bulgar ordusu tarafından işgeli dolayısile merasim yapmaktaydılar. Bu sene de bu işgal gününün yıldönümü mü: nasebetile Varnada bir grup, bu rie- rasimi tekrar etmek istemişler ve bu maksatla da toplanarak bu yıldönü- münü teside başlamışlardır. Fakat, Bulgar hükümeti en sulh- perver bir komşuyu rencije eden ve hoş görülmemesi pek taoti olan bu merasimin yapılmasına müssade et- Ve kendini haklı göstermek için bin bir dereden su getirir. Fakat bir Milletin diğer bir millete tusallütu-. MU mubik gösterecek hiç bir sebep| Yoktur ve bu yolda İleri sürülecek *ebeplerin hepsi de hâtıldır. Di | Hulâsa Mister Rooseveltin t9» hütlere riayet esası üzerinde sulkü korumak için giriştiği teşebblis, mu- kabil bir teşebbüsle kolay Kola” haltalanabilecek mahiyette değildir. — > Fransa Romanyadan 400 Bin Ton Benzin Alacak , Bükreş, 22 (A.A.) — Fransaya 1 Bisan 1939 dan 31 mart 1040 tarihi- D* kadar 400 bin ton petrol satılmar M hakkında otuz Fransız şirketi ns- Mina dün Romanya ile bir mukave le İmzalanmıştır. Bu mukavele, geçen 31 mart terih- Fransız - Romen (anlaşmasının tatbikatı cümlesindendir. memiş ve Varnada polis müdahale ederek toplantıyı dağıtmışlır. Mareşalin Teşekkürü Ankara, 22 (A.A.) — Genel Kur- may Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak, Anadolu Ajansına aşağıdaki mektu ndermiştir: E Li yaşında ve hayatma doyma- dan aramızdan ayrılan sevgili kızım Muazzez'in bıraktığı teselli bulmaz acıya cenaze merasminde bizzat bu- lunarak veya mestup, telgraf ve çi- çek göndererek can ve gönülden ali” ka gösteren sayın ve kıymetli zevats, daşlarımıza gerek şah terem yurt e refikam namına ve gerek mer- ili i ve aile efradımız na- na ayrı Ayr teşekkür imkânına > in teessürlerimiz mi yani olduğun- bu vazifenin Anadolu A- ” a Sa tavassutlarıyle Ma buyurul- İn ması TİCA ederim. mayıstan evvel meriyete girecektir. | matbuatı Memel arazsinde vukua Bu itilâflarla iki memleket paraları- | gelen bir hâdise esnasında Litvan - | Yaralanan nefer Leh topraklarına »isbi kıymetleri teyid edilmekte. | yalı beş köylünün öldüğünü bildir - | yetişmeğe muvaffak olmuştur. a | mektedir. Köylüler arazilerini kontrol eden Mezkür itilâflarla kambiyo ve dö- | Alman komiserlerinin geri alınması- | ya yaptığı bir seyahattan dönen La- vizler de kontrol altına alınmakta-|nı taleb etmek üzere Pogeggen'e git- | folette, 20 bin Alman muhacir çocu- dır ki bunun inhisarı da Arnavudluk | mekte iken Alman polisi tarafından | gunun Amerikaya alınmasını tetkik tevkif edilmişlerdir. Civardaki köylüler, mevkufların | Alman milletinin yüzde yetmiş beşi- serbest bırakılmasını istemeleri üze- | nin Hitler rejimi aleyhinde olduğunu rine polis, nümayişçilere dağılmak | söylemiştir. emrini vermiştir. Köylüler, dağılmak istemedikleri için polis bunlarin üze- rine ateş açarak içlerinden 5 ini öl- 'dürmüş, ve birkaç tanesini de yara- lamıştır. Diğerleri tahaşşüd kampma sevkedilmiştir . Üniformalı iki Alman neferi dün İçek ile görüşmüştür. Görüşme Il e kaçarak Polonya hududunu geçmiş- |kadar sürmüştür. Görüşmelere saat lerdir. Alman gümrük memurları a- '17 de tekrar başlanacaktır. maktadır. TAN SON mMABERLER IngiltereninArnavutlukta Italyanın Himayesini acağı Söyleniyor Federa) Reserve Bank, İngiltere, Hollanda, İsviçre, Avustralya, Yeni Zelanda ve Japonya tarafından gönderilen para ile Amerikanm altın ih- tiyat akçesinin son günler zarfında takriben 23 milyon doları bulduğunu bildirmiştir. Bundan maada İngiltereden Amerika ve Kanadaya 100 mil- yon dolarlık altın külçeleri gönderilmektedir. Dün tek bir günde Amerikaya 25 milyon 333 bin dolarlık altm gelmiştir. Yukarıki yesimde İngiltereden Amerikaya kaçırılan altın sandıkları gö- Almanlar Beş Litvanyalıyı Oldürdüler Almanların Yüzde Yetmiş Beşinin Hitler Rejiminden Memnun Olmadığı Söyleniyor Vürğöva, 22 UCAN” Pölonyü | teş açarak bunlardan birini öldürmüş | © yakalanarak bir İkoviç bu sabah Zağreb'e varmış ve ET Yİ Almanların İspanya sahillerine donanma göndermesi, ve İspanyaya mütemadiyen harp malzemesi göndermiye de- vam etmesi İngilterede endişe uyandırmıya başlamıştır. İtalya İspanyadaki askerini çekmiyecektir, fakat çekmiye || mecbur kalırsa bunları İtalyaya götürmiyerek Fas İspan- yasına sevkedecektir. Son günlerde Cebelitarık civarına yeniden asker tahşit ettiği görülmektedir. Berlinde, Hitlerin ellinci yıldönümü münasebetile topla- nan ecnebi diplomatlarla Alman Hariciye Nazırı arasında | müzakereler yapılmaktadır. Bunlar arasında bilhassa Po- lonya, Macaristan ve Bulgaristan mümessilleri bulun. | Hitler, İngilterenin sulh cephesine almak istediği küçük | Avrupadan kaçarak Amerikaya ge- yekânu 4 milyar doları geçmiştir. diğerini de ağır surette yaralamıştır. * Vaşington, 22 (A.A.) — Almanya eden komisyonda yaptığı boyanatta Sırp - Hırvat Müzakereleri Yeniden Başladı Belgrad, 22 (A.A) — B. Tsvet- saat 9.30 da hükümet dairesinde Ma- : i ; i Dünyanın geçirmekte olduğu buhran dolayısiyle bütün Avrupa milletleri yarım seferberliğe benzer o hazırlıki k Bu yüzden Avrupa Bütün Avrupa Silâh Altında lunan miştir: FRANSA; * Mevcut hazer! ordusu 500000 kişidir. 1035 da silâh altına alınan 150,000 ki. si hâlâ terhis edilmemiştir. Ayrıca mü- tehassıslar da silâh alına alınmıştır. Bugün Fransanın silâh altındaki kuv- veti 1000/000 kadardır. İNGİLTERE: * Mevcut askeri İcuvveti İki misline çikarmak için yapılan şiddetli propa- ganda Üzerine © İngilterenin askeri mevcudü 400,000 i bulmuştur, POLONYA: * Hazeri ordusu 400,000 kişidir. Son za- manda seferber edilen 800,000 kişi de, Alman; n osrarına rağmen terhis edilmemiştir. Şimdi âh O sitında 1,006,000 asker bulunmaktadır, ROMANYA: * Sükh altında 500,000 kişilik bir orda- su mevcuttur, SOVYET RUSYA: * Hiszeri ordusu 2,000,009 kişidir. Henüz selerberlik yapmamıştır. ALMANYA: * Hareri ordusu 1,500,000 kişi istikamette askeri nakliyat görülmek- tedir, Gizli tutulmasına rağmen «ilâh altında 2,000,000 neker bulunduğu he- men de muhakkaktır. İTALYA: * Resmen 5 sınıf askerin eflâh sitinda bulunduğu in edilmiştiriki, 1,300,000 Kişi yapar. İSPANYA: * Mevcut ordu hentiz terhis edilmemiş- sir, Silâh altında 1,000,000 kişi bulun- duğu tahmin edilmektedir. Fransa asker mikta; aşağıda gösteril. Silâhlanıyor Maliye Nazırı Bu Uğurda 15 Milyar Frank Harcanacağını Söyledi Paris, 22 (A.A.) — Maliye Na- zır Paul Reynaud radyoda söyledi- ği nutukta, vazifesinin yeni hâdiseler karşısında Fransizlardan yeni feda- kârlıklar istemek olduğunu, bütün Fransızların bugün Avrupa faciası karşısında mütesanit bulunduğunu e- hemiyetle kaydettikten sonra demiş- tir ki: — “Mukavemete karar vermiş 6- lan küçük devletlerin garbında Fran- sa onlarla beraber bulunuyor. Fran- sanın mukavemet azmi tehlike hüyü- düğü nisbette artmaktadır. Onun kuvveti bugünkü kadar hiçbir zaman hem kendisi hem de dünya için el- zem olmamıştır. Tek bir vazifemiz vardır: O kuvveti artırmak... Paul Reynaud, Fransızları feda- kârlığa ilk defa olarak davet etme- diğini hatırlatmış ve sözlerine şöyle devam etmiştir: — “ Ingiltere ve Fransa silâhlan- ma sahasında büyük bir gayret sar- fına karar vermişlerdir. Bu gayret Fransaya 15 milyar frank'a mal ula- caktır. Bu bizim için bir enerji imti- hanıdır. Totaliter rejimle bizim hür- riyet rejimimiz arasında bir imti- han.. Hürriyet rejiminin kaynakları bu imtihanı bize kazandıracaktır.,, * Milli Müdafaa için açılan yeni Ere diler 12 milyar 770 milyona yük- FELEK aaa Yine O! Yazan: B. FELEK N © o benden vaz geçer, ne ben ondan kurtulabilirim, Hani Karagözle Haciyvat ne ise; şimdiki komik filimlerde Lorey ile Hardi ne İse onunla ben İşte oyuz. Geldi yine: — Imarla bir kahve ( bakalım, Yine tersim döndü. rum vaziyeti, Romanya İngiltere ile anlaştı dediniz. Şimdi gazeteler Ber- linde Almanya İle Romanya arasın - da anlaşma olduğunu söylüyor. Ku - zum Allahsen? Kim kiminle anlaşı - yor? Şunu bana bir anlatsana. Ben düğüm oldu galiba? — Telâşlanma! Kördüğüm olmuş bir şey yok! İş apaşikâr. — Hani şunu bileydin! Eh, bu ka- dar aşikâr da ben niye anlayamıyo - rum? — Yalnız haricen biraz karışık görünüyor. — O, lâf o azizim. Bugün vaziye- ti kavradım diyen kabadayınm ben alnını karışlarım, — Eh ben sana anlatıvereyim öy- leyse! — Haydi bakalım! Hodru mey » dan! — Efendim! İngiltere hiç bir şey mukabili olmayarak o Romanyanın hudutlarını garanti etti, Değil mi? — Evet! Onu biliyoruz. Yani siz- den öğrendik. — Tamam! Romen Hariciye Na- sırı Berlinde bulunduğu zaman da Almanya Romanyanın (hudutlarını garanti etti, — O da güzel! — İşte o kadar! — Yoo! Yağma yok! Kuzum bu altıkol iskambil oyununa © benzer. Ya sizden olmalı ya bizden. Ben baş- ka türlüsünü anlamam, — İyi amma, politika işi, oyuna benzemez. Onun kendine mahsus in- celikleri ve zaruretleri vardır. Kim- pılan “jest” ler hüdiselerle tee, etmedikçe tam manasiyle anla; maz. — Ben sana bir şey (o söyliyeyim mi? Bu garp ve Orta Avrupa devlet- leri tıpkı Mahmutpaşa © satıcılarına döndüler. fani bir müşteri Mahmut. paşadan geçerken nasıl dükkânlar « dan: — Hemşire hanım! Bizde de var. Buyurun! İçeride daha güzelleri var, Hemşeri! Birader efendi! Nelerimiz var. İçeri buyurun! Diye adamın yolunu kesip âdeta zorla içeri alırlar. İşte bunlar da ay- ni vaziyete düştüler. Her biri kendi dükkânına çağırıyor, Lâkin içeride ne satacağı malüm değil! Bir Okere dükkâna girdin mi, güç çıkarsın? Bu münasebetle sana bir hikâye anlatacağım: Vaktiyle bir Ramazan, İstanbu - Yun maruf dama kahvelerinden biri- ne iki külhanbeyi dadanmış. İlk ge- ce teraviden sonra gelip bir | dama tahtasının önüne oturmuşlar, Birer de nargile smarlamışları Birisi bir taş sürmüş, öteki de bir taş sürmüş. Kar» yılıklı başlamışlar düşünmeğe, o Her biri iki nargile çekiştirmesi arasın - da oynayacağı, alacağı ve vereceği taşları içinden hesap ettiğini göste - İren hafif el işaretleri ve dudak mi - Irıldanmaları yaparak böylece sahu- İra kadar oturmuşlar ve sahür davu-. lu çıktığı zaman birisi: — Kayyum (Yani beraber) bira « der! Demiş, Öteki de: — Öyle! Kayyum olsun! Cevabı. nı vermiş, kalkmışlar, Ertesi akşam yine ayni tertip gel. mişler, birer taş o sürmüşler, birer nargile istemişler. Sahura kadar bir devletleri, hudutlarını garanti etmek suretile demokrasi. || selmektedir: 4 milyar 200 milyon |takım hesaplardan sonra yine: lerden uzaklaştırmıya karar vermiştir. Romanyaya yap- tığı ba teklifi, Polonya, diğer küçük devletlere de tekrar edecektir. Macaristanda İtalyanın himayesi altında krallık ilân edi- leceği söyleniyor. silâh altına almıştır. Berlin - Roma mihveri her ihtimale karşı hazır bulunmak üzere Almanya yeniden 600,000, İtalya 300,000 kişiyi Yugoslavya, Bulgaristana ve kara ordusu için, 4 milyar 140 mil yon bahriye için, 3 milyar 850 mil yon hava için, 580 milyon müstem- Bugün çıkan emirnamelerde mil M müdafaa için çalışan müessese ve fabrikaların kazancının yüzde on - dan fazla olması yasak edilmiştir. # Amsterdam: Harbiye Nezareti, hu- dutların himayesi için silâh altıma çağrıl- mış olun ihtiyatlara müddet isyin edil meksizin mesuniyet verildiğini ve yerle- rine İşsiz amelenin ikame edildiğini bil- — Kayyam! deyip gitmişler. Bu hal oradaki dama meraklıla- rıni fevkalâde alâkadar etmiş, ü - çüncü gece bu iki meçhul ve yaman dama oyuncusunun etrafını sarmış lar, Berikiler hiç istiflerini bozma « mışlar, birisi iki taş sürmüş, öteki de iki taş... Yine sahura kadar bekle - Yip, birisi; — Kayyum! demiş, öteki de: — Evet birader, kayyum! Cevabi» (Sonu 19 uncuda) Kavrayamıyo « * bir türlü kavrayamadım. Yine is kör eğri