25 Şubat 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 2

Yazan: Ali Haydar Mithat (Tercüme ve iktibas hakkı mahfuzdur,) Sadrazam Talât Paşayı Kızdıran No, 82 arbin üçüncü senesinde En- ver Paşanın nüfuz cephesi- le Talât Paşa arasındaki aykırılık epeyce belirmişti. Anlatacağım şu hâdise, vaziyeti aydınlatmıya hiz- met edebilir: Bir gün bir vesile ile Harbiye Ne zaretinde Behiç Beyi ziyarete git- Satim, Ca da barı k a Lır vardı. Bizi biribirimize tanıştır dı. Umumi vaziyet hakkında söz açıldı. Hazır bulunanlardan biri, şu fikirleri ileri sürdü: — Meeclisi Mebnıın lüzumsuz- dur. Sadi Millet ancak kırbaçla yürütülebilir Enver veya Cemal Paşalardan biri doğrudan doğruya Sadrâzam olma- - hıdır. Aradn şiddetli bir münakaşa kapısı açıldı. Ben de dedim ; — Hele Rusyahın halini gördük ten sonra, bir milletin kırbaçla i- dare edilemiyeceğine ve kırbaçla idare olunan bir milletten hayır beklenemyeceğine hükmetmek zor olmasa gerektir. Enver veya Cemal Paşalardan birinin sadareti daha iyi idare edebileceklerine iptida- dan hüküm verilemez. Bunun neti cesi Avrupada diktatörlük denilen keyfi idare olur. Bu sözlerden sonra Behiç Beyle ve odada bulunanlarla veda ettim ve büyük bir teessür içinde ayrıl- dım. Klübe geldiğim zaman Mithat Şükrü Bey ve polis müdürü Bedri Beyle karşılaştım. Beni teessür i- cindeYÖTİRERKİYARİRİ *BUtnlem- lekette hükümet psiz bir 'hale gelmiştir. İdarenin kökü yoktur. rtlave Hinat ithat Şükrü Bey, beni sinir- lendirecek bir adam veya hâdise ile karşılaştığıma hükmede- rek yanımdan ayrıldı ve bir, iki dakika sonra geldi, beni Talât Pa- şanın oturduğu odaya çağırdı. Çok sinirli olduğum için kendimi tuta- mam düşüncesile gitmedim. Talât Paşa birşey söylemeden Mithat Şükrü Beyi yanına aldı ve çıktı. Biraz sonra tekrar geldiler. Ta- lât Paşa beni yüksek sesle çağır- dı. Bilârdo odasında idi. Oraya git- tim. Mithat Şükrü Bey ve daha bir iki kişi vardı. Talât Paşa şu suali sordu: — Hükümete ait birşeyden dola yı çok müteessir olmuşsunuz. Me- sele nedir?. Program hariçten zannedildiği gibi, hakiki bir nüfuz ve kuvveti yoktu. Enver Paşa milletin mukadderatını elin- de tutuyordu. Gitgide kimseyi din lemez bir hale gelmişti. Bu sıralarda Enver Paşa, Göben ve Breslau harp gemilerinin Çanak kaleden dışarı çıkmasını ve İngi- lizlerin dikkatini bu noktaya celp maksadile İmroz ve civarındaki a- daları topa tutmalarını kabul etti. Fakat bu harp gemlieri torpil tarla sı üzerine düştü. Breslau battı ve Göben de çok yaralı bir halde Ça- nakkaleden içeri girebildi. Breslau'ın ikinci süvarisi Von EEAn'Deroana D FAFARAMOYAA müdafaaya yarayacak iken kuvve timizin boş yere tehlikeye atılma- sından dolayı Enver Paşadan iza- hat istemek ihtiyacını duydum. Meclis reisliğine bunâ 'dair bir tak rir verdim. eis biraz sonra toplantıyı . tatil etti. Beni odasına ça- ğırdı ve şu sözleri söyledi: — Bu takriri Harbiye Nazırına göndermemde ısrar mı ediyorsu- nuz? Harbiye Nazırının kim oldu- ğunu bilmiyor musunuz Dünya ha zinelerine tekme atmış ve bu mem leketi istibdattan — kurtarmıştır. Böyle bir zatı, sual maksadile nasıl Meclise çağırabilirsiniz? Reisin lisanı sertti. Sözlerini hay relte dinledim ve dedim ki: — Meclis Reisinin diğer mebus lardan farkı yoktur Bizim intiha- Cevap vermek için tereddüt et- tim. Talât Paşa tekrar etti: — Sizden samimiyet bekliyo- rum. trafıma bakındım. Talât Pa şa, Mithat Şükrü Beyden başkalarını çıkardı. Sonra lini la reis ol . Vazifesi şu veya bu mesele hakkında kendi ka naatine göre nüfuz icrasına çalış- mak değildir. Bizim takrirlerimizi doğrudan doğrüya yerlerine sev- ketmiye mecburdur.” (Devamı var) tekrar etti ve ben de Harbiye Ne- zaretindeki vakayı anlattım. Behiç Beyin od hazır bul l rın isimlerini sordu. Bu suale ce- vap vermiyeceğimi kati bir lisan- la bildirdim. Talât Paşa ısrar et- medi. Dedi ki: “— Böyle fikirler ve cereyanlar bulunduğunu ben de biliyorum. Bu fikirlerde bulunanlardan hiç bi rinin on beş gun sonra İstanbulda Talât Pnşa buyuk bir hiddet için de klüpten çıktı. Yaveri Abdülka- dir Beyden sonradan öğrendiğime göre, doğruca Enver Paşanın ya- lısına gitmiş, istifa tehdidinde bu- lunmüş ve hükümetin istikrarına taraftar olmıyanların İstanbuldan uzaklaştırılmasını istemiş. Enver Paşa da anlaşmamazlığı halle razı olmuş ve müfrit fikirlileri cepheye dermiş,. B u hâdisede Talât Paşa bir de receye kadar tatmin edil- mis olmakla beraber Sadrâzamın DENİZ ve LİMAN : Vapurlar Sinop ve Trabzona Sığındılar Soğuk ve kar devam ediyor. Dün bütün gün kısa fasılalarla kar yağ- miş akşam üzeri şiddetini artırarak tipi halinde devam etmiştir. Karadenizde kuvvetli poyraz rüz- gârı ile fırtına ve tipi devam etmek tedir. Birçok vapurlar Sinop ve Trabzon limanlarına sığınmışlardır. Trabzondan evvelki gün kalkması lâzım gelen Denizyolları İdaresinin Ege vapuru hâlâ hareket edememiş- tir.. Karadeniz vapuru da Sinopta kalmıştır. Şimdilik üçer günlük rö- tarı vardır. Diğer ebirçok şilep ve tüccar vapurları da bulundukları li- manlardan çıkamamaktadırlar. ** Dün Nejat vapurundan alınan bir telsizde Zonguldak ile Ereğli a- rasında bir serseri mayin görüldü- YERLİ HAIEEILEE? A —e LT , AYA me a— Büyük Millet Meclisi binası için açılan bey BÜYÜK MİLLET MECLİSİNİN YENİ BİNASI : taked birinciliği k CEMİYETLERDE: Gayrisıhhi Yer- lerde Çalıştırılan Işçiler Esnaf cemiyetlerinin umumi top- lınhhn dwım edıyor Dün de bıh GÜL ei lar Eminönü Halkevinde toplanan ayak- kabıcılar cemiyeti kongresinde hay- li münakaşa olmuştur. Toplantıya 200 kadar ayakkabıcı gelmiştir. 1937 yılı bilânçosu tetkik ve kabul edildikten sonra, 1938 yılı çalışma raporu okunmuştur. Azalardan ço- ğu, işçinin iş mevsiminde ezildiğin- den bahsetmişler, sanatkârların ölü mevsimlerde de işsiz kaldığını söyle mişlerdir. Kalfalar meclisi de, işçilerin gayri sıhhi yerlerde çılıştmldığmdın şİ- kâyet etmişlerdir. İdare heyetinin bu işlerle alâka- dar olması istenmiş, cemiyetin büt- çesi 6 bin lira olarak kabul edilmiş- tir. Öğleden sonra saat 14 te yine E- minönü Halkevinde bahçıvanlar- ce- miyeti yıllık toplantısını yapmıştır. 1937 yılı hesapları tetkik edilmiş, 1938 yılı çalışma raporu da idare he yeti tarafından oku ştur. Bütçe İhsan, Onniği öldürdükten sonra yakalandığı zaman Firari İhsan Marsilyada Yakalandı Üç ay kadar evvel Üsküdarda Ye- nimahallede ihtiyar Onniği öldüren Fakab İhsan, geçenlerde Üskü- 3500 lu'a olarak tasvip edilmiştir. muştur Şimdiye kadar 17 esnaf cemiyeti yıllık toplantısını yapmıştır. Bugün deniz küçük nakliye esnaf ve fırın- cılar cemiyeti köngrelerini yapacak lardır. Pazartesi günü Balıkçılar ve leblebiciler, Salı günd otelciler ve şoförler, Çarşamba günü sıvacılar ve Bunl. Te ket lar dar hapisanesinden kaçmıştı. İhsan, kaçtıktan sonra limanımızda bulu - lamıya muvaffak olmuştur. Vapur li mandan hareket etmiş, Çanakkaleyi geçtikten sonra kaptan gemide yaban cı bir adamın bulunduğunu görmüş - tür. Ve Marsilyaya varır varmaz he- men kendisini Fransız polisine teslim etmiştir. Ayni vapur, üç gün evvel İs- tanbula gelmiştir. Kaptan, İstanbul emniyet müdürlüğüne müracaat ede- rek t dığı bir adamı kendi va- tır. dan maada daha altı cemiyet kongre sini yapacaktır. Bunların toplantı ta rihleri henüz tesbit edilmemiştir. Garsonlar Mektebi Açılamıyor Garsonlar cemiyeti değişmiştir. Eski reis Recep yerine Mehmet gelmiştir. Yeni idare heyeti cemiyet işlerini tetkik etmiye başla mıştır. Garsonlar cemiyetinin yıllık bütçesi 2500 lira kadardır. Cemiyet- te kayıtlı âza da iki bin kadardır. Fakat, bütçe darlığı dolayısiyle, varidat ancak cemiyetin yaşamasına kâfi gelebilmektedir. Evvelce açılması kararlaşan ve programı dahi tespit edilen garson- lar mektebinin faaliyete geçmesi şim dilik geri kalmıştır. Çünkü, mekte- bin ııçılması için epeyce bir masraf lâzım » YEİR İ R idare heyeti Yaş B purunda yakaladığını ve Marsilya po lisine teslim ettiğini söylemiştir. Po- lise bu meçhul adamın bir de fotoğra- fını vermiştir. Bunun Fakabasmaz İh san olduğu tespit edilmiştir. Üsküdar müddei iliği tahki- BELEDİYEDE : Asfalt Yollar Için Yarım Milyon Lira Lâzım İstanbul içinde muhtelif yerlerde yapılacak asfalt yalların keşifleri bitmiştir. Hazırlanan - programdaki yolların hepsinin asfalta çevrilme- leri yarım milyon liraya ihtiyaç ol- duğu tespit edilmiştir. Bebek — İstinye yolunun genişle- tilmesi ve asfalt olarak yapılması hakkındaki proje hükümetçe tasdik edilerek belediyeye — gönderilmiştir. Proje, bugün mahalli belediye dai- resine asılarak halka ilân edilecek- tir. " Diğer taraftan bu yola Tastlıyan Rumelihisarı mezarlığının yola alı- nacak kısımları işaretlenmiş, bura- daki mezarların kaldırılmasına baş- lanmıştır, İmar İşleri İçin Broşür Cümhuriyetin 15 inci yıldönümü münasebetiyle Dahiliye Vekâletinin 15 yılda yapılan bütün işleri göste- ren bir kitap hazırlıyacağını yazmış tık. Bu kitaba belediyelerce yapılan imar işleri de ilâve edileceği için be- lediye bu hususta bir broşür hazır- lamaktadır. Hasekinin Doğum Pavyonu Haseki hastanesinin doğum pavyo- nuna günde vasati 65 kişi müraca- Rîmâmgıhuim wıırveuıhhı::—ııhnr— * Karaköy köprüsünün başların- daki kulübelerin yıktırılmasına baş— lanmıştır. MÜTEFERRİK : Büyük Millet Meclisinin Yeni Binası Yeni inşa edilecek Büyük Millet kat dosyasını dün sabah İstanbul Cümhuriyet müddeiumumiliğine gön dermiş ve katilin Fransa zabıtasın- dan istenmesini bildirmiştir. Suçlu, adliye ve hariciye vekâletle ri vasıtasile Fransa hükümetinden is- tenecektir. BİRKAÇ SATIRLA Evvdki gün İzmirden gelen gümrük ler umum müdürü Mahmut Nedim, bu akşam Ankaraya gidecektir, » Bılkınlar arası demiryolu konferansı, buğün şehrimizde son toplantısını yapacaktır, Meclisi binası için açılan beynelmi- lel müsabakada mimar profesör Hol zmeister'in kazandığını yazmıştık. Bu müsabakaya on dört kişi iştirak etmiş, ve beynelmilel şöhreti haiz üç ecnebi mütehassıstan mürekkep jüri heyeti tarafından üç proje seçilmiş- tir. Bu projelerden profesör doktor Fahri, doktor ve mühendis Klemnis Holzmeister tarafından tanzim edil- miş olanı Cümhuriyet hükümetince beğenilmiştir. Yeni Kamutay Sarayı Ankarada, Yenişehirde hükümet mahallesinin arka tarafındaki tepe üzerinde yapı lacaktır. Buradan eski ve yeni An- KARAKIŞ BASTIRDI : ldizini ken sanarak ç Birkaç gün önce iliklerîmlıe kadar ısıtan güneş karşısında ilkbaharın er ik sevindik. Fakat evvelki akşamdanberi baş- hyan kar fırtınası bu ıovindmııı söndürüverdi. Besım duıı gece dolu diz- gin vağan kar esnasında “TAN,, foto hahiri kara ti görünmektedir. Sa- raya tahsis edilen arazi 350 bin met re murabbaldır. Bu arazi üzerine ay rıca Başvekâlet ve Hariciye Vekâle- ti binaları da yapılacaktır. Büyük Millet Meclisi Sarayı inşa- at programı yüz sayfalık bir kitap halindedir. Sarayda dört toplantı sa- lonu, bu salonlardan birincisinde âza için 600, dinleyiciler için 1000 kişilik yer vardır. Üç kısımdan mü- rekkep bir' şeref locası, sefirler için 100 kişilik, büyük memurlar için 100 kişilik, gazeteciler için de 100 kişilik localar bulunmaktadır. İkin- ci salon 300 âza, 300 dinleyici için- dir, Localar diğer salondaki gibidir. Üçücü ve dördüncü salonların her biri 200 kişiliktir. Bunlarda loca Riyaset, Başvekâlet, Reis Vekil- leri, encümenler için bürolar ve sa- lonlar vardır. Asıl binadan başka, arkada bir de servis binası vardır. v n aradoarmn ve Telgrafla İspirto Fîya;r Ucuzluyor Ankara, 24 (Tan muhabirinden) — Vekiller Heyeti mühim bir kararna- me imzalamıştır. Bu kararnamenin gayesi sıhhate ve temizliğe ait mad- deleri halka ucuza mal etmektir ve memleketin her tarafında 15 marttan itibaren meriyete girecektir. Şimdiye kadar yüz derecelik lit- resi kolonya imal edenlere 140 kuru şa verilmekte olan kolonya ispirtosu her yerde, her istiyene 90 kuruşa sa- tılacaktır. a: hayır devlet ine, sağlık teşekküllerine, ihtiyaç nispe- tinde lere ve mektepl 130 kuruşatn satılmakta olan saf ispirto nun fiyatı da 90 kuruşa indirilmiştir. Ayrıca tentürdiyot imali için eczane lere litresi 20 kuruşa verilen iyotlu ispirtolarla, 130 kuruşa verilen is- pirtolar da 90 kufuşa indirilmiştir. Kaminotalarda, gaz ocaklarında ve sair yerlerde kullanılan boyalı ispir- tonun fiyatı da 68 kuruştan 45 ku- ruşa indirilmiştir. Ayni kararname inhisarlar idaresinin yarım litrelik şişelerde 70 kuruştan sattırdığı , tu- valet ispirtosunu 50 kuruşa indirmiş tir. N | lere, Atesi U' P 1 Yeni Sene Bütçesi Ankara, 24 (TAN Muhabirin- den) — 1938 mali yılı bütçesi.son defa olarak Vekiller Heyetinin pa- zartesi toplantısında görüşülecek, ve bir martta meclise takdim edi- lecektir. Yeni bütçemiz 260 milyon lirayı bulmaktadır. Ankara Şehir Tiyatrosu Bir Turneye Çıkıyor Ankara, 24 (Tan muhabirinden) — Ankara şehir tiyatrosu, bu sezonun son temsili olan Timuru oynadıktan sonra, önümüzdeki hafta içinde mem lekette büyük bir turneye çıkacak « tır. Artistler. Konya, Adana gibi bazı şehirlerimizde bir iki gün kaldıktan sonra, cenup komşularımıza, #*YAK üs aar sureceklir. Ankaradan Tküçük haberler ça * Başvekâlet arşiv dairesi müdürlüğüne, Nafia Vekâleti Izmir şirket ve müesseseleri komiseri Halit tayin edilmiştir, * Istanbul telefon müdürlüğü muhasebe ciliğine ayni müdürlük müavini Burhanet tin tayin edilmiştir, * Almanyaya bir tetkik seyahatine çık mış olan Ankara hukuk fakültesi talebesi şehrimize döndüler, MEMLEKETTE: Fabrikacılar Mahküm Bursa, 24 (Tan muhabirinden) — Küçük yaşta çocukları fazla çalıştır« makla suçlu olarak muhakeme edilen fabrikatör Çukurel ve Levi bugün yirmişer lira para cezasına mahküml oldular. Bursada Kar Başladı Bursa, 24 (Tan muhabirinden) — beyazdır. Sokaklarda 15 santimden fazla kar var. Bugün Mudanyaya ge- len vapur yanaşamadı. Gemliğe gitti. Yolcularını oraya çıkardı. TAKVİM ve HAVA 25 Şubat 1938 CUMA Gün; 28 2 nci ay Arabi: 1356 Zilhicce: 24 Güneş: 6,42 — OÖğle; Ikindi: 15,2 — Akşam: Yatsı: 19,30 — Imsâk: Kasımi: 110 Rumi: 1354 Şubat: 1 12,27 17,54 5,6 YURTTA HAVA VAZİYETİ F Yurdun doğu mıntakasında hava kapalı;| Ege, Trakya ve cenubi Anadolu mımnı! larında çok bulutlu ve mevzit yağışlı, ğer yerlerde kapalı ve yağışlı geçmiş, gârlar doğu mmtakasile Karadenizin şar$ kıyılarında cenubi istikametten orta kuv vette, diğer yerlerde umumiyetle şimalden Trakya, Kocaeli ve Ege mıntakalarile Kat denizin garp kıyılarımda kuvvetli esinist Dün, Istanbulda hava fasılalı karlı ve fi tımalı geçmiş karm metre murabbama B raktığı su miktarı 300 gram olarak ölçü müştür, Rüzgâr şimali istikametten saniy de İi0 ile 12 metre hızla esmiştir, Sâat | te barometre 768,7 Milimetre idi, Hara! »| en çok 6 ve en az sıfırm altında 1,8 sâ tigrat olarak kaydedilmiştir, | | | | | Kar ve fırtına başladı. Her taraf bem | | |