7 Nisan 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

74-939 BUGÜN Londra Konuşmalarının Neticesi Yazan: Ömer Rıza DOĞRUL ister Chamberlain'ın Avam Ka- marasındaki beyanatı İngiltere “Polonya konuşmalarının mahiyetini tavzih etmiştir. İki taraf devamlı bir anlaşma yapmağa karar vermişler - dir, Bu anlaşma karşılıklı müdafaa esasına istinat edecektir. Bu anlaş - manın akdine kadar bir takım mese lelerin halli lâzım gelmektedir. O » Dun için, şimdilik İngilterenin ge - çenlerde verdiği muvakkat teminat muteber olacaktır. Buna mukabil Lehistan da İngiltereye ayni mahi - yette, teminat vermektedir. İngiltere ile Lehistan © arasında yapılacak karşılıklı anlaşmaya gelin ce, bunun Fransa ile Lehistan ara - sında esasen mevcut olan ittifakın bir eşi olacağı temin olunuyor. O halde son büyük siyasi faali - yelin ilk müsbet neticesi İngiltere i- le Lehistanın ittifakıdır. Bu ittifak ü- zerinde iki taraf arasında tam bir an- Taşma hasıl olmuştur. İngiltere ile Lehistan, müsavi ve mütekabil şartlar dairesinde anlaş - muş ve her tehlike karşısında birbi, lerine yardun için andlaşmış olma- ları, şüphe yok ki Avrupa sulhünü sağlamlıyacak mühim ve esaslı bir adımdır. Tecavüz hamlesi, Avrupanın şar. kına saldırmayı kurduğu takdirde kendini Lehistan ve müttefikleriyle karşı karşıya görecek ve bu yüzden yalnız bir değil, birkaç cephede har- betmek mecburiyetini hissedecektir. Yahut tecavüz dalgası Avrupa - nın şarkım bırakıp garbine dönecek olursa, kendini tıpkı ayni vaziyette bulacaktır. Bize öyle gelir ki, İngiltere ile Fransa Lehistan yaptıkları bu'an - tasmavı Çekoslovakyanın taksimin - den evvel yâğmış olsalı Bir çok hâdiselerin önüne hattâ Çekoslovak- yanın çökmesine ve göçmesine dahi mani olurlardı. Hattâ Çekoslovak - yanın ğeçen eylülde budanmasından sonra bu tedbir alınmış olsaydı, bel- ki de bugün Çekleri yabancı bir hâ- kimiyete boyun eğmiş görmezdik. Fakat yakm istikbalin hâdiseleri- ni hesaplamak kolay bir iş değildir. Bilâkis son derece güç bir iştir. Bu| Yüzden dünyanın en tecrübeli siyasi. | leri bile birkaç ay sonra vukubula- esk hâdiseleri sezememiş,, hattâ sulh ve emniyetini kurtarmış olduk- larını sanmış, ortalığa bu hissi ver dikleri için milletler tarafından sul- hun halâskârr olarak alkışlanmış- lardı, Bugün vaziyet bir hayli değiş miş; Lehistan bir taraftan Fransa, diğer taraftan İngiltere ile Mtfak çt- mekle istiktülini sağlamlamıştır, Acaba bu adımı ne gibi adımlar takip edecektir? Londradan verilen malümata gö- re İngiltere hükümeti istişarelerine devam etmekte ve muhtelif devlet- lerle müzakereler yapmaktadır. Bu müzakerelerin kimlerle ve ne mak. satla yapıldığı henüz anlaşılmamış. tır. Fakat Alman gazetelerine göre İngiltere müşterek bir cephe kur- maktan ve birkaç tarafir paktlar im- zalamaktan vazgeçmiş ve iki taraflı ferdi paktlar yapmak yolunu tut- muştur, Onun İçin bundan sonra yapacağı iş Sovyet Birliği ile de, hir pakt İmzalamak ve bu suretle müiş- terek cephe ile istihdal ettiği gaye- yi, ferdi paktlarla tahakkuk ettire- cektir. İngiltere hükümeti ise, hiçbir kimsenin aleyhinde bir emel besle- mediğini ve yalnız sulhu kurtarmak ve kuvvete dayanan tecavüz ve ba- hükkilme son vermek istediğini an- latmaktadır. Tecavüze karşı gelmek hareketi- ni, tecavüzün bili) vukun doğur muş olduğu için, tecavüzü durdur mak yolundaki her teşebbüsü ve her teşebbüsün vereceği neticeyi an- cak memnuniyetle karşılamak müm- kündür: Vaşington, 6 (Husus) — Ameri -| kada bitaraflık kanununun gözden geçirilerek tâdil edilmesi hakkında- ki cereyan gittikçe kuvvetlenmek -| tedir. Bu hususta hükümetin İleri sürdüğü tâdil teklifinin kabul edile-| ceği anlaşılıyor. Bu mevzuda Stim - son, âyan meslisi hariciye encüme - ninde beyanatta bulunmuştur. Stimson, dünyadaki anormal vazl. yetin bu şerait içinde daha senelerce devam edebileceğini, zira dünyanın 7 büyük milletinden üçünün istilâ emellerine o kapıldıklarını, tehdide maruz milletleri, Birleşik Amerike, mehfaatlerini ihlâl edebileceği için mukavemete teşvik etmek lâzım gel- diğini, şimdiki bitaraflık kanununun Amerikaya düşman olan devletlerle ticaret münasebetine girmemek hak- kını verdiğini izah ettikten sonra de- miştir ki: Kacilini Dünya Korumak Için Bitaraflık Kanununu Kaldırıyor Tehdide Maruz Kalan Milletleri Mukavemete Teşvik İçin Bugünkü | Kanunun Tâdili İcap Ettiği ve Bu Kanunun Meşru İspanya | Hükümetinin Ortadan Kalkmasına Âmil Olduğu Tasrih Ediliyor “.- Bugün sulh sever ve muzlarip Çin milleti ile Çini fethetmek sure- tle dünyanın sair aksamma karşı taarruz icrası için bir ihtiyat depo- su vücude getirmek emelinde bulu- nan askeri düşmanlarına karşı ayni surette mukmele yapmak mecburiye. tinde bulunuyoruz. Daha geçenlerde Ispanyanın meşru hükümetini Mussolini ve Hitlerden müzaheret görmekte olan asilere kar- şı satın almak hakkından mahrum etmek suretile Amerika hükümetinin meşru tanlmış olduğu bir hüküme- tin yıkılmasında kuvvetli bir âmil olduk. B. Stimson'un bitaraflık kanunu- nun ilgasmı ve Reisicümhurun salâ. biyetlerini genişletmek istiyen Beya- matı matbuatta çok müsait karşılan- mıştır. Gazeteler, harbin önünü alacak ilk tedbirin Amerika gibi büyük bir kuv veti bitaraflik kanunundan kurtar. mak olacağını ileri sürmektedirler. Amerika, ordusunu kuvvetlendiriyor Harbiye Nezareti radyo ile Ame- rikan ordusunda hizmet etmiş olup 36 yaşından aşağı ve sıhhi vaziyet- leri yerinde olan kimselere hitaben bir beyanname neşretmiş, bunları memleketin ihtiyaç halinde hizmete çağıracağını bildirmiş, ve 75 bin kişi- yi ihtiyat kuvvete iştirake davet et- miştir. Bu efrat senede 24 dolar üc ret alacaklar, hiçbir talim devresi- | öö tâbi tutulmıyacaklar, yalnız Rel. sietimhurun her davetine hemen ics- bet edeceklerdir. Çin Mukabil YeniSuriye Taarruza Geçti Hong - Kong 6 (A. A) — Çin kuv- vetleri üç istikametten hep birlikte ilerlemekte ve muhtelif yollardan mukabil taarruza geçmektedir. 1 — Bir kol, Şansi - Honan hu - Kabinesi Kuruldu Şam; 6 (A.A) — 23 günlük kabi- De buhranından sonra, yeni Suriye | kabinesi aşağıdaki şekilde « teşekkül etmiştir: Nasouhi Bouhhari Başvekil, Dahi / İ dutları afasındaki yol istikametinde| iye ve Mili Müdafaa vekili Kha- Şansi eyaletinin cenubuna doğru rümekte ve orada tehaşşüt ederek Tungpu demiryolu üzerinde düşme- nm stratejik bir noktasına hücum eylemek hedefini gütmektedir. 2 — Şoiyoan civarından kalkan ikinci bir ordu Şahara doğru yürü - mekte ve Şansinin cenubundaki ja- pon mevzilerini şarktan hücum altı na almaktadır. 3 — Anev eyaletinin şimalinden hareket eden üçüncü kol ise, Hofey ve Huşovu cenuptan hücum altına almak üzere Lunghay demiryolu bo- yurca şarka yürümektedir. Şantungun şarkında ve garbında, inpu demiryolu üzerinde ve Peiping ile Harikov arasında bulunan diğer Çin kıtaları da düşmanın Paotingte- ki hattını kırmak üzere birlikte iler- lemektedir. HER HİTLERİN WİLHE #X Alman devlet reisi Her Hitler, led Azem Hariciye ve Adliye vekili, Selim Djambart İktisat vekili, Mo- hammed Khalit Mouderes Maliye vekili, Hasan Hâkim Maarif vekili. Mısır Kabinesi İstifa EHi Londra, 6 (A.A.) — Reuterin Ka- hireden öğrendiğine göre, Mahmud Paşa istifasını vermiştir. Siyasi mah feller, epey zamandanberi rahatsız olan Mahmut Paşanın esasen çoktan. beri istifa niyetinde olduğunu bildir- mektedir. Sanıldığına göre, yeni ka- bineyi Ali Mahir Paşa kuracaktır. Göring, Trablusa Gidiyor Roma, — Göring yarın sabah Ban Romadar hareket ederek Trablusa o Kit- mek üzere Reggio Calsbria'da vapura bi- necektir. MSHAWEN'DE SÖYLEDİĞİ v pazar günü “Tirpitz,, denize İndirilmesi merasiminde bulunduktan sonra Wilhemshawen'de Frankonun Kralin oğluna Cevabı Burgos, 6 (A.A.) — Sabık Ter kralı on üçüncü Alfonsun oğlu Ir fant Don Juan, General Frânkoya bir telgraf çekerek vatanın kurtulu- sundan dolayı kendisini tebrik etmiş ve dökülen kanın müttehit bir Is- panyanın teessüsünü garanti eyle İdiğini bildirmiştir. General Franko, Infant Don Jua-! na aşağıdaki cevabı vermiştir: “Mütenddit defa Ispanyol gençliği ve ordusu saflarında döğüşebilinek talebinde © bulunmuş © olduğunuzu memnuniyetle hatırlıyorum. Bu İs. bat ediyor ki, müttehit, hür ve bü-| yük Ispanya realize edilecektir.. Nazırlar meclisi, bu gece yaptığı toplantıda, Nafta nazırının teklif etti. ği geniş bir yol, kanal ve liman İn- şaatı programını tasvip eylemiştir. Bunu müteakıp, nazırlar meclisi, mü- him harici meseleler üzerinde görüş- müştür. Evvelce Bizerteye iltica etmiş ve bilâhare Fransızlar tarafından Ispan- yol nasyonalist makamlarına geri verilmiş olan 11 İspanyol harp gemi. nya Fransa Cümhur Reisliği Sol Gazeteler Lebrunun Tekrar Seçilmesini Hoş Görmüyorlar Paris, 6 (A.A.) — Senato reisi Je- anneney bu sabah Elize sarayının merasim salonunda seçim neticesi cümhurrelsliğine tekrar seçilen Leb- rana bildirmiştir. Merasimde Başvekil Daladier ile di- ğer hükümet szası da hazır bulun- mouşlardır. Bu münasebetle mütead- dit tebrik nutukları söylenmiş ve Lebrun bu nutuklara mukabe! rek namzetliğini bugünkü vaziyet v beynelmilel ufuktaki bulutların he- nüz dağılmamış olması ünden koymuş bulunduğunu bildirmiştir. Bugünkü gözetelerin ekserisi Lab. runun yeniden Cü in Fransız de- irin büyük çilmesir ekseriyetinin arzusuna tercümen ol- duğunu bildirmektedir. Fransa gaze- telerine göre, Lebrunun yeniden ye mesi, Fransayı ve y eden tehlikeler karşısında memleket için elzem bulunan disiplin âzmüni tebarüz ettirmiştir. Buna mukabil sosyalist ve komünist gazeteleri, hat- tâ Journal ve Epdşue gibi bazı gaze. teler Lebrunun yeniden devlet reie- liğine seçilmesinin acınacak bir man zara arzettiğini, zira dünyaya hiç te İstendiği gibi bir birlik manzarası gös termediğini tebarüz ettirmektedir. Sol cenah gazeteleri Lebrunun y niden namzetliğini vazetmesine sebep olanlara şiddetle hücum etmekte ve Lebrunu da, bunların. entrikalarma kendisini kaptırmış olmasından dola- yı tahtie eylemektedir. * Roma, 6 (A.A.) — Papa, Lebruna bir telgraf çekerek Cümhur başkan. lığına yeniden seçilmesi münasebeti- le kendisini tebrik etmiştir. Kardinal Mağline de Lebruna en iyi temennilerini bildirmiştir. LEE, Tahrandaki Düğüne Paristen de Bir Heyet Gidiyor Paris, 6 (A.A) — İran veliahdi Kahireden döndükten sonra Tahran- da yapılacak olan merssim münase- betile fevkalâde bir Fransız hey eski başkumandan ve fevkalâde yük elçi Weygandın basianlığında Tahrana gidecektir. Heyete “h si, dün akşam Algeziras limanma gel- miştir. i SON NUTUK: sarhlısinm | Çemberlayna karşı şiddeti bir nutuk söylemişti. konuşurken görüyoruz. yeden müteaddit şahsiyetler refakat edecektir, Bu resimde, Tüteri, İFELEK Şehir Tiyatrosu Nerede Yapılmalıdır ? Yazan: B. FELEK Se — Şehrin sokakları kaldırım- sızken tiyatro yapılmasına ne lüzum var? Diyenlerle beraber değilim. Ge « İsende bir mecliste Falih Rıfkı Ata- yın da söylediği gibi Avrupanın bir İçok büyük şehrinde liğam yokken ti- yatro vardı, Bana sorarsanız, (o tiyatronun artık medeni İnsan için zaruri hacet. İler arasına girmiş bulunduğunu ka - niim. Bunu isbat için tiyatroya gi- denleri şöyle bir gözden geçirmek kâfidir. Bunların içinde okundurası yırtık, çorabı delik, pantalonu ya - malı, yakası yağlı hattâ boynunda kıravatı olma; | Eğer hunlar da yukarda yazdı - ni fiki olsaydılar üstlerini başlarım, eksik » lerini gediklerini düzeltmeden tiyat- roya gitmezler ve tiyatrolarımız pek kalahalık olmazdı. Zaruri bir ders verelim: Tiyatro, halkın ahlâkıyatını, zev- İkini ve medeni hislerini gelişmeye sevkeden manevi bir gıdadır. Bu böyle olunca nüfusu vaktiyle bir milyondan ve şimdi yedi yüz bin- İden fazla bir büyük şehrin tiyatro. rm şu suali soranlarla * İsuz durması ora beledyesi halkı için bir ayıp teşkil eder. Bunun aksini kimse iddia edemez. İ 904 te Zagrebe gitmiştim. Nüfa- su ancak 150 binden ibaret olan bu güzel Hırvat şehrinin tiyatrosunda bize bir temsil gösterdiler. Bu tiy. ro, o şehir Avusturya - Mücaristan imparatorluğunun bir v kezi iken yapılmış yaşlı bir bina idi. Jİgindeki sahne bizim Tepebaşı sala İşima daha geçenlerde yaptığımız gi- İbi mihver üzerinde dönüyordu, İçi ve dışı tiyatro denecek şekilde güzel İolan $s binayı görünce bir İstanbul lu sıfatiyle ben o zaman bundan u - tandım, Ve ertesi sene Zagrepliler Balkan oyunları için İstanbula gelip Tej başı salaşını gördükleri zaman bütün yere geçtim. Yeni valimiz Lütfi Kırdarm bu sefer bulduğu para ile Şehir Tiyat - rosunu da yaptıracağını ve bunun İs çin şehirde münasip yer arandığını işidince onun için çok sevindim. Ger- çi hu iş herkesten evvel Şehir Mecli- sine ve belediyeye düşer amma ben de bu baptaki fikrimi bu fırsatla a- çıkça yazmayı faydasız saymadım. Efendim! Umuma mahsus bir bi- na yapılırken ilk aranacak sey © bi. nadan halkın mümkün olduğu kadar kolay ve rahat istifade edebilmesi, binanın da şehri bezetmesidir. Bizim belediyenin reisi ile bir - likte değişen kanaatleri vardır. Bu et mer » i/hoktada şehir meclisi haklı muahe- zelere müstahaktır. Çünkü İstanbul belediyesine şehrin imarı hususunda ati prensipler vermiş değildir. Gi- den ve gelen reislerin ilhamlarına göre kararlar vermek gerçi | idarei maslahat bakımından akilâne hare - Jkettir amma pek makbul bir sistem değ Ne ise w tmayalım, Vaktiyle Şe- hir stadının Yenibahçede yapılma - sına İtiraz edenlere karsı belediye - hin o zamanki fen heyeti reisi çok derin bir âi — Urbanisme hakımından orada yapılmalıdır! Diye fetvalar vermiş- ti, Bu Urbanisme denilen şeyi o zat- ların okuduğu zaman Hendesehanei mülkide okutmazlardı, Sonradan ise böyle şeyleri etüde ve bizler gibi hadnaşinasları susturmağa kâfi fet - valar verecek malümat edinmiye ne vakit ne de âdetlerimiz müsaade etti, Maahaza bu mahul söz böylece söy » lenir ve ağızlarımız kapatılırdı, İ Ben Yenibahçe stadına tek tram- İ vay hattı ile 10 hin kişi taşımak için © hattın altı saat mü nız stad seyircisi taşımağa o mecbur olacağını ve saat beş buçuk, altıya doğru biten ve maçtan çıkacak 10 bin seyirciyi de şehrin muhtelif yerleri- ne dağıtması için ayni haftın yine al- İt saat yâni gece yarısına kadar ça - (Sonu Sar 4, Sü: 45 f | i