29 Mart 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

i l 2s şe TAR Gündelik Gazete gz TAN'ın hedefi Haber de, fikirde, o herşeyde temiz, dürümü, samimi olmak, o karlin gazetesi Ap olmiya çalışmaktır. oN i Yüzki NE BEDEL ye Eenebi e Kr. 1 Sene 2800 Er. gp » SAy o 1500» İ sy» SA 800 » My r İAY 300 » ony rü pasta fttihsdıns dehil V&R memleketler için abone İğ, rbddet serasiyle 30, 16. 8: Ağ, idir. Abone bedeli peşindir: Geçe deliştirmek 25 kuruştur. ha © için mektuplar 10 kurus PU) ilâveri tizımdir. Vatandaşların aklarına ürmet Edelim #tandaşın beriyüzzimme olma" Yen , “* #sıldır. Vatandaşın muay - lardan mahrum edilmesi an- hili, lunun tayin ettiği şartlarda mümklindür. Aksi takdirde kg, ların haklarına riayet, te$- ta, “asiye kanununun esasların - biridir, İh matbaamıza bir vatandaş - İhurken hakkında bazı iftira Bay ler Yapılmış, işten el çekti - Maki Mahkemeye verilmiş, akat me iftiraları tesbit ederek va” Mtgyai beraatine karar vermiş. Bü m ni sok mahrumiyetlere katlan- yerden kurtulacağını umarak * İS istemiş, Hükümet dairele tin, Açılan müsabakalardan birine “İK birincilikle müsabakayı da lim ER ML ELA Sen mahkemeye düşmüşsün, 130a İş veremeyiz, demişler. a, emaye düşmüş, fakat bera- Uy, İh Temiz bir vatandaş olarak, Minin mükâfatını aramış. Ona t kapısını kapamak için bu ma- ha, “İİİ midir? Vatandaşlar içinde Ya bu vesileyle © mahkemeye i gösterilebilir. Mag enim masum olduğuna hük” ty, PİF vatandaşa biz hâlâ lekeli bakmak hakkını halz değiliz daş, V atandaşın ismi bizde mahfuz- 3kat maksat bu vatandaşı mü- üye mek değil, bir prensip davar ç İNE dikkati çekmektir. * pları M > tep Kita ie al yazıyor: ie tı bulunduğum bir orta oğul tele dük tat buldukça Medeni Bilgiler > " n sorgulür sorarım. mam, Bugün de sorgutıs cevap © taç kini anladım ki, çocuk Medeni Bü- Nİ Çul okuduklarını iyi arlıyami- İkt Mk bu kitapta o yabancı kelime Meselâ çu cümleye bakınız (is lay 80 İhtimmam, doğruluk. hürmet; Bilgisi kitabından aldım. Mig çim, bir okulda okunan kitapla” Miray, Klm erkin, sayın, usul, okul Öğ” e, iy, açığ üçgen, diker, çarpay. Mimakeye a7, böley, önder, başbuğ, yurd Mag ei le süslü iken diğer bir e Kiti, KAYAPA, tizmam, çetumiyet, Jeti” in paferk, madun ketimelerile dolu Bk “tür bakanlığınm gözüne bir kiş, larak batmıyor mu? Bu yurta Se, “iplerin; tncetiyen bir kurum yek dair Yurt bilgisi kitaplarında kin yi ğer kitaplarda da böyle ay - Müş İmelere tesadüf edilir. Genç Meykiz Vekilimiz Hasan Âli, iktidar Ka Zelir gelmez ilk iş olarak yep kitğplarını ele aldı, Bun: Yünba, Ertan yazdırmak © üzere ki İçine ar açtı. Pen kitaplarında: #eli, ““B çıkılmaz ıstılahların dü - Bu o 98 teşebbüs etti, Mn dey, retle umarız ki gelecek se" Yalı, Kitaplarında bu kabil * yiz tesadüf edilmiyecek, ve in meselesi bir defaya olmak tizere halledilmiş ola" ai d, ç Vaktiyle devlet memuriyetin- ve 39 aylarca işsiz güçsüz kal - set edince bütün bu mahru- Li karşı hayırhahlık ve umumi” ea edilen işte arasi gayret, ii“) Ki Sühan, vir Bu parçayı orta okul” | TAN Balkanlar İIstik '» vam Romanya ve Yunanistanda Ordu Islah Edildi Balkanlar Tek Başlarına Yugoslavya ve Bulgaristanda Teçhizat Noksan Hareket Ederlerse O Vakiş Kurtulabilirler » YAZAN: e Anthony Winn (DAİLY TELEGRAF) IN MUHARRİRİ Doktor Şahtın Almanya Devlet Bankası Şefliğinden ayrılması ve Londra ile diğer merkezlerin bu yüzden karanlık düşüncelere dak ması üzerine Londradan hareket €- derek Yugos a girdim ve altı haftamı Belgrat vesair Balkan mer kezlerinde geçirdim. Buraları Ak manyanın iktisadi hâkimiyetini si- nirlendirici bir hidise sayıyor, fa- kat her şeyden fazla dahili işleriy- yl oluyordu. den Şuklın ortasında Bükreş- te toplanan son Balkan Antantı kon foransı sırasında ilk safı işgal eden meseleler, Balkanik mahiyette idi ve Yugoslavyanın mihver siyaeti. ne fazla incizap göstermesi dolayı: giyle, Antanta sadakati üzerinde bir ileri sürülüyordu. takım şüpheler Fakat konferans mesaisine devam nun ihiği (miş ve Balkan hududurun ii anl olduğunu tesbit etmişti. ükreş bu sırada Münihi ve B aza faşistlerinin . lideri k iü ip eden Codreanu'nun katlini takip bozgundan yeni ayrılıyordu. Ya- bancı dövizi ile iş gören siyah bor- bir İngiliz lirasını 2000 leye ka- lar çıkardıktan sonra (1600) e in- dirmişti. (Bungünkü resmi piyasa ise 650 — 670 leydir) Bu borsa Yahudilerin ümitlerini ve korku- larını gösteren bir barometre idi, Bunların korkularımı gösteren alâ- met, Köstence Jimanının Filistine ve Orta Şarka giden gemilerle do- hu olmasi idi. ugoslavyada günün meselesi, Hırvatların mukadderatı idi. ir kaç kiş e mesele, Memeye uğraşiyorlardı. Sırplar ve Hırvatlar, ulgaristanda en mühim mese- le, yüksek vergilerle hükü- muhalefettir. unanistan, İtalyan ihtirasları ile yakından alâkadar olm- an bir Bulkan devletidir. Fakat Yunan hükümeti ile alâkadar olan mahfiller, Yunanistan gibi bir çok deniz üsleri bulunan bir devletin Akdenizde bir harpp çıktığı takdir. de bitaraf kalamıyacağma kanidir- ler. Yunanistanın İngiltereyi müt- tefik olarak tercih ettiği muhük- kaktır. Fakat Yunanistan, İngilte. renin hüsnü niyetinden başka, ka- # taahhütler istemektedir. Yüksek mevkili bir nazır, bana Şu sözleri söyledi: “İngiltere, bir oda dolusu takdirkâra elini öptürmek istiyen, fakat bir âşık edinmek istemiyen mükellef bir kadına benziyor!,, enubu Garbi Avrupada, AL G manyanın Çekoslovakya hü- disesini yapmasına kadar, tahlili İçok güç olan bir vaziyet vardı. Ben- İce bunun en belli başlı sebebi, Bal- İ kanların, bir kaç istisna ile, Mister Chamberlain gibi, Her Hitlerin, Sü- det mntakasını ilhak ettikten son- ra Avrupada yeniden arazi almak için hiç bir ihtiras beslemediğine ait sözüne inanmaları idi, Bugün büfün bu ümit ve bü kısa görüşlü nikbinlik kökünden yıkil. mıştır, Netice ne olabilir? enubu Şark! Avrupada hürri- C yeline büyük kıymet vermi- yen hiç bir memleket yoktur. Çün- kü, Almanyanın iktısadi nüfuz min takasına girmek bir şey, Çekler gi- bi himaye altına girmekse bam- başka bir şeydir. Nitekim geçen haftaya kadar A)- manyanın Balkanlardaki vaziyeti, iktısadi idi ve hissi değildi. Bulga- ristan 1918 — 1918 arasında Al manyanın müttefiki olduğu halde, geçen harpte kendisini buğdaysız bırakan, iyi kaliteli mallar vermis yen bir devleti sevmemektedir. O- nun için Rayhin Macaristanın öte- sinde tazyik veya kuvvet istimaliy- le mete vaffakıyetler, mukavemet görecek- tir. Fakat Balkan devletleri buğday- larını, petrollerini, ve madenlerini korumıya kâfi gelecek derecede iyi hazırlanmış ve cihazlanmış değil dirler. Son günlerin hâdiseleri ise vaziyeti düzeltmemiştir. e Çünkü fabrikaları Balkanların silâh depo- su idi. Ren Balkan devletlerinin en İyi cihazlanmış ölanların- dan biridir. Romanya, Fransadan silâh, mühimmat ve tayyare almak- tadır. Sonra Romanyanın 30,000 Bren topu vardır. Römen ordusu, demir muhafızlardan O temizlenmiş ve hayliden hayliye takviye olun- rauştur. Sonra Büyük Harp sırasın- da Romen zabitlerinin kıymeti göze çarpmşıtı, Romanyanın Garp hududunda bir Maginot hattı bulunmamaktadır. Fakat hâsmın Karpat geçitlerine ilerlemesini geciktirecek çok kuv- vetli merkezler ve mitralyöz yu- vaları bulunmaktadır. Hulâsa Ro- men ordusu bir çoklarının tahmi- ninden çok fazla, mukavemet göste- rebilecek vaziyettedir. ve cesur bir millet- tirler. Fakat kâfi derecede si- lâhlanmamışlardır. Belgratta dola- şan, fakat teeyyüt etmiyen bir şay'- aya göre Almanya, Yugoslavyaya 8,000,000 dinar kıymetinde silâh vaadetmiş, fakat buna mukabil si- yasi şartlar ileri sürdükten başka bu şartlar kabul'olunmudığı takdir. de Hırvat meselesinin müdahaleyi icap ettirecek, mahiyet alacağı teh- âidini savurmuştur. Yugoslavya bu meseleyi hallettiği takdirde ikinci bir mesele ile karşılaşabilir. Çünkü Save ve Tuna vadilerinde ve Volo- vidina'nın buğday sahasında 450.000 lik bir Alman ekalliyeti vardır. Bunlar, Almanların işkence gör düklerini ve yersizlikten boğulduk- larını iddia için kâfâldirler. Yugos- lavlar, ve bilhassa Sırplar dağlık yerlerde şiddetli bir mukavemet gösterebilirler. Fakat silâhları ova- lara ve dağ eteklerinde mukavemet göstermiye kâfi değildir. elânik muahedesiyle silâhlan- mak hakkını kazanan Bulga- ristan da silâh bakımından iyi bir vaziyette değildir. Onun İçin, bir harp vukuunda onun Balkanlı ar- , Birlikte kada; dir. ve Arkadan yurmamast Kl” Bul, yayı ikin çö e ap an Birliğinin en setmesi kayde “Slâmlığınğin a Şüphe ile karşı değer, Ve bu yoktur. pek te yer Romanyada oldi tanda da Kral, bir Ta Yunanis- yardımiyle, silâh yaş # heyetinin til İâllerini E272 udafaa Edebilirler mi? TEDİ Ferde İtimat Yazan: Sabiha Zekeriya Sertel ir kariden mektup aldım. Bir âli mektep talebesi olan bu genç, kendi bulunduğu mektepte, 2- ilesine ve harice yazdığı mektupların müdürün kontrolünden © geçmeden postaca kabul edilmediğini yazıyor, ve arkadaşlarınm da bu kontrolden çok müşteki olduklarını bildiriyor. Geçenlerde de bir iki lise talebesin- den bu yolda bir şikâyet mektubu al- Her mektepte talebenin — harice ıkları mektuplar kontrol edili yer mü bilmiyorum, bu çocukların şikâyetlerine bakarsak, bazı mek - teplerde bu usulün tatbik edildiğini kabul etmek lüzum, * sraya getirmiş ve orduygteri bir miştir. Bu derece düğlık ojslâh et- maldekiikomşulariyle ancak V9 da birleşen Yunan him silâh donanmadır. anması İse mühripleedai > n telbahirlerden müteşekkildir. nan hükümeti torpidobotlar de gbi marlamıştır. Yunanistanda donanma, belki orduyu bir yerden bir yere de makla vazifesini yapmış olur, Be attığımız şu' kuşba. kışından o bir çok neticeler çıkarmak mümkündür. Benim ka. naatime göre Balkan devletleri tek tek zayıl kalırlar ve bir hareketi te- hir etmekten başka bir şey yapa. mazlar. Diğer taraftan Birleşik Bal kan devletleri, Rusya İle Garbi Av. rupa devletlerinin o müzaheretini kazanmazlarsa, yapacakları muka- vemet bir sene sonra çete harbine döner. Fakat ayni mütecaviz devlet, diğer bir cephede meşgul olursa, belki de hedeflerine varır, fakat bunları zaptedemeyiz ve muvasala- sını koruyamaz. Şirketi Hayriye, Beni Heyecana Verdi D in müydü, öleygün müydü ne; gazetelerde Şirketihay- riyenin senelik toplantısını ve ba- şarı bilânçosunu okudum. Aferin sana Şirketihayriye! Halkın ve kendisinin karşılıklı, müyvazeneli menfaatine öyle İyi şeyler yapmış ki baş hissedarı ol- muştan bin kat daha çok bir şük- ,rana ve heyecana düştüm, Gitgide sönmeğe yüz tutmuş Boğoziçine takdire değer bir can- lık vermiş. Halk biletlerinde, İşe şi vapurlarında, kışlık yazlık kar- nelerde adamakıllı indirişler yap- mış. Zarar yerine kâr etmiş. Ne fedakârlığını çoğumsıyarak övü- nüyor, ne ettiği kârı azımsıyarak gizlemeğe kalkışıyor. Üstüne üstlük te kendi tezgâh- larında iki medeni şüratli ve me- deni tertipli vapurla bir büyük a- raba vapuru yapmış. Daha da ya- pacakmış ve aracı oyununa gelip mahiyeti belirsiz yabanların tez- gâklarma yaka ve para kaptırma” mağa kesin karar vermiş. Gördün mü şirketi? Milli müessese işte buna der ler ve höylelerine derler. Ben ötedenberi Şirketihayriye- de - ki yine bu sütunlarda târizler- de bulunmuş olduğum bazı - mu- hafazakârlıklar görürdüm, hattâ sinirli zamanlarımda bunu ves- tonlu softalığa çıkaracak Okadar Insafsızlıklar ederdim. Şimdi şurada, bütüm o eski ya- zilarıma, târizlerime, İnsafsızlık. larıma nedamet ettim ve bepsi İ- çin bu gerçekten milli mülessese- mize ayrı ayrı tarziye veriyorum. Şirketihayriye, memleketin en geri, en cahil ve en zulme uğra miş bir devrinde kurulmuştur. Fa- kat o günden bugüne kadar ne bir defa aksamıştır, ne bir YAZAN: Aka GÜNDÜZ kere sulistimal veya sulidare İle karşılaşmıştır, Şirketihayriye Türk dürüstlü - günün, Türk becerim ve başar il Tsu Dakikada... U yazıyı tam altmış sani- yede okuyabilirsiniz ve siz bü yaziyı okurken anlatılan hâdiseler vuku bulmaktadır. OKUMAĞA BAŞLAYIN Şimdi geçmekte olan dakika- EEE da: Avrupa nüfusu beş kişi arti- yor. Çin - Japon harbinde iki as- ker ölüyor. Japonlar Nankinde afyon ti- tareti yaparak bin Çin doları kazanıyor. Dünya 8000 galon şarap çr- kârıyor. Amerikada beş yüz kişi nez- leye uğruyor. Kanadalılar yangın sigorta. X sına 200 İngiliz lirası veriyor. & Merih 900 mil seyahat etmiş X oluyor. , Niyagara şellâlelerinde 450 X ton su çağlıyor. N Dünyanın en büyük İmanla” rmdan biri olan Hong-Kong'dan 82 tonluk gemi geçiyor. Amerikada dikkatsizlik yü- ünden iki kişi otomobil kaza- X| sına kurban gidiyor. ? MR Mİİ mınm en yüksek derecedini gös- teren bir emekometredir. İçimden gelen bu heyevanli öv- gülerime karşı hâs milli milesse- semiz olan Şirketihayriyeden de açık açık rüşvet isterim! İstediğim rüşvet şimdilik on ta- nedir, Onu da bir biçimdedir ve şudur: Bu öz Türk yuvası bana; Hay- darpaşa » Sirkeci, Üsküdar - Ka- bataş, Beykoz - İstinye aralarında İşliyecek on tane büyük araba vapuru versin, Öyle araba vapurları ki içlerine yazlığa göç eden manda arabaları da sığsın, zırhlı vagonlar da, ağır toplar da, tanklar da... Leblebiyi leb'ten anlıyacak ka- dar zeki olan şirketimizin - şu ka- rışik fâni dünyada - benden bu rüşveti esirgemiyeceğine emin ol- duğum İçin şimdiden teşekkürle. rimj sunarım, Şirketihayriye gibi hâs milli müesseselerimizden o bahsederken İstanbul Emniyet Sandığmı ve Türkiye Zirant Bankasını unut- mak bir suçtur. Emniyet Sandığı da kurulduğu gündenberi aksamıyan ve kötü el değmiyen bir öz Türk müessesesi. dir. Ziraat Bankamız gibi, İyi bir ekipin içinde Türkün ba- şaramıyacağı hiçbir iş yoktur. Bu üç müessese bu iddianın üç canlı *ve temelli misalidir. Demiryolen- luğumuz İse bunun daha geniş mikyastasıdır. Şirketihayriye beni heyecana verdi, Bu satırlar o heyecanın ya- rım yamalak, kırık dökük bir t6- zahürüdür. İlk firsatta hu üç mü- esseseyi kendi kafamea tetkik e dip yazacağım. Bugün sadece he- yecanlı şükranlarımı sunuyorum ve her müessesemizin de böyle ol- masına dua ediyorum. ak Mektep idarelerinin . çocukların ola hakları var Şi- mektuplarını kontr. m için sallar. İadır? Bu sualin cevabını verirken bir kontrola acaba neden lü - örüyorlar, onu da araştırmak m. Orta mektep ve lisede bulu - mektuplarında teh - li ne olabilir diye düşündüm. ol “isa, bu yaşın icabı, henüz damar- kaynayan ilk aşkların teren- hisli, ... Çocuklar arasındaki bu lerini, Kontrol acaba mektep idare- si derbi Asifesi midir? Çocuklara cin şüphe cinsi ahlâk vermek, biç dadır, GS mektep vazifeleri arasın- dünya mek terbiye meselesi bütün alâkadar egpplerini ve podagoklarını Susta mektep Pir meseledir. Bu hu böyle sa ni F.. Bağ GÖSt Be bir âmil deği terbiyede, ter- cuğa karşı gösteril, X€. Bilâkis 60 - itinasızlık, ladı mi, artık kon; - yoktan. Cen en büzme günahını dahi itiraf edebilecezi ve Teti vermiek lâzım. Korku, en posa cürüm ve cinayetlerin saikiare yük cuk yaptığı yanlış hareketin pe bi tarafından yalnız düzelt) ie bilirse, cürmünü saklamağa Tözüm, görmez. Böyle bir ruh hastasını ise, tedavi kolaydır. Bu sebeple miireh. bi çocuğa hudutsuz bir itimat göz termek mecburiyetindedir... Ancak bu itimadı sarstığı zaman mürebbi. nin vazifesi başlar. O ana kadar, be. Tüeti zimmet asıldır. Cinsi terbiyede de alınacak tedbir, kayitsiz şarisiz mektupları kontrol değil, bu yaşta - ki çocukların geçirdikleri rahi buh- iranda onlara mürşit rolü oynamak- tir. * Âli mektep talehesinin mektup » İlarını kontrola gelince, burada se - ( bepler değişebilir. Hattâ mektep i - idarelerinin bu kontroldan gayeleri herhalde bu yetişkin gençlerin, mu- aşaka mektupların tetkik değildir. Belki bu mektep talebesi arasında hareketleri siyasi ve içtimai bakım- dan kontrol edilmesi icabedenler vardır. Bunu yalnız mektep idare - lerinin değil, zamanına göre çmniyet idarelerinin de kontrol etmesi müm- kündür. Fakat bu kontrolu da ancak şüpheli olanlara hasretmek lâzım- dır. Her çocuğu böyle bir şüphe al- tında bırakmak doğru değildir. Bugünkü terbiyenin en birine e- sası itimattır. Hattâ dimağan, geri, ahlâksız, dejenere çocukları bile 1s lah için kullanılan metod bu çocuk- lara ve fertlere itimat göstererek, evvelâ şahsiyetlerini kuvvetlendir - mektir. Şahsiyeti, morali, nefsine itimadı olan bir fert, kendi kendini kontrol eder. Fert, kendini kontrol edemedi- ği zaman, bütün terbiye cihazının, cemiyetin koyacağı kayitler, bu bo « zuk İradenin zâfı karşısında sabun köpüğü gibi erimeğe mahkümdur - lar, Ferde itimat, nefse itimat irade- vi, şahsiyeti, morali kuvvetlendirer en büyük âmildir.