30 Mart 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

ME —— 310-3938 BÜGÜN | Çekoslovakyanır Yeni Tedbirleri Örer Rıza DOĞRUL ekoslovakya Başvekili doktor Hodza'nın dün söylediği mu- fak, Çekoslovakyanın ekalliyetler ine karşı yeni ve daha müsâ- | İt bir vaziyet almak üzere olduğunu #österiyor, Doktor Hodza'nın beya- atına göre, ekelliyetlere ait kanun- bir statü halinde bir araya geti- İstek ve bu suretle ekalliyetlerin daha iyi şarilar içinde yaşamaları te- in olunacaktır. Çekoslovakya Baş- Yekili bu işin maddi, manevi, Iktısa- » #İyasi hiçbir tazyik altında yapıl- Madığını anlatmaya bilhassa ehem- Miyet vermiş ve esasen Almanya» Çekoslovakyaya iç işlerine ka- amak için söz ve teminat verdi- kaydettikten sonra, son teşeb- bilhassa Mister Chamberlain söylenen nutuktan mül olduğuna işaret etmiş ve Çe- Koslevakyanın Avrupa iş beraberli- hayatındaki mevkinin Mister riain tarafından söylenen nu- sağlamlandığını anlatmıştır. Henüz bilinmiyen nokta, yeni te- Yebbüsün mahiyetidir. Fakat her şe- Ye Tağmen anlaşılan bir şey varsa, Cekosloyakyamın ekalliyetler mese- sini ortadan kaldırmak ve bu me- memleket aleyhinde bir ve vlarak kullanılmasına meydan isteğidir. İngiltere matbuatı, Çekoslovakya Başvekilinin son nutkunu bu mahi- Yette telâkki ettikleri halde Alman eri daha fazla tereddüt gös İttmekte ve yeni vaziyetin Alman bini tatminden uzak kalacağı- Ni tahmin etmektedir. Çünkü Alman ylibini tatmin için muhtariyet gi Çekoslovakya vahdetini parçalı- Yatak müfrit birtakım istekleri ka- bul €tmek icap ediyor ve anlaşılan , bu isteği gerçekleştirme- Mikçe tatmin edilir bir hale gelmi- lerdir, S pi! i ekoslovakya bu hattı hareketi RR Şet iz — demökrasilerini hüsnüniyetin- tag, mrin bir hale getirmek istemek gİr. Çünkü bu emniyet Çekosle- Skva bakımından büyük bir ka ha. Çekoslovakya bu meselede , Sİltere ile Fransayı tatmin ederse, | Çekoslovakyanm bir taar- Yang ğruması takdirinde göreceği İş, © nisbette genişler ve © mis- eye, mileşir. Zaten İngilterenin iğiere Başvekilinin diliyle söy- vi istediği nokta da bundan iha- day Yani İngiltere, Çekoslovakya- be kendisini tatmin etmesini, ekelliyetlere karşı yapılacak a lenin haklı ve insaflı olduğu- Bygeendlisinin inanması lâzım geldi- dı, Söylemişti. İngiltere buna inan- an sonra vaziyet değişir. Belki re yine oÇekoslovakyayı mü- Nez, için askeri bir harekete giriş- Maç, Sakat muhakkak olan bir şey Ni » İngilterenin hiç olmazsa ma- kuvvetinden istifade eder. Bel üz Vaziyet daha ileri giderse İn- ie onin vaziyeti değişir. 1, vlâsa Çekoslovakya bu yeni hat- sreketile Avrupa efkârıumumiye- kendi lehinde kazanmak için bir adım atmış ve tam mana- tatmin siyasetini takip ettiğini Be iştir. ih, * hâdise Orta Avrupa sulhü na- kayda değer bir inkişaftır. —j Petrol Kuyuları İmtiyaz Verilecek , 29 (Hususi) — Romanya ve Sanayi nazırı tarafından ma göre, Romanyadaki pet ları ancak $5—7 sene idare bir vaziyettedir. Nazır, yaban nyalara yeni petrol kuyu- mi için imtiyaz verileceğiğni ir. maya hükümeti, bu sene mü- ma 14 milyon sterlin sarfede- © Bu para şimdiye kadar $arfo- iye anın en yükseğidir. Bunun e hel bütçe temin ve ol İyon bilvasıta vergilerle N - AMERİKA: Cumhur Reisine Geniş Salâhiyet Verildi Nevyork, 29 (Hususi) — Amerika âyan metlisi; Roosevel'e, hüküme- tin idari servislerini tensik salâhiye- tini veren kanunu 42 reye karşı 43 reyle kabul etmiştir. Bu kanun metni, Reisicümhura ge- niş salâhiyetler vermektedir. Reisi- cümhur bundan böyle, altı idari kâ- tp bülundurabilecek, daimi bir ida- re heyeti kuracak, umumi sağlık iş- leri, memleketin tabii servetlerinin muhafazası ve hükümet muhasebesi- nin kontrolü için servis ihdas edebi- lecektir, Kanunun müzakeresi şiddetli hü- cumlara sebebiyet vermiş ve Roose- velt idare işlerini merkezleştirmek ve diktatörlüğe yol açmak istemek- le itham edilmiştir. Şimdi, kanunu mümessiller mecli- sinin tasdiki lâzım gelmektedir. A- yan ve mümessiller meclisleri encü- menleri bü hususta mutavassıt bir tesviye sureti aramaktadır. Vaşington, 29 (A.A.) — Ordu ve bahriye erkânıharbiyeleri harp zuhu- runda seferberliği tacil etmeye ma- tuf kanunu tetkike devam etmekte. dirler. Erkânıharbiye, 160,000 kişi - den ibaret olan mevcut muntazam orduya 75,000 kişilik bir ihtiyat kuv- veti ilâve etmeyi derpiş etmektedir. Bu kuvvet “milli muhafız” kuvvet- lerini teşkil eden 200,000 kişi ile bir likte seferberliğin ilk gününde silâh altına alınabilecektir. Parlâmento askeri encümeni bu hususta bir kanun lâyihasını tetkik etmektedir. Bu kanundan maksat harp başlar başlamaz silâh altında- ki kuvvetleri yarım milyona çıkara- bilmektir. Vaşington, 29 (A-A.) —- Ayancaza- sından Borah, radyo ile neşredilen bir vaziyette bulunması tavsiyesinde bulunmuş ve demiştir ki: — Çünkü ittifaklar, diğer demok- Tasilerle teşriki mesai perdesi altın- da memleketi harbe sürükliyebilir. Huver, Amerikaya Döndü Nevyork, 29 (A.A) — Avrupadan dönen B. Huver, edindiği intibaa gö- re harbin pek yakın olmadığını, Mil letlerin yaptıkları hazırlıklara Tağ men harbin önüne geçilmesi daima mümkün olduğu kanaatinde bulun- duğunu söyliyerek demiştir ki: Bununla beraber, barış beynelmi- lel ekonomik bir anlaşma ile muha- faza fikri şüphesiz ölmüştür. Şimdi- ki silâhlanmanın kuvvetlerin muva- zenesini düzeltmiye uygun olduğu düşünülmektedir. Huver, bitaraflık kanununun ilgası lâzım olduğunu, zira bu kanunun tat biki zorlukları mucip olacağını bil. dirmiştir. B. Huver bitaraflık kararını * yal- nız Amerika Cümhur Başkanmın vermesi icap edeceğine kanidir. MEKSİKA: — Petrol İşletmesinin İdare Tarzı Değişiyor Meksiko, 29 (A.A.) -—- Iktısat ve Maliye nezaretleri ile milli petrol İ meclisi, petrol işletmesini idare ede- gelmekte olan muhtariyeti hslz pet- rol departmanını ilga etmek husu- sunda mutabik kalmışlardır. Bundân böyle bütün istihsalât işi, milli petrol meclisine bağlı olacaktır, Iyi malümat almakta olan mahâ- fil, Amerikanın Meksiko gümüşü sa- tın almayı inkıtaa uğratması işi ile haddinden aşırı meşgul görünmekte- dir. Bu mahafil, Amerikanın gümüş siyasetini terketmesinin ve başlıca gümüş müsihsillerinden biri olan Meksikayı kontrol etmemesinin çak müşkül olacağı mütaleasıni ileri sür mektedirler. Ayni mabafil, bu müba- yaata bir müddet sonra tekrar baş- lanacağı ümidini izhar ediyorlar. Diğer taraftan Meksiko maliye müsteşarı B. Edvardo Villasenor, Meksikanın bütün dünyadan bilhss- sa devletçe petrol şirketlerinin is- TAN Roma, 29 (A.A) — Salâhiyettar mabafilden bildirildiğine göre, İtal- ya Hariciye Nazırı Kont Ciano, Al- man ve Avusturyadan muhacir gel- mesini kolaylaştırmak için enternas- yonal bir komite teşkili hakkında A- merikanın teklifine İtalyanın ceva- bını vermiştir. İtalya, böyle bir komite teşkilinin kendi dahili ve harici siyaset görüş- lerine uymadığını beyan ederek bu teklifi reddeylemektedir. Siyasi muhacirler meselesini müza kere için Amerika tarafından vuku bulan teklif şimdiye kadar Fransa, Belçika, 7 Cenubi Amerika devleti tarafından kabul olunmuştur. Oi B. Hitler, Şuşnig'e hücum ediyor Viyana, 29 (Hususi) — Almanya- nın Propaganda Nazırı Göbels, bu- gün Viyanaya gelmiş ve (hararetle karşılanmıştır. Polis müdürlüğü ta- rafından bildirildiğine göre son gün- lerde ihtiyat mevkuflardan 6896 kişi serbest bırakılmıştır. Hitler Viyanada üç taburluk yeni Meclis Reisi B. Heryo Yeni Mali Projeler Meclise Veriliyor Paris, 29 (A.A.) — Meclis radikal sosyalist grupu bugün öğleden sonra toplanarak bilhassa finans projeleri hakkında mecliste cereyan edecek müzakere şekli ve şartları ve hükü- metin istemesi mühtemel olan geniş salâhiyetler meselesini tetkik etmiş” tir. Müzakereden sonra bir heyet bas- vekâlete giderek; grupta tetkik edi- len meseleler hakkında B. Blumla ——re Delegeler meclise dönünce, B. Blumun mali projeleri cuma günü meclise vermek niyetinde olduğunu, muhtemel geniş salâhiyetler mesele- sinde kendilerine yatıştırıçı tebligat- ta bulunduğunu, şimdiki sıkıntısının sebepleri ve düşündüğü çareler hak- kında #leni beyanatta bulunmak su- retile meclis ve memlekete karşı o- lan vaziyetini tamamen tenvir et- mek istediğini bildirmişlerdir. Sosyal anlaşmazlıklara gelince, B. Blum, ekonomik vaziyet hakkında lesir yapmıyacak bir tarzı halle var- mak için yaptığı mükerrer gayretle- ri tekrar eylemiştir. TUNUS: Fransaya Karşı İsyan Hareketi Hazırlanıyormuş Paris, 29 (A.A.) — Lötan gazete si Tunus'da Destürücedit partisinin faaliyetinin ve propagandasının git- tikçe artmakta olduğundan endişe Ben samdan Gazete, son günlerde Tunus'ta Fransız boyunduruğunu kırmak üze- re bügünkü enternasyonal vaziyetten istifade ederek Arapları isyana teş- bulunduğunu haber vermekte ve ay rıca Destürucedit partisi milli kon- seyinin, parti şefleri ve mensupları arasında yapılan tevkifler münasebe tile, bütün Tunus milletinin vatan- perverliğine hitap ederek neşrettiği beyannamenin metnini de bildirmek tedir, Lötan gazetesi ayni makalesinde, Arap nasyoralistlerinin organı olan Aksiyon Tunizlen gazetesi şu meal- Sanayi Amelesinin . o Grevi Bitiyor Paris, 29 (Hususi) — Sanayi grev leri meselesi, bugün kısmen hallo- lunmuştur. Dahiliye nazırı amele murahhaslarile uzun uzadıya görüş” tükten sonra her mesele üzerinde an- de bir makale neşrettiğini bildiriyor: “— Eğer Fransa, Tunus milletini ikinci derecede bir millet gibi telik- ki etmekte devam ederse, sıkı tecrü- be zamanlarında Tunuslulari kendi yanında görmediği zaman teaci; etmemelidir. Bütün tethiş ve tedip hareketleri, bu vaziyeti katiyen de- laşmıştır. Yalnız ücretler meselesi henüz bir tesviye suretine bağlan- mamıştır. YUGOSLAVYA; İlk Destroyer Bugün Denize İndiriliyor Belgrat, 29 (A.A.) — Başvekil ve hariciye nazırı B. Stoyadinoviç, G- Pans bakanı B. Letiza ile bugün Bel- grattan Splite hareket etmiştir. Ya-| rın, Yugoslavya tezgâhlarında yapı: | ân ilk destroyerin denize indirilme- | si merasiminde hazır bulunacaktır. Harbiye ve deniz bakanı general Ma- riç de diğer bazı generaller ile bir- likte merasimde bulunmuşlardır. Va- pur Yugoslavyanın ikinci merkezi 0- lan Zagrebin ismini alacaktır. B. Stoyadinoviç merasimden son- Fi birkaç gün Dalmaçya sahillerinde Kalacaktır. #mlâkinden en ziyade müteessir © lan milletlerden petrol mübayaası İ- çin teklifler almakta olduğunu söy» Biştirmiyecektir. Akdenizde Fransız filosunun bir tek Mmuvaffakıyetsizliği Üzerine, şimali Afrikada cebir ve şid det üzerine kurulmuş olan Fransiz müstemleke imparatorluğu Arapla- rm kini altında yıkılacaktır.,, ———— İNGİLTERE: Deniz Silâhları İşinde Anlaşmıya Varılıyor Londra, 29 (A.A.) — Avam Ka: merası, hükümetin sivil tayyarecilik hakkındaki kadman raporu üzerine ittihaz etmiş olduğu kararı tasvip & den bir takrir kabul etmiştir. Ame- le fırkasının tadil teklifi, 67 reye kar şı 129 reyle reddedilmiştir. Londra, 29 (A.A.) — Deyli Tel graf gazetesinin deniz muhabiri, In giliz, Fransız ve Amerikan mütehas- sıslarının bugün yeni bir müşavere yapacaklarını yazmaktadır. Ingiltere ve Amerikanın sahabet maddesini tatbik etmeleri muhtemeldir ve de miz muahedesinin mezuniyet verdiği 35,000 tonun 40,000 tona çıkarılaca- ği muhakkaktır, Muhabir, Ingilterenin 1938 sehe- HARİCİ HABERLER İtalya,Siyasi Muhacirler Meselesinde Amerikan Teklifini Reddetti bir Nazi alayı teşkilini emretmiştir. | bir mülâkatta bulunmuşlardır. vik eden beyannameler dağıtılmış | ya ile daba sıkı münasebetlerin tesi- Diğer bir alay da bir müddet sonra teşkil edilecektir. Birinci alay Viya- naya otuz Martta gelecektir. Bu alay lar münhasıran Avusturyalılardan mürekkeptir. Bu alay subay ve asker lerinin ekserisini senelerdenberi eski rejimden kaçarak Almanyaya sığın- mış olanlar teşkil eylemektedir. Hitler'in yeni nutku Her Hitler bir nutuk daha söyle. miş ve plebisit için başlıyan mücade leyi hızlandırmak istemiştir. Hitler bu nutkunda 1918 den sonra Alman- yanm vaziyetini izah etmiş, daha sonra onun Naziler devrinde nasıl kalkındığım anlatmış ve bilhassa Şuşnig'e hücum' ederek onun milyon larca Almanı tazyik ettiğini, onun devrinde (2000) Almanın kurşuna di- zildiğini, (4000) inin hapse atıldığını, (10,000) ninin sürgüne gittiğini an- latmıştır. Salzburg'ta bir Nazi kampı vücude getirilmiştir. Bu kamp Nazilerin kan trolü altında çalışacaktır. Roma Müzakereleri Roma, 29 (A.A.) — Kont Ciano ve Lort Pört bugün öğleden sonra yeni İTALYA: İtalya Yugoslavyaya Yanaşıyor Belgratta hazırlanan ve Romada imzalanmış olan İtalya — Yuğoslav- ya itilâfının senel devriyesi münase- betiyle, İtalyan mathnatı komşu mik.|. let hakkındaki İtalyan noktai naza- rını bildiren yazılarla doludur. Kalyan gazetelerinde, Anşulus'u müteakıp çıkan ve ekserisi Yugoslav si lüzumuna dair makaleler hayli mânidardır. Bu münasebetle İtalyan gazetele- rinin Yugoslav dostluğuna dair yazı-| larını gazetesine telefonla bildiren! Fransız muhabiri şunları hatırlatı- yor: “Balkanlara doğru yol almak isti- dadını gösteren Alman ilerleyişine mâni olmak üzere evvelce aktedilen ELEK 100 Bin? (Yazan: B. FELEK| Yüz bin, anladık. Lâkin ne? Altır mı, gümüş mil Lira mı? Neo,neö teki. Aziz okuyucularım 106 bin ev- rak, Dostlarımdan birinin İstanbulun kalabalık kazalarından birinin başın- da iyi tanıdığı bir kaymakam var. Geçende bu zatle hoş beş ederken işitmiş. Kaymakamlığa bir yıl zar- fında gelen kâğıtların adedi 100 bini buluyormuş. Medet Allah! Yüz bin kâğit. Dile kolay. Eğer beher kâğıt ön gram ağırlığında olsa bu kâğıtla- rın ağırlığı bir tonilâto ediyor. Ger- çi bu siklet pek altında ezilecek gi- bi değil, Lâkin bu kaymakam, her kâğıtla vasati beş dakika meşgul ol- sa tamam bir sene hiç uyumadan, ye- mek yemeden, ayakyoluma gitmeden ve gözünü kırpmadan mütemadiyen bunlarla uğraşması lâzım gelecek. O halde bu adamı bu ihtiyaçları için normal şekilde çalıştırır, arasıra da kazasını gezip görmek, iş sahiplerile görüşmek, komisyonlara gitmek gibi işler için de biraz zaman ayırırsak beher kâğıda düşen zaman bir daki. kaya iniyor. Kâğıtların içinde ba- zan yarım saat, hattâ bir sant insa. »ı işgal edecek kadar karışıkları ol duğunu düşünürsek alelâde evraka yarım dakika zaman ya düşüyor ya düşmüyor. O halde bu zatin bir kâğıt üzerine yapacağı yarım dakikalık tet- tikin pratik bakımından ne kıyme- ti olur?! ne büyük bir ağırlık olduğunu görü- rüz, Şüphesiz ki bu kâğıtlar olmasa bü. tün memurlarımız gibi, kaymakam- larımızdan da kimbilir daha ne ka- dar maddi ve manevi istifadeler ede- ceğiz. Lâkin gelgelelim bu kâğıt fo- yezanı bizi boğmaktadır, Allah kur. tarsın. SURİYE : Partiler Arasında İtilâf Büyüyor Beyrut, 29 (Hususi) — Bugünlerde matbuat, maliye ve müdafaai milli- ye nazırı Şükrü Koatlinin istifası me- selesile meşguldür. o Şükrü Koalti Beyruta giderek fevkalâde komiser Kont dö Martel'le uzun bir görüşme yapmıştır. Bu istifa, Sadullah Sab- ri ve hattâ Cemil Mardam'ın İstifası- mı icap ettirecektir. Son dakikada a- anan haberlere göre buhran nihayet lenmemiştir.Şimdi milli blok İiderleri bulmuş ve istifalara meydan veril arasında vahim bir anlaşmamazlık görülmektedir. Bu blok, halen Suri- ye meclisinin ekseriyetini teşkil et- mektedir. Diğer taraftan Suriye muahedesi- nin Fransa meclisi tarafından he « Büz tasdik edilmemesi halk arasında bir hoşnutsuzluk uyandırmıştır. Ef- kârıumumiyede bu muahede ile yeni den bazı (faydasız fedakârlıklar) ya Yugoslavya — Fransa itilâfının tabi bir karşılığı ve neticesi olan İtalya— Yugoslavya anlaşması da bugün ayni gayeyi temin için daha ziyade kuvvet lendirilmek isteniyor. Esasen Anşulus'tan hayli zaman evvel, Almanyanın siyasi ve mülki hedefleri önünde İtalyanın tereddüt | pıldığı kanaati vardır. ve şüphe geçireceğini hesaplıyan Al * man ricali, Balkan ve Triyeste yolla-| Beyrut, 29 (Hususi) — Eski maliye yı üstünde muvazeeyi temin için|ve di Bazın Şükrü Ko: iz #lti Bey, (L'Orient) ine verdi- ere Mü ği mm |" m an kabine- zere Belgrada Müt) gine kargı tam bir itimat beslediğini him ziyaretler yapmışlardı. Boering söylemiş, Suriye — Fransa anlaşma ve Roshm'in Belgradı ziyaretlerinde) sına karşı olan muhalefetin büyüme- kendilerine karşı yapılan parlak ka-|diğini, bu vaziyet karşısında, Suriye bul merasimi hatırlardadır. hükümetinin milletin: menfaatlerine Bir vakitler Almanya için uzak bir | 1 herhangi bir anlaşmayı imzalamı- ufuk gibi görünene Balkanlara nü. 720920! da ilâve etmiştir. fuz işi, bugünkü Anşelus'la birden bie ia er yy Ba | ederm 3 a) — A ra konuşmalarına esas olmak üzere goslavya itilâfının gayesi olan; Aİ-| burada bulunan Fransız fevkalâde ko manyaya Balkan yollarını müşkülleş| miseri ile ilk görüşmeleri yapmak tirmek maksadını bu defa İtalyanla- | için bir Türk heyeti gelmiştir. Heyet rın ayni Yugoslavya itilâfiyle temin Paul Boncour'un nisan ayında Anka- €lmek istiyecekleri pek tabiidir. İrez, 29ö7etinde başlanacak müzake- relerin esaslarını konuşmaktadır. —————-— mmm si inşaat programına, dahil iki gemi hacminin 42,100 ton istiabında olan KISA HABERLER “Hud., saffıharp kruvazörü hacmini geçmesi muhtemel olduğunu ilâve e- | # Ağvstov'da toplanan Polonya — Li. hai vanya konferansı, iki memleket arazında İh “ dnğrudun doğruya demiryolu, porta ve tel- Diğer taraftan Vaşingtondan ge- | graf münasebetlerinin tesisine karar ver. leh haberlerde yeni Amerikan kru- | istir. rl in 43 ilâ 45 bin ton hae- # Sabık Beşvekil Mihmlâkopulos'un çe minde olacağı di p Baze merasimi, dün Alina kilisesinde va-