17 Mart 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

- 17-3-938 '[îueüNJ | — Avrupada Yeni - Gruplanmalar Ömer Rıza DOĞRUL vusturyanın Almanyaya katış ması yüzünden Avrupa barışı Tn bir tehlike geçirmiyeceği artık Ahlaşıldı. Avrupa barışını altüst ede- tek bir şey varsa, Çekoslovakyaya bir Alman hareketinin vukuu- dur. Şayet Almanya bugünkü şartla- e Çekoslovakya işini de bir emrivâ- tesviyeye uygun buluyor ve bu İ ekete karşı bir emrivâki hazır- | l'"l'ıı bir kere Çekoslovakyanın mü | 'ı.fllsile karşılaşacaktır. Bu müda - ihmal olunacak bir kemiyet ve keyfiyet değildir. Çekoslovaklar Al- TManyadan yana daima şüphe edegel- j 'eri için, milli müdafaaları için | “sbir fedakârlıktan çekinmemiş ve m silâh imalile şöhret bulan bir leket oldukları için hudutlarını İ etmişler, ordularını en yeni ğ 'nllıluıı cihazlamışlar ve her fır- | “ttan istifade ederek gafil avlanmı- arını göstermişlerdir. - Yalnız Çekoslovakyanın tek başına ya ile uğraşmasına imkân ta- & olunmadığı için Çekler bunu Vaktinde düşünmüşler, ve ona gö- * Yardımcı we D SÜ GÜL » ö ÇÜT T TAN | HARİCİ HABERLER Lehistan - arasındaki Litvanya son hâdise sulh yoluyle kapanacak Varşova, 16 (A.A.) — Lehistanın, Litvanya ile olan 11 mart hudut hâdi sesini halletmek ve iki leket ara sında normal diplomatik münasebetle rin tekrar tesisini istemek maksadı, hükümetin organi olan Ekspres Po- ranny gazetesinin bir makalesi ile te eyyüt etmektedir. Bu gazete, Lehistanın şimal hudu dunda artık müsamaha edemiyeceği daimi bir harp haline nihayet veril- mesi lüzumunu bildirmektedir. Diğer taraftan yarı resmi gazete Polska, Kavnas'ın hattı hareketinin Baltık devletleri blokunun faaliyeti- ni felce uğrattığına dair olan Finlân- diya tefsiratından bahsetmektedir. Hükümet ajansı olan Ate - Ekspres telgraf ajansı, ekseri Litvanya nazır- larının, hâdise muslihane bir surette halledilmek şartiyle, Lehistana taviz Ür. Bu müttefiklerin biri Fransadır, b biri Sovyet Rusyadır. Fransanın Çe- h'ı“ıkyı ile hududu yoktur. 4 — Fakat Çekoslovakyaya karşı bekle- taarruz Almanya tarafındân vu- “ılelğını göre, Fransanın Çekos- | "Gvık,.y. Yard HBAT ŞRAR Ve kolaydır. Fransa da Çekoslo- de bul ya taraftar olduklarını öğ reniyor. Hariciye Nazırı B. Beeck bugün bu- raya dönmüştür. Varşova, 16 (A.A.) — İyi haber a- lan mahfellere göre, Polonyanın Lit- vanyaya göndereceği ültimatom hak kında hükümetçe henüz hiçbir karar ittihaz edil Seti: Şakyaya karşı kâfi derecede t u:'""işıiı-. Dün Moskovadan gelen ve VYyet birliğinin salâhiyettar bir rük tarafından söylendiği temin olu- han beyanata göre Sovyet birliği de 'Ş:hılovakyıyı taarruz vukubuldu- ühl" Fransa yardıma koştuğu tak- © taahhütlerini yerine getirecek- - Fakat Sovyet Birliği ile Çekoslo- Vökya arasında da müşterek hudut B vet? risaline hi nakfayı Sormmne va cevap Ka — ——rin ) — Bir koridor ihdası lâzımdır! &* Y_Huıuy. bir nazar atfedildiği %— takdirde bu koridorun nasıl "ı. edileceğini anlamak kolaylaşır. koridor ya Romanya, ya Lehistan K | ı_h:"klnruıdın geçebilir. O halde Sov j hirliği, daha peşinden bu iki mem Ş ke“m'iıı birile anlaşarak, veya baş- ; K tir İr suretle tedbir alarak bu mües- İ Yardımın temini çaresini bulacak- hütün bunlar Avrupa sulhünün Çe Vakya meselesine ne derece bağ- *lduğunu bir kere daha gösteriyor. U vaziyet karşısında bir kere Le- b tanın Almanya - İtalya grupuna ğ ağı sezilmektedir. Zaten Le- İ ton n Hariciye Nazırı Miralay Bekin ,__.:omı seyahati neticesinde Lehis- Berlin - Roma mihverine biraz tığı anlaşılıyor. Biy Hha mukabil Fransanın da Sovyet K& ile münasebetlerini takviye e- Ya m“':ııiy:ef alacağı ve Çekoslovak- Wuz.n esini, Avrupadaki mevki ve U sağlamlamak için baş me- Yapacağı şüphe götürmez. ,%'ht Çekoslovakyadan evvel İs- AYA meselesi süratle hallol '.:."ı:lnyınm demokrasiye muhalif '“P. farafından kazanılmâsı hakle- h M | i i'? ir taraftan Fransanın vaziyeti, di- ç lt:;ilftan İspanyanın mukadderatı y ltereyi de ister istemez bu iş- ü H%“kecek ve onu bu cephelerin bi- k“l;ınıyı mecbur edecektir. y n Avrupa yeni cephelerin te- Va | devresini yaşıyor. Yeni mü- ( i kurmak icin bundan baska | Yoktur. | | Başvekilimiz "'flsqf Vekâletinde deçPkara, 16 (TAN Muhabirin - — Başvekilimiz B. Celâl Ba- bugün İktısat Vekâletine gitti. da Ct Vekâleti vekili B. Ali Râna Yar Bek, bugün buraya gelecek ve der- hal 11 mart hâdisesinin akislerini tet kike başlıyacaktır. Varşova makamları talebe cemiyet DANZİG: Yahudilere Orada da İg WVasa zi yecoskh Mi? Cenevre, 16 (A.A.) — Danzig'deki Milletler Cemiyeti ali komiseri, ga- zetelerde intişar etmiş olan haberler hilâfına olarak Danzig âyan meclisi- nin bir nisandan itibaren âri ırka ait fıkranın sosyal sigortalar servi- sine tabi bütün hastane, klinik ve mü esseselerde tatbik edileceği ve ayni ta rihten itibaren bütün Yahudi dok - tor ve hasta bakıçıların bu müesse- leri terketmeleri icap edeceği ve bu Müesseselere bundan böyle tedavi e- dilecek Yahudi hastaların kabul edil miyecekleri haberini tekzip etmiştâr. leri tarafından tertip edilen mitingi menetmişlerse de İvovda buna benzer bir toplantı yapılmıştır. Lehistanda Nümayişler İvov, 16 (A.A.) — Binlerce talebe- nin iştirak ettiği bir mitingte, son hu dut hâdisesi münasebetiyle Litvanya tahrikâtını protesto eden bir karar sureti kabul edilmiştir. Novogrette de binlerce kişi toplana rak Litvanya tahrikâtına karşı şid - detli tedbirler alınmasını istemişler- dir. Son Hâdise ve Almanya Berlin, 16 (A.A.) — Lehistan - Lit- vanya anlaşmazlığı hakkında salâhi- yettar Alman mahafilleri her türlü tefsirattan istinkâf etmektedir. Gaze- teler, Varşova haberlerini büyük baş lıklarla neşretmekte ve fakat Kavnas tan hiçbir şey vermemektedirler. maruf dipl t muhar- Avrup rirleri arasında Bayan Tabuis'in adı UZAK ŞARK: Çin Ordusunun Yeni Taarruzu Genişliyor Hankeu, 16 (A.A.) — Sarı nehrin sol sahilindeki ve Lughay cephe- sinin batısındaki Çin taarruzu ge- nişlemektedir. Tungkuan'ı geçen Çin kıtaatı muhtelif yerleri ve ez- cümle Tungkuan karşısında mü- him bir mevzi olan Fenglintu'yu geri almışlardır. Şansi'nin diğer — bölgelerinde, muhtelif cephelerde harekette bu- lunan Çin unsurlarının bilhassa ce- nup doğusunda ve batıdaki dağlar üzerinde Japon kollarına baskın yaptıkları bildirilmektedir. Şimal cephesinde, Tiençin-Puke de miryolu boyunca Japon kıtaatı 10 bin asker, tank ve ağır toplarla taarruza geçmişlerdir. >eş n TANSGL bölgesindeki Japon kı- t en başta geçer. Paristeki Övr g sinin diplomat muharriri olan bu ka- dın, siyasi tahminlerinde yüzde sek- sen isabetile tanınmıştır. Bu müna - sebetle yeni bir resmini veriyoruz. AMERİKA: Fırtınalardan Birçok Olü Ve Yaralı Var Nevyork, 16 (A.A.) — Yedi hükü- met dahilinde hüküm süren fırtına- lar, şiddetli tahribat husule getir- miş ve 16 kişi ölmüştür. En çok ha- sara maruz kalan Belvil'de yedi ki- şi ölmüş, elli kişi yaralanmış ve 400 kişi meskensiz kalmıştır. Misuri, Arkansas, Alabama, Tene- si, Misisipi devletleri fırtınadan pek müteessir olmuşlardır. İNGİLTERE : Hariciye Bütçesi — 1 Milyon Fazla Londra, 16 (A.A.) — İmparator- luk harici servisleri için 1938—39 bütçe tahminleri 10 milyon 270 bin Ingiliz lirasına baliğ olmaktadır. Bu rakam geçen seneden 990 bin lira faz- ladır. Ademi müdahale masraflarına yar dım tahsisatı, 91,000 den 70,000 e inmiştir. AVUSTURYA: En Güzel Kadın Burada resmini gördüğünüz Amerikada dünyanın en gü- zel kadını olarak tanınmıştır. Adı Betty'dir. Amerikada gü- zel kadın müessesesi adında bir müessese vardır. Bu mü- essese sinemalara, tiyatrolara, mağazalara güzel kadın bulup toplar. Miss Betty'de bu mü- :“'adıydı. Bu sırada bir * Pildi ve yakında toplar acak olan t koöngresi etrafında görü- bulduğu güzellerden biridir. Viyanada Yahudilere Taarruz Başladı Viyana, 16 (A.A.) — Viy ti- SİLÂH YARIŞI: Ingilterede Fransada Ve Amerikada Londra, 16 (A.A.) — Avam kama- rası muhtelif muhafazakâr hatiplerin müdahalelerinden sonra, işçi partisi- nin bugün hava programının tatbikin de tevessül olunan tedbirleri tenkit e- den takriri reddettikten sonra hava bütçesini 92 muhalife karşı 43 reyle kabul etmiştir. Harbiye Nazırı yeni harp tayyarelerinin her cihetçe çok mükemmel olduğunu bildirmiştir. Fransa Acele Ediyor Paris, 16 (A.A.) — Harp imalâtını çabuklaştırmak için icap eden çarele- ri araştırmak üzere evvelki gün top- lanmasına karar verilen konferans dün akşam başbakanlıkta B. Blumun reisliği altında, milli müdafaa, hava ve deniz bakanlarının iştirakile top- lanmıştır. Milli müdafaa komitesi, bu içtimadan sonra toplanmıştır. Komi- te müzakerelerine, B. Blumun baş- kanlığında, Hariciye, milli müdafaa, deniz ve hava bakanları, Mareşal Pe- tain, hava ve deniz erkânı harbiye bınisleı'i ve umumi erkânı harbiye re- isi general Gamlen iştirak etmişler- dir. Amerikada Projenin Tenkidi Vaşington, 16 (A.A.) — Deniz tesli- caret merkezinde en işlek caddeler - den biri olan Katnerştrasede, bugün 1935 te Berlinde Kurfürstendamda vukua gelen sahneleri hatırlatan Ya- hudi aleyhtarı hâdiseler olmuştur. l Kollarında gamalıhaç işa- retleri taşıyan sivil genç- lerden mürekkep bir grup Yahudi tüccarlara hücum larda bulunmuş “Kahrol- sun Yahudiler,, diye bağı- rarak sokakları dolaşmış ve dükkân vitrinlerini boz renge boyamış ve üzerine hat projesinin bügünkü (ikinci gün) müzakeresinde bazı mebuslar proje aleyhinde söz söylemişlerdir. Ezcüm- le Kulkin, hükümetin diğer mem- leketlerle teşriki mesai etmek istedi- ğini, bunun Amerikayı harbe sürük- liyebileceğirlii ve milletin buna mu- halif olduğunu bildirmiştir. İsveçin Silâhlanması Stokholm, 16 (A.A.) — Milli mü- dafaa bütçesinin mecliste müzakere- İ da Başvekil, söz alarak, büt “Yahudi,, keli ini yaz- mıştır. çenin meclise verildiği zamandanbe- ri vaziyette hâsıl o- 1 lan gerginliğin milli * | Müdafaanın derhal takviyesi için bazı tedbirlerin tetkikini lüzumlu hale getirdi- I ğini söylemiştir. taatının, “Mançuri Lavrens'i,, adıyla meşhur olan General Doihara'nın ku- mandası altında bulunduğu bildiril- mektedir. Japonyada Seferberlik Kanunu Tokyo, 16 (A.A.) — Meeclis, sefer- berlik kanununun ittifakla ve tadilât sız kabul etmiştir. Senatonun da ka- bul edeceğine muhakkak gözü ile ba- kılmaktadır. Şanghaydaki Fransız Mmtakası Şanghay, 16 (A.A.) — Japon sefa- retinden bir zat, matbuata beyanat- ta bulunarak, Japonların kuvvet isti- mal ederek Frafisız imtiyaz mintaka- sını zaptetmiye karar verdikleri hak- kında Şanghayda dolaşan şayiaları katiyetle tekzip etmiştir. ROMANYA: Kral, Seyahatini Niçin Tohir EHi ? Bükreş, 16 (A.A.) — Neşredilen res mi tebliğde, Kralın 22 martta Lon- draya yapacağı seyahati, beynelmilel vaziyet dolayısile, tehir ettiği, ve İn- giliz kralının da bu vaziyeti takdir ederek yapılan telkini büyük bir te- essürle kabul ettiği bildirilmektedir. BELÇİKA: 5500 Kilo Altın Londraya Gönderilmiş Brüksel, 16 (A.A.) — Pei Reel ga- zetesi, binlerce kflogram altının Bel çika milli bankasından Londraya gön derilmekte olduğunu bildiriyor. Altı tayyare 5,500 kilogram altın naklet- miştir. Başka sevkiyat yapılması da derpiş edilmektedir. FRANSA : Yeni Kabineye Karşı Şiddetli Bir Muhalefet Paris, 16 (A.A.) — Cümhuriyet fe- derasyonu grubu neşrettiği bir tebliğ de, grubun “tamamen tarafgir olan ve ne memleketin temennilerine ve ne de vaziyetin vahimliğine uygun ol mıyan,, bir hükümet teşekkülü aley hinde daha ilk günü aldığı vaziyeti muhafaza ettiği bildirilmektedir. Federasyonun delegeleri Hariciye Nazırını ziyaret ederek grubun İspan yada her türlü müdahaleye muhalif olduğunu ve Fransaya yabancı hü - cumunun emniyeti ve âmme huzuru- nu bozmaması için elzem olan tedbir lerin hemen tespit edilmesi lüzumunu bildirmişlerdir. RUSYA: Nişan Alanlar Moskova, 16 (A.A.) — Kızıl ordu ve donanmanın 20 nci yıldönümü mü nasebetile Sovyetler Birliği yüksek Sovyet meclisi divanı, 36 kuman- dan, politik memur, subay ve bah- riyeliye muhtelif nişanlar verilmesi- ne karar vermiştir. , SAĞ A Ce #ELEK Hürmet! (Yazan: B. FELEK) Birkaç gün evvel gazetelerde Ana- dolu Aji Budapeşteden aldığı bir haber çıktı. Bu haberin hülâsası şudur: Macaristanın Estergon şehrinde yapı- lan hafriyat esnasında şehrin Türkler ta- rafından İşgal edildiği zamana ait olarak meydana çıkan mezar taşlarını Macarlar sirf bu İş için tahsis edilmiş olan husust bir arsaya dikerek eski düşmanlarının şecaat ve mertliklerine karşı kadirşinas- lık göstermişlerdir. Dün Ayaspaşadan geçerken, orada çukur halinde olan bir boş arsada üs- tüste yığılmış kırık mezar taşları gör- düm. Aklıma birkaç gün evvel gaze- telerde okuduğum bu haber geldi, O- nu buraya yazmaktan kendimi alama dım. Macarların topladığı taşlar eski düş manlarına aittir. Bizim Ayaspaşada, ötedeberide istimlâk veya yola kalbet tiğimiz mezarliklardaki kırıp döktü- ğümüz taşlar da dedelerimize aittir. Ben bu acı tezadın tesiri altında i- ken Romanyanın Mecidiye kasabasın da maruf doktor İbrahim Temodan şu mektubu aldım: “4-4-938 tarihli “Felek,, sütunun- daki (Karagöze âbide) düşüncenizi okudum. Çemberinizden geçirdiğiniz bunca vakalar yerine bu benim yaza- cağımı da gözönüne alarak ona göre bir fikir edineceğinize ümitvârım: On iki sene evvel maaaile Garbi A- doluda bir gezinti yaptım. B d yaya olarak alt hamamlardan Çekir- geye doğru çıkarken sağ koldaki me- zarlıktan bir ince ağlama işittim. Me- zarlığa girdim. Yedi sekiz yaşlarında bir Türk kızcağızının taze bir mezar üzerinde ağlamakta olduğunu gör - düm, Meğerse yavrucağın babası öl- müş. Teselli ettim, gönlünü aldım. Mezarlıktan caddeye çıkarken bir me zar taş parçal dağıtılmış ol duğunu gördüm. Mevzun yazılmış bir parç dan taşın K aidiyetini anladım. Kükürtlü, Kara Mustafa ban yoları yakininde bir Rumeli muhaciri barakası vardı. Cigara, ekmek, peynir satardı. Hos sohpet bir adamdı. Me - zarlıktaki taşın kimin tarafından kı- rıldığını sordumü. İşgal veya tahliye esnasında belki düşman tarafından, belki de Karagöze düşman bir ham ervah tarafından kırılmış olduğunu söyledi, Aradan bir iki sene geçti. Bekri Mustafanın Balıkpazarında mezarı B K e) Ö, lerinde çıkan bir haber üzerine fırsat bularak Karagözün mezarının teca « vüze uğradığından bahis bir makale gönderdim. Hattâ Karagöz ismini ta- şıyan haftalığın da nazaridikkatini celbettim. Lâkin emeğim boşa gitti. Kimse bundan bahsetmedi. İki sene evvel Balkan hükümet - leri Etibba kongresinde âza sıfatile Romanyadan Türkiyeye gelmiştim. Meslektaşlar kongreden sonra bir ge- zinti yaptı. Bursada Uludağa çıktık- tan sonra Ulu camiişerifi de gezmiş- tik. Camiişerif avlusunda etraftan top lanan âsarıâtika müzesinin dışarısın- da bir köşede bir mezartaşı nazarı dik Fi Ft Ka * ||katimi celbetti. Eğilip taştaki: “Dergâhi Ali-abâda müstakim ol Kemteri Gösterir vahdet ilin kalktıktan kesret per- desi,, beytini okudum ve Karagöze ait taş olduğunu tanıdım. Parçaları perçin- letilerek taş mezarına konulacağına ve sonradan istenilirse bir de türbe veya âbide yapılacağına mezarını u- nutturacak bir surette taşı müzeye kaldırmaktaki hikmeti anlıyamadım. Yine bundan on sene evvel İstanbula gelmiş iken hatırıma gelmişti. Dünya- da misli olmıyan İstanbulumuzu ölü- ler yatağı halinden diriler şehri ha- line getirmek için kendimce hazırladı ğim lâyihayı o zaman İstanbul gaze- telerinden birine göndermiştim. Bu da intişar etmedi. # O lâyihamda İstanbül. içine dağıl- mış bir müze halinde bulunan mezar- lar, merkatler, türbeler, misli nadir yazılı taşlar bir gün bir mühendisin plânına ve amelenin kazmalarına ma- ruz kalıp mahvolmasınlar diye şimdi- den mahallelerde, semtlerde ehlivu- kuftan milli komisyonlar tayin ile millete ve beşeriyete hizmeti geçmiş olanların merkatleri yazılsa ve İstan- bul haricinde tramvay ve sair nakil vasıtalarile bağlansa ve o umumi şe- hitlerin kemikleri ve taşları munta - zam yollar (Allâ&e) halinde düzeltilip üdeba, ülema, ümera, etibba, mimar- (Devamı 10 uncuda) A YaktEsi . £ DB Tei İit ST e » İi ei A İ Si ee -i KA İ