28 Mart 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

p Z— 28-3-938 (BÜUĞÜN) Çekoslovakyadaki Almanlar Ömer Rıza DOĞRUL vusturyanın Almanyaya katıl- masındanberi göze çarpan bir dise Çekoslovakyadaki Almanla- Tn derlenip toplanmaları, birleşme- leri ve Çek hükümetine karşı vaziyet almalarıdır. Çekoslovakyadaki Al- Manların davasını benimsiyen ve bu davanın hedeflerini gerçekleştirmek İçin mücadeleye giren fırka Henlayn' liderliği altında hareket eden Sü- Almanlar partisi idi. Henlayn ge- Senlerde diğer bütün Alman partile- Tinin kendi partisine katışması icap ini sert bir lisanla ihtar etmiş ve ' katışma hâdisesinin süratle vuku- Unu temin için bütün bu fırkalara 'Saat on ikiye beş var,, demişti. İlk evvel Alman çiftçileri partisi bu daveti kabul etti ve küçük esnaf | i ile Alman Klerikal partisi o- hu takip etti. Geride sosyal demok- Tatlardan müteşekkil - Alman partisi | tı, o da nihayet Çekoslovakya |Fükümeti ile teşriki mesaiden vaz- | 8eçmiş ve bu fırkayı hükümette tem- |Sil eden Nazır da istifasını vermiştir. | Fakat sosyal demokratların, Hen- |İayn'e katışmıyacakları ve yalnız hü- ete karşı mühalefete geçmekle | Ktifa edecekleri anlaşılıyor. Çekoslovakyadaki Almanların bu 4 derlenip toplanmaktan ilk ga Ye ve maksatlarının ne olduğu dün Vazzuh etti. Henlayn umumi seçi- |Min yenilenmesini Alman ekalliyeti | a istemiş ve böylece hüküme- vaziyetini müşkülleştirecek bir Vaziyet almışlardır. Almanlar, yeni Seçim neticesinde daha fazla mebüus ç'kltmayı ve Çek meclisinde daha |Püyük bir kuvvet teşkil etmeyi um- | Makta, bunun neticesi olarak hükü- Mete daha geniş ölçüde iştirak etme- |Yi istemektedirler. ekoslovakyadaki — Almanların bu vaziyeti aldıkları sırada Al ya, Avusturyanın iltihakiyle Çe- 'hKı__.. yan MA İ | tdutlarını takviye etmekte ve A- (P''sturya — Çekoslovakya hududuna () 30,000 kadar asker yığmış bulun- | Paktadır. İngilterenin Çekoslovak- [ Yaya karşı otomatik bir. t ; “l“nmıyncağını söylemesi Çekoslo- (| 'kyanın bir tehlikeye uğraması tak '| Tinde güveneceği yardım Fransa Sovyet Birliğine inhisar etmiştir. . ©er taraftan Alman gazeteleri me- Slenin asıl tehlikeli tarafının ne ol- z l tarife ehemmiyet vermekte- * Bu gazetelere göre Çekoslovak- a & Büyük Harpte galip gelen devlet- k’* güvenerek Almanyaya karşı has | bir siyaset takip etmektedir. | :"l Mmesele bu hasmane siyasete son ! *tmenin yolunu bulmak ve bu su- | “© tehlikenin önüne geçmektir. Mister Chamberlain tarafından ği yukarı ayni noktai nazarı ifade ve İngilterenin arada bir anlaş- temini için hiçbir yardımı esirge- hx"e'feğini anlatan sözlerinin Alman | "“du.. iyi karşılanmasının hikmeti DzDARKNİR ae asaşa KK iteR F akat, Alman noktai nazarına ; “tlk göre, meseleyi halledecek bi- | l*hn çare Çekoslovakyadaki Alman- kendi mukadderatlarına hâkim ı qm'luım temin etmektir. D © halde Çekoslovakyadaki — Al- :*:'ılr meselesi, askeri bir mesele mi | k".:nlaşılan Almanya, henüz buna vermemiştir. Çünkü Çekoslo- Yaya karşı kullanılacak daha baş vvetler vardır. Bunların birin- iktısadidir. Çekoslovakya iktısa- Ayatı, Almanya ve Avusturyanın Yasalarına bağlıdır. Ve Almanlara te, bu yüzden Çekoslovakya, ister dahili ve harici siyaseti iktı- Şeraite uygunlaştırmak mecbu- tindedir. M bakımdan Çekoslovakya mese- » bir istihale devresi geçirecek ve İstihalenin şekli, Orta Avrupanın RUSYA: Ğ;nberlayn’ın Nutku Nasıl Karşılandı? Moskova, 27 (A.A.) — Tas ajansı bildiriyor: İzvestiya ve Pravda gazeteleri, B. Çemberlayn'ın nutku etrafında yazılar yazmaktadır. İzvestiya gazetesi, “Fena niyetli | müphemiyet ve sarih fena niyetler,, başlığı altında neşrettiği başmakale- de diyor ki: — B. Çemberlayn, Avrupa politi- kası umumi meseleleri üzerinde müp hem ve iki manalı bir tarzda idarei kelâm etmeğe çalışmıştır. Müsbet te- cavüz vakaları ile sulhün hemen ihlâli tehlikesi bahislerinde ise, Çemberlayn çok sarih söylemiştir. Berlin ve Romada İngiliz hükü- met reisi tarafından yapılan bu çok sarih teşvikten memnuniyetle kaydı || malümat edilmiş olduğu muhakkak- tır. B. Çemberlayn silâhlanma prog- ramı bahsinde kendisini hazır görme dikçe, harp kuvvetlerine karşı mü- delede az acele edil ini teklif ediyor. Fakat mütecaviz, kat'iyyen bu dakikayı beklemek niyetinde de- ğildir. Bilâkis, istilâ hareketlerini re- alize etmekte bilhassa şimdi acele et- mektedir. Bu suretle bu meselede B. Çemberlayn'ın nutku, harp kuvvet- lerinin karşısında filiyatta bir tesli- miyet vesikası teşkil eylemektedir. : Litvinofun son teklifi B. Çemberlayn'ın, Sovyetler Bir- liği tarafından yapılan ve Litvinofun gazete mümessillerine beyanatında bildirilen teklifi gibi sulhün idamesi için bu derece mühim olan hareket- ler karşısında aldığı vaziyette de ay- ni teslim oluş mahiyeti mevcuttur. Sulhperver devletlerin hareket bir- liği kararlaştırmak üzere görüşmele- ri hakkındaki bütün teklifleri reddet- «4€EK Ve sirüacüci Çemiyeri rıkrını de bir tarafa bırakmak suretile, B. Çem berlayn, tecavüze karşı mücadeleyi de reddeylemekte ve binnetice sul- hün menfaatine değil, fakat harp or- ganizatörlerinin menfaatine hareket etmektedir. Çekoslovakyaya Almanya tarafın- dan bir hücum yapılması takdirinde Fransaya yardım etmiyeceği.hakkın- da “Vadi,, ile B. Çemberlayn, bizzat İngilterenin de mecburen karışacağı bir harbi teşvik etmekte ve körükle- mektedir. Ingiliz başvekilinin bu ye- ni program nutku, mütecavize kar- şı mutavaat ve teslimiyet politikasın- da yeni bir Japonya arzetmektedir. Bu yol, harp orğanizatörlerile doğru- gan doğruya antanta giden bir yol- ur. Büyük bir harbe teşvik Pravda gazetesi ise diyor ki: B. Çemberlayn'ın nutkundan alı- nan ve tamamiyle doğru olan intiba şuduür: Eğer B. Çemberlayn, sulhper- ver devletlerle iş birliğinde her tür- lü “yeni taahhütleri,, bu derece şid- detle reddediyorsa, bunun yegâne ba sit sebebi kendisinin mütecavizlere karşı bazı taahhütler almış bulunma- sıdır. ) BULGARISTAN : Yeni Mebus Seçimi Dün Tamamlandı Sofya, 27 (A.A.) — Bugün Sofya eyaletinden 30 mebusun seçilmesi su retile umumi seçim nihayete erdiril- miştir. Bugünkü seçim neticeleri, gece ya- rısından sonra belli olacaktır. ALMANYA : Moltke Londra Elçisi Oldu Londra, 27 (Hususi) — Bura gazete lerinin neşriyatına göre, Her Fon Moltke, Almanya Hariciye nazırlığı- na tayin olunan Fon Ribbentropun yerine İngiltereye sefir tayin olun- muştur. Fon Moltke 54 yaşında ve meşhur Alman Mareşalı Moltkenin B. || TA | HARİCİ HABERLER. Londradaki Türk - Ingiliz Görüşmeleri Pariste çıkan “Journal des A le teslim edilecek makineler - fi- d&bats,, gazetesi, “İngiltere ile Türkiye arasındaki ticari ve mali görüşmeler,, başlıklı bir yazıda şunları yazıyor: “İngiliz - Türk müzakerecileri - nin etrafındaki mahafil, iki mem- leketi alâkadar eden ticari ve ma- li konuşmalarınr faal bir merhale- ye eriştiği fikrindedir. Murahhaslar gayretlerini, bil - hassa, Türkiyenin İngiltereye o- lan ihracatının azlığı dolayısiyle iyi işlemiyen, Türk - İngiliz klirin gine tevcih etmişlerdir. Diğer taraftan, bu Jenin ha ihr tarafın- dan verilen kredilerin tediyesini tekeffül eden resmi bir organizm vasıtasiyle temin edileceği tahmin l ktadır. Zaten bu İ Türkiyede madeni sanayi fabrika- Tarının tesisinde de faal bir rol oy- namıştır. Bununla beraber, herhangi bir itilâfın mutlak ve zaruri temeli, Türkiyeye, bir taraftan İngiliz tes limatını ödemek ve diğer taraftan hükümetin resmi uzvu tarafından tekeffül edilen kredileri uzun ve- ya,kısa bir vâde ile tediye etmek ricinde, Ankara hükümetinin beş senelik plânının tatbikini kolay - laştırmayı istihdaf eden ticari kre dilerin de müzakere mevzuu oldu- | &u malümdur. İstimal edilecek me imkâ verecek olan, Ankara lehine bir İngiliz - Türk ticaret muvazenesinin tesisidir. Bundan başka, elerin bugünkü vaziyetinde, Türkiyeye doğrudan doğruya bir istikrazın al l henüz t iyle bilin - lacak işler- ” bahs edilemiyeceği tel - mev mih, edilmektedir.., AMERİKA: Paraguvay |Siyasi Mültecileri ) Kabul Ediyor Vaşington, 27 (A.A.) — Teksasın demokrat mümessili B. Diyes, B. Hü- le bir mektup yazarak Avrupanın si- yasi mültecilerinin Paraguaya yerleş tirilmesini teklif etmiştir. Bunların bakım masarifi, tesisi B. | Hül tarafından teklif edilmiş olan bey ||nelmilel komite tarafından temin olu nacaktır. B. Diyes, gazetecilere beyanatta bu lunarak işsizliğin ehemmiyetine bina en Amerikanın fazla miktarla mülte- ci kabul edemiyeceğini söylemiştir. Mumaileyhe göre Paraguay'ın vazi- yeti, muhacir celbine müsaittir, Meksiko, 27 (A.A.) — Dahiliye Na zırı, matbuat mümessillerine beya - natta bulunarak “Diktatörlüklerin ||itisaflarına kurban olanların Meksi- ||kaya serbestçe girebileceklerini söy- lemiştir. SuçovdaÇinKuvvetleri Muvaffakıyet Kazandı Nevyork, 27 (Hususi) — Şanghay- dan bildiriliyor: Japon donanması namına söz söy- lemiye salâhiyettar bir zat, matbuat mümessillerine beyanatta buluna- rak, 80 Japon tayyaresinin Hankov istikametine doğru hareket ettiğini bildirmiştir. Bu seferden maksat; muhtelif askeri hedefleri bombardı- aA n yi —a 10 der başlmış olduğu zannedilmektedir. Çinde muhasamat henüz başlamamış Tokyo, 27 (A.A) — Prens Konoye, Diyetin 73 üncü içtima devresini bu- gün saat 11 de kapamış, muhasama- tın icap ettirdiği tedbirlerin tasvibin den dolayı teşekkür etmiştir. Kono- ye, milli seferberlik kanunlarının kabulündeki ehemmiyeti tebarüz et- tirerek şunları söylemiştir: “Çindeki muhasemat, henüz başla- mamıştır. Hükümet, bu mukaddes harbin gayelerini elde etmek için bü- tün millet ile mesai birliğinde bulun mak arzusundadır.., Önümüzdeki içtima devresi, Kâ- nunuevvel ayındadır. Amerikanın tazminat talebi kabul ediliyor! Hükümet, Panay Amerikan gam- botunun bombardımanı dolayısiyle tazminat olarak Amerika tarafından talep olunan iki milyon dolardan faz la meblâğı tamamen tediye etmiye karar vermiştir. İyi haber alan mahafilden bildiril- diğine göre, yeni merkezi Çin hükü- meti yarın Nankinde kurulacaktır. a& Sovyelerin protestosu Moskova, 27 (A.A) — Tas Ajansı, Mançuko hükümetinin Şarki Çin de- miryolunun bedeline mahsuben 23 Martta tediyesi lâziım olan ve altı milyon yen'den ibaret bulunan taksi ti ödememiş olduğunu bildirmekte- dir. Sovyetlerin Tokyodaki sefiri bu tediyatı zımanı altına almış olan Ja- pon hükümetine müracaat etmiş ve her iki hükümet nezdinde şiddetli protestolarda bulunmuştur. Tokyo, 27 (A.A) — İç Mogolistan muhtar hükümeti Reisi Prens Yun ölmüştür. Yerine Prens Çung hükü- meti ele almıştır. Japonlar geri çekiliyor Hankeu, 27 (A.A.) — Royter mu- habiri bildiriyor: Z Buraya bugün gelen askeri resmi raporlara göre, Suçov'un hâkimiyeti için yapılmakta olani hayati muhare- be, birdenbire Çinliler lehine geniş surette inkişafa başlamıştır. Tanklar ve zırhlı otomobillerle mücehhez Cin nümune fırkaları, mo- törlü topçu kuvvetlerinin himayesin- de iki koldan büyük kanalı geçmiş- ler, ve şimal sahilinde Hançuang ve Tayerçang'ı zaptetmişlerdir. Japon- lar demiryolu boyunca, Linçeng isti- kametinde Hançuang'dan şimale doğ ru geri çekilmektedir. Japonlar Ta- yerçang'dan da Taoçvang'a ve ora- dan 'da Yihsien'e ricat - etmişlerdir. 20 mil kadar simalde bulunan bu.son, şehir haîen Çin kıtaları îrîh%ğî kuşatılrfıış bulunmaktadır. Negüs Bir Nutuk Söyledi Solo, 27 (A.A.) — Negüs dün ak- şam İngiltereden telefonla buradaki Tronheim Üniversitesi talebesine hi- taben bir nutuk söylemiştir. Negüs, Iskandinavya milletlerinin Habeşistan anlaşmazlığı karşısındaki vaziyetlerini ahlâk, kanun ve adalet prensiplerine istinat ettirmiş olmala- rından dolayı teşekkür etmiş ve de- miştir ki: “Bu manevi müzaheret, Habeşis- tanda hâlâ mücadele etmekte olan Habeş vatanperverleri için büyük bir yardım teşkil etmektedir. Habeşistan, bugün kıtlık içindedir ve askeri ha- rekât hâlâ devam eylemektedir.., BELÇİKA: Prens Otto Bütün Ümidini Kesmiş! Brüksel 27 (Hususi) — — Kendini Habsburg hanedanının varisi sayan Prens Otto; Avusturya tahtına döne- miyeceğini anladıktan sonra bütün çalışmalarınıMacaristan tahtınıkazan maiya sarfetmektedir. Fakat burasını kazanmak ilitimalleri de son derece. zayıftır. Çünkü, Naziler Macaristan - da haril harıl çalışmakta ve Habsburg ların taraftarları dağılmaktadırlar. ITALYA : Bir Fransız Tayyaresi Mürettebatile Yandı Roma, 27 (A.A) — Hava İşleri Na- zırı, birçok motörlü bir Fransız tayyaresinin 25-26 Mart gecesi Sar- donya sahillerinde alevler içinde düşmüş olduğunu — bildirmektedir. Mürettebatı bu kaza neticesinde te- lef olmuştur. İtalyan tebliğine göre bu tayyarenin gece vakti neden dola- yı İtalyan arazisi üzerinde uçmuş ol- ÇEKOSLOVAKYA: Südetler açıktân açığa mukavemet için hazırlanıyor Prag, 27 (Hususi) — Hükümet ko- valisyonundan en son ayrılan Alman “Sosyal demokratlar,, hükümete mu halefet etmiyerek müzaherete devam edeceklerdir. Fakat kabinede bu fır- kayı temsil eden B. Ceh'te istifasını vermiştir. Fırkanın liderliğine seçi - len B. Yakş parti kongresinde söyle- diği nutukta: #*Çekoslovakyanın hudutları, an - cak bir umumi harp pahasına ihlâl e- dilebilir. Sosyal - demokrat fırkası, devletin hükümranlığı ve demokrasi prensipleri ile kabili telif olacak su- rette Alman meselesini halletmek için yapılacak müzakerelerde kendi mevkiini işgal etmesini bilecektir.,, demiştir. Milli Çekoslovak gençlik kurumu teşkil edilmiş, teşkilât komitesi başve kili ziyaret ederek gençlik devlete her hizmeti yapmıya hazır olduğunu bildirmiştir. Paris, gazeteleri, Çekoslovakya me selesile meşguldür. Jürnal gazetesine göre, sulh için en büyük tehlike, Çe koslovakyanın dahili inkişafında - dır. Alman ekalliyetleri lideri Henlay nın derhal umumi seççim yapılmasını istemesinin mânası, hükümeti iki yol başında bulundurmaktır. Böylece ya memleketin dağılmasını temin edecek hareket hazırlanacak, yahut apaçık mukavemet başlıyacaktır. bu da u- mumi bir harp çıkarmayı düşünmek için büyük bir muvaffakıyet teşkil edecektir. Si Epok gazetesine göre, Almanların hedefi İslâvları boyunduruklarına al maktır. Observer gazetesine göre, sulhü koruyacak yeğâne çare, Alman yanın yeni bir harbi kaybetmesi kor kusudur. Almanya, yeni birtakım mevzileri zapt için serbest bırakılır- sa, Fransızlar bir harp mecburiyeti karşısında bulunacaklardır..,, Ekalliyetler zulüm görüyormuş İngiliz mebuslarından Ramsay, Dai ly Telegraph gazetesine yazdığı bir mektupta Çekoslovakyadaki Alman ekalliyetlerinin zulüm gördüklerini ve yirmi kereden fazla Milletler Ce - miyetine müracaat ettikleri halde bu müracaatların konseye gösterilme - den reddolunduğunu yazıyor ve 935 te yapılan intihabat neticesinde Al - manlar en büyük fırkaya sahip ol - duklarını gösterdikleri halde kabine- nin başına getirilmediklerini, Çekos- lovakyanın ekalliyetlerle meskün yer lerinde jandarmanın hâkim olduğu - duğunu meydana çıkarmak üzere tahleil nu, ana, #ELEK IYazan: B. FELEK) Gazeteler, Viyanalı birtakım tıp profesörlerinin son siyasi hâdiseler den dolayı hicrete mecbur olacakları- nı ve bu arada beynelmilel şöhreti ha iz bazıların dabizi leketimize geleceğini haber veriyorlar. Ekonomi işlerinde salâhiyet ve ih- tisas iddia edecek değilim. Lâkin na- sıl bir lekete altın gi i fayda- h ise âlim, profesör, artist gibi mâne vi cevher sahiplerinin girmesi on - dan da faydalıdır. Çünkü altın durdu ğu yerde artmaz amma, bu cevherler gitgide artar, ve diğer cevherler ye « tiştirir; umumi sıhhate, yardım eder ve hattâ peşinden hasta da getirir. Biz bilgiye, ilim ve fenne ırk dam- gası vuranlardan değiliz. Dünyanın siyasi ve içtimai telâkkileri ne olursa olsun en yüksek idrâkin bu âlimlere hüsnükabul göstermek ve onları he« men almak da biran tereddüt etmeyiz. Viyanada turizm hareketinin artx masına sebep olan âmiller arasında o« radaki bu beynelmilel şöhretli dok $ torların da hissesi bulunduğu inkât edilebilir mi? t Unutmıyalım ki; bir memlekete giz ren yabancı seyyahlar içinde en çok para bırakanlar; sıhhi sebeplerle, teş davi maksadile gelenlerdir. Gezici seyyahlar iki üç günde şu müzeyi, bu sarayı gördükten ve iki buçuk lokma yemek yedikten sonra kalkıp giders ler. Tedavi için gelenler ise en az on beş gün kalır ve kucakla para bıraş kırlar. Bir hasta, on seyyaha bedeldiri Orta Avrupada kopan ırk fırtınast birtakım çok kıymetli âlimleri tedir; gin etti. Bunlardan bir kısmını evvek ce almıştık, şimdi de Viyanadan ges lecek diğer bir - kısım olduğundan bahsediliyor. ' Hatıra gelir ki; bizim de beynel $ milel şöhret kazanmış kıymetlerimiz le birlikte bu adamları bir araya top« lasak, ellerine de İstanbulun en güs zel bir yerinde birkaç milyona çıka. cak modern ve mükemmel bir hastai ne versek, evvelce tedavi için Viyas naya giden hastalardan dörtte birini" olsun, hele Balkan memleketleri haş talarını buraya alamaz mıyız? Ce MA Nİ F 4 Bidayette belki biraz çalışmayı v& propaganda mesaisini icap eden bu iş birkaç sene sonra randıman vermi ye başlar. Buna İstanbulun güzelliği de inzimam ederek bizim için sada sıhhat ve ilim bakımından değil bir de turizm bakımından faydası olur. İ “Kuzguna yavrusu şirin görünür,, | diye bir söz vardır. Belki bilmezsiniz diye izah ediyorum: Kuzgun, tarlalara inen siyah kar; gaya denir ki, yavrusu pek çirkin şey dir. Benim de bu fikrim bana mülâyim geliyor. Belki başkaları buna güler, Lâkin muvaffak olmuş teşebbüsler i- çinde birçoğu bidayette gülünç bu « lunmuştur. Beni de teselli eden şey budur. İZMİRDE: Bir Kumarbaz Bir Polisi Ağır Yaraladı İzmir, (TAN) — İkiçeşmelikte mumcu kahvesi civarında bir hâdise oldu. Mehmet Ali isminde biri so- kakta tulumba çekerken, izinli oldu- ğu için sivil giyinmiş olan Şehit Fahrettin karakolu polis memurla- rından 170 numaralı Abdullah, Meh met Aliye oradan çekilip gitmesini söylemiştir. Mehmet Ali buna itiraz etmiş, karakola da gitmek isteme- miş ve polis memuru Abdullahı o- muzundan ve sol kaşı üzerinden a- ğır surette yaralamıştır. Zavallı me- murların hayatı tehlikededir. Abdul lah tutulmuştur. Bir Otomobil Denize Düştü İzmir, (TAN) — Halile ait 160 nu- maralı taksi otomobilini idare eden şoför Mehmet Osman gece yarısına doğru Kordonda gazinolar önünde müşteri beklemiş, bulamamış, hare- ket ederken yaptığı yanlış manev- ra yüzünden otomobille beraber de- —