29 Ocak 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 9

Nasıl doğdu ? - Nasıl yaşadı? - Nasıl battı? No. 25 — İKINCI KISIM — Yazan: Ziya Şakir İzmir Valisi İzzetin İlk Hamlede Yaptıkları İzzet Bey, İzmire yalnız gitme- Mişti. Sarayın, Damat Ferit Paşa- Bin ve fırkanın müşterek siyaset- lerini muvaffakıyetle ve kolayca tatbik edebilmek için, Vilâyet er- künindan bazılarını da değiştirte- Tek bunları Istanbuldan bizzat seç- Miş; beraber götürmüştü. İşte, bu şekilde ve (vâsi salâhi- Yetle) Izmire gönderilen Izzet Bey, daha İzmir rıhtımına ayak basar etrafı (Hürriyet ve tlilât İtrkası) erkânı ile çevrilmiş. Ve ba fırkaya mensup olanlar, bu daki- kadan itibaren Vali' Izzet Beyin müşavirleri ve mukarripleri kesil- mişti, Vali Izzet Bey, (ik iş olarak bu- Yada, Hürriyet ve Itilâf fırkasının mesaisine yeni bir mecra vermiş- U: — Sizin vazifenir; hükümetin (yüksek siyaseti) ni, halka hazmet tirmektir, Demişti. Fırkacılar, derhal bu işe giriş mişlerdi. Zaten, ötedenberi dost ge $indikleri Rum komitecileri ile da- ha siki bir dostluk temin etmişler... artık; Rum metrepolidinin riyaseti altında, kilisede yapılan gizli içti- yagi devamı, iş güç edinmişler. Vali İzzet Bey, Ikinci iş olarak (Müdafasi Hukuku Osmaniye Ce- Mmiyeti) erkânindan bazılarını - su- Yeti hüsusiyede - celbederek evve- lâ mülâyemetle, cemiyetin mesai- 8i hakkında izahat istemişti. Verilen İzahatı büyük bir &1 katle dinledikten sonra: — Çok âlâ. çok güzel... Bunlar, her vatanperverin düşünüp yap- ması lâzımgelen şeyler... Ancak şu Yar ki; devlet ve milletin bugünkü Vaziyet ve siyaseti, ayrı ayrı teşeb büslere ve çalışmalara müsait de- Bil. Milletin her ferdinin; hüküme te karşı büyük bir emniyet ve iti- mat besliyerek, neticeye intizar et- mesi lâzım. Onun için, böyle şahsi teşebbüslerden vazgeçiniz. Bazı de dikodulara sebebiyet veren cemi- Yetimizi de, dağıtıveriniz. Demişti. alinin fikrini, ve siyasetini çok iyi anlamış olan cemi- Yet erkânı, başladıkları bu milli ve Vatani hizmeti sonuna kadar ifa Ye ikmale mecbur olduklarını söy emişlerdi. Izzet Bey, bu mülâkatta sözü u- Zatmak istememişti. Fakat, araya bazı adamlar koyarak, cemiyet, kendi kendine dağılmazsa, hükü- Met tarafından dağıtılacağını bil. dirmişti. O zaman cemiyet erkânı “a son sözlerini söylemişler; — Cemiyetimiz; kanun dairesin- de teşekkül etmiş bir cemiyettir. Eğer Vali Bey böyle bir teşebbüse girişirse, biz de cemiyetimizin hak kini müdafaa etmeyi biliriz. Demişlerdi. İzezt Bey; bu cevap karşısında, hiç telâş etmemişti. Teri giderek bir hâdiseye meydan vermek iste- memişti. Kanun dairesinde teşek- kül eden bu cemiyeti yine kanun dkiresinde dağıtabilmek için, müza iştira keden (Hürriyet ve Tülâfçılar) & gizlice emir vermiş; — Müzakerelerde cereyan sden ahvali, dakikası dakikasına bana bildiriniz. Vaziyetten daima haber dar olayım. Demişti, İzzet Beyin böyle sakin bir tavır Alması, sebepsiz değildi. Çünkü; ce Miyeti teşkil edenler, adet itibari” 1 pek mahdut olmakla beraber, hepsi kuvvetli, seciyeli, mefküre #ahibi, mühim şahsiyetlerdi. Bun- » 0 günlerde o kadar büyük bir heyecan içindelerdi ki: Bu galeyan arasında, herşeyi göze sldıra kendisini öldürebilirlerdi... Bey, bunu idrâk edecek kadar 26. kâya malikti, Sonra. Izzet Bey, pek yakın bir zamanda İzmirin işgal edileceğini bildiği için, o zamana kadar mem- leketin sükünetini ihlâl etmemek. vakitsiz bir heyecan uyandırarak, işgal kuvvetlerinin £ vazifelerini güçleştirmemek cihetini de iltizam etmişti... Esasen İzmire gönderil- mesinin başlıca sebebi da, bu mü- bim vazife idi. Onu bu maksatla buraya gönderenler, Istanbuldan son veda ânında: — Herşeri sizin dirayetinizden bekliyoruz. Mümkün olduğu kadar hâdise çıkarmayınız. Demişlerdi. zzet Bey; bu meselede, cid- den dirayet ve fedakârlık göstermişti. Izmirin işgaline tekad- düm eden günlerde, Rum metropo- Mthanesinde (Hürriyet ve Jtilâf fırkası) mensuplarının da iştirak ettikleri içtimalar ve müzakereler sıklaştıktan sonra, Italya konsolas- hanesinden, (Müdafani Hukuku Osmaniye Cemiyeti) merkezine: — Külliyetli mikdarda Yunan askeri gemilere irkâp ediliyor, Iki güne kadar Izmir işgal edilecek. Diye haber geldiği zaman, bü- tün İzmir vatanperveleri, biribiri- ne girmiş. derhal Vali Izzet Beye bir murahhas gönderilerek, izahat istenilmişti, Vali İzzet Bayı — — Katiyen yalan. Böyle bir me selenin aslı yoktur. Diye cevap vermiş.. ve murah- hası yeminlerle temin etmişti, Hal- büki bu yeminlere rağmen, ma- lüm olan büyük facla zuhura gel- miş. Izmir, işgal edilmişti. İzmirin işgalinden evvel, işgal kuvvetlerine zemin hazırlıyan Iti- lâfçılar, işgalin ertesi gününden İ- tibaren de, (istilâ kuvvetleri) ne rehberlik vazifesini deruhte etmiş- lerdi. Bu da, - ileride vesikalarla arzedeceğimiz üzere - Damat Ferit Paşa hükümetinin siyaseti icaba- tından idi, Hükümet, bir (milli mücadele) sahnesi açılmaması için; (vstanper verane hisler ve fikirleri i tama- mile öldürmeye ve söndürmeye ka rar vermişti. Bunun tatbilına da, (hükümet siyasetine merbut itilâf. çılar) 1 memur etmişti. er nasılsa, Hürriyet ve İti. 1âf fırkasına intisap etmiş olan birtakım kimseleri bile dil- hun ederek derhal fırkadan çekil- melerini mucip olan bu meselede; hükümetin siyasetine yardım et- meyi kabul edenler, şu vazifeyi deruhte etmişlerdi: (Efkârı umumiyeyi, istilâ kuv- vetlerinin lehine çevirmek. ve bü- Bun için de âtideki maddeler mu- cibince bir propagandaya giriş- mek: 1 — Hükümetin elinde bulunan asker kuvvetleri; perişan olmuş bir ordunun, hiç bir işe yaramıya- cak olan bakayasından başka bir şey değildir. Bu döküntü alayı ile, istilâ kuvvetlerinin muntazam, zinde, maneviyatı yerinde, son sis- tem silâhlarla mücehhez, askerle- rine mukavemet etmiye imkân yok tur. 2 — Buna binaen, istilâ kuvvet- lerini; sükünet ve samimiyetle karşılamalı. lüzumsuz yere kan dökülmesine; ve istilâ edilen yer- lerde şiddetli müamelelerle halkın ezilmesine sebep olmamalı. 3 — Istilâ kuvvetleri; memleke- te refah, servet ve medeniyet geti- receklerdir. Ve, Ittihatçıların sene- lerdenberi memlekette husul getir. dikleri büyük rahneyi, tam bir dost eliyle tamir edeceklerdir. 4 — istilâ kuvvetlerininiyaklaş- tığı yerlerde, bu kuvvetlere kar. $i zinhar husumet gösterilmemeli.. Bilâkis, Rum ahalinin yapacağı te. zahürata iştirak ederek, onları dostça istikbal etmelidir. 5 — lttihatçılar, bu karışıklık. lardan istifade ederek, “hükümeti yeni bir harbe sürüklemek.. ve bu fırsattan da istifade ederek, tekrar iktidar mevkiine çıkmak istiyecek lerdir. Bunun için de, Istilâ kuv. vetlerine karşı, halkı müdafaa ve mukavemete sevkeyliyeceklerdir. Zinhar ve zinhar, bu desiseye ka- pılmamalı.. Memleketin baştan ba- şa ateşlere yakılmasına katiyen meydan bırakmamalıdır. u propagandalar, bazı yer- lerde açıktan açığa yapılı- yordu. Fakt, bu propaganda esası- nın asıl mahrem cibetleri vardı ki, onların da gizliden “gizliye tatbi- kma çalışılıyordu. Bu mahrem ça- lışma da, şu esasları ihtiva ediyor- du: (Arkası var) EKONOMİ ZİRAAT : Büyük Kongre Için Bir Rapor Hazırlanıyor Mart içinde Ankarada toplanacak ziraat kongresi için hazırlıklar başla- mıştır. İktisat Vekâleti, bütün iç ve diş teşkilâtına, müesseselerine bir ta- mim göndererek, ziraat mahsulleri- nin ekonomi bakımından alâkah ol- duğu mevzulâra alt bir rapor hazır-| yarak, bunları şubat sonuna kadar vekâlete göndermelerini bildirmiş - tir Gönderilecek raporda, mahsulle rimiz ihracat bakımındanda bü- tün esaslı noktaları bildirilecektir. İyi Vasıflı Limonlarımız Yerli limonlarımızın yüksek evsa- fı piyasamızda tasdik edilmiye baş- lanmıştır. Adana, Mersin, Dörtyol ve Antalyada bol limon yetiştirilmesine önem verilmiştir. Bu mıntakıların getirilen limanları yüzü toplan 250 kuruşa ve ecnebi limonlarının ise yüzü 175 kuruşa satılmıştır. İHRACAT: © Bir Hafta İçinde Sattıklarımız Ayın 26 ıcı gününe kadar bir baf ta içinde İstanbul gümrüğünden Taç muamelesi yapılan mahsulleri miz içinde Mısır, Çekoslovakya ve Letonyaya 90,374 liralık yaprak tü- tün, İtalya ve Yunanistana 7550 li- ralık yumurta, muhtelif Avrupa ve Amerika merkezlerine 69018 liralık tuzlanmış ve tuzlanmamış muhtelif barska, Avrupa merkezlerine 8259 liralık muhtelif koyun ve kuzu derisi ile 5636 liralık keçi derisi bulunmak» İtadır. Yeniden Ev Yaptırırsanız... Şimdilik elinizde ev yaptıracak kadar dünyalık olmasa da umudu kesmeyiniz. Bir gün Tayyare Pi- yangosunun adı büyük ikramiye- lerinden biri sizin numaranıza da çıkabilir. İkramiyenin size gele cek onda biri hiç olmazsa evin ar- sasını temin eder, İstanbulun imar projesiyle birlikte kredi bankala- rından da bahsediliyor. Yeni ku- rulacak bankalar belki, şimdikiler gibi, en yiiksek faizden başka ko- misyon almaktan vaz geçerler de, arsanızın üzerine keyfinize göre şöyle kübik bir yuva yaptırırsınız. Zaten bir şehrin güzelleşmesi yalnız projelerle, yüksekten gelen himmetlerle olmaz. Şehir halkının da gayreti lâzımdır. Güzel İstan- bulumuzu yanmıya dalma hazır tutan şu ahşap evlerden kurtar- mak için o gayrete çok ihtiyaç vardır... Siz de ilk fırsat çıkınen gayret göstermiye hazırr bulunmak üze- re şimdiden hayalinzide yuvanızın projesini kurabilirsiniz. Hâlâ u- zun süren bu kış gecelerinde tatlı şeylerden düşünmek te sağlığınıza fayda verir, Bu mevsimde projesi kurulacak evin en önce düşünülecek tarafı, tabii, ısınmasıdır. Amerikalılar ka- löriferin kokusunu çıkarmışlar, o- na da sıcaklığı daima ayni derece- de tutmak suçunu bulmuşlarsa da şimdiki halde en rahat ısınma usu lü yine sıcak suyla işliyen kalöri- ferdir. Daima ayni decerede sıcak hık verse de evin her tarafını bir- den ısıtması en büyük iyiliktir. Vakıa hiç olmazsa evin bir tara- fından başka bir tarafına geçerken değişik sıcaklık içinden geçmek te iyi bir şeydir. Onu da meselâ x0- falardaki radyatörlerin anahtarını kısarak temin edersiniz. Kalörifer yeni icat edildiği va- kit —sıcaklık kendi kendine hâsıl oluyormuş gibi göstermek üzere— radyatörleri pencerelerin altında, duvarların içerisine gizlerlerdi. O vakit radyatörler birer toz ve mik rip yuvası olurdu. Simdi bu çocuk şa fikirden vaz geçildiği için kalö- riferin rahatlığına temizliği de ka- tılır. Radyotörlerin üzerine mer merden masa gibi taşlar da konu- Junca bunlar bulundukları yere â- deta güzellik verirler, Temizlik ve güzellik insana neşe verir, sağlığı. na hizmet eder. Büyük soğuklarda kalöriferle 1- sman yerlerin tadına doyum ol- maz. Fakat ilkbahar gelip te s0- Zuklar azalınca, bir de kış ipüida- sında hava pek soğumazdan önce kalörifer fazla ısınır. Çokça otüru- lan odalarda, hele yatak odasında insana sıkıntı verir, O vakit soba- Yı ararsınız, Bir de kalöriferin mahzuru ara- da sırada bozulmasıdır. Bozulduğu vakit ustasını çağırıp ta onun gön- lü oluncıya kadar birkaç gün pe çer. O günlerde de insan ya man- gala muhtaç olur, yahut sobaya hasret çeker. Onun için kalöriferle birlikte —yozın yaptıracağınız evin— $0- basını da unutmamalısınız. Kış ip- tidasnda ve ilkbaharda, bem de kalöriferin bozulduğu (günlerde lâzım olur, Ancak sobayı borulari- le birlikte ve evin bir tarafında sak- larsanız ha diyince kurdurmak güç olur. Odalarınızda daima kurulu tutsanız çirknilik verir. Hem soba, hem radyatör bir salonda acayip görünür. E En iyisi kullanılacak odaların her birine, ev yapılırken birer şö- mine yaptırmaktır. Kalörifer fız- la gelince yahut işlemeyince onuz içinde isterseniz odun, isterseniz kömür yaklırırsınız. Kalörifer iş lediği günlerde de şömine odanın havasnı temizlemiye yarar, Evi yaptıracağınız vakit mima- Tınız böyle hem kalörifer, hem sö- mine fikrine belki gülecektri. Fa- kat evinizde sağlığınız için kalöri- ferle birlikte şömine lârmdır. O- danm havasını daima temiz tut mak için en iyi vasıta odur. Odala- rı hem ısıtan hem de havasını te- mizliyen yeni cihazlar her tarafa yayılıncıya kadar EEE AREATA 2. .. GUNLUK PİYASA Piyasamıza ilk parti olarak 19233 adet tavşan derisi, 2011 adet tilki, 30 adet zerdoya ve üç $ yüz doksan beş adet sansar si getirilmiş ise de henüz fiyat bulamamıştır. . Dün Anadoludan getirilen bin beş yüz kiloluk bir parti yapağı kilosu 47.5 kuruştan müşterisine verilmiştir. EEE *. Piyasamıza getirilen 12 bin kiloluk bir parti Çanakkale mın takası nohutları kilosu 6,30 ku- ruştan satılmıştır. . Yemeklik olarak piyasamıza bol miktarda zeytinyağ getiril - miş ve kilosu 45 kuruştan, be yaz peynirlerin kilosu 38.09 ku- ruştan, kaşer o peynirlerinin de kilosu 55 kuruştan toptan fiyat- la satılmıştır. #amasaasaaaaaaeaaaesaşasasememeaeee .......! Kösele ve Deriler, Çürük Çıkıyor Şehrimizdeki kunduracılardan bir kaçı ile köseleciler, deri fabrikacıla- rı, Debağlar bir toplantı yaparak kundura sanayiinde kullanılan deri ve kösele kalitelerinin bozukluğuna çare aramışlardır. Kullanılmakta o- lan köselelerin mukavemetsiz olma- sınna sebep olarak, bunnların debağ lanma havuzlarında az bekletilmekte olması ve fazla bekletilmek için ser. mayenin azlığı İleri sürülmektedir. Şehrimizde dört fabrika ve 40 ima - lâthane vardır. Fabrikalar, imalât hanelerin yüzde 25 nisbetinde u. cuz mal sattıklarını, fakat bu malla rın sağlam olmadığını iddia etmekte- dirler, Toplantı sonunda meselenin İktı- #ât Vekâletine bildirilmesi Kararlı tırılmıştır. —— — Borsa ve Osmanlı Bankası Dire! törlüğünden: zi Istanbul menkul kıymetler ve kam Biyo borsası acentalarından (N.Ge. sar) İstifa etmiştir. Dişiği olanların ilân tarihinden itibaren ve 1447 sa- yılı Borsalar Kanununun (18) inci maddesi hükmüne tevf'kan bir ayi. çinde Komiserliğe müracaat eyleme. leri, C BORSA 20-1-838 PAKALAR Alış Yü 123,50 — 80,— 18 510,— 20— 65 718— ne 2 20 21.— 12— 48.— 30.— 12.— 62,— 62,— Buğün fiyat yoktur. Bugün fiyat yoktur, ÇEKLER Açılış m8 0,79325 15,0964 4,7014 36,78 3,4338 6.5175 14240 #N i Satış | 81.— 120,— 106 “— : 22 ö02— 23— 1a— 82— B— 20.50 7— 25— lam 52— Prank Dolar Liret Belçika Fr, Deahani İsviçre Pr, Lava Florin Kron Çek Şilin Avusturya Mark Zor Pengo Ley Dinar Kron Isveç Sterlin Alem Banknot Paris Nevyorikk | Milâine Brüksel Atina Cenevre Sofya Amsterdam Prag Viymma Madrid 19714 4.1878 30680 106,19 342480 21080 30102 60— 237750 Yokonama Stokholm Londra BORSALARDA : Türk Borcu /Hariçten Nasıl Getirilecek? Ünitürkün milli tahvillerle mübaz delesi için kabul edilen kanunun tat bikine geçilmiştir. Hükümet, dün- den itibaren Arbitraja müsaade et- miş ve bankalara da emir verilmiş- İtir. Piyasada, mali müessese ve ban- İkalarda bulunan her türlü ecnebi tahvilât ve kuponlarının harice gö- türülerek bunlar yerine Ünitürk ge- tirilebilecektir, Ünitürk ithaline ait formaliteler kısaltılmıştır. Bu tah - viller, şu esaslar dahilinde mübade- le edilebilecektir: 1 — Hariç memleketlerin herhan- gi birisinde iradı, esham ve tahvilâ- ti bulunanların hariçten meydana gelecek dövizlerile memlekete Üni“ türk getirmelerine mezuniyet veril- miştir. 2 — Memleketimize döviz olarak getirilmesi kanuni bir mecburiyete tâbi bulunmuyan ve hariçte bulunan her türlü dövizler mukabilinde Üni- türk getirilmesine müsaade edilmiş- tir. 3 — Memlekete kanunen getirilme si mecburi olan dövizlerden yalniz ihracat komisyonu mukabilinde Üni- türk getirilmesi mezuniyeti verilmiş tir. Bu mezuniyet, ihracat komisyon- ları için bir prim teşkil etmesi itiba- rile ihracatı kolaylaştırmak bakımın. dan çok ehemmiyetli bir mevzu teş- kil etmektedir. 4 — Hariçte bulunan şahıslar ve müesseseler lehine Türkiyede yap lan herhangi bir hizmetten dolayı ha riçte toplanan bu dövizler mukabilin- de esham ve tahvilât ithali için Ma- liye Vekâleti müsaade verecektir. Bu müsaade, İstanbul kambiyo mü- dürlüğü vasıtasile temin edilecektir. 5 — Menşe İsbat edilmek şartile hariç memleketlerden yurdumuza Ü- nitürk ithal edilebilir, 6 — Ünitürk ithalinde A konten- ianından B konienjanına nakil mua- melesi için bundan böyle kambiyo müdürlüğüne müracaatle lâzım ge - len muamele, kısa yoldan bitirile- cektir. Müsaade İstiyen Bankalar | Bazı bankalar, altın alım ve satı mi İçin müsaade verilmesini istiye- rek Maliye Vekâletine müracaat et- mişlerdir. Vekâletçe tetkikler biti- rilmiştir. Şehrimizdeki bankalardan beş kadarına bu işiçin mezuniyet ve- rilecektir, Paris Borsasında Düşüklük Paris borsasında frangın düşüklü- gü artmaktadır. Bir sterlin 154.75 franktır. Ünitürk yükselmiş ve 328 İrankta kapanmıştır. Londra borsa- sında bir sterlin 153,53 frank ve 5,003,25 dolardır. Borsamızda Ünitürk 19, Ergani *ahvilleri 98, Sıvas - Erzurum 95, Merkez Bankası 98, Anadolu tahvil leri 40,60, Mümessil 39.90. hisseler 23,70, gayrimübadil bonosu 21,10, Aslan çimentosu 10,10 liradır. Zahire Piyasasının Satışları Dün piyasamıza sekiz vagon buğ- day, 3 vagon arpa, | vagon çavdar getirilmiştir. Ziraat Bankası üç nevi mal teşhir etmiş ve yumuşak buğ- daylarından 165 tonu kilosu 5.26 ku- ruştan satmıştır. Sert buğdaylarına ahcı çıkmamıştır. Beyaz mallarına da aranılan fiyat verilmemiştir. Çavdar beş, dökme arpalar 4.07, çuval ar- pPalar 4,17 kuruştan satılmıştır. - ÇAĞLAYAN'a Meşhur rakkaseler AMİRA Cemal ZEYNEP Elsudanı Solist MUALLA ve arkadaşları Yeni ve zengin program Seanslar tam 21 buçukta başlar Yerlerinizi evvelden temin ediniz. Telefon: 40335